«КӨЛІК ЖҮРГІЗУШІ» Кәсібінің жүргізуші тұлғасының тәжірібесі

Баяндама: «КӨЛІК ЖҮРГІЗУШІ» Кәсібінің жүргізуші тұлғасының тәжірібесі

Шымкент қаласы. Сайрам турғын алабы. № 10 Колледж.

Жол қозғалысы ережелері пәні оқытушысы: Альметов Хамза Туламатович.

Тұлға - бұл еңбек қызметіне қабілетті, сөйлеуге зейінді, саналы адам. Тұлғаның барлық ерекшеліктері мен қадр - қасиеттері тума болып, оқыту тәжірибелік қызмет кезінде жүзеге шығады және қалыптасады. Психологияда тұлғаны бір бүтін тұтас үйрену негізгі мақсат болып, сол ахуалда оның түрлі бағыттардағы қызметі көріп шығылады.

Адамның еңбек құнарлылығы оның кәсібіне дайындық дәрежесіне байланысты, яғни оны қандай білім алғандығына, дағдыларына және т.б.

Білім - адам игеріп алған түсініктер жинағы. Психологиялық жағынан білім негізінде, есте сақтау және пікір жүріту процесстері жатады. Егер оқушының автокөлік транспортына қызығуы болмаса, ол керекті білімдерді игере алмайды.

Оқушылардың білім дәрежесінің әр түрлі болуы, оқыту сапасына байланысты, оларды неге және қандай оқытылғандығына әр кәсіп оқушылары бірдей білім дәрежесін игеруі үшін оқу жоспары бар. Дағды мінездемесі білім сапасы мен көлемін белгілейді.

Білім кеңдігі, тереңдігі, жүйелілігі және тұрақтылығымен бағаланады. Олар бейімделген және ешқашан бірқалыпты болмауы керек. Меңгеру дәрежесі ерекше ол түсіну, есте сақтау және алған білімдерін амалда қолдау мен белгіленеді. Оқушылардың білім дәрежесі сол негізінде қалыптасады.

Дағды (машық, әдет) - бұл мақсатты қызмет процессінде ақыл-ой қадағалаунда кейбір амалдарды автоматтық тәріздес, бөлек назар аудармастан атқаратын қабілет. Мұндай әрекеттер машықтарды атқару процессінде қалыптасып күрделі амалдар құрамына кіреді.

Дағдылар ақыл, сенсорлы, әрекетті және ерікті болуымүмкін. Қалыптасу кезінде әр-бір машық бірнеше кезеңнен өтеді: 1 - маңызды түсіну, 2 - саналы, бірақ сапасыз орындау, 3 - машықты автоматтандыру, 4 - жоғары автоматтандырылған машық, 5 - деавтоматтандырылған, 6 - қайта автоматтандырылған.

Жұмыс істей алу қабілеті - адамды жаңа жағдайға жұмысты қарау уақытында керекті сапада, құнарлы орындау қабілеті. Бұл білім әдет және әрекет негізінде құралады. Теориялық сабақта тәжірибе дәрістерінде қалыптасады. Кәсіп дағдыларының қалыптсасуы оқытудың негізгі мақсаты мен мазмұны.

Жұмыс істей алу қабілетін дамыту 5 кезеңнен тұрады.

Бірінші кезең - білім және дағдыларға сүйене отырып мақсатқа жету жолдарын іздеу нетижесіндегі бастапқы әрекет. Бұл кезеңде қате және кемшіліктермен жұмыс атқарылады.

Екінші кезең - жетерліше күрделі болмаған қызмет, оқушылардың жұмыс істеу әдісі және оларға бейтаныс болған машықтарды пайдалана біледі.

Үшінші кезең - жұмыс барысында кейбір жоғары дәрежеде дамыған тар айналада қолданылатын машықтарды жалпы тәрізде атқарылуы.

Төртінші кезең - осы айналадағы жұмыс қызметін ақтаруда білім және әдеттерден шығармашылықпен пайдалану.

Бесінші кезең - күрделі жұмысты дәл шеберлікпен тез және жеңіл шеберлік, ұсталықпен атқару. Бұған тек тәжірибеде жетісу мүмкін.

Әдет - атқарылуы қажет болған амалдарды, машықтарды атқару. Көпшілік кәсіп машықтары әдет түсіне кірген. Барлық транспорт жүргізушілеріне сақтық (сергектік) әдет. әдеттер пайдалы, пайдасыз және зиянды болуы да мүмкін. Пайдалы әдеттер өз орнында қолданылмаса, ол пайдасы жоқ немесе зиянды болып қалуы мүмкін. Мысалы, қауіп-қатер төнген жағдайда тежеу әдеті әрекет бағытын өзгерту орнына қолданылғанда жол транспорт апатына алып келуі мүмкін.

Жалпы өте пайдалы әрекеттер де бар. Мысалы, жұмысқа шығудан алдын транспорттың техникалық жағдайын тексеру немесе басып озудағы транспортқа кедергі жасамау.

Пайдалы әдістерді тұлғаландыру және орынсыздарын жою, адам сезгі және ой-санасының әсері астында болады.

Мінез - бұл бір бүтін, біртұтас алғанда тұлғаның жалпы сапасын белгілейді. Мінез тұлғаның бағытталғандығы. Адамдар қоршаған ортаға белсенділік дәрежесі және қарым - қатынасымен айрықшаланады. Тұлғаның негізгі рухани ауытқымаушылық, принципиалдық, батырлық, дәйектілік, әділеттік, тәртіптілік, белсеңділік кіреді. Мінездің басқа бір тобына адамның адамдарға өзіне еңбек қатынасын білдіретін қасиет. Жүргізуші қатерлі жағдайларда күшті ерік қасиеттерін көрсетсе оның мінезі жігер, ал өзі күшті жігер иесі дейіледі.

Мінезді белгілейтін қасиет, адамды қоғам және әлеуметтік өміріндегі орнын бағалауда көрінеді. Тәрбиелі жұмыстардың дұрыс жолға қойылуы қызметкерлердің тұрақтылығы әрбір қөлік жүргізушісінің психофизиологик қасиеттерін білу ұнамды, мінезді тұлғаландырудың себептері болып есептеледі.

Қабілет - бұл тұлғаның оқуы, қызмет көрсетуі, дамуын белгілейтін ерекшеліктерінің жинағы. Адамның ерекшеліктерінде қабілет көрінеді. әрбір адам қоғам үшін пайдалы бір істі атқаруға қабилетті.

Қабілетсіздік - берілген қызметті орындауда тұлғаның ұнамсыз ерекшеліктерін қөрсету. Бұл қателерді біржола қайталануы, өнім сапасының жақсыланбауымен ерекшеленеді. Автокөлік транспорты қызметкерлерінің кәсіби қабілетін тұлғаландыру оқу жоспары мен дәстүрлері негізінде оқыту және тәрбиелеумен жетіседі.

Әдебиеттер:

1. А.А. Баубеков, М. И. Арпабеков «Специальный курс по важдению автомобилей» издательство «Фолиант» Астана 2007г.

2. М. А. Мухиддинов «Харакат хавфсизлиги ва транспорт хуқуқи асослари» Ташкент 1991г.

3. В. Шпейд «Основы управления автомобилем и безопасность движения».

Альметов Хамза Туламатович.