Ашық сабақ. Мақал - мәтелдер. Қазақ тілі - 5 - сынып

Еңбек етіп ерінбей, Жақсы баға алайық! Мейірімді жүрекпен Ақ пейілді тілекпен Амандасып алайық Бір жадырап қалайық!

Көз қорқақ, қол батыр (сергіту сәті)

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

1 2 3 4 5 6

Қой аузынан шөп алмас – Момын Жұлдызы қарсы – Араздасқан Төбесі көкке жету – Қуану Үйді басына көтеру – Айқайлау  Қас қаққанша– Лезде, жылдам Қызыл сөзден бал жағу –  Мадақтау Қанына сіңу – Әдеттену Ине шаншар жер жоқ –  Толық, тығыз Етек-жеңін жию – Есін жию Жібі түзу –  Лайықты, дұрыс

Абайдың : «Күн жауғанда қойныңда, күн ашықта мойныңда» «Күшік асырап ит еттім, ол балтырымды қанатты» “Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей” «Бақпен асқан патшадан мимен асқан қара артық», «Сақалын сатқан кәріден еңбегін сатқан бала артық», «Тамағы тоқтық, жүмысы жоқтық - аздырар адам баласын» “Аяз би” ертегісі: “Адам тілі тас жарар, тас жармаса, бас жарар” Аға өлсе, іні мұра. Біреуге ор қазба, өзің түсерсің.

Мақал мен мәтелдің ерекшеліктері Мақал Мәтел Мазмұнында себебі мен салдары қатар айтылады. Ой неғұрлым ашық айтылады. Қорқақты көп қусаң, батыр болады. Батыр туса – ел ырысы, Жаңбыр жауса – жер ырысы. 1. Ой-пікір ишара, тұспал түрінде беріледі. Көп түкірсе – көл. 2.Құрылысы жағынан екі, үш бөлімді болады. Көбіне құрмалас сөйлем түрінде келеді. Әке – асқар тау, шеше – қайнар бұлақ, бала – жағасындағы құрақ. 1.Көбіне бір бөлімді болып келеді. Жай сөйлем түрінде келеді. Суға кеткен тал қармайды. 3. Ақыл, өсиет түрінде келеді. Бірлігі күшті ел озады, Бірлігі жоқ ел тозады. 3. Көбіне эмоциялық реңк басым. Қызым саған айтам, келінім сен тыңда.

М А Қ А Л - М Ә Т Е Л Т А Қ Ы Р Ы П Т А Р Ы Отан, туған жер, халық Еңбек, ынтымақ, бірлік Ерлік, батырлық, достық, жолдастық Оқу, білім, өнер, тіл Адамгершілік, жақсы мен жаман мінез, үнемшілдік Отбасы, ата – ананы қадірлеу, үлкенді сыйлау Төрт түлік мал, кәсіп, егіншілік

Көз қорқақ, қол батыр Көз – қорқақ, қол - батыр

Көз қорқақ, қол батыр (сергіту сәті)

Бірде Айнұр мен Мұрат мектептен шығып, автобусқа отырды. Соңғы орындыққа екеуі отырып алды. Сәлден кейін бір қарт әже кіріп, қастарына келіп тұрды.  Айнұр орнынан тұрды да, әжейге орын берді.

Бірде Айнұр мен Мұрат мектептен шығып, автобусқа отырды. Соңғы орындыққа екеуі отырып алды. Сәлден кейін бір қарт әже кіріп, қастарына келіп тұрды.  Айнұр орнынан тұрды да, әжейге орын берді.

Ертеде еріккен хан уәзірлерін шақырып: - Ертеңге дейін маған мақал шығарыңдар. Егер бұйрығым орындалмаса, бәріңнің де бастарыңды аламын,- депті. Уәзірлер не істерін білмей дал болыпты. Көшеге шығып, бір адамды ұстап алыпты да: - Тез, бізге бір мақал шығарып бер ,-депті Әлгі адам мақал шығара алмапты. Бірақ өз жандары үшін дал болған уәзірлер оны өзенге апарып, суға батыра бастапты. Әлгі сорлының жаны көзіне көрініпті, әбден жаны қиналған адам : - Мені ханға апарыңдар. Сендерді де өзімді де өлімнен құтқарамын,- депті. Уәзірлер оның айтқанын орындапты. Сондағы шыққан мақал мынау екен:

Ертеде еріккен хан уәзірлерін шақырып: - Ертеңге дейін маған мақал шығарыңдар. Егер бұйрығым орындалмаса, бәріңнің де бастарыңды аламын,- депті. Уәзірлер не істерін білмей дал болыпты. Көшеге шығып, бір адамды ұстап алыпты да: - Тез, бізге бір мақал шығарып бер ,-депті Әлгі адам мақал шығара алмапты. Бірақ өз жандары үшін дал болған уәзірлер оны өзенге апарып, суға батыра бастапты. Әлгі сорлының жаны көзіне көрініпті, әбден жаны қиналған адам : - Мені ханға апарыңдар. Сендерді де өзімді де өлімнен құтқарамын,- депті. Уәзірлер оның айтқанын орындапты. Сондағы шыққан мақал мынау екен:

Менің жақын туысымның менімен шамалас бір баласы бар. Ол өзі өтірікші бала. Көзбе-көз өтірікті айта салып тұра береді. Біздің үйге күнде келіп, менімен ойнағысы келеді, оның басқа ойнайтын, бірге жүретін ешқандай досы жоқ.

Менің жақын туысымның менімен шамалас бір баласы бар. Ол өзі өтірікші бала. Көзбе-көз өтірікті айта салып тұра береді. Біздің үйге күнде келіп, менімен ойнағысы келеді, оның басқа ойнайтын, бірге жүретін ешқандай досы жоқ.

Көз қорқақ, қол батыр (сергіту сәті)

Көз қорқақ, қол батыр (сергіту сәті)

І қатар – Ата-ана Ата-ана тақырыбына: аялы алақан, мейірім, парыз, сәби тілегі, «Қыздың ұяты – шешеге», «Шеше көрген тон пішер». ІІ қатар – Отан Отан тақырыбына: қызмет ету, еңбегі жану, «Отанды сүю – отбасынан басталады», «Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас», «Отан үшін отқа түс - күймейсің». ІІІ қатар – Еңбек Еңбек тақырыбына: еңбек ету, маңдай тер, мақсат қою, «Еңбек түбі – береке», «Ердің артын – еңбек шығарар».

Көз қорқақ, қол батыр (сергіту сәті)