Рабочая программа по татарскому языку и литературе для русскоязычных учащихся 4 класса.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

по учебному предмету

Муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения

«Габишевская средняя общеобразовательная школа»

Лаишевского муниципального района Республики Татарстан

Пристанской С.С., учителя первой квалификационной категории,

Ф.И.О., категория

по татарскому языку и литературе для русскоязычных учащихся 4 класса.

предмет, класс

2013 / 2014 учебный год

Аңлатма язуы.

Эш программасының эчтәлеге. Татарстан Республикасының мәгариф системасы алдына куйган төп бурычы - иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле һәм ике дәүләт телендә дә иркен сөйләшеп аралашучы шәхесләр тәрбияләү. Программа психология, педпгогика фәннәренең яңа казанышларына таянып һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.

Татар теленнән гомуми башлангыч белем бирүнең максатлары (1 нче баскыч - 1-4 сыйныфлар):

• • татар телендә аралашу күнекмәләре булдыру;

• тел чараларын аралашу эчтәлегеннән чыгып сайлый белергә өйрәтү;

• тел белеменең фонетика, лексика, грамматика бүлекләре буенча башлангыч белем бирү, өйрәнелә торган тел берәмлекләрен тикшерә һәм куллана белү күнекмәләрен булдыру;

  • сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре буенча күнекмәләр формалаштыру;

  • укучыларда татар теленә хөрмәт һәм ихтирам тәрбияләү, телнең чисталыгын, дөреслеген саклау, телне, халыкның рухи мирасын өйрәнүгә кызыксыну уяту.

Татар теленнән гомуми башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында белем эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Коммуникатив компетенция

Сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу һәм язма сөйләм) буенча укучыларда күнекмәләр булдырыла. Беренче баскычта укучылар укылган яки тыңланган текстның эчтәлегенә төшенә, темасын билгели ала, текст буенча әңгәмә үткәрә ала, гади план төзеп, телнең орфографик һәм орфоэпик нормаларын саклап, телдән яки язмача эчтәлеген җиткерә, тексттагы җөмләләрне синтагмаларга бүлеп, сөйләм яңалыгын белдергән кисәкләргә логик басым ясап, сәнгатьле итеп укый белә. Тәкъдим ителгән темалар (үзе турында, гаилә, туган тел, туган ил, табигать, хезмәт, балалар тормышы, сәламәтлек, кешеләр арасындагы үзара мөнәсәбәтләр) буенча диалогик һәм монологик сөйләм оештырырга сәләтле. Дөрес һәм матур язу күнекмәләрен үзләштерә. Төрле типтагы язма эшләр (диктант, сочинение) башкара. Көндәлек аралашуга бәйле сөйләм этикеты үрнәкләрен дөрес файдалана.

Лингвистик компетенция

Татар теленең тармаклары буенча үзләштерергә тиешле төп теоретик мәгълүматлар:

Хәреф һәм аваз турында төшенчә, татар теленең авазлары, аларның язуда бирелеше, каллиграфик язылышы, татар алфавиты. Татар телендә сингармонизм законы. Иҗек, сүз басымы, хикәя, сорау, боеру җөмләләрнең интонациясе.

Сүз, аның лексик мәгънәсе.

Сүзнең мәгънәле кисәкләре, төрле сүз төркемнәрен ясый торган кушымчалар. Кушымчаларның ялгану тәртибе. Ясалышы ягыннан сүзләрнең төрләре.

Мөстәкыйль сүз төркемнәре (исем, сыйфат, сан, фигыль), аларның төркемчәләре, төрләнеше һәм сөйләмдә кулланылышлары), бәйлек, бәйлек сүзләр, кисәкчә һәм теркәгечләр.

Сүзтезмә һәм җөмлә, җөмләдә сүз тәртибе. Гади җөмлә төрләре.

Этнокулътура өлкәсенә караган компетенция

Дәреслекләрдә һәм өстәмә дидактик материалларда татар халкының милли гореф-гадәтләре, тарихы, мәдәнияте чагылган материаллар урын ала. Татар халык авыз иҗаты ядкарьләреннән табышмак, мәкаль-әйтемнәр, әкият, җыр, мәзәкләр белән таныштырыла.

Татар теленнән башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында укучыларның белем дәрәҗәсенә таләпләр:

• татар графикасы үзенчәлекләрен, татар алфавитын белү;

• татар теленең авазларын һәм хәрефләрен, аларның әйтелеш һәм язылыш үзенчәлекләрен аңлау;

• сүзләрне иҗекләргә бүлү, сүз басымын билгеләү;

• сүзнең мәгънәле кисәкләрен аера белү;

• өйрәнелгән сүз төркемнәрен бер-берсеннән аера һәм аларның үзенчәлекләрен аңлата белү;

• сүзтезмә һәм җөмләне аеру, җөмләнең әйтү максаты буенча төрләрен аеру;

• җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен аеру;

Татар теленнән башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында формалашырга тиешле күнекмәләр:

• бирелгән җөмләләрне аңлап һәм дөрес итеп укый белү;

• 35-40 сүздән торган 9-11 җөмләле тестны дөрес итеп күчереп язу;

• фонетик, лексик, грамматик биремле күнегүләрне башкару;

• укылган (тыңланган) текстка карата сораулар куя белү, текст эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирә алу;

• зур булмаган текстның эчтәлеген сөйләү;

• диалогик һәм монологик формада аралашу күнекмәләренә ия булу;

• төрле төрдәге диктант, сочинение язу;

• татар халык авыз иҗаты әсәрләрен аера һәм алардан мисаллар китерә белү;

• көндәлек аралашуга бәйле татар сөйләм этикеты формаларын дөрес куллану;

• татар теленең орфоэпик нормалары нигезендә аралаша алу.

Татар теленнән башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында укучыларга җиткерелә торган мәгълүматлар:

• татар теленең башка телләр арасындагы урыны;

• телнең лексик һәм грамматик чаралар байлыгы;

- лексик составның чыганаклары;

• аралашу даирәсенә карап сүзләрне сайлау мөмкинлекләре;

• төрле мәгълүмат чыганаклары (сүзлекләре, белешмәләр, электрон чаралар) белән эшләү.

Татар теленнән башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында предметара эшчәнлек:

- тел чараларының төрле жанрдагы әсәрләрдә кулланылу үзенчәлекләрен
күрә белү;

- тел материалын уку материалы белән бәйләп, татар теленең байлыгына ьәм матурлыгына хөрмәт тәрбияләү;

• татар һәм рус телләренең уртак ьәм аермалы якларын күрә белү, сөйләм барышында ике тел чараларын бутамау;

• татар теленә рус теленнән һәм рус теле аша башка телләрдән кергән лексик чараларны аеруга игътибар юнәлтү;

• татар теленнән алган белемне башка фәннәрне үзләштерүдә файдалана белү.

Татар теленнән башлангыч белем бирү (1-4 сыйныфлар) баскычында укучыларның шәхси үсеш-үзгәреше:

• баланың физик һәм психик сәламәтлеген саклау;

• укучыларда татар телен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш уяту;

• тел аша әйләнә-тирә тормышка игътибар, дөрес мөнәсәбәт булдыру;

• укучыларның фикерләү сәләтен үстерү;

• баланың үзенә һәм башкаларга бәя бирүенә, үз-үзен тәрбияләвенә ирешү.

Гомуми белем бирүнең эчтәлеге (фундаменталь төш).

Гомуми башлангыч белем бирү мәктәбе (1 иче баскыч - I-IV сыйныфлар).

Коммуникатив компетенция

Тыңлап аңлау.

Сөйләмдәге сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрне аңлау, аларны аера белү. Тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә төшенү, аның буенча сорауларга җавап бирү, әңгәмә үткәрү.

Телдән сөйләм.

Диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен гамәли үзләштерү, аерым темалар буенча әңгәмә кору. Укылган текстка сорау кую, аның эчтәлеген сөйләү, текстның планын төзү. Өйрәнелгән лексик берәмлекләрдән һәм җөмлә калыпларыннан файдаланып, мәктәп, гаилә, балаларның тормышы һәм табигать күренешләре белән бәйле ситуацияләргә диалог (һәр укучының репликалар саны 6-дан ким булмаска тиеш) яки монолог (җөмләләр саны 7-дән ким булмаска тиеш) төзеп сөйләү; аралашуга бәйле исәнләшү, саубуллашу, гафу үтенү, рәхмәт әйтү, котлау, үтенеч белдерү, кайтарып сорау һәм башка репликаларны сөйләмдә дөрес куллану. Телнең орфоэпик һәм интонацион нормаларын саклап, фикерне җиткерү; сөйләм этикеты үрнәкләреннән дөрес файдалану.

Язу һәм язма сөйләм. Татар хәрефләрен, сүзләрен дөрес язу; бәйләнешле текстка өстәмәләр кертмичә күчереп язу; сүзлек диктанты язу; аралашу ситуацияләренә бәйле (7-8 җөмлә) хикәя язу; котлау, чакыру кәгазе, адрес язу.

Уку.

Татар хәрефләрен танып, алар белдергән авазларны дөрес әйтү; аерым җөмләләрне һәм бәйләнешле текстларны аңлап, дөрес һәм сәнгатьле итеп уку; текстларның эчтәлегенә төшенеп бару; яңа сүзләрнең мәгънәләрен контексттан чыгып аңлау яки сүзлектән

Лингвистик компетенция

Фонетика. Графика. Орфоэпия. Орфография

Хәреф һәм аваз турында төшенчә. Сузык авазлар. Калын һәм нечкә сузыклар. Язуда сузык авазларны белдерә торган хәрефләр. Тартык авазлар. Яңгырау һәм саңгырау тартыклар. Язуда тартык авазларны белдерә торган хәрефләр. Татар теленә хас үзенчәлекле авазлар. Татар телендә сингармонизм законы: рәт һәм ирен гармониясе.

Иҗек. Иҗек калыплары. Сүз басымы. Хикәя, сорау, боеру җөмләләрнең интонациясе.

Татар теленең төп орфографик һәм орфоэпик нормалары. 38 хәрефтән торган татар алфавиты. Хәрефләрнең каллиграфик яктан дөрес язылышы.

Лексикология

Мәгънәләре ягыннан якын һәм капма - каршы мәгънәле сүзләр. Татар телендәге рус алынмалары. Бер һәм күп мәгънәле сүзләр.Татарча-русча һәм русча-татарча сүзлекләрне куллану.

Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы

Сүзнең мәгънәле кисәкләре: тамыр һәм кушымчалар. Төрле сүз төркемнәрен ясый торган кушымчалар. Кушымчаларның ялгану тәртибе. Тамыр һәм ясалма сүзләр. Кушма һәм парлы сүзләр. Тамырдаш сүзләр.

Морфология

Исем. Исемнең сан, килеш, тартым белән төрләнүе. Исемнәрдә кушымчаларның тәртибе. Килеш кушымчаларының төшеп калу очраклары. Исемнәргә Кем? Нәрсә? Сорауларын кую үзенчәлеге. Уртаклык һәм ялгызлык исемнәре. -НЫКЫ\-неке кушымчалы исемнәр.

Сыйфат. Сыйфат + исем төзелмәсе. Сыйфатның чагыштыру, артыклык дәрәҗәләре.

Сан. Санның лексик-семантик һәм морфологик-синтаксик үзенчәлекләре. Микъдар, тәртип, җыю саннары.

Алмашлык. Алмашлыкларның сөйләмдәге роле. Зат алмашлыкларының килеш белән төрләнүе. Зат алмашлыкларына -ныкы/-неке кушымчалары ялгану. Сорау алмашлыклары. Кем? Нәсә? Алмашлыкларының килеш белән төрләнүе. Күрсәтү алмашлыклары (бу, теге, шул). Билгеләү алмашлыклары (барлык, бөтен). Юклык алмашлыклары (бернәрсә дә, беркем дә).

Фигыль. Фигыльнең лексик-семантик һәм морфологик-синтаксик үзенчәлекләре. Боерык һәм хикәя фигыль. Аларның барлык-юклык, зат-сан белән төрләнеше. Хикәя фигыльнең хәзерге, үткән формалары. Фигыльне сөйләмдә дөрес куллану. Инфинитив.

Рәвеш. Рәвешнең мәгънәләре һәм җөмләдә кулланылышы.

Бәйлек һәм бәйлек сүзләр. Баш, юнәлеш, чыгыш килешләрен таләп итә торган бәйлекләр, аларны сөйләмдә дөрес куллану.

Кисәкчә. Кисәкчәләрнең мәгънәләре, сөйләмдә кулланылышы. Сорау (-мы/-ме), юклык (түгел) кисәкчәләре.

Теркәгеч. Теркәгечләрнең төрләре, аларның җөмләдә кулланылышы.

Синтаксис

Сүзтезмә һәм җөмлә. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре. Җөмләдә сүз тәртибе. Әйтү максаты ягыннан җөмләнең төрләре һәм аларны дөрес интонация белән әйтү.

Этнокультура өлкәсенә караган компетенция

Татар халкының милли гореф-гадәтләре, тарихы, мәдәнияте. Татар халкының мәкаль-әйтемнәре, табышмаклары. Татар халык авыз иҗаты үрнәкләре, матур әдәбият әсәрләреннән милли үзенчәлекне чагылдырган лексик берәмлекләр. Көндәлек аралашуга бәйле татар сөйләм этикеты нормалары.

4 нче сыйныфта белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Грамматик минимум

1. Башында, уртасында, ахырында бәйлек сүзләрен сөйләмдә куллану.

2. Лексик темаларга караган сыйфатларны артыклык, чагыштыру дәрәҗәләрендә кулланырга өйрәтү.

3. Боерык фигыльнең барлык, юклык формалары.

4. Кушма, парлы исемнәрне, мәгънәләрен аңлап, дөрес кулланырга ирешү.

5. Биредә, тегендә, монда, анда рәвешләрен сөйләмдә куллануны ныгыту.

6. Актив үзләштерелгән исемнәрнең тартым белән төрләнешен гамәли белүне ныгыту.

7. Фигыльнең өйрәнелгән заман формаларын аңлап аера белү һәм дөрес белдерү өчен кирәкле форманы сайлап кулланырга күнектерү.

8. Саннарның өйрәнелгән төркемчәләрен гамәли белүне ныгыту.

9. Зат алмашлыкларын килешләр белән төрләндереп, дөрес куллануга ирешү.

Берлек һәм күплек сандагы уртаклык һәм ялгызлык исемнәрен, тартым һәм килеш белән төрләндереп, сөйләмдә куллану күнекмәләрен системалаштыру.

Орфоэпик һәм орфографик минимум

1. Сузык һәм тартык авазлар. Татар теленең һзенчәлекле авазларын кабатлап тору.

2. Сүзләрнең иҗекләргә бүленешен истә тотып, сөйләм оештыра белү.

3. Сүзләрнең басымын билгеләү. Басымның гамәли очракларын белү.

4. Сингармонизм законының асылын гамәли белү.

5. Хәрефләрне, сүзләрне, җөмләләрне каллиграфик дөрес итеп яза белүне камилләштерү.

6. Сүзләрнең грамматик мәгънәләрен үзгәртә торган мөнәсәбәт белдерүче кушымчаларны (исемнәрдә - күплек сан, килеш; фигыльләрдә - юклык, заман, зат-сан) дөрес билгеләү күнекмәләрен булдыру.

7. Җөмлә ахырында нокта, сорау яки өндәү билгеләрен куеп, язу күнекмәләрен гомумиләштерү.

8. Орфоэпик һәм орфографик яктан сөйләмне оештыру эшен тирәнәйтү.

Тыңлап аңлау

Җанлы сөйләмне тыңлап, аралаша алуга ирешү;

Ишеткән сөйләмнең, җөмләнең эчтәлегенә төшенү.

Диалогик сөйләм

Программада күрсәтелгән темалар буенча диалогта катнашу;

лексик тема буенча укытучының сорауларына җавап бирә һәм сораулар куя белү;

татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып, әңгәмә кору.

Монологик сойләм

Укылган өзек яисә караган рәсем буенча өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

укыган хикәядәге вакыйгаларга охшашлык буенча яки укытучы тәкъдим иткән сюжет буенча балаларның үзләре белән булган хәлләр турында кечкенә хикәяләр төзеп сөйләүләрен оештыру.

Уку

Сәнгатьле укуга әзерләнә белү: эчтәлекне аңлау, сурәтләнгән күренешне ачык итеп күз алдына китерү, фраза һәм шигырь юлларының яңгырашын ишетү, ритмын отып алу, башкару максатын аңлау;

дөрес, аңлап, тиешле дәрәҗәдә йөгерек һәм сәнгатьле уку;

укыган китапларның исемнәрен, авторларын хәтерләп әйтә алу.

Язу

Ел дәвамында терәк сүзләр белән хикәя язу күнекмәләрен камилләштерү;

укылган өзек яки караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя язу;

бәйрәмнәр белән котлап, котлау кәгазьләре язу;

сүзлек диктантлары язу.

Укучыларның белем һәм күнекмәләрен телдән һәм язмача тикшергәндә,

эш төрләренең күләме түбәндәгечә билгеләнә:

1. Тыңлап аңлау. - 1,5 - 2 минут;

2. Диалогик сөйләм. - 6 (репликалар саны);

3. Монологик сөйләм. - 7 ( фразалар саны);

4. Уку. - 55-60 (сүзләр саны);

5. Язу:

• күчереп язу - 7-8 җөмлә;

• сүзлек диктанты - 10-12 сүз;

• диктант - 35-40 сүз;

• изложение - 50-55 сүз;

• сочинение - 7-8 җөмлә.

Укыту - методик комплекты.

1. Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәләрдә татар теле укыту программасы: 1-4 сыйныфлар (рус телендә сөйләшүче балалар өчен)/ Төз. Р.З.Хәйдәрова, Н.Г. Галиева, Ә.Г. Әхәтова. - Казан: Мәгариф, 2009.- 60 б.

2. Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы. Казан, 2009.

3. Татар теле һәм уку китабы: Рус телендә башл. гомуми белем бирү мәкт. 4 нче с-фы өчен д-лек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен): 2 кисәктә./ Р.З.Хәйдәрова.- Тулыл. 2 нче басма. - Казан: Мәгариф, 2010.

Тематик планнаштыру.

Предмет татар теле

Сыйныф 4

Укытучы Светлана Сергей кызы Пристанская

Сәгать саны: барысы 102 ; атнага 3 .

Укыту планы буенча:

Контроль эшләр 5 ; Инша 1 ;

Административ контроль эшләр 1 .

Тематик планнаштыру.

Предмет татар әдәбияты

Сыйныф 4

Укытучы Светлана Сергей кызы Пристанская

Сәгать саны: барысы 68 ; атнага 2 .

Инша 3

1. Муяссарова И.Х. Азрак ял итеп алыйк: Физкультминутлар, сүзлехәрәкәтле уеннар (Башлангыч мәктәп, татар теле укытучылары, тәрбиячеләр һәм студентлар өчен методик кулланма). - Казан, 1998, -60 б., рәс.

2. Р.З. Хәйдәрова. Гомуми урта белем бирү мәктәпләренең 4 нче сыйныфында укучы рус телле балаларга татар теленнән контроль эшләр. - Яр Чаллы, 2010,-23б.

3. Айдарова С.Х. К знаниям через игру: Методические разработки для учителей нач. классов, обучающих русскоязычных детей татар. языку.- Казань, 1998,115 с.

4. История Лаишевского края. Составители: К.Н. Низаметдинов, И.Х. Халиуллин. - Из-во "Чувашия", г.Чебоксары, 1997,-260 с.