Ә.Қоңыратбаевтың Тотынама ертегілерінің шығу тегі ғылыми жоба

Ғылыми жобаның толық нұсқасын talshin.ukoz.net сайты арқылы ала аласыз!

Қазақ мәдениетінің үш қанатының бірі болып табылатын Шығыс әдебиетінің жауһар мұрасы, бүкіл әлемге танылған классикалық туынды - “Тотынама” ертегілерінің шығу төркінін анықтау. Белгілі шығыстанушы ғалым, жерлесіміз Ә.Қоңыратбаевтың “Тотынама” ертегісін аудара отырып, оған жүргізген терең зерттеулеріне талдау жасау

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Орта Азия халықтарының әдебиеті фольклор дәстүрінде дамып, сақталып келген болса, жазба мәдениеті де Шығыс елдерімен байланыста жетіліп отырған. Шығыстағы Үндістан, Иран, Арабстан секілді елдерден тараған қымбат та ойлы кітаптардың басы – «Мың бір түн», «Рамаяна», «Тотынама», «Шахнама» сюжеттері болған.

Джавахир аль-асмар (Жемчужное ожерелье) «Түнгі әңгімелер алқасы» «Джавахир ал-асмардың» қырық тоғыз тарауы жалпы саны сексен алты болатын әңгіме, новелла және ертегілерден құралған. Шығармадағы кейіпкерлер де әр түрлі. Ондағы әңгімелердің 57-н тоты, 12-н басқа жануарлар, ал 17-н адамдар әңгімелейді.

Мұнда адамдардан басқа піл, арыстан, маймыл, барыс, тышқан, мысық, шиебөрі, есек, құрбақа, жылан, ара, балық, құстардың түр-түрі бар, сондай-ақ жын-перілер, сиқыршылар, басқа да қайырымды не қатыгез күш иелері әрекетке түседі.

                      ХІҮ ғасыр басында Үндістанда дүниеге келген бұл шығарма қаншама ғасырларды артқа тастап бүгінгі біздің өмірімізге де еніп отыр. Орыс тіліне М.А.Ширяевтің және Е.Э.Бертельстің аудармаларымен басылып шықса, осы аудармаларды пайдалана отырып, Ғ.Сармурзин және Ә.Қоңыратбаев пен оның баласы Т.Қоңыратбаев қазақ тіліне аударды. Ә.Қоңыратбаев – қаламы төселген қаламгер болатын. Оның әдеби-көркем мұрасы – арнасы кең қазақ әдебиетіне келіп құйылған мөлдір бір бұлақ.

Адамша сөйлейтін, ақылды тотының аузымен айтылған 52 әңгімеде ерлер мен әйелдер арасындағы моральдық қарым-қатынасты арқау ете отырып, оны шешу жолында небір ұлағатты, ұрпаққа үлгі болар сөздер айтылады.

«... мен әйел құлағына жағатын қызғылықты әңгімелер тауып, соны таңсәріге дейін созуым керек. Сонда әйел әлгі әңгімені тастап кете алмайды. Сөйтіп отырғанда түн өтіп, күн шығады, әйел ғашығына бар алмайды», – деп ойлайды тоты.