Презентация на тему: Номдар.

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Хъазт «Ссар уæлдай дзырд». 1. Бур, хур, цъиу, арв. 2.Мæй, æхсæв, стъалытæ, мæйрухс. 3. Денджызон, змис, фурд, нау. 4. Бæлас, сыф, уалдзыгон, хъæд.

ДЗЫРД КÆРОНМÆ БАХХÆСТ КÆН Миногон нысан кæны … Миногон дзуапп дæтты фæрстытæн … предмет предметы æууæл предметы архайд кæцы? цахæм ? цавæр ? цы хуызæн ? чи? цы ?

Базон-базон - тæ

УРС У СÆКÆРАУ, ÆМÆ АДДЖЫН НÆУ, ФÆЛМÆН БÆМБÆГАУ, ÆМÆ ХЪАРМ НÆУ. (мит)

УРС МÆСЫДЖЫ БУР ÆХСИН. (айк)

НÆ ЧЫСЫЛ МÆСЫГ РÆСУГЪД АМАД, ЙÆ АЛЫ ДУР ДÆР ФИДАР ÆВÆРД. (нартхор)

ЧЫСЫЛ ДУРЫНЫ -- УРС НÆМГУЫТÆ. (нас)

. . Байхъусын аргъаумæ: Иухатт дын Миногон йе мбæлттимæ араст ис балцы Морфологийы бæстæм.Уыд сæрдыгон бон. Бæстæ иууылдæр дидинæг калдта.Изæрырдæм схæццæ сты бæрзонд хохмæ æмæ дзы федтой гæнах , кæцы арæзт уыд урс æмæ сау дуртæй. - Цы мæ чи цæры тар гæнахы? – кæрæдзийы рафæрс- бафæрс кодтой æмбæлттæ. Уæд дын хъæлдзæг æмæ хæрзарæзт миногонтæн сæ зæрдыл æрлæууыд , ам кæмдæр кæй цардысты паддзах Номдар æмæ паддзах Мивдисæг. Бæлццæттæ дуар бахостой , æхсæвиуат сæ искуы скæнын хъуыд. Гæнахы фæсдзæуинтæ мивдисджытæ Хæц æмæ Ахсын дуар байгом кодтой æмæ уазджыты мидæмæ бакодтой.Уыцы рæстæг Номдар æмæ Мивдисæг бадтысты къонайы фарсмæ. Уазджыты дæр уырдæм фæхуыдтой. Æмбæлттæ бацыдысты агъуыстмæ , кæцы ран уыд тынг æнкъард хуызтæй фæлыст. Хъæлдзæг миногонтæ сæхи тынг æвзæр æнкъардтой сæхи уыцы агъуысты. Уыдон радзырдтой сæ диссаджы рæсугъд паддзахады тыххæй, цас фæлмæнзæрдæ æмæ сын рæсугъд æмбæлттæ ис. Æхсæвæры фæстæ уазджытæн бауат кодтой .. Агъуысты ма баззадысты Номдар æмæ Мивдисæг .

Номдар Мивдисæгмæ фæдзырдта , цæмæй аныхас кæной , уый тыххæй.. - Цыдæр æнкъард цард кæнæм , никуыдæм цæуæм , хæлæрттæ дæр нын нæй. Ды сахуыр дæ æрмæстдæр амонын æмæ архайын , æз та æрмæстдæр предметтæ фæзæгъын . Афтæ мах цæрæм бирæ рæстæг.Нæ сыхæгтимæ цæрæм хæларæй , уымæн æмæ йæ æмбарынц æнæ мах Ирон æвзаджы бæстæйы фæцæрæн кæй нæй , фæлæ нæ тæрсгæ дæр кæнынц. Цот нын нæй. Цæй æмæ нæхицæн райсæм чызгæн Миногоны. Тынг хъæлдзæг æмæ рæсугъд у ! - æнкъардхуызæй дзырдта Номдар. Райсомæй аходæны фæстæ уазджытæ сæхи хъæлдзæг дардтой . Номдар Миногонæн загъта , цæмæй иумæ цæрой . Уыйфæстæ ацыдысты дыргъдонмæ. Миногон уайтагъд райдыдта йæ куыстытæ. Йæ бон нæ уыд йæ алыварс алцыдæр рæсугъд æмæ аив куынæ уа , уæд. Уый уыд фæлмæнзæрдæ Миногон . Дидинæг акалдтой канд уардитæ нæ , фæлæ бæстæ иууылдæр дидинæг фестад. Гæнах фæфидыдта. Хъæлдзæг цъиутæ сæ цъæхснаг хъæлæсæй заргæ ратæх- батæх кодтой . Цъæх арв фæбæрзонддæр ис, уæлдæф фæрог дæр. Æмбæлттæ баныхас кодтой , кæй никуыуал фæхицæн уыдзысты.

Уæдæй абонмæ Номдар æмæ Миногон хæларæй цæрынц æмæ кусынц Морфологийы бæстæйы Афтæ хæларæй абон дæр цæрынц Номдар æмæ Миногон! Номдар хистæр у, уый тыххæй Миногон йемæ сразы вæййы , стæй йыл фæсмон дæр нæ фæкæны.

ВОТ СЕВЕР, ТУЧИ НАГОНЯЯ, ДОХНУЛ, ЗАВЫЛ – И ВОТ САМА ИДЁТ ВОЛШЕБНИЦА ЗИМА!

ПОБЕЛЕЛО НА НОЧЬ ВСЮДУ. А У НАС В КВАРТИРЕ ЧУДО! ЗА ОКОШКОМ ДВОР ИСЧЕЗ – ТАМ ВОЛШЕБНЫЙ ВЫРОС ЛЕС ! МОРОЗНЫЙ УЗОР.

Миты тъыфылтæ урс гæлæбу- тау уæлдæфы кафынц.

Бæлæстæ лæууынц сæ урс къабаты ног чындзытау.

«Зымæг хъал чызгау йæ базыл Урс зæлдаг дзыккутæ фаста»

Б. Кустодиев Зима

САРАЗ ДЗЫРДБÆСТЫТÆ Бон …. Боныхъæд… Хур … Мигътæ … Мит …

– Бакæс æмæ тексттæ абар. Уынджы ис зымæг.У хъызт. Зæхх æмбæрст у митæй. Бæлæстæ фæлыст сты халасæй.Миты бамбæхстысты заз бæлæстæ. Уынджы ис уазал зымæг.У тынг хъызт. Зæхх æмбæрст у урс митæй. Бæлæстæ фæлыст сты рæсугъд нывæфтыд халасæй. Хæмпус миты бамбæхстысты гыццыл заз бæлæстæ.

- Кæцы текст уæ зæрдæмæ фæцыд æмæ цæмæ ? - Кæрæдзийæ цавæр дзырдтæй хицæн кæнынц тексты? - Цавæр ныхасы хаймæ хауынц ацы дзырдтæ? - Тексты мидæг цæмæ хъæуынц? (æххуыс кæнынц предмет æрфыссынæн, нæ ныхас нын кæнынц ирддæр æмæ хъæздыгдæр) - Цы æххуыс сты миногонтæ? - Миногонтæ нын рæсугъд кæнынц не взаг. - Тексттæй дæ зæрдæмæ кæцы фæцыд , уый ныффысс дæ тетрады.

Хибарæй куыст 3. Сфæлдыстадон куыст. Къордттæй куыст къайгай . - Къордты хъуамæ сæвæрат миногонтæ , цæмæй текст срæсугъд уа, уый тыххæй.Текст лæвæрд цæуы, миногонтæ та уæм сты карточкæты. - Цавæр миногонты руаджы текстæн дæттынц аивдзинад? (миногонтæ – эпитеттæ). Дзырдуатон куыст Цы у зымæг? Уый у______ аргъау, Мит ________ лæууы зæххыл, Лæппутæ къуыбырæй куы фæбырынц дзоныгътыл., Рудзынджы авгыл ________ ныв куы фæзыны. Диссаджы, рæсугъд, æнахуыр, алæмæты, Урс, æрттиваг, хæмпус, Ирд, уазал, хъызт, сыгъдæг , стыр.

Æрцу, уалдзæг! Бон чысыл фæдаргъдæр, Хъарм дымгæ кæны, Уалдзæг, рацу тагъддæр! Зæрдæ дæм бæллы. Быдыртæ ‘мæ хъæдтæ Хинымæр тыхсынц, Алы бон æнхъæлмæ Уалдзæгмæ кæсынц. Кочысаты Мухарбег

Йæ фæдыл нæ хъæдыл Фæхæцыд сыфтæр, Нæ хуымтæ кæндтытæ, Нæ ласæн цьыфдæр. Цырд лæппу гæлæбу Æрцахста..Зæгъ ын: -Нæ уалдзæг-дæ уазæг,- Ныууадз æй цæрын! Къоста Мит тайы, их сайы, Фæхъулон ис зæхх: Йæ цæгат фæзæйнад, Йæ хуссар фæцъæх.

ТЕКСТ СРАСТ КÆНЫН Ралæууыд уалдзæг. Хур халы митын мæсгуытæ. Къанæутты зынынц хур æмæ арв. Хъæды къуыбæртты тæф кодта.

Хатдзæгтæ: - Цæуыл дзырдтам нæ урочы ? - Цавæр бынат ахсынц миногонтæ ныхасы мидæг? - Цы хонæм эпитет?

РЕФЛЕКСИ Урок уыд … Урочы мæхи æнкъардтон … Æз разы дæн мæ куыстæй урочы…

ТЫНГ ХОРЗ!