Қазақ тілі пәнінен презентация: Етістік шақтары

Қош келдіңіздер!

Тақырыбы: “Етістіктің шақтарын қайталау” Қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Балғабаева Нұргүл

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Мақсаты: Білімділік : Етістіктің шақтарын қайталау, оқушы дүниетанымын, ой-өрісін дамыту, өзін дамытуға ықпал жасау, жеке тұлғалық қасиеттерді жетілдіру. Дамытушылық: Сауаттылыққа, тұлға ретінде қалыптастыру, топтың бір-бірімен жақындай түсуі және жеке тұлғаның жағымды қарым-қатынасын орнату. Тәрбиелік : Туған елге, мәдениетке, өнерге деген сүйіспеншілікке, ұлтжандылыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: қайталау сабақ Әдіс – тәсілдері: Ұлттық ойын элементтері, жұптық жұмыс, деңгейлік тапсырмалар, семантикалық кесте, даралап-саралап оқыту. Көрнекіліктер: семантикалық карта, арқан, теңге интерактивті тақта, тапсырмалар жазылған үлестірмелер.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі. ІІ. Деңгейлік тапсырмалар А) Семантикалық тапсырмалар Ә) Абайдың қара сөзі Б) Абайдың өлеңі ІІІ. “Арқан тарту” ойыны ІV. Сергіту сәті. V. “Теңге ілу” ойыны VI. “Аударыспақ” ойыны

Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы деп аталады.

Етітіктің шағы Өткен шақ – сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет Мысалы: Мен жазда Астана қаласына бардым. Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде болып жатқан қимыл, іс-әрекет Мысалы: Аслан хат жазып отыр Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы: Асан ертең нағашы атасына бармақ.

Етістік шақтарының жасалуы Есімше: өткен шақ есімшелер -ған, -ген, - қан,- кен, - ша, - ше, -дық, - дік, - тық, - тік, - дай, дей, - сы, - сі Осы шақ есімшелер - атын,- етін,-йтін,-йтын. Келер шақ есімшелер: -ар,-ер,-р,-мақ,-мек,- бақ, - бек, -пақ, - пек Көсемше: өткен шақ көсемше - ып, -іп, -п. Осы шақ көсемше - а, - е, - й. Келер шақ көсемше: - ғалы, -гелі, - қалы, - келі, - ғанша, - генше, - қанша, - кенше

Етістік шақтарының жасалуы Етістіктің шақтары есімше, көсемше тұлғалы етістік түбіріне -ды, -ді, - ты, -ті, және –мақ, - мек, - бақ, - бек, - пақ, - пек жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.

Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың Сөйлеп отыр-ған-сың. (көмекші етістік) Жазып отыр-ған-мын.

ІІ. Деңгейлік тапсырмалар. Атжарыс ұлттық ойын элементі арқылы өтеді. Ережесі: үш деңгейдегі тапсырманы бірінші әрі дұрыс орындаған оқушы аламан бәйгеден бірінші болып келеді.

І деңгейлік тапсырмалар: Семантикалық кесте Мысал- дар нақ осы шақ ауысп. келер ш Жедел өткен ш мақс. келер ш бұрынғ. өткен ш ауысп. өткен ш болж. келер ш Жазды Күлмес Жатыр Кетпекші Кешке келемін Алмады- ңыз Айтыпты Қарайтын Барарсыз-дар Оқыпотыр білген

Семантикалық кесте Мысал- дар нақ осы шақ ауысп. келер ш Жедел өткен ш мақс. келер ш бұрынғ. өткен ш ауысп. өткен ш Жазды күлмес жатыр кетпекші Кешке келемін Алмады- ңыз Айтқан еді қарайтын барарсыздар оқыпотыр білген Мысал- дар нақ осы шақ ауысп. келер ш Жедел өткен ш мақс. келер ш бұрынғ. өткен ш ауысп. өткен ш болж. келер ш Жазды + күлмес + жатыр + кетпекші + Кешке келемін + Алмады- ңыз + айтыпты + қарайтын + барарсыздар + оқыпотыр + білген +

ІІ деңгейдің тапсырмасы: берілген өлеңнен етістіктерді теріп жаз, шақтарын айыр. Адам ата-анадан туғанда есті болмайды, естіп,көріп,ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды -дағы... (Он тоғызыншы сөзі)

ІІІ деңгейдің тапсырмасы: өлең жолдарына морфологиялық талдау жаса. Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Пайдасын көре тұра тексермедім, Ер жеткен соң түспеді уысыма, - Қолымды мезгілінен кеш сермедім. Жасымда ғылым бар деп ескермедім Абай

Топтық жұмыс. Арқан тарту ұлттық ойын элементі арқылы өтеді. Ережесі: оқушылар екі топқа бөліп, етістіктің шақтары бойынша екі топ бір-біріне сұрақтар қояды. Сұрақтарға ең көп дұрыс жауап берген топ жеңіске жетеді.

Арқан тарту

Сергіту сәті. «Кім шапшаң?» Сандардың орнына әріпті қойып, мақал-мәтелді табу. А1, Б2, Д3, Ж4, З5, Қ6, Л7, М8, Р9, С10, Т11, Ы12, Н13, Ң14, Ө15, Ұ16, І17. 1.6.12.7.10.12.5.3.12. 4.16.8.10.1.10.1.14. 1.9.11.12.13.1.13. 15.5.17.14. 2.1.9.1.9.10.12.14.

Дұрыс жауабы: Ақылсызды жұмсасаң, Артынан өзің барарсың

Морфологиялық талдау Өткен шақ: барғанмын жазып отырдым Осы шақ: оқимын келдім Келер шақ: барамын сөйлеп отырасың

Оқулықпен жұмыс. 168 жаттығу Осы шақ Өткен шақ Келер шақ

Оқулықпен жұмыс. 168жаттығу Осы шақ Өткен шақ Келер шақ ұшып келеді Шашып тұр тіккенбіз Тыңдадым Қонды Шықтым Жүгірдім Құрып кеткенбіз Кіріп кетіпті

Семантикалық карта Мысалдар Осы шақ Өткен шақ Келер шақ Жыртып жүр Жазып отыр Барар Келмекші Айтыппын Оқыған едік Келесіңдер Барғанмын Келіп отыр Келіп кетпек

Сабақты бекіту Семантикалық карта Мысалдар Осы шақ Өткен шақ Келер шақ Жыртып жүр + Жазып отыр + Барар + Келмекші + Айтыппын + Оқыған едік + Келесіңдер + Барғанмын + Келіп отыр + Келіп кетпек +

VI. Қорытынды. Теңге ілу ұлттық ойын элементі арқылы қорытындыланады. Ережесі: мақал-мәтел айтып, үш тілде дұрыс тапса, теңге алады.

Теңге ілу

Мақал - мәтелдер Еріншектің ………. бітпес. ........ көпке жеткізер, Өнер көкке жеткізер. .......... қарап қыз өсер, Әкеге қарап ұл өсер. Жолдасын тасаған жолда қалар. ....... жасаған білмейді, ........ көрген біледі. Мектеп кеме, ........ теңіз Ертең, завтра, tomorrou Ақыл , ум, advice Ана , мать, mather Жол , дорога, way Көп , много, much Білім , знания, knowledge

Аударыспақ ұлттық ойын элементі арқылы тексеріледі. Ережесі: кім көп сөз жазады және басқалардіңкін қайталамайды, сол жеңімпаз болады. Егер де бірінің сөзін екіншісі қайталап қойса, ол оқушы аттан аударылып, ойыннан шығып қалады.

“Аударыспақ”

99 беттегі шығармашылық деңгей тапсырмасы. Бағалау. Үйге тапсырма:

«Қыран түлегіне -қайырылмас қанат сыйлайды, ұстаз түлегіне – алға бастар талап сыйлайды»