Презентация қазақша Тұман және бұлт

Сабақтың өтілу моделі

Тұман және бұлт. Атмосфералық жауын – шашын. Тақырыбы

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Мақсаты Оқушыларға тұман және бұлттың қалай пайда болатынын, бұлттың түрлерін өлшеу және есептеу жұмыстарын ,булану және буланушылықты түсіндіру, тест, әңгімелесу, ой қозғау әдіс-тәсілдері сабақта кеңінен пайдаланылды. Сәйкестендіру кестесі жөне тірек сызбалар пайдаланылады.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ Сабақтың типі: Білімді бекіту. Сабақтың әдісі: Түсіндіру, тест, әңгімелесу, ой қозғау. Көрнекілігі: мультимедиалық құрылғы, кестелер, сызықтық диктанттар, түрлі суреттер.

Ауадағы су буы қайдан таралатынын Ауадағы су буының температурамен байланыстылығын Ауа ылғалдылығын өлшеу Су буының конденсациясын Абсалют және салыстырмалы ылғалдылықты Біз нені білдік?

Ылғалмен қанығу деңгейіне қарай Ауа Егер ауаға сол t – да тура алатын су буы жинақталса, оны су буымен қаныққан ауа дейді. Егер ауаға су буының мөлшері аз жиналса, оны су буымен қанықпаған ауа дейді 1.

абсолют салыстырмалы 1 м ауадағы су буының нақты мөлшері, ол граммен есептелінеді 1м ауадағы су буының мөлшерінің сол t-ғы ауаны қанықтыратын су буы мөлшеріне қатынасы, пайызбен есептелінеді. 2.

Белгілі бір жағдайда су буларының сұйық күніне айналуын деп атайды Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы деп аталатын құралмен өлшенеді. 3. 4.

Тұман және бұлт Атмосфералық жауын – шашын

Мақсаты Оқушыларға тұман және бұлттың қалай пайда болатынын, бұлттың түрлерін өлшеу және есептеу жұмыстарын ,булану және буланушылықты түсіндіру, тест, әңгімелесу, ой қозғау әдіс-тәсілдері сабақта кеңінен пайдаланылды. Сәйкестендіру кестесі жөне тірек сызбалар пайдаланылады.

Ауаның жер бетіне жақын қабатындағы булар су тамшыларына айналғанда тұман түседі. Тұман Шағын бөген мен өзендерде Ауасы салқындап қалатын ойпаңдарда Шалғынды жерде Батпақ үстінде Сайлармен жыраларда

Тұман температураның тәулік ішіндегі ең төмен кезі күн шығар алдында түседі күн көтеріле тарқап кетеді

Жер бетінен жоғары көтерілген ауа салқындағанда оның құрамындағы бу су тамшылары мен мұз түйіршіктеріне айналады. Олар шоғырланып, бұлт құрайды.

Бұлт пішініне қарай Будақ бұлт Қабат бұлт Шарбы бұлт Қабат шарбы бұлт Үйіліп жатқан жүн немесе мақтаға ұқсайды. 800-1000м түзіледі 2 км-ге таралады, тіпті 3-4 км. Нөсер жаңбыр, жапалақтап қар жауады. Тұманға ұқсас бір сыдырғы сұрғылт. Ұзаққа созылатын ақ жауын жауады. 2км биіктікке дейін түзіледі,аспанды түгел торлайды Өте биікте 6км, майда мұз кристалдардан тұрады. Ақ түсті шілтерге, малдың шарбы майына ұқсайды. Жауын – шашын жаумайды. Нәзік буалдыр шарбы тәріздес.Мұндай бұлттардың өте нәзік мұз кристалдарынанжарық сәулелері өткенде олардың шашырауынан Күннің немесе айдың төңірегінде жарық шеңбер п.б.

Аспанды бұлттың торлау дәрежесін бұлттылық деп атайды,мөлшері 0 – 10 балл 0 - Аспан шайдай ашық 5 - Бұлт аспанның жартысын басқан 10 - Бұлт аспанды түгел торлап алған

Бұлттан жер бетіне түсетін сұйық немесе қатты күйдегі ылғал атмосфералық жауын шашын дейді. Жауын-шашын түрлері Жаңбыр Бұршақ шық қырау қар қылау

Ауада өз салмағын көтере алмаған су тамшылары жаңбыр күйінде жерге жауады Мұз түйіршіктері салқындаған су тамшыларына қосылып жұмырланса бұршақ жауады Су тамшылары қатып, ине сияқты мұз түіршіктерін түзсе қар жауады Тікелей ауадан да бөлінетін су тамшылары шық, қырыу, қылыу деп аталады.

Жауын – шашынды есептеу үшін Тәулік Ай Жыл Жауын – шашын көп жылдық орта мөлшері Жауын – шашынды өлшейтін құралдар жауын-шашын өлшеуіш Қар өлшеуіш сырық

Булану судың сұйық күйден газ тәріздес күйге Буланушылық су қоры жеткілікті болған жағдайда булану мүмкіндігі

Жаңа сабақты бекіту Суретке қарап ненің суреті екенін ажыратып, анықтама беру. 2.Бұлттардың суретін ажыратып, анықтама беру. 3.Сәйкестендіру тесті. 4.Жауын – шашынды немен өлшенеді? 5.Жауын – шашынды қалай есептейді? 6.Булану дегеніміз судың сұйық күйден газ тәріздес күйге өтуі. 7.Буланушылық – су қоры жеткілікті болған жағдайда булану мүмкіндігі.

Сәйкестендіру тесті. № Сөз Мәні Жауабы 1 Жаңбыр а) күзде, қыста, көктемде салқындап, су тамшыларын бөледі 1 ( ) 2 Қар ә) ұсақ қиыршық мұз тартылған сымға, ағаш-тың қылқанына ілініп тұратын ақ борпылдақ зат 2 ( ) 3 Бұршақ б) жаз күндері күндізгі булану нәтижесінде ауа салқындағанда пайда болады 3 ( ) 4 Шық в) ауа қалықтап жүре алмайтын халге ке-леді де, салмағымен құлдилап құлайды 4 ( ) 5 Қырау г) қыста үлкен биіктікте бұлттағы су там-шылары қатып, әуелгі ине сияқты мұз түйір-шіктерін түзіп, жабысады 5 ( ) 6 Қылау ғ) салмағымен құлап келе жатқан мұз түйір-шіктері салқындаған су тамшыларына қосы-лып жұмырланады әрі үлкейіп жерге түседі 6 ( )

Судың сұйық күйдегі газ тәрізді күйге өтуі дегеніміз Су қоры жеткілікті болған жағдайда булану мүмкіндігі дегеніміз

1. Ешбір тіреусіз күмбез, Ешбір сүйеусіз күмбез. Ешкім көтере алмайтын күмбез, Ешкім төңкере алмайтын күмбез. 2. Қара алып жарқыратып, Жасын атып күркірейді. Суды сайға сарқыратып, Демі шөпті сілкілейді. 3. Аспаннан домалап, Көп моншақ төгілді. Бусанып жон – алап, Терілді, керілді. Көтеріліп теңізден, Аспанға биік барамыз. Биіктен қайта түскенде, Өңі кірер даланың. Сергіту сәті. (Жұмбақтар шешу) Жарқылдан соң жаңағы, Суға бөкті бар алап. Көкте түрлі жолақты, Өрнек тұрды ғаламат. Әуеде ақ мамық, Қалбақтап ұшады. Қанаты талып, Жерді барып құшады. Салынды көпір керемет, Қызығушы өте көп. Ал бірақта не керек, Кісі өтетін жолы жоқ.

Халықтық болжамдардан мысал Жаңбыр сіркіреп тұрғанда тауықтар далада жем іздеп жүрсе, онда ақ жаңбыр болады, яғни ұзаққа созылады. Тышқан інін суға жақын қазса, сол жылы құрғақшылық, ал алыс қазса жауын-шашын көп болады. Көктемде күн ерте күркіресе - ол жауын-шашынның мол болатын белгісі.

Үйге тапсырма беру. 31-32 Оқып келу, суреттер салу. Жауын-шашын қар жауғанда тәулік, ай, жыл ішіндегі мөлшерлерін есептеу, Бағалау.

Назар аударғандарыңызға көп рахмет!