Поурочный план по казахскому языку в русских классах на тему Елші болу арманым. Септеулік шылаулар. 10 класс

Сабақтың тақырыбы: Елші болу арманым. Септеулік шылаулар.

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушылардың Елші туралы түсініктерін молайту; тақырып бойынша тиянақты, нақты жауап беруге үйрету; ойларын ауызша айта білуге дағдыландыру. Тақырып бойынша толық түсінік беріп, мәтінді талдау арқылы жаңа сабақты жан - жақты меңгерту. 2. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, олардың есте сақтау, ойлау қабілеттерін, сөздік қорын, тілін дамыту. 3.Отанын сүйетін, еліне, жеріне қамқор болатын патриот азаматты тәрбиелеу

Сабақтың түрі: ашық сабақ

Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың әдіс - тәсілі: сұрақ - жауап, түсіндіру, аударма, баяндау, тексеру, ізденіс.

Пәнаралық байланыс: орыс тілі, тарих, қазақ әдебиеті.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд шоу, интернет ресурстары.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

Балаларды психологиялық тұрғыдан сабаққа дайындау.

Жапырақтарды таратып, тілек жаздыру.

«Жетістік ағашы» жапырақтармен безендіріледі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. «Зымыран сұрақтар»

• Шылау дегеніміз не?

• Шылау нешеге бөлінеді?

• «гөрі» шылаудың қай түрі? (септеулік шылау)

• «да,де, та, те» шылаудың қай түрі? (ыңғайлас жалғаулық)

• Ауылда болдың ба? Сөйлеміндегі шылаудың түрін ажыратыңыз. (Сұраулық демеулік)

• «не, немесе, я, яки» қай түрі? (ыңғайлас жалғаулық)

ІІІ. Жаңа сабақ

1. Септеулік шылау

Меңгерілетін септіктер.

Виды послеслогов.

Септеулік шылаулардың түрлері.

Сочетания послеслога со знаменательным словом. Негізгі сөзбен тіркесуі.

Именительный падеж

Атау септік (кім? не?)

Туралы, арқылы, үшін, сияқты

(про, через, ради, как)

Сен үшін - ради тебя

Дательно-направительный падеж

Барыс септік (кімге? неге?)

Дейін, шейін, қарай, таман, тарта

(до, к)

Үйге дейін - до дома

Исходный падеж

Шығыс с. (кімнен? неден?)

Бұрын, кейін, соң, астам, бері, әрі

Кешеден бері - со вчерашнего дня

Творительный падеж

Көмектес с. (кіммен? немен?)

Бірге, қатар

(вместе, вместе с тем)

Сенімен бірге-вместе с тобой;

Сонымен қатар-вместе с тем

Септеулік шылау сөздерді бағындыра байланыстырады. Ол атау, барыс, шығыс және көмектес септіктерінде тұрған сөзбен тіркесіп қолданылады. Мысалы, сайын, үшін. септеуліктері алдындағы сөздің атау септігінде тұрғанын кажет етеді (апта сайын, Отан үшін). Алдындағы сөздің септігіне қарай оның 4 түрі бар.

1 - тапсырма. Жаңа сөздер мен септеулік шылауларды байланыстырыңыз.

парламентер елші жіберуге үшін

төтенше елшіден бірге

көршімізмен қарсы

шекараға арқылы

сөз өнері қарсы

халықтың тұрмысы бері

хандығымен туралы

кезеңінен бойынша

жыраулар поэзиясымен соң

алғашқы өкілдеріне арқылы

бұлардан бірге

отаршылдыққа кейін

ағартушылық кезеңнен қатар

бейнелеуден дейін

жаңашыл ізденістер бұрын

ІҮ. Жаңа сөздер.

- Балалар, қазір жаңа сөздермен таныспас бұрын «Кім көп сөз біледі?» ойынын ойнайық.

елші

1. посланник; посол
   
   парламентер елші жіберу → направить парламентера
   
   төтенше елші → чрезвычайный посол

өкілетті елші → полномоченный посол

2) посредник; примиритель

араз екі жақты елші татуластырды → посредник примирил враждующие стороны

(уәкіл, өкіл- исполняющий)

тәуелсіз - независемый

көршіміз - соседи

шектеседі - граничат

шекара - граница

күреседі - борется

жарқын өмірге - светлой жизни

Жаңа сөздермен сөз тіркестерін, сөйлем құрастырайық.

Ү. Тарих пәнінің мұғалімі Мукашева Н.К. сөз беріледі.

Елші туралы тарихи деректермен таныстырады.

Елші (ағылш. ambassador) - бір мемлекеттің екінші бір мемлекеттегі өкілетті дипломатиялық өкілдігінің басшысы. Елшіге, әдетте, жоғары дәрежелі диплом. қызметкер тағайындалады. Төтенше және өкілетті елші, төтенше және өкілетті уәкіл, уақытша сеніп тапсырылған өкіл болып бөлінеді. Қазақстан Республикасының төтенше және Өкілетті Елшісі, барған елдегі Қазақстан Республикасының</</u> өкілетті өкілі болып табылады.

ҮІ. Топтастыру.

Білімді Аудармашы

Елші

Шешен Көрікті

ҮІІ. «Аудармашы» немесе «Адасқан әріптер» ойыны.

Екі топқа теріс қарай жазылған мәтін беріледі. Белгіленген уақытта оқушылар мәтінді дұрыс оқып шығулар керек.

І топ

Жүсіп Баласағұн: «...ішле ешкере керез, ізө іткірөк, пөк літ нітеліб нешеш, ысқаж ышңа, ігебсұқ, ышзыдлұж (голортса), сүт ышурож, тнакызум ытқяис негетпөк егреттеисақ еи наж ыулоб тежақ» нінеке ытпытйа. зіБ ігнігүб ағзымыраттамолпид пісүЖ нұғасалаБ нағйоқ ыдратпалат недуеттеднім зыпқалуа. кеТ зө ңынынатО ніліт нітйемліб ішле ыуамлоб тежақ нінеке анағ зымықтрағңа іделек.

Жүсіп Баласағұн: «...елші ерекше зерек, өзі көрікті, көп тіл білетін шешен, жақсы аңшы, құсбегі, жұлдызшы (астролог), түс жорушы, музыкант сияқты көптеген қасиеттерге ие жан болуы қажет» екенін айтыпты. Біз бүгінгі дипломаттарымызға Жүсіп Баласағұн қойған талаптарды міндеттеуден аулақпыз. Тек өз Отанының тілін білмейтін елші болмауы қажет екенін ғана аңғартқымыз келеді.

ІІ топ

«Кемрітседле недішле.» имсер еккеред кеснейүс, еднігүб ңінмелә 54 едніле ңыннатсқазаҚ ігілішле ут пігіт, теш немреттекелмем исяас мырақ-санытақ пасаж рытаж. Қаріб зіб нағысо нійед ағмалағ ідзімігідзіслеуәТ нытатадныйом - ңытқазақ інү, ңытқазақ іліт нінеке, шалА ңініле наныта нітйелйөс рә ішле кіттекелмем ідліт қылот ыунадлоқ енігіттежақ нәм йемреб кідлек...

«Елдестірмек елшіден». Ресми дерекке сүйенсек, бүгінде әлемнің 45 елінде Қазақстанның елшілігі ту тігіп, шет мемлекеттермен саяси қарым-қатынас жасап жатыр. Бірақ біз осыған дейін ғаламға Тәуелсіздігімізді мойындататын - қазақтың үні, қазақтың тілі екенін, Алаш елінің атынан сөйлейтін әр елші мемлекеттік тілді толық қолдануы қажеттігіне мән бермей келдік...

ҮІІІ. «Ұшақ» әдісі. Оқушылар ұшақтың макетін алып, бір қанатына оқушылар бірінші сұрақ жазады, содан кейін ұшақтарын ұшыру арқылы өздеріне түскен ұшақтың екінші қанатына соның жауабын жазады

ІХ.«Елдестірмек елшіден».

Екі топтан бір-біріне елшілікке бір кісіні жібереді. Топпен келісіп, мәселені көтергеннен кейін, бір оқушы тақтаға шығып түсіндіріп, постерін қорғайды. (Септеулік шылауларды қатыстыру.)

І топ «Сириядағы қақтығысты тоқтату мақсатында»

ІІ топ «Тәуелсіз елмен сауда-саттықты қалыптастыру мақсатында»

Х. Сабақты қорытындылау. Тест. (Шылау. 10 сұрақ)

1.Сөйлем мүшесі бола алмайтын сөз табын белгілеңіз.

а)зат есім ә) шылау б) етістік

2. Шылау сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр?

Ол бұлардың ішіндегі ең шапшаңы және тапқыр айтқышы. (М.Ә)

а) сөз бен сөзді байланыстырып тұр.

ә) сөзге жаңа мағына үстеп тұр.

б) сөйлем мен сөйлемді жалғастырып тұр.

3. Шылау сөздер білдіретін мәні мен сөйлемде атқаратын қызметіне қарай үшке бөлінеді:

а) иә б) жоқ.

4. Септеулік шылауды белгілеңіз.

а) дегенмен, әйткенмен ә) сайын, туралы б) -ақ, -ау, -ды.

5. Сөйлемді толықтыр. Күндіз келген жиырма кісіні ....., түнде келген жиырма кісіні..... қонақ етіп, ренжітпей аттандырып жіберуші еді.

а) -та ә) -те б) -де

6. Шылаудың түрлерін табыңыз.

а) бастауыш, баяндауыш ә) жалаң, жайылма, атаулы б) жалғаулық, септеулік, демеулік

7.Елші кім?

а) екі елді татуластырушы

ә) екі елді жауластырушы

б) екі елді міндеттеуші

Тестің кілті.



1. ә

2. а

3. а

4. ә

5. б

6.б

7.а

ХІ. Рефлексия. Өзін-өзі бағалау

ХІІ. Үйге тапсырма: Ойтолғау. «Елші болу арманым» (Септеулік шылауларды қатыстыру)