Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар дүниесі

Қазақстанның өсімдіктері мен Жануарлар дүниесі.

Қазақстанның өсімдіктері Қазақстанның өсімдіктері жамылғысының қалыптаса бастауы аумағының негізгі бөлігін су басып жатқан кезден,бор дәуірінің бас кезінен басталады.Палеогенде бүкіл Тұран ойпатын теңіз басып жатқан.Ол Торғай бұғазы арқылы Батыс Сібір теңізімен жалғасқан.Теңіз Қазақстанға қараған құрлықты екіге бөлген.Торғай бұғазынан шығыста Алтай,Сарыарқа аймақтарында,негізінен жалпақ жапырақтылары мен мәңгі жасыл қылқан жапырақты өсімдік түрлері тараған.Ал Торғай бұғазынан батысқа қарай (Мұғалжар,Жалпы Сырт,Жем үстірті)мәңгі жасыл субтропиктік түрлер дамыған. Неогенді Торғай бұғазының суы тартылып,құрғағаннан кейін екі жағы қосылған.Осы кезде полтава флорасы шығысқа қарай тарап,Жайсан көліне дейін жеткен.Керісінше,шығыста өскен өсімдіктер батысқа ауысқан.Соның нәтижесінде Қазақстанда торғай флорасы деп аталатын өсімдік түрлері қалыптасқан.Оған платан,грек жаңғағы,емен,шамшат,терек,т.б жатады. Теңізден шегініп,құрлық көлемінің ұлғаюы арта бастаған кезден бастап,Иран арқылы Африка флорасы кірген.Олардың ішінде эфемерлі өсімдіктер,жоңышқа,қараған бұталары мен ағаштардың кейбір түрлері тараған.

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Қазіргі Қазақстанның өсімдік жамылғысы 6 000 дай өсімдік түрлерінен тұрады.Басқа көрші елдермен (Ресей,Орта Азия,Кавказ) салыстырғанда бұл онша көп емес.Өсімдік жағынан бай өлке Қазақстанның таулы аймақтары болып саналады.Әсіресе,Батыс Тянь Шаньда Орта Азия мен Жерорта теңізінің бай флорасы сақталған.Онда палеоген дәуірінен қалған грек жаңғағы,платан,бадам,түркістан үйеңкесі,алмұрт және т.б түрлері кездеседі.Сырдария Қаратау флорасы бұдан да бай.Онда 1 000 нан асатын өсімдік түрі,оның 150 түрі тек осы ауданға ғана тән,басқа жерде ұшыраспайтын өсімдіктер.Тянь Шаньның,Алтайдың,Жетісу Алатауының тау беткейлерінде қылқан жапырақты ормандар таралған.Оларды шыршалардан,май қарағай,бал қарағай,самырсын түрлері өседі.Биік таулы белдеу шымды шалғанды,бұталы шалғынды болып келеді.Тау алды мен аласа таулы белдеулерде дала зонасына тән өсімдіктер өседі.Алтайдың таулы даласында итмұрын,долана,бөріжидек бұталары мол.Аласа таулы белдеулер теректі,қайыңды,жабайы ағашты,алма,өрікті,доланалы ормандардан тұрады. Солтүстіктен оңтүстікке дейін 1600 км созылып жатқан Қазақстанның кең жазиралы жазығында дала мен шөл өсімдіктері басым.Шөлді аймақтарда (Сарыесік Атырау,Мойынқұм,Бетпақдала т.б) сексеуіл,өзендер бойында жыңғыл,жиде,тораңғы тоғайлары кездеседі.

Қазақстандағы қазіргі өсімдіктер түрлері қылқан жапырақты ормандар,ұсақ жапырақты орман-тоғайлар,даланың бұталы өсімдіктері,сексеуіл,шөлдің бұталы өсімдіктері,дала өсімдіктері,субтропиктік өсімдіктер,шалғындар,тақырлар,шөлдің бір жылдық өсімдіктері болып бөлінеді.Оларға геоботаникалық жағынан Еуразияның қылқан жапырақты орманы Оңтүстік Алтай,Еуропа,Сібірдің орманды даласы,Солтүстік Қазақстан,Еуразия даласы,Еділ-Жайық,Мұғалжар-Торғай,Есіл-Нұра,Азияның шөлді аудандары Тұран ойпаты Солтүстік Тянь-Шань кіреді.

Жануарлар дүниесі Жануарлар дүниесінің дамуы жағынан Қазақстан палеоарктикалық зоогеографиялық облысқа кіреді.Палеоген дәуірінде Қазақстанды тропиктік және субтропиктік жануарлар мекендеген.Олар Үндістан және Африка жануарларының түрлерімен ұқсас болған.Ал мұз басу дәуірінде жылы климатқа бейім жануарлардың кей түрлері қырылып,біразы жылы жаққа аударған.Олардың кейбір түрлері Қазақстанның оңтүстік шығысындағы таулы аймақта (Жетісу Алатауы,Іле Алатауы,Ұзынқара жотасы) сақталып қалып,мұз басу дәуірінен кейін қайтадан дамып өскен.Қарақұйрық,жолбарыс,қабан,марал,бұғы,аққұтан,қызылқұтан сияқты жануарлар түрлері осы топқа жатады.

Қазақстанның жануарлар дүниесін қорғау Қазақстанның жануарлар дүниесін қорғау,олардың адам өміріне,халық шаруашылығына келтіретін зиянына қарсы күресу мемлекеттік шара болып табылады.Жануарлардың сирек және құрып кетуге таяу аз түрі «Қазақстанның қызыл кітабына» енгізіліп,ерекше қорғауға омыртқалылардың 125 түрі,омыртқасыздардың 96 түрі алынған.Олардың ішінде сүтқоректілерден (қарақұйрық,құлан,арқар,қар барысы,тянь шань қоңыр аюы,шағыл мысығы,күзен),құстардан (қоқиқаз,бұйра және қызғылт бірқазан,қара және ақ ләйлек,сұңқылдақ аққу,дала бүркіті,дуадақ,қырғауыл,ұлар және т.б),жорғалаушылар,қосмекенділер мен балықтың бірнеше түрлері бар.Өзен бойларында ондатр,Алтай тауларында қара күзен мен бұлғын,Каспий жағалауында ит тәріздес жанат өсіру қолға алынған.

Қазақстанның жануарлар дүниесі қазір сүтқоректілердің 178,құстардың 489,балықтың 104 және омыртқасыздардың 50 мыңнан астам түрлерінен тұрады.Таралуы жағынан олардың мекендері бірнеше зоогеографиялық аудандарға бөлінеді:дала және орманды дала (Солтүстік Қазақстан,Ертіс өзені бойы),шөлейт және шөл (Каспий теңізінің солтүстік және шығыс жағалары,Жайық бойы,Торғай,Қызылқұм,Балқаш пен Жайсан көлінің жағасы,Бетпақдала,Сарысу,Сырдария жағалауы,Үстірт),таулы аудандар (Алтай,Сауыр Тарбағатай,Жетісу Алатауы,Тянь Шань,Қаратау,ұлытау,Қалба,Сарыарқа) жатады.

Дала жануарлары табиғаттың ерекшеліктеріне икемделіп,түсі де дала бояуына қарай өзгере дамыған.Ондай қасиеттер тышқандар мен сарышұнақтардың көптеген түрлеріне тән.Даланы тышқан,алақоржын,қасқыр,түлкі,борсық көп мекендейді.Дала құстарынан дуадақ,тырна,торғайдың әр түрі (қараторғай,бозторғай,шымшық) кездеседі.

Орманды даланың сүтқоректілері қатарына қоян,ақкіс,елік кіреді.Қасқыр мен түлкі мұнда да жиі кездеседі.Құстардан құр,шіл кең тараған.

Қазақстанның көлді аймақтарын,тоғайлы,бұталы жерлерін мекендейтін жануарлар түрі де әр алуан.Тоғай ішінде бүркіт тұқымдас қарақұс,бөктергі,ұзын құлақты жапалақ,сұр шымшық кездеседі.Қырларда дала мысығы,Сырдария бойының тоғайларында шиебөрі,тоғай бұғысы жүреді.Өзенді алқаптар мен бұталы жерлерді қабан,елік,ақкіс мекендейді.Өзен көлдер бойы құсқа бай,теңіздер мен су қоймаларында балық түрлері де мол.Аралда балықтың 40,каспийдің 50 түрі және итбалық мекендейді. Қазақстанның таулы аймақтарынның өзіне тән жануарлары бар. Мұндай аймақтар қатарына Алтай,Тянь Шань және Сарыарқаның аласа таулары жатады.Таулы аудандардың жалпақ жапырақты ағаштарынан қорек алатын,грек жаңғағын шағатын,пісте,бадам жемістерін жейтін өсімдіктер аңдар (тиін,құдыр,орман тышқаны,саңырау құр,қарабауыр шіл,үкі,қршыға,тоқылдақтың кей түрлері т.б) мол.Бұлардан басқа Алтайда қоңыр аю,тундра құры,тау ұлары кездеседі.Жерорта теңізінен ауысып,Алтайға жетпей,Тянь Шань,Тарбағатай шекарасынан өтпей қалған құстар қатарына гималай ұларын,күшігенді,байғызды атауға болады.Жетісу Алатауы,Күнгей Алатауы бойын бұғы,сілеусін,шиқылдақ торғай,шақылдақ тышқан,шымшық,Батыс Тянь Шаньды ұзын құйрық тышқан,жайра,көк қарға,суықторғай,шыбыншы торғай,ақтамақ бұлбұл мекендейді.Бұлардан басқа Орталық Тянь Шаньда алтай суыры,имектұмсық балықшы,қызыл мойын бұлбұл ұшырасады.

Қазақстан далаларында омыртқасыз жәндіктер де көп кездеседі.Олардың ішінде зияндылары да аз емес.Шегіртке егін мен шабындық шөптерді жейді.Қарақұрт,бүйі,шаян,жылан,кененің түрлері адам өміріне қауіп туғызады.Көбелек құрттары ағаштар мен жеміс жидекті сорады.Ағашты,сулы жерлер мен қалаларды маса ұрық таратады.

1.Қазіргі Қазақстанныңөсімдік жамылғысы_______дай өсімдік түрлерінен тұрады. 2.Қазақстанның жануарлар дүниесі қазір сүтқоректілердің___,құстардың____,балықтың___жәнеомыртқасыздардың____мыңнанастамтүрлерінентұрады. 3.Қазақстанның қызыл кітабына» енгізіліп,ерекше қорғауға омыртқалылардың___түрі,омыртқасыздардың ___ түрі алынған. -178, -489, -104 -125, -96, -6 000 -50 000

Сөйлемді толықтыр! Ормандыдаланың сүтқоректілері қатарына________________кіреді. Омыртқасыздар Қазақстанныңдалаларында________жәндіктер де көп кездеседі. Дуадақ,тырна,торғай Далақұстарынан__________ кездеседі. Қоян,ақкіс,елік

Ой толғау! Қазақстан өсімдіктері қай дәуірде пайда болды? Қазақстанда торғай флорасы деп аталатын өсімдік түрлері Палеоген дәуірінде Қазақстанда қандай жануарлар мекендеді. Омыртқасыз жәндіктерді ата?

Географиялық сөз құрау! Қ А З А Қ С Т А Н Ж Ө С І М Д І К С У А Т Ұ Н Е О Г Е Н У Н Ф Р А Н Т О П Ы А Ш Л О Р А И Қ А Р Р Ы Ж Ы Ң С Т М Ұ Р Ы Р Л Ы Ғ Е А Ф Р И Н Ш Ж О Л К З О О К А А М Қ Б С Г Е О Г Р А А О А Е А Л Т А Й Ф Р Р Р У Б Қ Ы Л К И А Ы Ы І А Ы З Т І Я Л Қ С Л Р Ы С А Б Ы