Методическая копилка по казахскому языку 'Подготовка к ВОУДу'

Орыс мектептерінде оқушыларды қазақ тілінен ҰБТ-ға дайындау

Тақырыбы: оқушыларды тест сұрақтарын дұрыс ұғынуға жаттықтыру

Мақсаты: грамматика мен лексикадан алған білімдерін, сөздік қорларын жүйелеу

Оқушыларды қазақ тіілінен ҰБТ-ны тапсыруға дайындаудың кезеңдері:

Кезең

Мұғалімнің іс-әрекеті

Күтілетін нәтиже

I

1.Тест сұрақтарының мазмұнын дұрыс түсінуге көмек беретін термин сөздермен жұмыс жүргізу.

2.Тест сұрақтарын дұрыс түсінгендей сұрақтарды дауыстап оқытып талдатқызу.

3.Өтілген грамматикалық тақырыптар бойынша шағын тестілеу өткізіп отыру.

Оқушылар тест сұрақтарын зейін қойып оқу керектігін ұғынады.

II

1.Тест сұрақтарын өзгертіп жіберетін етістіктің болымсыз түрінің -ма, -ме; -па, -пе; -ба, -бе жұрнақтарына оқушылардың назарын аудартқызу.

2.Оқушыларға тест сұрағын оқытқызғанда сұрақтың әрбір сөзін «іштей сөз құрамына қарай талдау» әдісін қолданып оқытқызу.

3.Тест сұрағын оқып түсінуде «сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінен алыстау», «сұрақ қою» аударма жасау әдістерін қолданып оқытқызуға үйрету.

Оқушылардың практикалық дағдысы қалыптасады.

III

Оқушылардың грамматика мен лексикадан алған білімдерін жүйелеу мақсатында өткізілетін жаттықтыру аударма диктанттарын өткізіп отыру.

Өтілетін грамматика мен лексикалық материалдар жинақтап пысықталады.

Тест сұрақтарын дұрыс түсінуге көмек беретін термин сөздер.

Слова - термины, помогающие правильно понять вопросы

тестов по казахскому языку

Көрсету Показать, указать

Табу Найти

Белгілеу Обозначить

Анықтау Определить

Сай келу, сәйкесу Соответствовать

Бөліну Делиться

Жауап беру Отвечать

Бағыну Подчиняться

Жалғану Присоединяться

Септеу Просклонять

Жіктеу Проспрягать

Ажырату Различить

…бар сөйлем Предложение, в котором есть…

…бар мақал-мәтел Пословица, в которой есть…

Қою Вставить

Нужный, необходимый Тиісті, қажетті, керекті

Қосымша Аффикс

Жұрнақ жалғау Суффикс Окончание

Мүше Член

Балама Вариант

Қатар Ряд

Топ Группа

Түрі Вид, разряд, число, форма

Бірыңғай Однородный

Түбірлес сөздер Однокоренные слова

Түбір сөздер қатары Слова, равные корню

Сөз тіркесі Словосочетание

Жататын Относящееся

Болатын Являющееся

Басталатын Начинающееся

Аяқталатын Заканчивающееся

Жасалған Образованный

Мағыналас, мәндес,

Мағынасы жақын, Синонимы

Мағынасы жуық сөздер

Қарсы мәндес,

Қарсы мағыналас, Антонимы

Мағынасы қарсы сөздер

Қызмет Функция

Тұрған Стоящий

Тән Специфический,

присущий, не имеющий

аналогов в русском языке

Артық лишний

Басқа другой, иной

Жұп пара

Тест сұрақтарын өзгертіп жіберетін етістіктің болымсыз түрінің -ма, -ме;- ба, -бе; -па, -пе жұрнақтарымен жұмыс.

1.Үндестік заңына бағынбайтын сөздерді белгілеңіз. А) Данышпан, ұстаз В) Терезе, орындық

С) Тақат, кемеңгер +Д) Емхана, мұғалім

Е) Сұлулық, тазалық

2.Антоним болмайтын сөздерді табыңыз.

А) Жарық- қаранғы

+В) Әлсіз- жақын

С) Терең,- аяз

Д) Биік-аласа

Е) Ақылды- ақымақ

Тест сұрақтарын оқып түсінуде «сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінен алыстау», «сұраұ қою» аударма жасау әдістерін қолдану. Мысалы,

1 2 3 4 5 6

1.Тыныс белгілері дұрыс қойлған сөйлемді анықтаңыз.

5 4 3 2 1

Вы определите предложение, в котором раставлены правильно знаки препинания.

1 2 3 4 5 6

2.Осы шақтың күрделі түрінде тұрған етістікті анықтаңыз.

6 5 4 3 2 1

Вы определите глагол, стоящий в форме сложной настоящего времени.

Тест сұрағын оқығанда сұрақтың әрбір сөзін «іштей сөз құрамына қарай талдау» әдісін қолдану.

1 2 3 4 5

Үндестік заңына бағынбайтын қосымшаларды көрсетіңіз.

Көрсетіңіз: іңіз- бұйрық райда тұрған етістіктің жалғауы , көрсету-показать

Көрсетіңіз- Вы покажите

Қосымшаларды: ды-Табыс септік жалғауы, лар- көптік жалғауы, қосымша- аффикс (жалғау)

Қосымшаларды- аффиксы

Бағынбайтын: йтын- есімшенің жұрнағы ба-болымсыз етістктің жұрнағы (Суффикс отрицательной формы глагола, соответствующий частице «не» русского языка) бағыну- подчиняться

Бағынбайтын- не подчиняющиеся

Заңына: на- барыс септігінің жалғауы

Ы- 3 жақ тәуелдік жалғауы

Заң- закон

Заңына- закону

Үндестік- сингармонизм

Үндестік заңына бағынбайтын қосымшаларды көрсетіңіз.

Вы покажите аффиксы, не подчиняющиеся закону сингармонизма.

Оқушылардың грамматикадан алған білімдерін жүйелеу мақсатында өткізілетін жаттықтыру аударма диктанттары.

Мысалы, «Фонетика» тарауы бойынша:

Звук, слог, гласный, закрытый слог, по положению языка, губной гласный, закон сингармонизма (ЗС), слоговой сингармонизм (СС), перенос, глухой согласный.

«Синтаксис» тарауы бойынша: простое предложение (ПП) по цели высказывания, сложносочиненное предложение (ССП), безличное ПП, обстоятельство, ССП с чередующимися отношениями, придаточное времени, прямое дополнение, подлежащее, вопросительное предложение, сказуемое.