Рабочая программа по родному языку

Быьаарыы сурук.

4 кылаас уерэнээччитэ тереебут тылын туhанар уеруйэ5э уонна сатабыла.

Тылы байытыы, этии оноруу.

1. Кэлимсэ тыл, сомо5о домох суолтатын ейдуур, сатаан туттар. Ес хоhоонун, ес номо5ун ейдуур, сатаан туттар. Билбэт тылын тылдьыттан булар. Строка иннигэр, иhигэр, бутэhигэр дор5оон, суhуех дьуерэлэhэрин булан керер, сатаан туттар.

2. Тэннэ холбуур ситим тыллаах уустук этиини онорор, сурук бэлиэтин туруорар.

Аахпыт тексинэн улэ.

1. Тыл араас суолтатын, дэгэт усолтатын ейдуур, кэпсииригэр туhанар. То5оостоох миэстэ5э ес хоhоонун, сомо5о тылы туттар. Билбэт тылын тылдьыттан булан керер.

2. Текст туhунан ырытар хайысхалаах ыйытыыга (то5о? туохтан?) бэйэтин санаатын этэр, текстан булан дакаастыыр.

3. Текст ис хоhоонун кылгатан (саамай наадалаа5ын 8-9, 5-6 этиинэн) кэпсиир. Искэ (дьиэ5э) аахпыт тексин сурун ис хоhоонун бэйэ тылынан кэпсиир.

4. Норуот тылынан уус-уран айымньыта уонна уус-уран литература диэни ейдуур. Уус-уран айымньы жанрын араарар. Тылбаас айымньы диэн билэр. Аахпыт айымньы ис хоhоонун, геройун атын айымньыны кытта тэннээн керер, сыаналыыр, бэйэтин санаатын дакаастыыр. Аахпыт тугэни ейге ойуулаан керер. Чуолкай ис хоhоонноох текси часка арааар, былаанын онорор.

5. Араас жанрга (хоhоон, остуоруйа, чабыр5ах, угэ, сценка, дьуhуйуу) айан суруйарга холонор.

Ситимнээн санарыы, айар дьо5уру сайыннарыы.

Билбэт киhини кытта араас миэстэ5э, араас тугэннэ кэпсэтиини сатаан са5алыыр, тумуктуур. Мунаарар боппуруоhун быhаарсар, бэйэтини санаатын, ба5атын сиэрдээхтик этэр.

Кэпсиир уонна суруйар уеруйэх.

1. Текст сурун санаатын быhаарар. Текси оноруон, суруйуон иннинэ сурун санаатын быhааран, онно дьуерэ тылы-еhу туттар. Текст иhигэр сэhэргээhин, ойуулааhын, тойоннооhун кэрчиги булар. Бэйэтэ онорор тексигэр кыбытар.

2. Хартыына иннигэр-кэннигэр буолбут тубэлтэни ейтен ситэрэн кэпсиир, суруйар. Хартыына5а ким-туох кестерун уус тылынан сиhилии ойуулуур.

3. Бэйэтэ булбут тематыгар былаан онорон ейтен кэпсиир, суруйар. Дьиэ кыылын, сылгы-ынах кестер дьуhунун ойуулуур.

4. Чопчу тема5а хоhоон, остуоруйа айар. Кылаас, оскуола хаhыатыгар ыстатыйа суруйар.

Таба суруйуу

3-4 суhуехтээх, дор5ооно уустук састааптаах тылы таба суруйар: биир уhун аhа5ас, икки хоhуласпыт бутэй дор5оонноох (оттууллар); икки уhун аhа5ас, икки хоhуласпыт бутэй дор5оонноох (оонньууллар); биир уhун аhа5ас, ус хоhуласпыт бутэй дор5оонноох (ааттаммыттара) о.д.а.

Маарыннаhар эбэтэр чуолкайа суох иhиллэр бутэй дор5оон сэргэстэспит тылын арааран истэр, сатаан санарар, таба суруйар (маннайгы, тонмуттар, кыhамньы, алдьаммыт).

Уустук дор5оонноох киирии тылы таба суруйар: ь, ъ бэлиэлээх (компьютер, подъезд); икки аhа5ас дор5оон сэргэстэспит тылын (геолог, поэт); икки сиргэ сэргэстэспит бутэй дор5оонноох тылы (комбайн, конкурс).

Диктант тексин кээмэйэ.

Таблично-графическая схема рабочей программы по языку Саха

Үөрэх сылыгар чаhы ахсаана- 102ч.

Нэдиэлэ5э чаhы ахсаана - 3 ч.

1 чиэппэргэ чаhы ахсаана - 27 ч.

2 чиэппэргэ чаhы ахсаана - 24 ч.

3 чиэппэргэ чаhы ахсаана - 30 ч.

4 чиэппэргэ чаhы ахсаана - 21ч.

Автордар: В.М.Аниаимов. С.К. Колодезников, Е.С.Руфова,С.М.Тимофеева. Саха тыла: учебник 4 кылаас : / В.М.Аниаимов. С.К. Колодезников, Е.С.Руфова,С.М.Тимофеева..- Дьокуускай : Бичик, 2013.

№ п/п

Уруок тиэмэлэрэ

Чаһы ахсаана

Уруок кэмигэр ылар билэр көрөр сатабыл

Үөрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ

Хонтуруол көрүңэ

1 ЧИЭППЭР 27ч.

1

Дор5оон. Тыл. Этии.

1

Билиэхтээх:

дор5оону таба саңарыы, тылга кылгас уһун аһа5ас дор5ооннору, дифтонг арааһын, маарыннаһар, хоһуласпыт, сэргэстэспит бутэй дор5ооннору арааран истэр, тылы сатаан көһөрөр;

Сатыахтаах: тылы таба суруйар, дор5оонору сөпкө ырытар, этиини чилиэнинэн ырытар, киири тыл дор5оонун арааран истэр

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Төрөөбүт тылы үөрэтиигэ көдьүүстээхтик үлэлиир (Л),

Бэйэтин санаабыт, ба5атын сиэрдээхтик этэр (К)

Сахалыы таба суруйуу(П)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

2

Тиэкис бэлиэтэ.

1

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

Үлэ хаамыытын хайдах салайан иhэрин кэтээн көрөр (Р),

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л),

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

3

Тиэкис арааьа

1

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

Оңорбут үлэтин сыанатын сөпкө быhаарар(Р);

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П

Төһөнү билбиттэрин суругунан бэрэбиэркэлээһин.

4

Тиэкис чааьа.

1

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Бэйэни өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аhа суох саңарарга кыhаллар (Л)

Итэ5эhин, ал5аhын быhаарар, көннөрөр (Л).

Б/Х

5

Илин уонна кэлин аьагас доргооннор.

Билиэхтээх: илин кэлин аьагас доргооннору араарыахтаах.

6

Этии.. Тыл ситимэ.

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

7

Этии керунэ.

Этии керуннэрин араарыахтаах.

8

Сурук уруога.

Билиэхтээх:

үлэ5э туhэрбит сыыhаларын быраабылатын билэр буолуохтаах;

Сатыахтаах:

Таба суруйуу уонна сурук бэлиэтин суолтатын быhаарар, сурукка түhэрбит сыыhаларын бэрэбиэркэлэнэ үөрэниэхтээх

9

Этии тутаах чилиэннэрэ.Тэнийбит уонна тэнийбэтэх этиилэр.

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

Үлэ хаамыытын хайдах салайан иhэрин кэтээн көрөр (Р),

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л),

10

Этии биир уустаах чилиэннэрэ

Билиэхтээх: этииттэн биир уустаах чилиэннэрин булуу . ыйытыы туруоруу.

Сатыахтаах: этии биир уустаах чилиэннэрдээх этии толкуйдааьын

11

Сурук уруога.

12

Этии биир уустаах чилиэннэрэ «Итиэннэ,уонна» диэн ситим тыллар.

Этии биир уустаах чилиэннээх этиигэ сурук бэлиэтин туруоруохтаах, ситим тыллары туттан этии толкуйдуохтаах.

13

Этии биир уустаах чилиэннэрэ

Этии биир уустаах чилиэннээх этиигэ сурук бэлиэтин туруоруохтаах, ситим тыллары туттан этии толкуйдуохтаах.

14

Сурук уруога.

15

Тыл олого уонна сыьыарыыта.

Тыл ологун ,сыьыарыытын араааран билиэхтээх.

Үлэ хаамыытын хайдах салайан иhэрин кэтээн көрөр (Р),

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л),

16

Сыьыарыы арааьа.

Тыл сыьыарыытын арааьын билиэхтээх.( ситимниир, тылы уоскэтэр сыьыарыы)

17

Сурук уруога.

18

Сыьыарыы аьагас доргоонунан уларыйыыта.

19

Тыллары састаабынан ырытыы.

Тыллары састаабынан ырытыахтаах.

20

Сурук уруога.

21

Нууччалыы суруллар тыл сыьыарыыта.

Нууччалыы суруллар тыллар сыьыарыылара уларыйыытын билиэхтээх

22

Нууччалыы суруллар тыл сыьыарыыта.

Үлэ хаамыытын хайдах салайан иhэрин кэтээн көрөр (Р),

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л),

23

Хонтуруолунай диктант. Кубалар.

24

Кмиэхэ?туохха?диэн ыйытыыга хоруйдуур нууччалыы суруллар тыл сыьыарыыта.

Нууччалыы суруллар тыллар сыьыарыылара уларыйыытын билиэхтээх

25

Нууччалыы суруллар тыллар сыьыарыылара.

26

Сурук уруога.

27

Хатылааьын. Этии. Тыллары састаабынан ырытыы.

Билиэхтээх: этии уонна тыл ситимин уратылара,

тыл ситимин этиигэ булуу, тиэкис тиибин, тутулун;

Сатыахтаах:

этиигэ тыл ситимин булар, сөптөөх ыйытыыны туруорар буолуохтаах, тыл ситимин онорор

2 чиэппэр. (24 ч. ) ААТ ТЫЛ 24 чаас

28

Аат тыл. Аат тыл үөскээһинэ.

1

Билиэхтээх:

Аат тыл өйдөбүлэ, аат тыл суолталарынан уонна грамматическай халыыптарынан бөлөхтөөhүн, аат тыл атын сана чаастартан араарар, аат тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Аат тылы туохтууртан үөскээhинин сатыахтаах, саңа чаастарынан бөлөхтүүр, тылы үөскэтэр сыhыарыыны быhаарар

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Мунаарбыт боппуруоhун быhаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туhанар (П)

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

29

Аат тыл ахсаана.

, аат тыл суолталарынан уонна грамматическай халыыптарынан бөлөхтөөhүн, аат тыл атын сана чаастартан араарар, аат тылы састаабынан ырытар

30

Сурук уруога.

31

Паараласпыт аат тыллар.

Паараласпыт аат тыллары билиэхтээх.

32

Тардыылаах аат.

1

Билиэхтээх: саңа чаастары билэр; тардыылаах аат тыл суруллуутун билиэхтээх;

Сатыахтаах: араас тылы суолталарынан, саңа чаастарынан бөлөхтүүр, халыыбы тутуhан аат тылы ырытар.

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир (Р),

Араас түгэннэ кэпсэтиини сатаан са5алыыр, түмуктүүр (К),

Бэйэ саңатын (тылынан, суругунан) сатаан хонтуруолланар, тылын-өhүн сыаналанар, ал5астарын булунар, тупсарар (П).

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

33

Сурук уруога.

34

Аат тыл падеьынан уларыйыыта.

1

Билиэхтээх: аат тыл түhүктэринэн уларыйыытын билиэхтээх;

Сатыахтаах:

Аат тылы сөпкө түhүктэринэн уларытар, ыйытыытын сөпкө туруорар буолуохтаах, көмө тылларынан туhанан тылы сөпкө түhүктүүр үөрэниэхтээх.

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туhанар (П);

Араас тугэннэ кэпсэтиини сатаан са5алыыр, түмүктүүр (К);

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, бэйэтин кэтэнэн көрүнүөхтээх (Р);

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

35

Аат тыл түһүктэниитэ

36

Сурук уруога.

37

Төрүт түһүк. Араары түһүк.

38

Сыһыарыы түһүк.

1

39

Сурук уруога.

1

40

Туохтуу түһүк

41

Таһаарыы түһүк

1

42

Сурук уруога

1

43

Туттуу түһүк

44

Холбуу түһүк

1

45

Сурук уруога.

1

46

Тэңнии түһүк

1

47

Аат тыл элбэх ахсаанын түһүктэниитэ

1

Билиэхтээх: аат тыл ахсаанынан түһүктэнэн уларыйыытын;

Сатыахтаах: аат тылы ахсаанынан сыыhата суох түһүктүү үөрэниэхтээх

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары, таблицаны сөпкө туhанар (П);

Таблицаны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр, бэйэтин кэтэнэн көрүнүөхтээх (Р);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

48

Хонтуруолунай диктант.

1

Билиини бэрэбиэркэ

Оңорбут үлэтин сыанатын сөпкө быhаарар(Р);

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П

Төһөнү билбиттэрин суругунан бэрэбиэркэлээһин.

49

Нууччалыы суруллар аат тыл түһүктэниитэ

1

Билиэхтээх: нууччалыы суруллар тыллар быраабылатын;

Сатыахтаах:

Нууччалыы суруллар тыллары түһүктэринэн уларыйыытын сатыахтаах

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туhанар (П);

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л);

Араас тугэннэ кэпсэтиини сатаан са5алыыр, түмүктүүр (К).

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

50

Нууччалыы суруллар аат тыл түһүктэниитэ

1

51

Хатылааhын. Аат тыл.

1

Сатыахтаах: нууччалыы суруллар аат тыллыры сөпкө түһүктэринэн уларыйыытын сатыахтаах

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары, таблицаны сөпкө туhанар (П);

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

3 чиэппэр. 30ч.

52

Солбуйар аат.

1

Билиэхтээх: Солбуйар аат өйдөбүлэ, солбуйар саңа чаастарынан бөлөхтөөһүур, тылы састаабынан ырытар,

ыйар уонна ыйытар солбуйар аат коруннэрин аараарар, солбуйар аат арааһа, уларыйыыта.

Сатыахтаах:

Солбуйар аат өйдөбүлэ, солбуйар аатары суолталарынан бөлөхтөөһүн, аналларын быһаарыы, солбуйар аат арааһа, уларыйыыта.

Былааны тутуьан сопко улэлиир, бэйэтин кэтэнэн корунуохтээх (Р);

Мунаарбыт боппуруоьун быьаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П)

Бэйэтин санаатын, ба5атын сиэрдээхтик этэр (К);

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П)

53

Солбуйар аат сирэйинэн ,ахсаанынан уларыйыыта.

1

54

Сурук уруога.

1

Төһөнү билбиттэрин тылынан, Ыйар, ыйытар солбуйар суругунан бэрэбиэркэлээһин

54

Солбуйар аат падеж ыйытыытынан уларыйыыта.

Билиэхтээх: Солбуйар аат өйдөбүлэ, солбуйар саңа чаастарынан бөлөхтөөһүур, тылы састаабынан ырытар,

ыйар уонна ыйытар солбуйар аат коруннэрин аараарар, солбуйар аат арааһа, падеьынан уларыйыыта.

Сатыахтаах:

Солбуйар аат өйдөбүлэ, солбуйар аатары суолталарынан бөлөхтөөһүн, аналларын быһаарыы, солбуйар аат арааһа, уларыйыыта.

55

Солбуйар аат падеж ыйытыытынан уларыйыыта.

Сатыахтаах:

Солбуйар аат өйдөбүлэ, солбуйар аатары суолталарынан бөлөхтөөһүн, аналларын быһаарыы, солбуйар аат арааһа, падеьынан уларыйыыта.

56

Сурук уруога

57

Солбуйар аат сирэйинэн ,ахсаанынан, падеьынан уларыйыыта.

58

Хатылааьын.Солбуйар аат сирэйинэн, падеьынан уларыйыыта.

59

Сурук уруога

ТУОХТУУР 13 чаас

60

Туохтуур ейдебулэ

1

Билиэхтээх:

Туохтуур аат өйдөбүлэ, туохтуур аат кэминэн уларыйарын, туохтууру атын сана чаастартан араарар, тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Туохтуур аат өйдөбүлэ, туохтуурдары этиигэ оруолунан наардааһын, грамматическай халыыптарынан бөлөхтөөһүн, аналларын быһаарар, үс кэминэн уларыйарын, паараласпыт уонна көмө туохтуурдары араар буолуохтаах

Бэйэтин кэтэнэн корунуохтээх, сыыһата суох саңарар (Р);

Мунаарбыт боппуруоһун быһаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П)

Тылдьыты туьананары сатыыр (П);

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

61

Туохтуур ейдебулэ

Билиэхтээх:

Туохтуур аат өйдөбүлэ, туохтуур аат кэминэн уларыйарын, туохтууру атын сана чаастартан араарар, тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Туохтуур аат өйдөбүлэ, туохтуурдары этиигэ оруолунан наардааһын, грамматическай халыыптарынан бөлөхтөөһүн, аналларын быһаарар, үс кэминэн уларыйарын, паараласпыт уонна көмө туохтуурдары араар буолуохтаах

62

Сурук уруога

63

Туохтуур бириэмэнэн, сирэйинэн ,ахсаанынан уларыйыыта.

Туохтуур бириэмэнэн, сирэйинэн ,ахсаанынан уларыйыытын арааран билиэхтээх.

64

Туохтуур бириэмэнэн, сирэйинэн ,ахсаанынан уларыйыыта.

Билиэхтээх:

туохтууру атын сана чаастартан араарар, тылы састаабынан ырытар, туохтуур арааһын үөскэтии.

Сатыахтаах:

туохтуур сыһыарыы көмөтүнэн үөскээһинин сатыахтаах, саңа чааһын бөлө5үнэн наардыыр

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р);

Мунаарбыт боппуруоьун быһаарсар (К)

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П)

65

Туохтуур ейдебулун кэнэтии.

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

66

Туохтуур ейдебулун кэнэтии.

67

Туохтуур аат тылы кытта ситимнэьиитэ.

68

Сурук уруога

Билиэхтээх:

үлэ5э туhэрбит сыыhаларын быраабылатын билэр буолуохтаах;

Сатыахтаах:

Таба суруйуу уонна сурук бэлиэтин суолтатын быhаарар, сурукка түhэрбит сыыhаларын бэрэбиэркэлэнэ үөрэниэхтээх,

тыл грамматическай халыыбыгар тахсыбыт ал5аһы булар

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Бэйэни өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аhа суох саңарарга кыhаллар (Л);

69

Туохтуур соруйар киэбэ.

Буолар, буолбат хайааьыны кердерер туохтуур.

1

Билиэхтээх: хайааһыны көрдөрөр тыллар буолар уонна буолбат халыыптаах.

Сатыахтаах: тылы буолар уонна буолбат халыыбынан уларытар, тылы састаабынан уларытар, туохтуур аналын.

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

70

Туохтуур билиңңи бириэмэтэ.

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

71

Туохтуур билиңңи бириэмэгэ сирэйинэн,ахсаанынан уларыйыыта.

1

Туохтуур бириэмэнэн уларыйыытын билиэхтээх, ырытыахтаах.

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

72

Туохтуур кэлэр бириэмэтэ

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

73

Туохтуур кэлэр бириэмэтэ

1

Туохтуур бириэмэнэн уларыйыытын билиэхтээх, ырытыахтаах.

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

74

Туохтуур кэлэр бириэмэгэ сирэйинэн,ахсаанынан уларыйыыта.

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

75

Туохтуур ааспыт бириэмэтэ

1

Төһөнү билбиттэрин суругунан бэрэбиэркэлээһин.

76

Туохтуур ааспыт бириэмэтэ

Туохтуур бириэмэнэн уларыйыытын билиэхтээх, ырытыахтаах.

77

Туохтуур ааспыт бириэмэгэ сирэйинэн,ахсаанынан уларыйыыта.

78

Паараласпыт туохтуур.

79

Көмө туохтуурдар.

80

Хайааһыны дьүһүннүүр туохтуур

Билиэхтээх: хайааһыны көрдөрөр тылы дьүһүннүүр туохтуур өйдөбүлэ.

Сатыахтаах: туохтууру буолар уонна буолбат халыыбынан уларытар

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

81

Туохтуур Хаьан ханна хайдах диэн ыйытыыга хоруйдуур тылы кытта ситимнэьиитэ.

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах

Былааны тутуьан сопко улэлиир, сыыьаларын коннорор (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

4 чиэппэр. (21чаас)

ДА5ААhЫН ААТ

82

Да5ааhын аат

1

Билиэхтээх:

Да5ааhын аат өйдөбүлэ, да5ааhын аат тыл суолталарынан уонна грамматическай халыыптарынан бөлөхтөөhүн, да5ааhын аат тыл атын саңа чаастартан араарар, да5ааhын аат тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Да5ааhын аат тылы саңа чаастарынан бөлөхтүүр, да5ааhын аат тылы састаабынан ырытар

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Мунаарбыт боппуруоhун быhаарсар (К)

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П;

Төрөөбүт тылы үөрэтиигэ көдьүүстээхтик үлэлиир (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

83

Да5ааhын аат тылтан үөскээһинэ.

1

Билиэхтээх:

Да5ааhын аат тылтан үөскээhинин, да5ааhыны аат тылтан араарар

Сатыахтаах:

Да5ааhын аат тылы саңа чаастарынан бөлөхтүүр, да5ааhын аат тылы састаабынан ырытар

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Мунаарбыт боппуруоhун быhаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туhанар (П)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

84

Да5ааhын аат туохтууртан үөскээһинэ.

1

Билиэхтээх:

Да5ааьын аат тыл атын саңа чаастартан араарар; тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Да5ааьын аат тылы сыhыарыы көмөтүнэн үөскээhинин сатыахтаах, сана чааhын бөлө5үнэн наардыыр

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Мунаарбыт боппуруоhун быhаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, сөпкө туhанар (П)

85

Да5ааhын аат да5ааhын ааттан үөскээһинэ.

1

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

86

Да5ааhын аат тыл суолтатыгар туттуллуута.

1

Билиэхтээх:

Да5ааьын аат тыл суолтатыгар тутуллуутун; тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Этиигэ да5ааьын аат ситимин булан көрдөрөр, саңа чааhын бөлө5үнэн наардыыр, да5ааhын аат этии чилиэнинэн ырытыы

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П;

Бэйэни өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аhа суох саңарарга кыhаллар (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

87

Аат тыл да5ааhын аат суолтатыгар туттуллуута

1

Билиэхтээх:

Аат тыл да5ааhын аат суолтатыгар тутуллуутун; тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Этиигэ аат тыл ситимин булан көрдөрөр, саңа чааhын бөлө5унэн наардыыр, аат тыл этии чилиэнинэн ырытыы

Төрөөбүт тылы үөрэтиигэ көдьүүстээхтик үлэлиир (Л);

Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр(Л);

Болдьох бэлиэлэри сөпкө туhанар (П);

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р).

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

88

Нууччалыы суруллар да5ааhын аат

1

Билиэхтээх: нууччалыы суруллар тыллар быраабылатын;

Сатыахтаах:

Нууччалыы суруллар да5ааhын тыллары сөпкө суруйар буолуохтаах

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Саңарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Араас тугэннэ кэпсэтиини сатаан са5алыыр, түмүктүүр (К)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

89

Туохтуур да5ааhын аат суолатыгар туттуллуута

1

Билиэхтээх:

Туохтуур да5ааһын аат суолтатыгар тутуллуутун; тылы састаабынан ырытар

Сатыахтаах:

Этиигэ тыл ситимин булан кордорор, туохтуур да5ааһын сана суолтатыгар тыллары тиэкискэ сөпкө булар, да5ааһын этиигэ оруолунан наардааһын, грамматическай халыыптарынан наардааһын.

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туһанар (П);

Бэйэ саңатын өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аһа суох саңарага, санаатын ыпсаран, хомо5ойдук этэргэ кыһаллар (Р);

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П);

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

90

Хатылааhын. Да5ааhын аат.

1

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах,, да5ааһын этиигэ оруолунан наардааһын, грамматическай халыыптарынан наардааһын.

Былааны тутуһан сөпкө үлэлиир, дьону кытты бииргэ алтыһан үөрэнэр (Р),

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин.

91

Хонтуруолунай диктант

1

Билиини бэрэбиэркэ

Оңорбут үлэтин сыанатын сөпкө быhаарар(Р);

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Сахалыы таба суруйуу, сурук бэлиэтин быраабыларын тутуһар (П

Төһөнү билбиттэрин суругунан бэрэбиэркэлээһин.

92

Сыыhаны көннөрүүгэ үлэ

1

Билиэхтээх:

үлэ5э туhэрбит сыыhаларын быраабылатын билэр буолуохтаах;

Сатыахтаах:

Таба суруйуу уонна сурук бэлиэтин суолтатын быhаарар, сурукка түhэрбит сыыhаларын бэрэбиэркэлэнэ үөрэниэхтээх

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Бэйэни өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аhа суох саңарарга кыhаллар (Л)

Б/Х

93

Тиэкис.Этии.

Билиэхтээх: тыл ситиминэн этии онорор, тыл ситимин булан, ыйытыынана сибээстиир, этиигэ сирэй солбуйары булар.

Сатыахтаах: тэнийбит этии онорор, тыллартан этии онорор, чилиэннэринэн ырытар, биир уустаах чилиэннэри булан, соптоох сурук бэлиэтин туруорар

Былааны тутуьан сопко улэлиир, бэйэтин кэтэнэн корунуохтээх (Р);

Мунаарбыт боппуруоьун быьаарсар (К)

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П)

Бэйэтин санаатын, ба5атын сиэрдээхтик этэр (К)

94

Тэнийбит уонна тэнийбэтэх этии. Этии ойо5ос чилиэннэрэ.

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах

Былааны тутуьан сопко улэлиир, сыыьаларын коннорор (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сопко туьанар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин

95

Биир уустаах чилиэннэрэ.

Билиини бэрэбиэркэ

Оӊорбут үлэтин сыанатын сөпкө быhаарар(Р);

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Төһөнү билбиттэрин суругунан бэрэбиэркэлээһин.

96

Сирэй саңа.

Этии.

Билиэхтээх:

үлэ5э туhэрбит сыыhаларын быраабылатын билэр буолуохтаах;

Сатыахтаах:

Таба суруйуу уонна сурук бэлиэтин суолтатын быhаарар, сурукка түhэрбит сыыhаларын бэрэбиэркэлэнэ үөрэниэхтээх

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р).

Бэйэни өрүү кэтэнэр, көрүнэр, ал5аhа суох саӊарарга кыhаллар (Л)

Б/Х

97

Аат тыл.

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туьанар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин

98

Дагааьын аат.

99

Туохтуур.

100

Туохтуур.

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин

101

Солбуйар аат.

Сатыахтаах: барбыт тематын быраабыларын сатаан ырытар буолуохтаах

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин

102

Тумуктуур уруок.

Былааны тутуhан сөпкө үлэлиир, сыыhаларын көннөрөр (Р);

Болдьох бэлиэлэри, араас схемалары сөпкө туьанар (П);

Санарбыт уонна суруйбут тылларыгар эппиэтинэстээх (Л)

Төһөнү билбиттэрин тылынан, суругунан бэрэбиэркэлээһин