Презентация география бойынша Мухит суынын козгалысы

1. Гидросфера дегеніміз не? 2 . Гидросфераны нелер құрайды? 3. Табиғаттағы су айналым дегеніміз не? 4. Дүниежүзілік мұхит дегеніміз не? Материк дегеніміз не? 5. Қанша мұхит бар? 6. Мұхит бөліктері дегеніміз не? 7. Теңіз дегеніміз не? 8. Шығанақ дегеніміз не? 9. Бұғаз дегеніміз не? 10. «Жылу қорының жинаушысы» 11. Мұхит суының ең басты қасиеттері 12. Мұхит суының температурасы қалай өзгереді? 13. Мұхит суы қандай температурада қатады? 14. Мұхит суының тұздылығы дегеніміз не 15. Қандай теңіздер тұщылау болады? Ең ащы теңіз не? 16. Тұздылық санының мыңнан бір бөлігі немен өлшенеді? Өткенді қайталау

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Толқын - ай мен күннің тартылыс күштерінен, желдің әсерінен, атмосфералық қысымның ауытқуларынан, су асты жер сілкіністері мен жанартау атқылауларынан немесе кеме қозғалыстарынан пайда болатын теңіздер мен мұхиттардағы сулы ортаның тербелмелі қозғалысы.

Толқын қозғалысы. Толқын жалы. Толқын табаны. Толқын ұзындығы. Су бөлшегінің қозғалысы. Толқын астындағы судың шамалы қозғалысы. Сіз толқынды көрген кезде олар алға қарай қозғалып бара жатқандай әсер қалдырады. Ал негізінде толқын орнынан тіпті қозғалмайды. Толқын өтетін кезде су шеңбер тәрізді айналма қозғалыс жасайды. Толқынның жалы сол шеңбердің үстінде, ал табаны астында болады. Су терең болған сайын шеңбер үлкен болады, ал тайыз болса кіші болады.

Толқын ұзындығы мен биіктігі арқылы сипатталады. Толқынның ұзындығы дегеніміз – көршілес екі толқын қырларының арасындағы ара қашықтық. Толқынның биіктігі – оның табанынан қырына дейінгі қашықтық.

Цунами — мұхит түбіндегі жер сілкінуден немесе жанартаудың атқылауынан пайда болатын сұрапыл толқын. Цунами сөзі екі иероглифтен құралған: Цу – айлақ, Нами - үлкен толқын. Биіктігі ашық мұхитта 1 м-ден аспайды, құрлықтағы тар шығанақтарда 50 м-ге дейін барады. Толқынының таралу жылдамдығы 400 - 800 км/сағ-қа дейін.

Адамзат тарихындағы Цунамимен байланысты ең ірі апат — 2005 ж. Оңт.-Шығыс Азияда болды. Индонезия жағасындағы жер сілкіну күші 8,9 баллға жетіп, соның нәтижесінде биіктігі 10 м-ден астам цунами тарады. Цунамидің жойқын күшінен 300000 адамның өмірі қиылды.

ТАЙФУН (ағылш. typhoon, қыт. тай фын – үлкен жел) – Тынық мұхиттың Оңтүстік-шығыс Азияға жақын бөлігінде пайда болып, сұрапыл дауыл түрінде әрекет ететін тропиктік циклонның аты. Тайфун көбінесе жаз бен күзде Филиппин және Маршалл аралдарының аралығында түзіліп, сағатына 10 – 20 км (тәулігіне 350 – 500 км) жылдамдықпен солтүстікке, солтүстік-батысқа жылжиды.

Күні Апаттын болған жері Тайфунның түрі Қаза тапқан адамдардың саны 13 қараша 1970 ж. Шығыс Пәкістан Бохола 300 - 500 мың 2 қыркүйек 1984 ж. Филиппин Айк 1363 2—3 қараша 1995 ж. Филиппин Анджела 722 31 шілде — 1 тамыз 1996 ж. Тайвань Херб 400 2—3 қараша 1997 ж. Вьетнам, Таиланд Линда 3 500 17 қыркүйек — 23 қазан 1998 ж. Филиппин Викки, Зеб, Бэбс >, 1 000 10 — 15 желтоқсан 1998 ж. орталық Вьетнам,  Филиппин Фэйт >, 45 5 — 9 қыркүйек 2005 ж. Жапон Наби 20 10 — 11 тамыз 2006 ж. Қыатй Саомай 134 14 қазан — 13 қараша 2007 ж. Вьетнам Лекима және т.б 155 7 тамыз — 10 тамыз 2009 ж. Филиппин, Тайвань, Қытайдың  оңтүстік-шығыс жағалауы Моракот >,700

Толысу мен қайту

Судың толысуы мен қайтуы

Фанди шығанағы

Судың толысуы мен қайтуы - Ай мен күннің тарту күштерінің әсерінен мұхит суы деңгейінің артуы және кемуі. Су деңгейінің тәулігіне екі рет артуын судың толысуы дейміз және екі рет кемуін - судың қайтуы деп атайды. Судың толысуы мен қайтуы арасындағы уакыт 6 сағат 12,5 минут. Мұхиттың орта тұсында судың деңгейі 0,9 м-дей көтерілсе, жағалауда орта есеппен 2 метрге жетеді. Судың қайтуы кезінде мұхит түбінің едәуір бөлігі жалаңаштанып қалатындықтан, жағалау тұрғындары бұл уақытты теңіз өсімдіктері мен жәндіктерін дер кезінде жинап алу үшін пайдаланады. Су деңгейі көтерілген кезде кемелер өзенді бойлап, ондаған километр ілгерілей алады. Су толысуының кеме қатынасы үшін маңызы зор.

Теңіздегі толысу мен қайту құбылысының себебін ағылшын ғалымы И. Ньютон анықтаған.

Толысу мен қайту толқынының үнемі кезектесіп отыруы олардың қуатын электр станциясын өндіру үшін айдалануға мүмкіндік береді. Бұл қуатты «жасыл көмір» деп атайды.

Толысу электр станциялары

Бекіту сұрақтары Толқындардың пайда болу себебі не? Жер шарының қандай аймақтарында цунами жиі қайталанады және қалай пайда болады? Судың толысуы мен қайтуы ненің әсерінен пайда болады, бұл құбылысты қандай шаруашылыққа пайдаланады? Соқпа толқын дегеніміз не?

Жер шарына қайықпен ойша саяхат Сарайшық ауылынан, .........өзені, ..........теңізі , Еділ өзеніне, Дон каналы, Азов теңізіне, ..........теңізіне, Босфор бұғазы, ...........теңізіне, ............бұғазы, ............. мұхитына, ............каналы,......... мұхиты,......... мұхиты,......... каналы, Жерорта теңізі,......... бұғазы,......... теңізі, ........теңізі,.........каналы,.......өзені,........ теңізі, ........ өзені, Сарайшық ауылына.

Үйге тапсырма Мұхит суының қозғалысы тақырыбындағы анықтамаларды жаттау. Интернет желісінен “Цунами”, “Тайфун” тақырыбына хабарлама жазу.