Презентация қазақ тілі жаңа сабақ

Өзін-өзі тануды оқытудың аксиологиялық аспектілері

Тұлға құндылықтарының иерархиясы. Абсолюттік жалпыадамзаттық құндылықтар. 3. Жалпыадамзаттық құндылықтар - бір адамгершіліктің қырлары. ЖОСПАРЫ:

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Аксиология (гр. axia - құндылық және logos- ілім) - құндылықты зерттеу ілімі және олардың нақты әлеммен қатынасы.

Құндылықты жалпыадамзаттық, ұлттық, әлеуметтік таптық, топтық және адамдық деп ажыратуға болады, осыған байланысты олардың мән-мазмұны, ауқымы, өзгешелігі әрқилы болып келеді. Оның әр қоғамда, әр халықта әртүрлі болуы заңды. (мыс: ақсақал)

Құндылықтар - адам үшін өте маңызды заттар мен құбылыстар, қасиеттер мен жан-күйлер. Қасиет – адамның не бір заттың өзіне тән сапалық болмысын, ерекшелігін айқындайтын ұғым. Адам бойындағы қасиет жағымды және жағымсыз болып жіктеледі.

Өзін-өзі тану пәнін оқытуда құндылықтың қандай түрін оқыту керек мәселесі маңызды.

Құндылықтар маңыздылық деңгейіне байланысты: - негізгі (жаһандық): Ақиқат, Ізгілік, Әсемдік - кезеңдік (жағдайға байланысты) Власова Т.И. Толстова О.С.

Рухани-адамгершілік тәрбиеде жалпыадамзаттық маңызы бар, гумандық бағыттағы құндылықтарды баланың, адамның бойынан ашу - негізгі мақсат.

“Адам баласының жаман құлқы жаратылысынан емес, өскен орта, алған үлгi, өнеге бiлетiндiгiнен және түзелу, бұзылу жас уақытта болады. Көпшiлiктi адамгершiлiкке тәрбиелеу үшiн жас буынды тәрбиелеу қажет ... Адамшылықты таза жүргiзу үшiн – көп ой керек, ойлау үшiн оқу керек және оқу әр тараптан мағлұмат берiп, ақиқатқа баланың көзiн жеткiзiп, көңiлiне жақсылықпен тәрбие беру керек”. М. Әуезов “Ғылым” кітабы

Адамгершiлiк тәрбие беру дегенiмiз – баланы гүлге су құюға немесе тазалыққа үйрету емес, ол баланың санасына табиғат дегенiмiз – бiртұтас жүйе, ол адам мен табиғаттың бiрлiгiнен құралатындығын жеткiзу. В.А. Сухомлинский

Орыс ғалымы Петракованың құндылықтар жүйесі бойынша: Табиғи құндылықтар – табиғи күші мен жан-дүниесінің қабілеттілігі құндылықтары (ақыл-ой, сезім, күш-жігер т.б.) Жүре пайда болған құндылықтар - адамның интеллектуалды және адамгершілік тұрғыдан дамуы барысында меңгерген құндылықтар (әдептілік, сыйластық, сабырлық т.б.) Абсолюттік (мәңгілік) жалпыадамзаттық құндылықтар – рухани-адамгершілік білім берудің негізгі өзегі болып табылады. (табиғи және жүре пайда болған құндылықтарды қамтиды).

Абсолюттік жалпыадамзаттық құндылықтарды тәрбиелеу арқылы табиғи және жүре пайда болған құндылықтарды адам бойында өзгертуге болады.

Мәңгілік жалпыадамзаттық құндылықтар - АҚИҚАТ, ДҰРЫС ӘРЕКЕТ, ТЫНЫШТЫҚ, СҮЙІСПЕНШІЛІК. ҚИЯНАТ ЖАСАМАУ Мәңгілік жалпыадамзаттық құндылықтар адам бойына тумысынан берілген сый және олар адамның рухани дамуының барлық кезеңіне нәр береді.

Ішкі үйлесімдікке жету үшін адамның ойы, сөзі, ісі - адами тұлғаның мынадай аспектілеріне сәйкес келетін жалпыадамзаттық құндылықтарға сай болуы керек:

Қиянат жасамау Тыныштық Сүйіспеншілік Дұрыс әрекет Ақиқат

“Адам өзіне өзі адамгершілікті жасауды үйрену керек, еш тексеріс пен бақылаусыз, ол болады, болмайды, керек деген қажетті нәрселерді сезінуге міндетті”. А.С. Макаренко

Жоспары: 1. Барлық болмыстың бастапқы табиғаты туралы білім. 2. Шындықтың мәні туралы 3. Абсолюттік және салыстырмалы ақиқат. 4. Нағыз шындық – ол Ар-ұждан Ақиқат – өзін-өзі тануы мақсаты

«Жоқ едім. Жараттың. Және жоқ қылып, екінші бар етерсің» . «Білімдінің өлуі» мүмкін, бірақ «аты өлмейді». ) Ахмед Иүгінеки (12 ғасырдың соңы, Түркістан өңірі — 13 ғасырдың басы, — түркі елінің ортағасырлық ақыны, хакімі, ойшылы. Тірліктің өлшемін білім арқылы белгілейді. Яғни, білімдіден пайда бар, пайдалы нәрсе - тірі, ал пайдасыздық - бос, өлі нәрсе. Олай болса, білім арқылы мәңгілік өмірге қол жеткізуге болады.

«Бір айыпқа бола бас кесуші дүниеде тірі адамсыз қалады» «Біреу зәбір-жапа жасаса, қарымына рахат көрсет. Өйткені қанды қанмен қанша жусаң да тазармайды. Адамгершіліктің басы - осы».«Дүние бір қолмен бал, бір қолмен у ұстатады» Ахмед Иүгінеки Ахмед Иүгінеки үшін білім - көп білу емес, таным, ақиқатты білу. Яғни зұлымдық зұлымдықты тудыраты - бұл ақиқат, сондықтан кешірімді болғанды хош көреді.

Салыстырмалы Абсолюттік ақиқат - ішкі қайшылықта ақиқат - таным үнемі дамып, толықтырылып, дамуында теріске тереңдетіліп, түзетіліп отырады шығарылуы мүмкін емес Жеке - Әмбебап Өзгермелі - Өзгермейтін Сезім деңгейінде - Сезімнен жоғары Алуан түрлі - Бірлікті білдіреді

Ақиқатсыз жақсылықпен жамандық жайында түсініп, өз дүниетанымыңдағы жалғандықтардан арылудың мүмкіндігі болмас. Өз жан-дүниесіне үңіліп оның қаншалықты қаралық пен ластыққа толы екенін мойындау екінің біріне оңай емес.

Ақ пен қара, жақсылық пен жамандық болып екіжақтылыққа бөлінген, адамның ақыл-ойын, сол арқылы оның жанын иелену үшін ашық та астыртын күрес толассыз жүріп жатқан, осыншама қасірет жайлаған дүниеде ақиқатты іздеу, оны мойындау, және ол үшін күресу әрбір адам үшін басты қажеттілік болып табылады..

Ақиқат сөз — ащы дәрі, сескентсе де ем. Ақиқат аяушылық тілемейді. Ақиқат сөзде алалық жоқ. Төле би

Ақиқат - адамның шынайы болмысы. Ақиқаттың не екенін білгісі келіп ұмтылған адамның ішіндегі энергия көбейе береді. Энергия оның әрекетінің дұрыс, бұрыстығын айқындап беруге көмектеседі. Ақиқатка бірден және түтасымен қол жеткізу мүмкін емес, оның күрделі үдеріс екендігін сезіп түсінуге адамдар біртіндеп келеді.

Ақиқат – өмірдің рухани негізі, ол мәңгілік. Ақиқат адамға көрінбейді, оны адам өзі іздейді, жүрегі және ақылын тыңдап оған көзін жеткізеді.

Шындық – екі жағы шектелген үшкір таяқ, онда ақиқат жоқ, ақиқат одан жоғары. Терісті мойындамау ақиқатқа әкелер жол емес, себебі кез-келген теріс пікірде бір тамшыдай ақиқат болуы мүмкін.

Ақиқат - ойдағы Сүйіспеншілік Дұрыс әрекет - іс-әрекеттегі Сүйіспеншілік Тыныштық - сезімдегі Сүйіспеншілік Қиянат жасамау - түсінусідегі Сүйіспеншілік, ал Сүйіспешіліктің өзі риясыз болғанда ғана адамның руханилық біліммен толысқаны.

Мәшһүр Жүсіп (1858-1931, ақын, ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы) табиғат пен адам денесін салыстыра келе: «Жерлер таулар болса, денеңде сүйеклер. Жерде ағаш, шөплер болса, денеңде шаш, түктер. Жерде жеті қылым болса, денеңде: көз …, құлақ…, мұрын…, ауыз…, қол…, аяқ…, ұят жері… Жерде зіл зала болса, денеңде түшкірмек, селк етіп шошып қалу бар. Жерде өзендер болса, денеңде үш жүз алпыс қан тамырлары бар. Жерде ащы, тұщы бұлақтар болған болса, денеңде: құлақта құлқы ащы, көзде жас тұзлы, мұрында сіңбірліклер батпақ»

Тұжырымның дұрыстығына көз жеткізу: Адамның ниетіне қарай табиғатта өзгерістер пайда болады.