Құқықтық тәрбие Заңды білген зардап шекпейді

Білім беру ұйымдарында құқықтық тәрбие беруді ұйымдастырудың жаңа жолдары Алматы 2011ж

Маханбетова Ағима Әбілқызы ББЖ КБАРИ техникалық және кәсіптік білім беру бөлімінің меңгерушісі

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Сабақтың мақсаты: Білім беру ұйымдарында құқықтық тәрбие беру жұмыстарын ұйымдастырудың мазмұнын ашу Мектеп директорының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасарларының құқықтық тәрбие берудің ғылыми-теориялық негізі туралы білімдерін тереңдету, кәсіби шығармашылық деңгейлерін арттыру.

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N319 Білім туралы Заңы. Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдарында 2006-2011 жж. арналған тәрбие берудің Кешенді бағдарламасы. Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы N34 Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Заңы. Қазақстан Республикасы үздіксіз білім беру жүйесіндегі тәрбие тұжырымдамасы. Білім және ғылым Министрінің 16 қараша 2009 жылғы № 521 бұйрығы Құқықтық тәрбие беру жұмыстарын жүргізуде басшылыққа алынатын негізгі нормативтік-құқықтық құжаттар

«Отбасы және неке туралы», «Отбасылық үлгідегі балалар ауылы және жасөсіпірімдер үйлері туралы», «Мүмкіндіктері шектеулі балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы», «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы» және т.б. Құқықтық тәрбие беру жұмыстарын жүргізуде басшылыққа алынатын негізгі нормативтік-құқықтық құжаттар

Зерттеуші ғалымдар Ойшыл, ағартушылар әл-Фараби, Ж.Баласағұн, Ш.Уәлиханов, А.Байтұрсынов, Ш.Құдайбердиев және т.б. еңбектерінде әр қырынан көтерілген. Психологиялық-педагогикалық тұрғыда В.Г.Баженов, Л.К.Керімов, В.В.Трифонов, Л.А.Байсеркеев, М.В.Лукьяненко, Ә.Табылдиев, Г.П.Давыдов, В.М.Обухов, Р.Р.Бирюшев, Г.М.Дайрабаева, Д.Р.Жарықбаевалар зерттеген. Заң ғылымында К.С.Сапарғалиев, К.А.Бегалиев, Ө.Қопабаев, М.С.Нәрікбаев, Е.К.Нұрпейісов, М.Нығметоллаев, А.Ибраева, А.К.Мұхтарова, Д.Б.Бұғыбаева, Л.Қ.Ерінбетова, С.Б.Бейсебаева, Ш.Ж.Колумбаева т.б. жете қарастырған.

Оқушыларға құқықтық тәрбие беру туралы зерттеулер Е.К.Нұрпейісов «Құқықтық мінез-құлықты қалыптастыру механизмдері туралы» Г.П.Давыдов «Құқықтық тәрбие берудің тәрбиелік аспектілері туралы» В.Г.Баженов «Мектеп оқушыларының құқық бұзушылығының педагогикалық алдын-алудың теориясы мен әдістемесі» Л.К.Керімов «Қиын жасөспірімдерді жеке дара қайта тәрбиелеу теориясы мен практикасы» В.В.Трифонов «Қиын жасөспірімдерді тәрбиелеуге болашақ ұстаздарды даярлау» Л.А. Байсеркеев «Жалпы білім беретін мектеп оқушыларына адамгершілік-құқықтық тәрбие берудің педагогикалық негіздері» Г.М.Дайрабаева «Жалпы білім беретін мектептегі жеткіншектердің құқықтық мәдениетін тәрбиелеу» Д.Р.Жарықбаеваның «Болашақ мұғалімдерді мектеп оқушыларына құқықтық тәрбие беруге даярлау» Б.Ш.Тұрғанбаеваның «Жеткіншектерге құқықтық тәрбие берудің педагогикалық шарттары» және т.б.

Құқық мемлекетпен бірге пайда болған. Құқықтың пайда болуының бірнеше негіздері бар. Әлеуметтік негізі -адамдар мінез-құлқы мен психологиясындағы өзгерістерге байланысты. Экономикалық негізі - яғни жеке меншіктік қатынастарды реттеудің ең икемді құралы ретінде пайда болды. құқық дүниеге келді. Саяси негізі - қоғамдық қатынастардың дамуы өмірге мемлекет, әлеуметтік топтар және т.б. адамдардың ұйымдасу құрылымдарын әкелді.

Тәрбие – алға қойылған мақсатқа жетуге бағытталған тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара тиімді іс-әрекеттері

Құқықтық тәрбие – бұл тәрбиеленушілерде терең және тұрақты сенімдер мен сезімдерді, жоғары құқықтық мәдениетті, заңдық қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру мақсатында олардың санасына, психологиясына нақты бағытталған жүйелі әсер ету.

Құқықтық мәдениет құқықтық сана мен іс-әрекеттің бірлігі. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру - оқушылардың құқықтық санасы мен құқықтық мінез-құлқын жетілдірудің басты жолы.

Құқықтық тәрбие беру амалдары Шығармашылық тапсырмалар Шағын топтармен жұмыс Танымдық, рөлдік, іскерлік ойындар Мамандармен кездесу Саяхат жасау Әлеуметтік жобалар Жарыс, байқаулар БАҚ (радио, теледидар, газет, журналдар) Көркем әдебиет, фильмдер, спектакльдер, көрмелер, сахналық қойылымдар

Құқықтық тәрбие берудегі әдіс-тәсілдер Анимациялық фильмдер, суреттер, фотосуреттер, кітаптағы кейіпкерлердің бейнелерін, мақал- мәтелдерді пайдалану

Суретті пайдалану Біз мәтінді қалай оқысақ суретті де солай «оқи» аламыз, суретке қарап ой түйеміз. Біз суреттегі көрнекі ақпараттар мен көрнекі символдарға субъективті түрде түсініктеме беріп, пікірімізді білдіре аламыз. Біздің суретке түрліше мән беруіміз мүмкін және суретте бейнеленген адамдарға/оқиғаларға қатысты біздің білімімізге, жеке тәжірибеміз бен нанымдарымызға байланысты түсінік қалыптасады.

1- тапсырма Суретке қарап мақал-мәтел құрастыру

Ынтымақтың түбі – игілік, тірліктің түбі - бірлік

Үйіміз - біздің панамыз, ортамызда - анамыз

2 тапсырма Суретке қарап, оның мазмұнын Заңның баптарымен байланыстырыңыз.

Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы N 345 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2002 ж., N 17, 154-құжат

ҚР баланың құқықтары туралы Заңының құрылымы 53-баптан тұрады 3 және 4 тарауларда баланың негізгі құқықтары мен міндеттері белгіленген

15-бап. Баланың бiлiм алуға құқығы         1. Әрбiр баланың бiлiм алуға құқығы бар және Қазақстан Республикасының бiлiм туралы заңдарына сәйкес оған тегiн орта бiлiм, бастапқы кәсiби бiлiм және конкурстық негiзде тегiн орта кәсiби және жоғары кәсiби бiлiм алуға кепiлдiк берiледi.        2. Тегiн жалпы орта бiлiм немесе бастапқы кәсiби бiлiм алғанға дейiн баланы мемлекеттiк бiлiм беру мекемесiнен шығару, шығарудың жалпы тәртiбiн сақтаумен қатар тек қорғаншы және қамқоршы органдарды хабардар ете отырып қана жүргiзiлуi мүмкiн.

7-тарау. БАЛА ЖӘНЕ ҚОҒАМ       34-бап. Ұлттық және әлемдiк мәдениетке баулу       1. Мемлекет балалардың Қазақстан халқының тарихымен, дәстүрлерiмен, рухани қазыналарымен және әлемдiк мәдениет жетiстiктерiмен танысуына мүмкiндiк жасайды.

8-бап. Баланың денсаулық сақтауға құқығы     1. Әрбiр баланың денсаулық сақтауға бұлжымас құқығы бар.     2. Мемлекет денi сау бала тууды қамтамасыз ету үшiн ананың денсаулығын сақтау жөнiнде жағдайлар жасайды.

37-бап. Баланы алкогольдi өнiмдер мен темекi бұйымдарының зиянды әсерiнен қорғау Баланың ата-анасы, басқа да заңды өкiлдерi, мемлекеттiк органдар, сондай-ақ баланы тәрбиелеу мен оған бiлiм беру функциясын жүзеге асыратын ұйымдар салауатты өмiр салтын және алкогольдi өнiмдер мен темекi бұйымдарының зиянды екенiн насихаттауға мiндеттi.

11-бап. Баланың сөз және ар-ождан бостандығына, ақпаратқа, қоғамдық өмiрге араласуға құқығы  1. Әрбiр баланың сөз бостандығына және өз пiкiрiн айтуға, ар-ождан бостандығына, өзiнiң қоғамдық белсендiлiгiн дамытуға, жасына сәйкес ақпарат алуға және оны таратуға, қоғамдық бiрлестiктерге, сондай-ақ басқа да коммерциялық емес ұйымдардың нысандарына және Қазақстан Республикасының заңдарымен рұқсат етiлген бейбiт жиналыстарға өз еркiмен қатысуға құқығы бар.

19-бап. Баланың дем алуға және бос уақытын пайдалануға  құқығы      1. Әрбiр бала өзiнiң жасына, денсаулығына және қажеттерiне қарай демалуға және бос уақытын пайдалануға құқылы.      2. Ата-анасы немесе олардың орнындағы адамдар өздерiнiң қабiлеттерi мен мүмкiндiктерiне сәйкес баланың күтiлуi мен жан-жақты дамуына қажеттi өмiрлiк жағдайларды қамтамасыз етедi.

16-бап. Баланың еңбек бостандығына құқығы          1. Әрбiр баланың еңбек бостандығына, қызмет және кәсiп түрлерiн еркiн таңдауға құқығы бар.        2. Балалар он төрт жастан бастап, ата-аналарының рұқсатымен оқудан бос кезiнде денсаулығына және өсiп-жетiлуiне оңтайлы, баланың дене бiтiмiне, имандылығына және психикалық жай-күйiне зиян келтiрмейтiн қоғамдық пайдалы еңбекке қатысуға, сондай-ақ мамандық алуға құқығы бар. Бұл құқықты халықты еңбекпен қамту қызметi мен жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдары қамтамасыз етедi.

27-бап. Қорғаншылық, қамқоршылық және патронат    1. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаға оның мүлiктiк және мүлiктiк емес жеке құқықтарын қорғау үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қорғаншы немесе қамқоршы белгiленедi.       2. Қорғаншылық он төрт жасқа толмаған балаларға белгiленедi, ал қамқоршылық он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандарға белгiленедi.

31-бап. Мүгедек баланың толымды өмiрге құқықтары      1. Мүгедек баланың қоғам өмiрiне белсене араласуына ықпал ететiн өз қадiр-қасиетiн қамтамасыз ету жағдайындағы толымды өмiрге денi сау балалармен бiрдей құқығы бар.       2. Мүгедек бала өзiнiң дене бiтiмiне, ақыл-ес қабiлетiне және тiлегiне сай бiлiм алуға, қызмет түрi мен кәсiптi таңдауға, шығармашылық және қоғамдық қызметтерге қатысуға құқылы.

10-бап. Баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына, қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға құқығы       1. Әрбiр баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына, қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға құқығы бар.        2. Мемлекет баланың жеке басына ешкiмнiң тиiспеуiн қамтамасыз етедi, оны тәнiн және (немесе) жанын жәбiрлеуден, адамдық қадiр-қасиетiн қатыгездiкпен, дөрекiлiкпен қорлаудан, кемсiтуден, жыныстық қатынас сипатындағы әрекеттерден, баланы қылмыстық iс-әрекетке және қоғамға жат әрекеттер жасауға тартудан, және оны адам мен азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында бекiтiлген құқықтары мен бостандығына қысым жасаудың өзге де түрлерiнен қорғауды жүзеге асырады.

Діннің тәрбиелік рөлі Алла Тағала қасиетті Құранда: «Қай қауым болсын, өз жағдайын өзі өзгертпесе, олардың жағдайын Алла өзгертпейді»-дейді. (Рағад сүр. 11-аят.)

Жобалық әдіс Жоба қандай да бір курс тақырыбының әдістерін үйрену үшін немесе оқытудың ерекшелігін түсіну үшін жасалуы мүмкін.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі Арғынов А.Х., Жұмақанова Р.А. Біз халық ... Азамат жобасы: Оқушыларға арналған оқу құралы.- Алматы, Азаматтық білім берудің гылыми-ақпарат орталығы, 2002 ж.- 44 б. Арғынов А.Х., Жұмақанова Р.А Біз халық. Азамат жобасы: Муғалімге басшылық Алматы, Азаматтық білім берудің гылыми-ақпарат орталығы, 2002 ж. - 56 б. Арғынов А.Х., Жұмақанова Р.А. Обучение правам человека. Пособие для тренеров. Алматы, НИЦГО, изд. Magicolors, 2006. Жұмақанова Р.А. Права ребенка: Методическое руководство по обучению Конвенции о правах ребенка в начальной школе Алматы, НИЦГО, 2003 г. 111 Шабельник Е.С., Каширцева Е.Г. Ваши права.- М.: Вита-Пресс,1995 г.