Ашық сабақ: 1-5сандарының таңбалануыдошкольное образование

Бұқара алдында сөз алу тәжірибесі Дайындаған: Құлғараева Назымгүл Менеджмент – 242 топ

Жоспар: Бұқара түсінігі Сөйлеу Қосталған сөз сөйлеушілер Сөз сөйлеу мәдениеті 5. Қорытынды

Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.

Ой көрігінен сомдалып шыққан сөздің шынайысы да, жалғаны да болады.  Әл-Фараби.

Бұқара — халықтың басым көпшілігі дегенді білдіретін ұғым.  Бұқара тобыр емес, ол “орта” адамдардың шоғырлануы.

Адамның тіл амалдарын пайдалану арқылы пікірін, ойын білдіруін – сөйлеу деп атайды. Сөйлеуге адамның анатомиялық мүшелері қатысады, алайда ол адамның психикалық қабілетіне, қоғамдық тәжірибесіне тығыз байланысты. Пікір алысу тәжірибесі негізінде қалыптасты.

Тіл мәдениеті қамтитын тілдік норманың 3 түрі: Тілдік норма Этика – сөз нормалары (сөйлеу этикасының ережелері). Коммуникативті норма (сөйлеу қарым-қатынасының тиімділік қағидалары).

Әркім өзінің басындағы ойларын басқаға айтып, түсіндіру үшін оған лайықты сөз таба білуге тиісті. Егерде ондай сөз таба алмаса, ол ой иесіне де шала, түсініксіз болып қалады. Яғни, ойдың дамуы сөйлеудің дамуымен өте тығыз байланысты. Адам өзінің сөйлеу мәдениетін жетілдірмейінше, жоғары ақыл мәдениетіне жете алмайды.

Қосталған сөз -сөйлеушілер бір жай-күйді әңгімелеп отырғандықтан, қабылдап отырғаны бір нәрсе болғандықтан, бірін-бірі оңай ұғынысады, кейде сөзді айтып аяқтап болмай-ақ, не екенін түсіне қояды...

Кейбір адамдардың ерсі мінездері бар: басқаның сөзіне құлақ қоймайтын, өзіне айтылған сөзді аяғына дейін тыңдай білмейтін, өзгелердің сөзіне ретсіз араласып, әңгіменің шырқын бұзатын. Содан сөйлеп отырған адам кейде қақалып – шашалып, тұтығып та қалады.

Кейбір адамдар диалогтық сөйлеудің талаптарын орындай бермейді. Содан көп сөйлеп, бір сөзді сан мәрте қайталап, тыңдаушысын жалықтырып та алады. Олардың ішінде өзіне қойылған сұрауларға, қарсы пікірлерге жауап бермей, өз ойын тәптіштеп айта беретіндері де кездеседі. Бұл да сөйлеу мәдениетіндегі әдепсіздік.

Сөйлеу мәдениеті дегеннен шығады, сөйлеу сәттерінде өзге тілдің бірер сөздерін ара-арасында қыстырып сөйлеу де аз емес. Бұл да көбінесе қалыпты жағдайға айналған сыңайлы. Бейнебір дәнекер сөздей ме, әлде сәндік айналымдағы сөз орамдары ма, шыны солай. Орынды, орынсыз пайдаланылады. Тіл шұбарлаудың бірер көрінісі ғана бұл.

Сөз сөйлеу мәдениеті – қызыл сөзден қуырдақ қуыру емес. Сөйлеу мәдениеті елге, елдік мұраттарға қызмет етеді. Бірлікті, ынтымақ пен жасампаздықты, меже еткен, тағылымды тірлікті толғауы тоқсан өмірдің тоқетері санаған ел мен жер осынау биік міндеттің төбесінен көріне алары хақ.

Сөйлеу мәдениеті өспейінше, жоғары ақыл мәдениетіне жетуге болмайды.  Б.М.Теплов Қорытынды:

Пайдаланылған әдебиеттер:  (С. Мырзалин,  Ә. Әлпейісов. Қоғам және мәдениет. Алматы, 1992, 14-бет)  Ә. Наурызбаева,  Н. Скалон. Диалогтың және монологтың мүмкіндігі. «Шаһар», 1993, № 1, 8-бет  Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет.