Разработка на тему Тоғнинг ўсимликлари ва ҳайвонот дунёси

Дарснинг мақсади:

Таълимий мақсад:тоғли ернинг об-ҳавоси, ундаги ўсадиган

ўсимликлар ва тоғли ерда яшовчи ҳайвонлар

тўғрисида маълумот оладилар;

Ривожлантирувчи мақсад:ўқувчиларнинг активлигини орттириш,

эсда сақлаш қобилиятларини ва ижодий ишларини

ривожлантириш;

Тарбиявий мақсад:табиатни муҳофаза қилишга ва асраб авайлаш

руҳида тарбиялаш;

Жиҳози:харита, буклет, мультпроектор, тарқатма материаллар,

қизил китоб.

Дарс тури:аралаш

Дарс типи: янги мавзу

Дарсда қўлланадиган усуллар: «Ақлий ҳужум», «Ўргимчак тўри»,

«Молекула» «Оркестр», «Джигсо»,

«Журналист», «Соат тили».

I. Ташкиллаштириш:

а) ўқувчиларни тугаллаш;

б) психологик тайёрлаш;

в) ўқувчиларни дарсга жалб этиш;

г) гуруҳларга бўлиш;

е) гуруҳ қоидаларини эслатиш;

Давоматни тугаллаб, ўқувчиларни «Молекула» усули орқали

4 гуруҳга бўламан.Ўқувчиларни дарсга жалб этиш мақсадида

доира шаклида турғизиб, «Соат тили»ўйинини ўтказаман.

II. Уй вазифасини сўраш: «Сув ҳавзаларининг ўсимликлари ва

ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш».

Уй вазифасини сўраш мақсадида ўқувчиларни доира шаклида

турғизиб, «Ўргимчак тўри » усулидан фойдаланиб, ўқувчилар

бир- бирларига уй вазифасини сўроқ-жавоб орқали сўрашади.

1.Сув ҳавзаларининг ботқоқли қирғоқларида ўсадиган ўтсимон

Ўсимликларни айтинг?(қамиш,қўға ,қиёқ)

2.Сувбўёвчи ва нилуфар ўсимликларига изоҳ беринг?

(гўзал ўсимлик, илдизи сув тубидаги лойда ўсади, гули ва барглари

сув бетида сузиб юради)

3.Сув ҳавзасида яшовчи ҳайвонларни айтинг?

(чиғаноқли, шиллиқурт, товонбалиқ, окунь, созқундуз,

қундуз, қора сассиққўзон, суғур)

4.Қандай қушлар «Қизил китобга» киргизилган?

(бир қозон, қарқара, оқ қарқара, ёввойи ғоз, оққуш, қошиқбурун, чуррак, қоравой)

Ўқувчилар уй вазифасини « Бармоқлар» орқали бир-бирларини баҳолайди.

III. Дам олиш дақиқаси:

Янги мавзуни бошлашдан аввал ўқувчиларнинг кўнгил-

куйларини кўтариш мақсадида «Оркестр» ўйинини ўтказаман.

Ўқувчилар мусиқа асбобларини танлайдилар.Секин музика қўйилганда ролга кириб, секин чаладилар.Шўх мусика қўйилганда ролга кириб тез-тез чаладилар.

IV. Янги мавзу:

«Ақлий ҳужум» методидан фойдаланиб, мультпроектордан бир неча

расмлар кўрсатиш орқали янги мавзуни аниқлаш мақсадида

сўроқлар қўяман.

1 Расмда нимани кўриб турибсизлар?

2. Кўрган расмларингизни нима деб атаймиз?

3.Табиат неча турга булинади?

4.Тоғ табиатнинг қайси турига киради?

5.Ўсимлик ва ҳайвонлар-чи?

-Демак, мавзумиз нима ҳақида экан?

Олдиларингизда турган харитага қараймиз.

-Болалар , харитага назар солсак тоғлар қўнғир рангда экан.

Бугун биз тоғли ерларда ўсадиган ўсимликлар билан

тоғли ерлардп яшовчи ҳайвонлар тўғрисида ўрганамиз.

-Болалар мен янги мавзуни шоиримиз Сакен Сейфуллин-

нинг шеъри билан бошлагим келиб тур.

Кең дала, көремісің сонау жатқан,

Жібектей жасыл шөппен бетін жапқан.

Асқар тау, айдын шалқар көл мен өзен

Әне, сол анам еді мені тапқан.

Қозоғистон кенг ва бепоён ўлка.

-Болалар, Президентимиз Н. Назарбаев «Қозоғистон-2030»

йиллари Ўрта Осиё барсига айланади, яъни бизнинг мамлакатимиз

энг йирик ривожланган мамлакатларга тенглашади.Ер май-

донинг катталигига кўра 9 ўринда туради. Шимолдан жанубга ,

ғарбдан-шарққа чўзилиб, табиати ҳам чиройли.Агар табиий

харитага қарасак унинг кўп қисми яшил, сариқ қўнғир рангда

бўялганини кўрамиз.

Қўнғир ранг тоғларга мос келади.Тянь-Шань баланд тоғ.

Ватанимизнинг жануби-шарқида жойлашган.Тоғнинг жанубий

қисми қўшниларимиз Қирғистон ва Ўзбекистон худудларида жойлашган. "Тянь-Шань" хитой тилида "Тангри тоғи" осмон тоғи деган маънони англатади. Полиметалга бой.Шифобахш минерал сувли булоқлар учрайди.Бу тоғ ўрис географи П.П. Семенов -Тянь Шаньскийнинг номи билан аталган.

Қозоғистоннинг олдинги пойтахти гўзал шаҳар Алматида Иле Олатови жойлашган. Тоғларнинг жанубий қоялари шимолий қояларига қараганда нисбатан иссиқ ва қуруқроқ бўлади.Шунинг учун тоғли жойларда ўсадиган ўсимлик ва ҳайвонлар ҳам хилма-хил бўлади.Тоғ этакларини кенг баргли ўрмонлар эгаллаб олган.

Дарсликдан 4 гурухга мантларни бўлиб бериб "Джигсо" усулидан фойдаланиб мустақил ўқиб,тушунханларини постерга тушириш ва бошқа гурухларга гапириб бериш.

1-гурух: Тоғлар ҳақида

2-гурух:Ўрмонлар ҳақида

3-гурух:Ўсимликлар ҳақида

4-гурух:Ҳайвонлар ҳақида

Ҳар бир гурух ўқувчилари гурух сардорларини сайлаб оладилар.

Гурухларга вақт берилади.Ўқувчиларга груҳ қоидаларини эслатиш.Ўқувчилар навбат билан постерга туширганларини гапириб берадилар.Гурухлар бир-бирларини "Светофор" чироғлари бўйича баҳолайдилар.

V . Мустаҳкамлаш.

Янги мавзуни мустаҳкамлаш мақсадида "Журналист" усулидан фойдаланаман.

Ҳар бир ўқувчи А-4 компьютер варағига микрофон ишлаб ўзаро гуруҳлар бир-бирларига саволлар бериб, "Қарсаклар" орқали баҳолайдилар.

Ўқувчилар "ББТ" усулидан фойдаланиб, олган билимларини

стикерга ёзиб доскага осадилар.

VI.Баҳолаш: Рефлексия

Уйга вазифа:дафтарга 5 тадан савол ёзиб келиш.

VII.Якунлаш.