Внеклассное мероприятие Къавеакъшамы (8 класс)

Сыныфтан тыш тедбир.

Къаве акъшамы: «Миллий урф-адетлеримиз».

«Къаве акъшамынынъ» тизилиши.

1. Етекчи чыкъып «Къаве акъшамыны»нен алгъышлай.

2. Дуа окъула.

3. Балалар буюклернинъ къолларыны алып опелер ве къызлар къаве кетирелер.(Шу вакъыты халкъ авасы «Багъчасарайда кестане» чалына).

4. Етекчи кириш сёзюнде халкъымызнынъ урф-адетлери акъкъында айта.

5. Концерт программасы:

1. Ватан акъ-да дёртлюклер.

2. «Аланлыкъта» сюита (бунъа: халкъ оюнлар, йырлар,чынълар, тапмаджалар ве лятифелер кирелер.)

6. Мусафирлерге сёз бериле.

7. Етекчи «Къаве акъшамыны» алгъыш сёзлеринен екюнлей.

«Къаве акъшамынынъ» кетишаты

1. Етекчи:

-Урьметли ана-бабалар, къартаналар ве къартбабалар, кельген мусафирлер хош кельдинъиз, акъшам шерифинъиз хайырлы олсун!

2. -Джаным (молланынъ сойады ады) дуагъа буюрыныъыз!

3. «Багъчасарайда кестане» авасы чалына, бутюн иштиракчи балалар мусафирлерни къолларыны алалар(опелер) ве къызлар къаве кетирип : «Акъшам шерифинъиз хайырлы олсун», - дейлер ве къаве ичильген сонъ: «Афиетлер олсун», - дейлер.

4. Етекчи:

-Бизим халкъымыз да, диггер халкълар киби, гузель адетлерге малик бир халкътыр. Бугуньки акъшамымызда бизим эсас макъсадысыз - джемаат хатиресинде миллий адетелеримизни тазертмек.

Бугунь сизнинъ дикъкъатынъызгъа адетимизде олгъан оюнларнен, йырларнен, чынъ ве манелернен, тапмаджалар ве лятифелернен таныш этмек.

Етекчи:

-Ватан акъкъында шиирлер, иджра этиледжек.

Ветанчюн дженклерде къан тёккен йигитлер

Хатиреси къальблерде эбедий ольмез.

Таш,къая, къум олур, голлерде сув битер-

Батырлыкъ йылдызы парылдар, сёнмез! /Л.Сулейман/

1 талебе

Анам, сенинъ корьгенлеринъ…

Анам, сенинъ корьгенлеринъ манъа да етер,

Сен даянгъан акъаретке мен де даянмадым,

О кечирген куньлер еди олюмден бетер,

Ветан ичюн асрет йырыны мен де йырладым,

Анам, сенинъ корьгенлеринъ китапкъа сыгъмаз,

Иджрет ильде чеккенлеринъ шимди кериде.

Ачлыкъ,

Аяз…

Бунъа эльбет, чокълар даянды,

Сен даяндынъ,

Мен даяндым,

Макъсат огюнде,

Куньлер кечти.

Кечти йыллар,

Умют сёнмеди.

Иджретликтен къайттыкъ бизлер,

Артта о ёллар.

Ана топракъ, Ветан бизчюн коктен энмеди,

Бу куреште,

Шеит кетти

Джесюр инсанлар.

Ана юртум къучагъыны кенъ ачалмады,

Ах,нейлейим,

Такъдир пайы шу экен бизге

Ветанымыз ёлумызгъа нур сачылмады,

Ана,

Энди чокъ шей багълы бирлигимизге.

Къолай дегиль бу заманда темиль-эв къурмакъ,

Лякин бугунь ляйыкъ дегиль бизге кедер -гъам!

Анам, динъле,

Ляйыкъ дегиль тюшкен отурмакъ,

Ветан, дие ёлгъа чыкъты бугунь чокъ адам.

Ярым асыр ветан дединъ,

Янып яшыдын,

Етер энди,

Шу черенъе нур-шавле энсинъ.

Кеч олса да ана ильге адым ташладынъ,

Истегим шу,

Къасеветинъ къуванчкъа дёнсинъ.

Анам, сенинъ корьгенлеринъ манъа етер….

Сейтумер Эмин

Етекчи:

-Кельген бааоь бизге чокъ байрамларны хатырлата: Хыдырлез, Навруз ве дигерлери.

Коюмизде Хыдырлез

Хыдырлез ляленинъ ал дудагъында,

Шайлы баарьнинъ татлы нешъеси.

Бадемни чечекли дал будагъындан

Ярашты коюмнинъ эр бир кошеси.

Хыдырлез обада халкъ шенълиги бар.

Шенълене тувгъанлар; йигит ве къызлар.

Чынълар, манелер йырлана текрар,

Санки ерге энгег коктен йылдызлар.

Тепреч тепелер,

Дерсинъ ер къыбырдай,

«Къайтарма» джоштыра къартны ве яшны.

Кунь бата, семаны яраштыра ай, къарын-къардашны:

«Хыдырлез, билеклер къуветке толсун!

Хыдырлез, ярашсын бугунь софралар!

Хыдырлез, яшлыкъта гурь севги олсун!

Хыдырлез, къувансын ана-бабалар!...»

Озь догъгъан коюмде бугунь Хыдырлез,

Янъыдан шенъликнинъ къапысынъ ачты.

Къыркъ еди йыл тамам асрет эди козь,

Не исе къавуштынъ,

Юкъу да къачты.

Илимде Хыдырле, достлар, келинъиз,

Бу байрам,

Бу баарь,

Укюмни алсын!

Топланынъ, шенъленинъ бугунь эпинъиз,

Сизлерге Хыдырлез хайырлы олсун!

Бекир Мамбет

Етекчи:

-Айдынъыз, балалар, ойнайыкъ-кулейик, «аланлыкъта» зевкъ-сефа сурейик!:

-Агъыр ава ве къайтарма чалына, эписи балалар ойнайлар.

-Айнени чалына «Багъчада къурдым салынджакъ» (Халкъ йыры).

Багъчада къурдым салынджакъ, айнени,

Кельген, кеткен салланаджакъ, айнени,

Элине бердим оюнджакъ, айнени,

Юкъламаз бу балачыкъ, айнени.

Багълама: Айя, айя, айя,ай! 2 кере

Юкъла, балам, сен!

Огълунъ олса, бир бахыттыр, айнени,

Къартайгъанда таякътыр, анени,

Пенджереге къапакътыр, айнени,

Къаранлыкъта чыракътыр, айнени.

Багълама.

Папийим (халкъ йыры)

Папийим учар аведен

Къызлар келер озенден

Багълама.

Ах, вах, папийим, 2 кере

Ешиль башлы папийим.

Папийим ялдар вакъылдап

Къызлар кулер шакъылдап.

Багълама.

Ах, вах, папийим, 2 кере

Телли башлы папийим.

Папийим келир энъиштен,

Татилери кумюштен.

Багълама.

Ах, вах, папийим, 2 кере

Ешиль башлы папийим.

Папийни алып сояйым,

Этине пиляв къояйым,

Багълама.

Ах, вах, папийим, 2 кере

Не лезетли папийим.

-Халкъ оюны «Юксек минаре» ве «Къайтарма» (эки къыз ойнай).

Етекчи:

- Бизим халкъ тампаджаларгъа да бай.

-Бир бардагъым бар,

Эки тюрлю суву бар,

Бири сары, бири беяз,

Салласанъ да, къарышмаз. (Недир о?)

-Сыра-сыра тели бар,

Не де татлы сеси бар. (Недир о?)

- «Явлукъ оюны»

Етекчи:

- Эвель-эзельден къыз, огълу олгъанда къорантада нишан богъча азырлана эди. Къызлар явлукълар нагъышлап, оларны тойда сой-сопкъа багъышлай эдилер.

Тойдан эвель къызлар келиннинъ эвинде топланып шенълене эдилер.Бу акъшам келиннинъ пармакълары хыналана, оюн ве йырлар янъгъырай.

-«Хыналы пармакъ» халкъ оюны ве «Акъмесджит яшлары» оюны (эки къыз ве эки огълан ойнай.)

- «Бугунь бизде той-джыйын» йыр.(Ф.Алиевнинъ сёзлери ве музыкасы.)

- Манелер ве чынълар:

Къыз: Къаядан эндим бугунь,

Элиде алтын гугюм.

Эр кунь корьген яремни

Не дюн корьдим, не бугунь.

Яш: Къая тюбю саз олур,

Гуль ачылса яз олур.

Мен санъа гуль деялмам,

Гульнинъ омрю аз олур.

Берабер: Къая тюбюнде чокъракъ

Сен гуль олсанъ мен япракъ

Кель экимиз барышайыкъ,

Душман козюне топракъ

Яш: Мына селям алейкум, мен де кельдим, алай,

Атымнынъ башын байлямай, джетип кельдим, алай.

Къыз: Алейкум селям, хош кельдинъ, ах, бир данем, алай.

Атынъы къайда байляйим, хыдырлез лялем, алай.

Яш: Сенинъ джурген ёлунъа ал джаярман, алай.

Эр не ерде хатырынъы шай саярман, алай.

Къыз: Сагълыкънен бар, йигитим, хайырлы ёллар, алай.

Бол берекет джыйгъан сонъ, ярашыр тойлар, алай.

-«Дёрт къыз» оюны.

-Йыр «Элимдеки кемане».

Етекчи:

Бизим халкъ агъыз яратыджылыгъында лятифелер чокътыр Олардан бириси Ахмет ахай лятифелери.

…

Ахмет ахай огълунен ёлда кеткенде бир дженазеге расткеле:

-Баба, бу табут ичиндеки адамны къайда алып кетелер?

-О адамны ич бир шей олмагъан ерге алып кетелер.

-Десе, бизим эвимизге алып кетелер!

…

-Дженазеде табутнынъ къайсы тарафында олмакъ керек?

-Къайсы тарафында олсанъ ол, тек ичинде олма, балам.

…

Ахмет ахайнынъ эвине хырсызлар тюшелер. Ахмет ахай аман юзюне юзбез орьтип ала. Хырсызлар онъа тааджипнен:

-Не ичюн юзюнъни орьтесинъ? - деп сорайлар.

-Сизге хырсызламагъа эвимизде ич бир шей олмагъанындан утанам, - дей Ахмет ахай.

…

-Яшлыгъымда не къадар къуветим олса, шимди де о къадар,

деп макътана Ахмет ахай.

- Я сен буны ненен исбат эте билесинъ? - деп сорайлар адамалар.

- Азбарымызда бир дегирменташ бар, оны мен яшлыгъымда да котералмай эдим, шимди де котералмайым, -дей.

Етекчи:

-Энди сёз кечкинелерге:

«Айванлар не айталар»

Сыгъыр

Саба кетип тогъайдан

Чечек башы отлайым.

Балачыкълар ичер деп,

Къоп-къою сют топлайым.

Къой

Чобанларнен чёллерге,

Гедже-куньдюз кезем мен.

Сют, май, эт, юнь сизлерге

Къарап турмай берем мен.

Копек

Къаралтыда юрем мен,

Хырсыз кельсе корем мен,

Тёгерекни долашып,

Бутюн гедже урем мен.

Тавшан.

Тавда, чёльде яшайым,

Хавуч, хыяр ашайым,

Авджыларны корьгенде,

Титремеге башлайым.

Кирпи

Урбам меним тегенек,

Бу тегенек не керек?

Юварланып яткъанда,

«Тиме манъа, сен!» - демек.

Хораз

Агъаргъанда ернен кок,

Мен багъырам: «Кукарекок!».

Уянтам мен балаларны,

Пек севем мен оларны.

…

Дом-дом домана,

Оджакъларда от яна.

Къаве пише, чай къайнай,

Эр кес байрам хайырлай.

/З.Аббасовадан/

Гуль

Гульни нечюн север эр кес?

Къокълайым мен де бир нефес.

Анем де чокъ север мени,

Опер, къокълар бир гуль киби.

Лякин неден, неден аджеп,

Бу севмеклер неден себеп?

Не икмет бардыр бу иште,

Иште булдым, булдым иште,

Гульде гузель къокъума бар.

Менде гузель окъума бар.

/Ш.Бекторе/

Дагъларда

Ф.Алиевнинъ сезлери вве музыкасы

(группа иджра эте)

1.Дагъларгъа бардым,

Бол нефес алдым,

Къая-ташны, денъиз, багъны,

Гонълюмден сардым.

Онынъ авасы!

Онынъ сефасы!

Эгер менден сорасанъыз,

Динълен авасынъ.

Багълама:

Бу дагълар гузель,

Бу багълар гузель,

Бу дияр гузельдир,

Бу денъиз гузель,

Бу къырлар гузель,

Урь Ватан бизимдир!

2.Дагъларгъа бардым,

Хаялгъа далдым.

Яшлыгъымны, достларымны

Мен хатырладым.

Онынъ авасы, онынъ сефасы!

Эгер менден сорасанъыз,

Динълен авасынъ.

Багълама.

3.Дагъларгъа бардым,

Даа барарым.

Достларымнен шенъ-шерамет

Ойнар йырларым.

Онынъ авасы, онынъ сефасы!

Эгер менден сорасанъыз,

Динълен авасынъ.

Багълама.

Мектеп бизим джанымыз.

Мектеп бизим джанымыз, мектепли унванымыз,

Окъумакъ язмакъ иле, юксек бизим унванымыз.

Окъувдан етмемиз хая, чюнки бизге бере зия,

Окъумакъ эр кеснинъ борджу айта бизге къарт кишлер.

Эдеп бизге эмир эте: окъумакъ керек,

Акъран иле муаббет, кучюклерге мерамет.

Окъув ичюн ёкъ бир къарар, зиядест бермеге зарар.

Оджамыз окъунъыз дер, бешиктен мезаргъа къадар.

Бу асарда эркек, къыз - джумлеси окъур-язар,

Биз де окъур язарсакъ, бахтиярмыз, бахтияр!

Оджа бизге эр кунь сойлер - эдеп ильмин ярысы

Билимсиз киши олсанъ, халкъымызгъы олмаз яхшы.

Элимдеки кемане.

Элимдеки кемане,

Ичине къойдым мане, аман, аман, аман, аман.

Акъыз сенинъ дердинъден,

Олдым дели диване, аман, аман, аман, аман.

Эль узаттым элинъе,

Сарылайым белинъе, аман, аман, аман, аман.

Джаным къурбан олайды,

Сенинъ татлы тилинъе, аман, аман, аман, аман.

Багълама:

Эй, аманым-анам, гузелим, аман, 2 кере

Джаным къурбан олайды.

Аманым-аман, дживаным, аман. 2 кере

Сенинъ татлы тилинъе.

Кемане чала-чала,

Чыкътым бир индже дала, аман, аман, аман, аман.

Чыкъкъан далым къырылды,

Ярем бойнум урулды, аман, аман, аман, аман.

Азбарымда гуль терек

Гуль терекке сув кере, аман, аман, аман, аман.

Эки къалип бир олса,

Ондан башкъа не керек, аман, аман, аман, аман.

Багълама:

Эй, аманым-анам, гузелим, аман, 2 кере

Эки къалип бир олса,

Аманым-аман, дживаным, аман. 2 кере

Ондан башкъа не керек.

Къоран (Халкъ оюны)

Етекчи:

-Сёз мусафирлерге бериле.

Наврез (Халкъ йыры)

Кельди баарь нур сачып,

Наврез къокъуй мор ачып.

Ешерди чёллер, дагълар,

Азан Наврезим мубарек.

Наврез кельди, корюнъиз,

Наврез акъкъын беринъиз.

Дженнет олсун еринъиз,

Азан Наврезим мубарек.

Кельди баарь, турынъыз,

Бу Наврезге бакъынъыз.

Котерильсинъ башынъыз,

Азан Наврезим мубарек.

Уйнинъ арты багъча,

Акътар-токътар богъча.

Балаларгъа беш (йымырта) акъча.

Азан Наврезим мубарек.

Етекчи:

-Урьметли мусафирлер! Хош сефагъа кельдинъиз! Сагъ олунъыз, бар олунъыз!