Кол Шәриф турында мәгълүмат.

Максат. 1.Казан ханлыгы чоры әдәбияты һәм аның күренекле шәхесләре, әдәби ядкәрләре белән танышу. 2.Укучыларда мөстәкыйль танып белү һәм иҗади фикерләү сәләтләрен үстерү. 3.Халкыбызның үткәненә тирән ихтирам, матур әдәбият әсәрләренә ярату хисләре тәрбияләү.

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

XV-XVI йөзләрдә иҗат иткән әдипләр Казтуган Хәсән Кайгы Дусмәмбәт Чалгиз Җырау Өмми Камал Мөхәммәд Әмин Колшәриф Шәрифи Мөхәммәдьяр

Казтуган XV йөздә Идел тамагындагы хәзерге Кызылъяр төбәгендә туып үскән ӘСТЕРХАН ТАТАРЫ Аңа батырлыгы, җыр-моңга гашыйк булганы өчен “Казтуган батыр” “Казтуган җырау”- диләр. Атамыз безең бу Сөенеч Кияү булып барган йорт, Анамыз безең Бүзтуган Киленчәк булып төшкән йорт,- дигән юллары “Идегәй”нең өзеген искә төшерә. Казтуган туган җиренә һәрвакыт сокланып яшәгән. “Хәйран минем Иделем!”-дип язган

Гаделлекнең билгесе- Белә тора бормаса. Акыллының билгесе- Үткән эшне кумаса. Җаманнарның билгесе- Җауга каршы тормаса. Залимнәрнең билгесе- Бай-бәднең малын урласа. Наданнарның билгесе- Белгәннең телен алмаса. Артында калыр атак юк, Тередә даның булмаса. Хәсән Кайгы XV йөз Хөрмәтле, дәрәҗәле Сарай шәһәре, Казан мәмләкәтендә яши, гомеренең ахырында Җаек буйлары, Нугай ханлыгына күчә. 1.”Карендәшең яманлап, Үзеңә туган табылмас” 2.”Киңәшсез сүз башлама” 3.”Исәнең дә -терең дә, Бер булыгыз барыгыз”

Дусмәмбәт Гасыр, Азак (Азов) шәһәре Шигырьләрендә язма һәм авыз иҗатын кушу хас Гаскәри, хәрби

Чалгиз Җырау XV йөз – 1560 ел Татар теле Дастан жанры Идел – Җаек Идел - йорт

Өмми Камал 14 нче йөз азагында туа. 1475 елда вафат була. Чын исеме Исмәгыйль. Әсәрләр җыентыгы Казанда басыла. Анда 140 шигыре урнаштырыла. Кулъязмалары Идел-йортның төрле төбәкләрендә табыла. Идел Җаек буйларында, Кече Азиядә иҗат иткән.

Өмми Камалның иҗаты 1.Мөнәҗәтләр, мәдхия -- мәрсияләр. 2.Лирик характерда. 3. “Дөнья сүмәк-- һәр хатаның башыдыр” 4.Пейзаж лирикасы. 5. “Яз җиле исеп, җиһанны җәннәт кебек итте” 6. Синонимик вариантларга һәм формалар: миһман-кунак, син-сән, шул-шу, сары-сару... 7. Сабыр илә һәр мөшкел эш асан улыр, Сабыр илә һәм дәрдләрә (авыруларга) дәва улыр. 8.Әдәби традицияләрне дәвам итү.

Мөхәммәд Әмин 1487-1496 1502-1518 Сәнгать осталарына ихтирам 12 юллык “Гыйкаб” (“Үч”) шигыре

“Гыйкаб” Чыкты һиҗри белән җиде йөз илледә- Төште галәмгә җир тетрәү кебек хараблык. Үзе аксак, гакылы-ахмак, фетнә иясе Золымын таратты һәр җиргә. Күп залимнәр һәм шәехләр шаһид Булдылар ислам дине юлында. (Аның) фетнәсеннән ислам йорты, ачык бел, Туздырылды, хәвефтән күз яшьләре акты. Ни җавап бирер ул Хода каршында,- (Әгәр дә) Алла каты җәзага тартса. Йа илаһым, ул бәндәңне син теге дөньяда Ит залимнәр һәм җаһилләр (томаналар) рәтендә.

И Кол Шәриф, тынма син, төннәрен ятып йоклама, Аллаһка зикер әйтүне ташлама, белми йөрмә, «Аллаһу» диген. И күңел, билеңне бума (дөнья дип), күпне кичергән дөнья бу, Бу үлем ширбәтен халыкка эчергән дөнья бу. Син уйлама, дөньяда мин мәңгегә калырмын дип,— Күп янар вакытта утлар очырган дөнья бу. Угылны атадан аерып, кызны да анадан шулай ук, Елатып бер-бер ишектә, зар иттергән дөнья бу, Әүвәлен беркем белмәс, ахырын да шулай ук, Әүвәле юк, ахыры юк, бер сәләмә дөнья бу, Кол Шәриф, атаң-анаң синнән никадәр борынгылар иде,- Барчаны куенына (алып), әшнә иткән дөнья бу.

Кол Шәриф Акыл иясе, дипломант, Фэн эшлеклесе, күренекле имам... Тәрбияле, укымышлы, затлы нәселдән 1546-Казан руханиларының җитәкчесе 1552 нче ел 2 нче октябрь Шагыйрь 1899, Казан “Кыйсса Хөбби Хуҗа” Шигырьләре дини-суфичыл характерда

Зур яуларга каршы чыкты Казан- Тузгып калды ханнар тәхете. Бүген исә яраларга дәва Колшәрифнең изге мәчете.

Ярларына ятып Идел ага, Казан тора аны озатып, Борынгыдан калган бу Казан, Тарихында күпме эз калган?

Шәрифи Шәриф Хаҗитархан “”Зөфәрнамәи вилаяти Казан” (“Казан шәһәренең җиңүе”) 1550 нче ел Чагыштырулар: -Әму-Дәрьядай кан акты…

Мөхәммәдьяр Казан ханлыгының шигъри мирасында Мөхәммәдьяр иҗаты иң югары урында тора. Ул үзенең «Төхфәи Мәрдан» («Егетләр күрке»—1539) һәм «Нуры Содур» («Йөрәкләр нуры» —1542) поэмаларында гаделлеккә һәм халыкка тугрылыклы хезмәт итәргә чакырган: Йахшылык кыйл, йахшылыкда бар мәза (тәм), Кем йаманлык кыйлса, ул табгай җәза. Кем йыгылганда кулын тот бер моңлының, Ул тәкъи тоткай кулың бер көн сәнең... Мөхәммәдьяр әсәрләрендә кешелеклелек идеаллары мактала һәм әхлак мәсьәләләренә зур игътибар бирелә. Шагыйрь теле аһәңле һәм матур: Йармөхәммәд, сәңа бирмеш хак теле,— Бу фәләк (язмыш) багыстанының былбылы.

“Мөхәммәдьяр XV-XVI йөз татар әдәбиятының иң күренекле вәкиле. Ул-үз халкының бөек улы, олы фикер иясе һәм поэзия үсешенең бөтен бер чорына йомгак ясаган зур шагыйрь” Ш.Абилов

Кат-кат кайтып, кешеләргә һәрчак Үткәннәре бәя бирәчәк. Карындагы баласыман туа Үткәннәрдән безнең киләчәк.