8 сынып “Химия әлеміне” қош келдіңіздер!

“Химия әлеміне” қош келдіңіздер!

Химия ғажайыптары Біз қазір химия ғасырындамыз. Кәдімгі қасықтан бастап, ұшақ, жер серігіне дейін химия өнімдері. Адам тамақсыз, киімсіз, қажетті бұйымдарынсыз өмір сүре алмайды. Мінеки, солардың бәрін жасауға химия қатысады. Сондықтан да «Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз химия ғажайыптары» деп өте орында айтылған. ХХІ ғасыр білімділер ғасыры болмақ. Отанымыздың саяси, мәдени дамуына үлес қосатын, әлемдік өркениетке көтеретін білімді де, мәдениетті, парасатты, денсаулығымыз мықты болып өссек, егемен елімізді әлемге танытарымыз анық. Қош келдіңіздер бүгінгідей ғажайыпты Тамашалау бақыты бұйырғандар.

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Д.И. Менделеев

Д И Менделеев қай жылы, қай жерде дүниеге келді ? Периодтық заңды Д.И. Менделеев қай жылы ашты ? Периодтық кестеде элементтер неше топқа бөлінген ? Екі дайлы қасиет қандай заттарға тән ? Период дегеніміз не, неше период бар ? Химияның міндеті қандай? Химия пәні нені зерттейді? Валенттілік дегеніміз не? Химия ғылым ретінде қай ғасырларда қалыптасты?

Химия – ырыс бұлағы Шалқыған байлық, мол дәулет. Аялап күтіп тұр алда, Болашағымыз – нұр сәулет. Аялдама, алға ұмтыл, Құдіретті біздің ай! Сенде байлық, сенде ырыс, Сенімен өмір сәнді ғой. деп жырлайды Құнанбай Көкішов

“Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген азамат, бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес” Қаныш Сатпаев

Қ . Сәтбаев-Қазақстан металлургиясының дамуына баға жетпес үлес қосқан ғалым.Ол Үлкен Жезқазған,Ұлытау мыс минералды шикізат қорларын тұңғыш рет жан-жақты зерттеді.Ғалымның өлшеусіз еңбегінің құрметіне Қаратаудағы ванадий кенінен табылған бір минерал сатпаевит деп аталады.Қоғамның өндіруші күштерінің өркендеуі металл өндірумен тікелей байланысты. Ақыл-ой енбегі машина арқылы жүзеге асуда. Ғарыштық техника арқылы әлемдік денелер игерілуде. Қазіргі адам тіршілігі металдарды қолданумен тығыз байланысты.

Металдарды алу - парыз Қасиетін ұғу – парыз Пайдалана алу-парыз Айтып беру-парыз Білмей қалу-қарыз. «Металдарсыз – адам табиғатта ең аянышты өмір сүрген болар еді»

Металдардың табылу кезеңдері. Металдың пайдаланыла бастаған дәуірі Алғаш табылған металдар. Біздің заманымызға дейін Алтын, күміс, мыс, темір, сынап, қалайы, қорғасын ХҮІІІ ғасырға дейін Мырыш, сурьма, висмут ХҮІІІ ғасырда Платина ХІХ ғасырда Натрий, магний, алюминий, хром, марганец, никель, молибден, кобальт, кадмий, иридий ХХ ғасырдың бірінші жартысында Жер қыртысында кездесетін қалған барлық металдар ХХ ғасырдың екінші жартысынан осы кезге дейін Жер қыртысында кездеспейтін жасанды жолмен алынған металдар (лантаноидтар,актиноидтар)

Металдардың адам өміріндегі маңызы

Темірден жасалған заттарды магнит тартады

АЛЮМИНИЙ

Алюминий қосылыстары

Тәуліктік нормасы: балаларға: 800-1700 мг, ересектерге 1800-2500мг. Адамның клеткасында калий көп орын алады, ол клеткаарлық кеңістіктен 40 рет үлкен болып келеді.

Тағам Калий, мг Шай 2480 Үрмебұршақ 1100 Грек жаңғағы 664 Шабдалы 363 Қарақұмық жармасы 380 Өрік 305 Бал 386 Саңырауқұлақ 468

Калий жетіспесе – адам гипокалемия ауруына ұшырайды, Егер ауру асқынса – аш ішектің жарасы пайда болады, Нағыз гиперкалемия жүректің тоқтап қалуына әсер етеді

Мырыш: “Е” витаминінің метаболизмі үшін қажет, Анаболитикалық гормондардың синтездеуіне қатысады (инсулин, тестостерон, өсу гормонын қоса) Адам баласы қолданылатын тағамдардың ішіндемырыш устрицаларда көп кездеседі. Алайдаасқабақтың шекілдеуіктерінде устрицаларғақарағанда 26% цинк аз болады. Мысалға, 45 граммустрица жесе, адам асқабақ шекілдеуіктерінде болатын 60 грамм цинкті алады екен.

Өмір сүруге қажетті, денеде тұрақты түрде болатын элементтер тобы. Ал жетіспесе, ағзаның қалыпты өмір сүруі бұзылады. Химиялық элементтің адам Ағзасында өмір сүру маңызына қарай жіктелуі Қоспалы элементтер Адам ағзасында Әрқашан да кездеседі Зерттелмеген Қоспалы элементтер Cr Cd Bi Ra Pb Al Cs Sr Si Li La Sb Sr Br F B Be Бұл элементтердің ағзадағы биологиялық рөлі аз зерттелген

Химия -тұрмыста

Әшекей тастары минералдар немесе тау жыныстары болуы мүмкін. Асыл тастардың шығу тегі де әртүрлі.

Янтарь ертедегі қылқанжапырақты ағаштардың тасқа айналған шайыры

Маржан теңіз омыртқасыздары - маржан полиптерінен түзіледі, кальций карбонатынан тұрады Рубин мен сапфир негізінен алюминий оксидінен тұратын минералдарға жатады

Алмаз бір ғана химиялық элемент көміртектен тұрады

Дәріхана Күнделікті тұрмыста қолданылатын дәрілер.

: Космохимия Космохимия – ғарыш кеңістігіндегі заттар мен денелердің химиялық құрамын, химиялық элементтердің әлемде таралу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

Күннен алпыстан астам химиялық элемент табылды. Күн дегеніміз – бұл өте қатты қызумен жанып жатқан сутек газы.

Марс өзге ғаламшарларға қарағанда Жерге көбірек ұқсас. Оның атмосферасы көмірқышқыл газынан, азоттан, аргоннан тұрады. Марста аздап суда кездеседі.

Қызық думан – өмірімі ғаламат Қас қаққанша жаңа қала, жаңа бақ Қыруар істің қайсысында болса да Құдыретті химия жүр аралап!

«Сәйкестендіру » Сутегі H Оттегі O Барий Ba Сынап Hg Темір Fe Мыс Cu Магний Mg Күміс Ag

«Сәйкестендіру » Сутегі Ba Оттегі H Барий Fe Сынап O Темір Hg Мыс Mg Магний Ag Күміс Cu

Металдар тобы: Д. И. Менделеевтің периодтық кестесінде неше период, неше топ бар. ? Реттік номері 20, атомдық массасы 40-қа тең элемент ? Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар ? Адам ағзасының 60-65 ℅ құрайтын сұйық зат ? Қан құрамында гемоглобин азайса, адам анемия ауруына шалдығады ?. Бірінші дүниежүзілік соғыста 1915 жылы оны Германия тұншықтырғыш улы зат ретінде қолданған. Бұл қай зат? Адамның қай ағзасында секундына 100000 химиялық реакция жүреді ? Ғаламшарда ең көп таралған элемент ? Жерде емес күнде ең бірінші ашылған химиялық элемент ? Қай элементтің таңбасы айдаһар белгісіне ұқсайды?

Бейметалдар тобы: Терінің қышыма ауруына қарсы жасалатын майдың құрамының басым бөлігін құрайтын химиялық элемент ? 5 ℅ спирттік ерітіндісі қан тоқтатуға қолданылатын элемент ? Адам бойының өсуіне әсер ететін элемент ? Химияның ең маңызды элементі және Жер бетіндегі көптеген тірі ағзалардың тыныс алуын қамтамасыз ететін элемент ? Ақыл-ой элементі ? Сүйек пен тісте кездесетін металл ? Адамның дене қызуын өлшейтін құралдағы сұйық металл Медицинада дезенфекциялайтын, антисептикалық және қан тоқтататын зат ретінде қолданылатын халық арасында «марганцовка» деген атпен белгілі қосылыс Ең жеңіл газ. ХІХ ғ.алтыннан да қымбат болған бағалы металл.

№ Химиялық элемент Таңбасы Оқылуы Реттік номірі Протон саны Нейтрон саны Салыстырмалы атомдық масса 1 Магний 2 Cu 3 Эн 4 11 5 26 6 18

№ Химиялық элемент Таңбасы Оқылуы Реттік номірі Протон саны Нейтрон саны Салыстырмалы атомдық масса 1 Магний Mg Магний 12 12 12 24 2 Мыс Cu Купрум 29 29 35 64 3 Азот N Эн 7 7 7 14 4 Натрий Na Натрий 11 11 12 23 5 Темір Fe Феррум 26 26 30 56 6 Хлор Cl Хлор 17 17 18 35

Элемент атаулары Протон саны Нейтрон саны Электрон саны Бор Бром Мырыш Оттек Фтор Хлор

Элемент атаулары Протон саны Нейтрон Саны Электрон саны Бор 5 6 5 Бром 35 45 35 Мырыш 30 35 30 Оттек 8 8 8 Фтор 9 10 9 Хлор 17 18 17

ІV. Тапқырлық

Ас тұзын тап ?

NaCI

Сүйекті қаптайтын элемент ? c Са, F, K.

Кальций

Күкірт қышқылының H2SO4 салыстырмалы молекулалық массасын табыңдар.

Калий Қан қызылшасы мен картоп түсіміне ерекше әсері бар тыңайтқыш элемент ? К, Ba Na

КАЛИИ

Алюминий оксидінің AI2O3 салыстырмалы молекулалық массасын табыңдар.

«Химия және тарих» А.Македонский Индияға жорық жасаған кезде, офицерлері сарбаздарға (солдаттарға) қарағанда ішек-асқазан ауруларын сирек шалдыққан. Олардың ішкен астары мен сусындары бірдей болған, бірақ ыдыс-аяқтары әр түрлі болған. Офицерлердің ыдыстары қандай металдан жасалынған?

Химия және медецина Адам ағзасына бұл элемент жетіспесе зоб ауруына шалдығады. Бұл заттың спирттегі ерітіндісі медицинада қолданылады?

«Химия және тарих» Ол көп мөлшерде суды зарарсыздандыруға және ағартқыштар, дәрі – дәрмектер, еріткіштер алу үшін қолданылады. Бірінші дүниежүзілік соғыста 1915 жылы оны Германия тұншықтырғыш улы зат ретінде қолданған. Бұл қай зат?

Химия тұрмыста Ұн тағамдарына нан илеу үшін не болмаса торт, тәтті тағамдар пісіру үшін қопсытқыш ретінде қолданатын тұрмыстық зат?

V.« Жұмбақ-арал”

1.Өзім газбын менімен демаласың, Жоқ болсам ауа жетпей қиналасың. 2.Ең жеңіл элемент саналады Периодтық жүйе осыдан бастау алады 3.Өзі ауыр металға жатады Балалар осы металл құйған сақамен атады 4.Машина мен трактордың жаны, Қара металлургияның наны 5. Осы затпен ескі үйді аластайды, Түсіне қарасаң, алтынға ұқсайды

6. Өзі жылтыр күмістей. Жеңілдігін ескерсең Жұмсақтығы тағы бар. Пайдаланар жері табылар 7. Өшпейтін өмір жоқ, сынбайтын..... жоқ 8. Құрғақ жерде сақтайсың, Онсыз тамақ татпайсың 9. Сабыр түбі сары… 10. Алтын....... тас екен. Арпа бидай ас екен.

VI. Ғажайып шеңбер Сайысымыздың келесі кезегі «ғажайып шеңбер» деп аталмақ.Мұнда әр топ 2 минут ішінде мына төменде келтірілген келесі суреттегі шеңберден элемент аттарын құрастыру керек.Қай топ көп элемент аттарын тапса, сол топқа ұпай беріледі.

V. Ғажайып шеңбер

VII.«Көрермендер көрімдігі» «Мен кіммін?» ойыны: Бірінші бөлігім көп емес, екінші бөлігім тілсіз жау. 2. Бірінші бөлігім «алда бол» деген бұйрық рай, екінші бөлігім сан есім 3. Бірінші бөлігім тасқын су, екінші бөлігім мал құлағына салатын белгі. 4. Бірінші бөлігім қабылда деген сөздің мағынасын береді, екінші буыным шараппен улану деген мағынада 5. Жазылуым бойынша оқысаңыз элементпін, керісінше оқысаңыз – өткізгішпін

Назарларыңызға рахмет!!!