Сабақ тақырыбы: Қазақтың ою-өрнек түрлері, дайындалу реті.

Мақсаты: 1. Ою-өрнектің түрлері мен жасалу жолдарын үйрету.

2. Шыдамдылықпен тиянақтылыққа тәрбиелеу..

3. Іскерлік қызығушылықты дамыту.

Сабақ түрі: дәстүрлі Сабақ типі: аралас-сарамандық

Әдісі: түсіндіру-илюстрациялық, әңгімелесу, көрнекілік.

Көрнекілігі және құрал-жабдықтар: түрлі түсті қағаздар, оюлар,оюға түсетін матасы, газет, «Пайдалы кеңес» журналы, «Шаңырақ энцикл.» оқулықтар, жұмыс дәптері, т.б.

Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа дайындық.

2.Үй тапсырмасын тексеру. ҚТЕ, түрлі түсті қағаздар,желім т.б.

3.Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау.

4.Материалды түсіндіру кезеңі:

Ою-өрнек ісі тым ерте заманнан бастап-ақ қолөнерінің барлық түріне бірдей ортақ әсемдеп әшекейлеудің негізі болып келді. Ою деген сөзбен өрнек деген сөздің мағынасы бір. Бұл сөздің ұғымында бір нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе екі затты оя кесіп қиюластырып жасау, бір нәрсенің бетіне ойып бедер түсіру деген мағына жатады. Ал өрнек дегеніміз әр түрлі ою, бедер, бейненің, күйдіріп, жалатып, бояп, батырып, қалыптап істеген көркемдік түрлердің, әшекейлердің ортаң атауы іспеттес. Сондықтан көбінесе ою-өрнек деп қосарланып айтыла береді.
Ертедегі қазақ оюларын мазмұны жағынан іріктесек, негізінен 3 түрлі ұғымды бейнелейді. Олар: біріншіден, мал өсіру мен аңшылықты, екіншіден, жер-су, көшіп-қону көріністерін, үшіншіден, күнделікті өмірде кездесетін әр түрлі заттардың сыртқы бейнесін береді. Шеберлер іске беріліп, жұмыс әдісіне төселе келе өздерінің көрген ою-үлгілерін жатқа жасап, оюға өз бетімен жаңа түрлер енгізу дәрежесіне жетті. Халық мұндай адамдарды «оюшы» деп атады. Әрбір елде, әрбір руда атағы шыққан таңдаулы оюшылар болды. Ондайлар өз өнерінің тамаша үлгісін өзінің руына, маңайындағы елдерге таратып отырды. Осыдан келіп әр түрлі ою-өрнектерде, мен кілемдерде, сырмақтар мен кестелерде және т. с. с. «арғын үлгісі», «керей үлгісі» немесе «ұлы жүздің үлгісі», «орта жүздің үлгісі», «кіші жүздің үлгісі» деген мәнерлер пайда болды. Осы ою-өрнектердің көп қолданылатындарына, сондықтан да халық шеберлерінің көпшілігіне белгілі атауларының кейбір түрлеріне әдейі тоқтап өтейік.

Ою-өрнектердің түрлері.

«» - қазақ оюының ең көне мәнері. Ою-өрнектің бұл элементі мүйізді мегзеуден шыққан. «Мұйіз» ою-өрнек кейде ұсақ, кейде ірі болып келеді. Ұсақ түрлері ағаш, сүйек, мүйіз сияқты нәзік қолөнер саласында қолданады. Ірі түрлері сырмақ, текемет, алаша, кілем, сәулет өнерінде сан түрлі мәнерде қолданылады. Мүйіз элементтері «аймүйіз», «қосмүйіз», «сыңармүйіз», «сынықмүйіз», «қырықмүйіз», «маралмүйіз», «еркешмүйіз», «қошқармүйіз» т.б. түрлерге бөлінеді. «Мүйіз» өрнегі үй жиһаздарында (, , текемет, , көрпе, түскиіз, шымши), тұрмыстық заттарда (, шанаш, күбі, оқшантай,, сандық т.б.), сондай-ақ қару-жарақтарда (қынап, оқшантай, , садақ), , ат әбзелдерінде (ертоқым, айыл) қолданылады, жалпы бұл элементтің қолданбайтын жері жоқ десе де болады.
«ҚОСМҮЙІЗ» ою-өрнегі қойдың, ешкінің, сиырдың екі ін ғана бейнелейді және кейде «ырғақ», кейде «ілмек» деп аталатын оюларды «қосмүйіз» дейді. Үй жиһаздары мен тұрмыстық заттарды, қару-жарақтарды безендіру үшін пайдаланатын қой, ешкі, сиыр, бұғы, марал сияқты жануарлардың қос мүйізін бейнелейтін ою-өрнек. Қазіргі кезде «қосмүйіз» ою-өрнегін ге, айыр қалпақтың төбесіне, шетіне, қамзолдың алдыңғы жағына, тің қонышына салады.

АРҚАРМҮЙІЗ» деп аталатын ою-өрнек қойдың ін бейнелейтін оюдың түрі. Бұл элемент «қошқармүйізге» өте ұқсас, бірақ, оған қарағанда шиыршықтанып, тармағы одан көбірек болып келеді (, тұскиіз, , кесте, пен үй жиһаздарында кездеседі).

«ҚОШҚАРМҮЙІЗ» ою-өрнегі қойдың төбесі мен екі жаққа иіріле түскен бейнесінде келіп, оның қолтық тұсынан қоидың құлағын долбарлайтын тағы бір шолақ мүйіз тәрізді екі буын шығып тұрады. Одан байқаған адамға қошқардың тұмсық бейнесі аңғарылады. Текемет, сырмак, басқұр, , кілем, , , , зергерлік бұйымдардың барлық түрлерінде кездеседі. Киізден жасалған бұйымдарда бұл ою түсті шүберектермен ойылып, құрақ, яғни аппликациялық өрнек түрінде де тігіледі.

5,6.Тәжірибе жасау: Қағаздан оюдың жасалу жолын үйреу,қағазды 1-2 бүктеп ою ою. Қағазды бүктеу арқылы оюдың екінші жағын бірдей етіп қию.

7.Бекіту кезеңі: Не үйрендік? Бағалау. 8.Үйге тапсырма беру кезеңі: Оюды түрлендіре ою.Түспен жұмыс істеу.