7


  • Учителю
  • План конспект урока по черчении на тему 'Өзара параллель немесе перпендикуляр түзулер салу. Түзу кесінділерін бөліктерге бөлу. ' (9 класс)

План конспект урока по черчении на тему 'Өзара параллель немесе перпендикуляр түзулер салу. Түзу кесінділерін бөліктерге бөлу. ' (9 класс)

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

Сыныбы: 9

Тақырыбы: 7 Өзара параллель немесе перпендикуляр түзулер салу. Түзу кесінділерін бөліктерге бөлу.


Мақсат:

  1. Білімділік: Сызба өзара параллель немесе перпендикуляр түзулер салу әдістерімен таныстыру.

  2. Дамытушылық: Сызбада өзара параллель немесе перпендикуляр түзулерді сызғыштарды қолдану арқылы сызу дағдыларын дамыту.

  3. Тәрбиелік: Сызудың алғашқы негіздерін игерту арқылы оқушыларды политехникалық мамандықтарға тәрбиелеу

Сабақ типі: жаңа сабақ

Сабақ түрі: лекция, ішінара ізденіс сабағы.

Әдіс-тәсілдер: әңгіме, иллюстрациялау, сызу

Құрал-жабдықтар: Транспортир, қарындаштардың түрлері, көрнекіліктер, өшіргіш, сызғыш түрлері, бұрыштықтар, А-4 пішімі,

Сабақ барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен сәлемдесу.

Сабақта жоқ оқушыларды түгендеп, журналға белгілеу.

ІІ. Жаңа сабақты меңгеруге дайындау кезеңі

Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, мақсатымен, сабақ таныстыру.

Сендер бүгін сызбада өзара параллель немесе перпендикуляр түзулерді сызғыштарды қолдану арқылы сызу дағдыларымен танысып, оны практикада көрсетуге үйренесіңдер.

III. Өткен тақырыпты қайталау

  1. Шрифтінің өлшемі немен сәйкес?

  2. Бас әріптердің ені неге тең?

  3. Өлшемі 14 болатын кіші әріптердің биіктігі неге тең? Олардың
    ені неге тең?

ІV. Жаңа сабақты меңгеру кезеңі

Өзара параллель түзулерді сызғыш пен бұрыштықты пайда-ланып жүргізуге болады. Мысалы, берілген b түзуіне параллель және А нүктесі аркылы өтетін а түзуін салу керек болсын а-сурет). Бүрыштықтың бір катетін a түзуімен беттестіреміз де, екінші катетіне сызғышты тірейміз. Бұрыштықтың осы алғашқы жағдайы a-суретте нүктелі үзілме сызықпен көрсетілген. Сол қолымызбен сызғышты басып тұрамыз да, оң қолымызбен бұрыштықты жылжыта отырып, оның катеті берілген А нүктесі арқылы өтетіндей етіп орналастырамыз. Енді бұрыштықтың осы катеті бойынша түзу жүргізсек, ол берілген b түзуіне парал-лель болып, А нүктесі аркылы ететін іздеп отырған а түзуіміз болады.

Өзара перпендикуляр түзулерді салуға көшелік. Берілген А нүктесі арқылы b түзуіне перпен-дикуляр болатын а түзуін салу керек болсын ә-сурет. Айталық, бізде шеңберсызар және сызғыш бар делік. А нүктесін центр етіп алып, b түзуін В және С нүктелерінде қиятын шеңбер жүргіземіз. Бұл шеңбердің радиусын қалауымызша аламыз. Центрі В нүктесінде, ВС кесіндісінің жартысынан үлкенірек радиуспен доға сызамыз. Бұл доға А нүктесіне қарағанда b түзуінің екінші жағында орналасуы керек. Радиусын өзгертпей, центрін С нүктесіне көшіріп, алғашқы доғаны D нүктесінде қиятын екінші доға жүргіземіз.
Осыдан кейін А және D нүктелері арқылы түзу жүргізсек, ол іздеп отырған а түзуі болады. Е нүктесі-ВС кесіндісінің дәл ортасы. Берілген b түзуіне перпендикуляр болып, А нүктесі арқылы өтетін а түзуін сызғыш пен бұрыштықты пайдаланып та
салуға болады б-сурет. Бұрыштықтың гипотенузасын түзуімен беттестіріп, оны А нүктесіне қарағанда b түзуінің екінші жағына орналастырамыз. Сызғышты бұрыш-тықтың катетіне тірейді де, оны сол қолмен қозғалтпай басып тұрып, оған бұ-рыштықтың екінші катетін тірей орналастырамыз. Бұрыштықты жылжыта отырып, оның гипотенузасы А нүктесінен өтетіндей жағдайға келтіріп, атүзуін жүргіземіз. Осы айтылған екінші әдісті қолданғанда көмекші сы-зық жүргізілмейді, сон дықтан бұл әдіс, біріншіәдіске қарағанда, жиіқолданылады. Өзара перпендикуляр түзулерді салу үшін көбіне бұрыштықтың тікбұрышы пайдаланылады.

Айта кетейік, өзара параллель немесе өзара перпендикуляр түзулерді көзбен шамалап жүргізуге болмайды. Шамалап жүргізу тәжірибесі мол болғанда да сызу кезінде жоғарыда көрсетілген әдістерді қолданып отырған жөн, сонда ғана сызу жұмысы шапшаң орындалады. Төжірибесі аздарға бұл өдістер қол бөгейтін тәрізді көрінуі мүмкін. Әрине, бастапқы кезде па-раллель жөне перпендикуляр түзулерді салуға біраз уақыт кететіні рас, бірақ кейін қалыптасып кетеді.



а ) ә ) б)

АВ түзуінің АС түзуіне қатысты еңістігі деп осы екі түзудің
арасындағы бұрыштың тангенсін айтады а-сурет. Еңістікті і әрпімен белгілейді. Тікбүрышты АВС үшбұрышьшан і = tg0=|ВС| :| АС|болатынын көреміз. Еңістіктің өлшемі пайыз немесе жай бөл-шек түрінде көрсетіледі. Еңістіктің сызбадағы белгісі ә-су-ретте берілген. Еңістікті салу оңай. Мысалға, еңістігі 1:7 қатынасындай болатын түзуді салып көрсетейік. Ұзындығы 7-ге тең АС кесіндісін салып, оның ұштары арқылы АС түзуіне перпендикуляр етіп жүргізілген түзулерге ұзындығы 1-ге тең ВС және АВ кесінділерін тұрғызады: |АС|=7; |АD|=1; |ВС|=1. Сонда А нүктесін В нүктесімен қосатын АВ түзуінің, сондайақ С нүктесін D нүктесімен қосатын СD түзуінің АС түзуіне қарағандағы еңіс-тіктері 1 : 7 қатынасындай болатынын көреміз. Еңістіктің өлшемі нұсқамадан басталатын көлбеу орналасқан шығару сызығының горизонталь орналасқан сәкісінің үстіне түсіріледі. Нұскама еңістігі көрсетілетін сызыққа тіреледі, ал белгі еңістікпен бағыттас болады ә-сурет.




а)

V. Жаңа сабақты бекіту

Жаттығу:

  1. Негізгі тұтас жуан сызықпен аралары 10 мм вертикаль орналасқан параллель бес түзу, горизонталь орналасқан параллел бес түзу және 30° бұрышпен һ көлбейтін параллель бес түзу жүргіз.

  2. Кез келген түзу жөне одан тыс орналасқан нүкте алып, шеңберсызар мен сызғышты пайдаланып сол нүктеден түзуге перпендикуляр түсір Одан кейін сызғышпен бұрыш-тықты пайдаланып, оның дұрыстығын тексер.

  3. Бір қабырғасы 30мм, екінші қабырғасы 20мм жөне биіктігі 15ммпараллелограмм сал.

  4. Диагональдары 40мм жөне 30мм ромб сал.

VI. Қорытынды Сызбаға өлшем түсіру ержелері туралы мәліметтер алып оларды сызуды үйренді. Оқушылар жұмыстары аталып бағаланды.

VII. Үйге тапсырма Тақырыпты қыйталау, жаттығу жұмыстарын А-4 форматына орындаңдар.



 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал