Алма туралы ғылыми жоба

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Оңтүстік Қазақстан облысы Төлеби ауданы Леңгер қаласы №7 жалпы орта білім беретін мектебі Секция: Өлкетану Ғылыми жоба тақырыбы: “Алманы қыста сақтау”   Ізденуші: Талғат Жансезім 1 “Г” сынып оқушысы Жетекшісі: Садиева Лаззат Бастауыш сынып мұғалімі 2016-2017 оқу жылы

Аты-жөні: Талғат Жансезім Туылған жылы: 20.05.2010 ж. Сыныбы: 1 “Г”

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Ғылыми жетекшім Садиева Лаззат апайыммен бірге мәлімет жинақтау сәті.

Табиғи алманың жер шарында 36 түрі белгілі, олардың 10 — 12-сінің шаруашылықтық маңызы бар. Қазақстанда, негізінен сиверс алмасы, недзвецкий қырғыз алмасы өседі.  Сонымен қатар, оның жаздық, күздік, қыстық сұрыптары болады. Яғни, қысқы сорттары жылдың суық мезгілінде де алмасын бере алады.  Алма ағашының сұрыптарына қарай өмір сүру ұзақтығы 20-100 жыл, биіктігі 3-10 м аралығында, 3-12 жылда жеміс береді.

Алма жемісінен шырын, тосап, компот, джем, қақ жасалады. Сондай - ақ тамақ, кондитер және иіс су өнеркәсібінде қолданады. Алманы күнделікті тағамға, салаттарға қосып пайдаланады. Шырынынан шарап, сусын дайындалады, жемісін емдік дәрі ретінде де, адам ағзасын ауыр металл заттардан тазалауға, қан бұзылу және жүрек ауруларын емдеуге қолданады.

Алма бәліші Оған 200г маргарин, 1 жұмыртқа, ½ стақан қант, ұн, 4-5 орташа алма, қант ұнтағы керек. Дайындалуы: Ыдысқа тең мөлшерде қант, ұн, ерітілген маргаринді салып жақсылап араластырады. Кейін оған ұн қосып илейді. Бірақ ұн жұп-жұмсақ болуы керек. Дайын болған қамырды полиэтилен дорбаға салып, мұздатқышқа 40 минут қоя тұрады. Сосын салып пісіретін қалыпқа маргарин немесе сұйық май жағып, кейін оған қамырды шет-шетіне жеткізе жаймалап салады. 180 с температурада қызған қысқа толқынды пешке салып, қызарғанша 30 минут пісіреді. Ал алмалы бәлішті төмендегідей етіп пісіреді.

пайдасы: Қан айналымы жүйесіне, бауыр, бүйрек, асқазан, ішек жолдарының жұмыстарын жақсартады. Бет терісінің түсін жақсартып жас әрі күтімді етіп көрсетеді. Холестерин мөлшерін азайтып, іш қатудың алдын алады, диареяны емдеп, иммундық жүйені нығайтады.

Медицинада алманың алатын орыны

Алманың зиян кестері: алма жегіш, алма биті, шие бізтұмсығы, гүл жегіш. Алма аурулары: алма қотыры, ақ ұнтақ, жеміс шірігі, т.б.

Алматы апортына жеке тоқталып кетуге болады. Алманың бір сорты - Алматы апорты. 19 ғ - дың аяғында Воронеж губ - нан (Ресей) әкелінген апорты жергілікті алма сортымен будандастыру арқылы шығарылған. Жемісінің салмағы 350 г, шырынды, түсі қанық қызыл, дәмі сәл қышқылтым әрі тәтті, ерекше хош иісті. Негізінен алманың жаздық, күздік, қыстық сорттары бар.  Апорт — кеш пісетін түрге жатады, қыркүйек айларында ғана пісіп жетіледі. Кеш піскендіктен қыста жақсы сақталады. Апорт - Алматы облысының Еңбекшіқазақ, Талғар, Қарасай аудандарында өседі.

Алманы сақтауға дайындық Алманың барлық сұрпы ұзақ сақтауға келмейді. Жазда пісетін алманы ұзақ сақтай алмайсыз, ал күзгі алманы құрамындағы дәрумендері мен дәмімен бірге Жаңа жылға дейін ғана сақтай аласыз. Есесіне қысқы алма хош иісі мен пайдалы қасиеттерімен көктемге дейін қуанта алады. Дәл сол үшін қыс мезгіліне әртүрлі сұрыптағы алманы таңдаған жөн. Жаңа піскен алманы ұзақ уақытқа сақтардың алдында оларды мұқият сұрыптау қажет. Талдан сәл дүмбілез күйінде алынған, бетінде дағы жоқ, құстар шұқып тастамаған, құрт түспеген, құп-құрғақ, жалпы айтқанда толық бүтін жеміс қана ұзақ сақтауға жарамды. Қалған түсімді, оның ішінде жерге түскен алмаларды өңдеп сақтауға – мысалы, тосап күйінде, компот немесе кептіріп сақтауға болады. Сонымен, алма сұрыпталды және ең жақсы үлгілері таңдалды. Енді оларды тағы бір іріктеп, 3 бөлікке – кішкентай, орташа және үлкен жемістерге бөліп шығу керек. Бұл не үшін қажет: бір ыдыста ірі жемістер мен ұсақтарын сақтауға болмайды, өйткені салмақтылары кішілерін басып тастайды.

Алманы сақтайтын ыдысты таңдаймыз Алма сақтайтын ыдыс сыртқы зақымнан қорғай алатын және ауа өткізетіндей болуы қажет. Бұған сәуле түсетіндей тетіктері бар ағаш жәшіктер немесе пластик, тор төрткілдештерден жасалған шәшіктер жарайды. Ең бастысы, ыдыс құрғақ және зең баспаған болуы қажет. Сабанға салынған алма да жақсы сақталады, сонымен қатар мыж қағазға орап (тым құрығанда – газетке), емен немесе үйеңкінің құрғақ жапырақтарын сеуіп сақтауға да болады. Бұған қоса ағаш жоңқасы, пеште қыздырылған құм, қарақұмық қауызы, мұқият кептірілген пішен алмаға жақсы қорған бола алады. Қағаздан басқасының амортизациялау түп негізі 2 см-ден кем болмауы тиіс.

Алманы қайда сақтау керек? Алма сақтауға ең қолайлы жер – ауасы жаңарып тұратын жерқойма. Алма сақталған жәшіктерді жерге емес, сөрелерге қою керек. Жанында картоп, сарымсақ пен пияз жәшіктері болмауын қадағалаңыз. Мұндай көкөністермен бірге сақталуы оның хош иісіне кері әсер етеді. Өнімдерді сақтайтын жерқойманың температурасы 0 мен 7 градус аралығында болуы қажет, ал ауаның салыстырмалы ылғалдылығы – 70-80%. Егер жерқоймаңыз болмаса, алманы қала пәтері жағдайында сақтап көруге болады. Ол үшін алмаларды жарты килограммнан целлофан пакеттерге салып, аузын байлап, ал жанынан тілік жасап қойыңыз – бұл желдеткіш тетік болады. Пакеттерді ең салқын жерге, мысалы тоңазытқыштың төменгі бөлігіне немесе балкон есігінің түбіне (немесе әйнектелген жылытылмайтын балконға) қойыңыз. Ең бастысы оларға күн сәулесі түспеуі керек. Әрине, сақтаудың мұндай түрі азын-аулақ түсімге ғана жарайды. Бұдан өзге, әйнектелген балконда алмаларды жәшікте, жоғарыда аталып өткен тәсілмен сақтауға болады – сабанға немесе қағазға орап. Екіншісін пайдаланған тіпті ыңғайлы, өйткені бір алма шіри бастаса басқаларына жұқпайды. Ал егер бірнеше килограмм алманы жаңа піскен күйінде сақтауға еш мүмкіндік болмаса, онда оны өңдеуге кірісіңіз. Алмадан тосап дайындау, компот жасау және кептіру жайлы келесі мақаламызда айтамыз.

Қорытынды Зерттей отырып алманың көптеген пайдасын білдім. Соның ішінде алма көптеген түрлерге бөлініп, әр түрлі сұрыптарын қалай қысқа сақтау керек екендігін өз тәжірибемде жасап көрдім. Сөзімді қорытындылай отырып болашақта Төлеби ауданыңда алма бақтарын көбейтуге, еліміздің экологялық экономикалық және адамның денсаулығын сақтауға ат салысқым келеді.