Әдепті болып өсе біл

Ашық тәрбие сағаты

Тақырыбы: Әдепті болып өсе біл

Мақсаты: Оқушыларды адамгершілікке,әдептілікке тәрбиелеу. Адам бойындағы ұнамды, ұнамсыз ажырата отырып,әдеп әліппесін бойына дарыту. Жаман әдеттерден аулық болуға, әдепті болып өсуге тәрбиелеу.

Көрнектілігі: Мақал-мәтелдер,

суреттер,кітаптар,сөзжұмбақтар.

Сабақтың барысы.

1.Ұйымдастыру бөлімі.

2.Кіріспе сөз(Мұғалім сөзі)

-Балалар бүгшнгш сабағымыз ерекше өтпек. Себебі, қонаққа ұстаздар келіпті.Бүгін біздер "Әдепті болып өсе біл" атты тақырыпта ой қозғап,жақсы әдет пен жаман қылықты салыстыра отырып, әдепті болып өсуге уйренеміз. Адам бойында жақсы да, жаман қасиеттер кездеседі. Адам бойындағы жақсы қасиеттерін көрсете біле керек, ал жаман қылықтардан бойымызды аулақ ұстауымыз қажет. Ал, балалар,біздің бойымызда жақсы қасиеттер барма?

-Әриене,бар.

-олай болса, сол жақсы қасиеттермізді,әдептілігімізді ұстаздарға көрсете аламызба?

-иә.

-Жарайды,міне бүгінгі сабағымыздың мақсаты да осы. Бәріміз адамгершілікке, әдептілікке,сыпайылыққа,еңбексүйгіштікке тәрбиелену.Бүгінгі сабағымыздан тек жақсы жағын,әдептә болып өсуге үйренетіндей тұстарын бойымызға сіңіру.

-Енді тақтаға назар аударайық

Мақтаншақ Өсек Тіл алғыш Кішіге қамқор болу

Жақсы әдет

Жаман әдетЕріншек

Ұйымшыл болу Амандаса білу

Тәртіпсіз Өтірік Үлкенді сыйлау

Жалқау Үленді сыйлау Жақсы оқу

-Ал осы әдептердің қайсысын бойымызға сіңіреміз?

-Әрине,жақсысын.

балалар біздер әркез жаман әдеттерден аулақ болуға,өсек-өтірік айтпауға,еріншек,жалқау болмауға тырысуымыз керек.Әрқашан біздің бойымызда үлкенді құрметтеу,сыпайылық,еңбексүйгіштік сияқты жақсы қасиеттер болуы керек.

Оқыған, жаттағанөсиет,мақал мәтелдер білеміз бе?

1-оқушы: Әдепті бала-арлы бала,

Әдепсіз бала-сорлы бала.

2-оқушы: Жаманға айтқан ақылың,

Далаға атқан оқпен тең.

3-оқушы: Татулық-табылмас байлық.

4-оқушы: Әдептілік,ар-ұят,

Тұрпайы мінез,тағы

5-оқушы: Сыпайылық жоқ жерде,

Сыйласуда жоқ.

6-оқушы: Кішіпейілдік кішілік емес,кісілік.

7-оқушы: Әдепті бала өсірсең,

Ауылдың абыройы.

8-оқушы: Әдептілік белгісі-Иіліп сәлем бергені.

9-оқушы: Жақсыдан үйрен,

Жаманан жирен.

10-оқушы: Мақтаншақтық-жаман әдет.

11-оқушы: Үлкенге-құрмет,кішіге-ізет.

12-оқушы: Ұқыптының тоны тозбас,

Ұқыпсыздың ісі оңбас.

13-оқушы: Сіз деген-әдеп,

Біз деген-көмек.

-Балалар, бізге ақылдылықты,адалдықты кішіпейілдікті,шыншылдықты кім үйретеді?

-Мұғалім, ата-ана, үлкендер.

-Ал енді ақылды,әдепті балалар қандай болуы керек? Сол туралы тыңдайық.

14-Оқушы: Ата-ананың тілегі

Адам болып өскенің.

Адамдықтың тірегі,

Адал болып өскенің.

15-оқушы: Әдептілік дегенің,

Әрқашанда керегің.

Әсемпаздық дегенің,

Әуре-сарсан әлегің.

15-оқушы: Тәртіпті бала сүйеніш,

Төбең бір көкке жетеді.

Тәртіпсіз бала күйініш,

Төмендеп басың кетеді.

16-оқушы: Ұрыншақ бала жанынан,

Ұрыс пен керіс айқай-шу.

Ұстамды бала маңынан,

Ұнамды қылық байқайсың.

17-оқушы: Шындықты сақтаймыз,

Шыншылдықты жақтаймыз

Шаршы топ алдында,

Шығарып мақтаймыз.

18-оқушы: Сыйлап сәлем беремін,

Көршілерді көргенде.

Ізетті деп білімін,

Үйге қонақ келгенде,

Әдепсіз деп сөкпесін.

Анама айтып өкпесін.

19-оқушы: Атам менің қашанда,

Кішіпейіл бол деген.

Ақыл сөзі санамда ,

Мақтанбауды жөн корем.

20-оқушы: Әжем менің қашанда,

Әділетті бол деген.

Ақыл сөзі санамда

Жүрем әділ жолменен.

21-оқушы: Әке менің қашанда,

Мейірімді бол деген.

Ақыл сөзі санамда,

Жасы үлкенге жол берем.

21-оқушы: Анам менің қашанда,

Болшы дейтін тіл алғыш.

Үлкендерден содан соң,

Алып жүрем кіл алғыс.

22-оқушы: Ұстаздарым қашанда,

Ынымақшыл бол дейтін.

Бірлік болса адамда,

Шын бақытқой ол дейтін.

Хор:Мен әдепті баламын

Би:Жалқаубек

Мұғалім сөзі:

Адамзат баласының дамуы,өркениетің алға жылжуы адамдар арасындағы қарым-қатнасқа тікелей байланысты.Ізгі ниеттен алыс жүріп,адамгершіліктің қарапайым қағидаларын білмейінше асыл қасиеттерді қалыптастыру мүмкін емес.

Амандасу-бейбіт пейілдің,достық ықыластың белгісі.Әдепті болып өсуде сәлем беріп, амандасудың да орны ерекше. Сәлемдесу де-әдептілік белгісі. Үлкен адамға сәлем беру -кіші адамның міндеті.

"Cәлем сөздің анасы"

"Білгені жөн әр қазақтың баласы"-дегендей әр халақтың өмір сүруіне, салт дәстүріне байланысты сәлемдесу әдептері де әртүрлі болады. Сол сәлемдесу түрлеріне назар аударайық.

1-оқушы: Күн шығыс елі жапондықтар бір-біріне иіліп, екі қолын қусырып, басын шұлғып белін бүгіп жымия күледі.

2-оқушы: Ауғандар алдымен қолын маңдайына тигізіп,иба жасап,иіліп сәлем береді.Бұл басымыз аман болсын дегені.

3-оқушы: Ертеде қытайлар қолын өзі қысып амандасқан.Қазір "Бүгін тамақтандыңыз ба?"," Қарныңыз тоқ па?" деп сұрайды.

4-оқушы: Тибеттіктердікі тіпті қызық. Бір-бірімен амандасқанда оң Қолымен бас киімін алып, сол қолымен құлағының артын ұстап, тілдерін шығарады екен.

Мұғалім: Ал, біздерше?

(Жігіт пен атаның сәлемдесін көрсету)

жігіт:-"Ассалаумағалейкум" ата?

ата:-"Уағалейкумсалам,балам"

жігіт:-Деніңіз сау ма? Аман-есенсіз бе?

ата:-Құдайға шүкір, балам. Тәңірден берген ырыздығын жеп журіп жатырмыз.

(Қыз бен әженің сәлемдесуі)

Қыз:-Армысыз,аже?

Әже:-Бар бол, балам!

Қыз:-Уй-іші, бала-шағаңыз аман ба?

Әже:- Тәңірге тәубе, барлығы күйлі-қуатты, аман-есен.

Мұғалім сөзі:

Амандасу-адамгершіліктің,әдептіліктің бір белгісі.Амандасқан адам қаза салтында оң алақанын жүрегінің үстіне қойып, басын ізейді. Не болмаса қол беріп амандасады.Қазақта "Аластан алты жасар бала келсе, ауылдағы алпыс жасар қария сәлем береді" деген бар. Жасының үлкендігін міндет етпей ,алыс жол жүріп келген немесе ауылға алғаш ат басын тіреген адамға үлкен адамдар өзі келіп сәлем береді.

Көрініс: Нан қадірі.

Мұғалім: Ауылда балалар ойнап жүр. Уйінен қолына нан ұстап жүгіріп шыққан Дархан нанын жерге лақтырып жіберді де, ойынға қосылып кетті. Оны көрген: Дархан, нанды неге жерге лақтырып тастайсың?,-деп көтеріп алды.

Жеп болдым ғой,біздің үйде нан көп.

Дархан бұлай етуің дурыс емес, нан көп деп, тойынған соң лақтыру, жерге тастау ол әдепсіздік.Наннан үлкен ас жоқ. Нанның қиқымында тастауға болмайды.

Автор:Дұрыс, Өрік "Нан болса-ән болады",-дегендей нанды қастерлеу біздің міндетіміз.

Нан қиқымын шашпаңдар,

Нанды аяққа баспаңдар.

Жинап алып қастерлеп,

Торғайларға тастаңдар.

Мұғалім сөзі: Ал, балалар не туралы көрініс көрдік? Қай баланың қылығы дұрыс емес?

-Міне нанды жерге тастауда әдепсіздік. Олай болса ешуақытта нан қиқымын аяққа басуға болмайды. Оны қастерлеп ,қәдірлеп жүру міндетіміз. Нан бізге оңай жолмен келмейді.Нансыз өмір болмайды. Біздер әруақытта кіші іні-қарындастармызға осылпй үйретуіміз керек.

Мұғалім сөзі:

Міне,әдептілік туралы айта берсек оте көп. Әдептілікке ұқыпты болу, таза жүруде жатады.Таңертең бір мезгілде оянуға дағдылану, кітап және басқа заттармызды орынға қою қажет.Сонда керек нәрсемізді оңай тауып аламыз.Бір жерге барарда үйден әрқашанда ертерек шығу керек. Кешігіп келгенен, кешікпей 2-3 минут бұрын келген жақсы. Ол да әдептілік. Жолдасыңнан бір нәрсе алатын болсаң ұымытпай уақтында қайтарып беру. Қолыңнан келмейтін істі орындаймын деп уәде бермеу. Ал уәде берсең қайткенде де орындау керек.

Ұқыпты оқушы мен ұқыпсыз оқушылар қандай болады екен. Сол туралы тыңдайық.

1-оқушы: Ілгек,түйме жұлынып,

Кешке дейін алаысар.

Әркімге бір ұрынып,

Құспен, малмен жарысар.

2-оқушы: Дәптер ,сөмке бәрі де,

Дал-дұл болып жыртылған.

Сия төгіп бәріне,

Шимай салған сыртынан.

3-оқушы: Анау бала, қолына қара ,

Кір қожалақ қап-қара.

Тырнақ өскен,

Шашы көптен .

Алынбапты-ау масқара!

4-оқушы: Тазаланып тұру керек,

Ерте мен кеш жас бала.

Кір-кір бол елден ерек,

Мүлдем ұят,мүлдем ұят масқара!

5-оқушы: Нан болмаса бағының кетері бар,

Нанмен ғана өмірдің өтері бар.

Жолда жатса егерде бір үзім нан,

Арланбай-ақ сен оны көтеріп ал.

6-оқушы:Оқулықты мектебің,

Берер саған теп-тегін.

Білмейсің-ау сен бірақ,

Қаншама еңбек кеткенін.

7-оқушы: Оқулықты құрметте,

Күтіп ұста кірлетпе.

Кішілерге табыс ет,

Дақ түсірмей бір бетке.

8-оқушы: Көрген кісі дәптері,

Таза болсын беттері.

4.Сабақты қортындылау.

-Балалар бүгін не туралы ой қазғадық?

-Әдептілікті кімдерден үйренеді екенбіз?

-Біздер бойымызға қандай қасиеттерді дарытуымыз керек?

-Үлкен кісілермен қалай сөйлесуіміз керек?

-Мектепте,сыныпта оқушу қандай болуы керек?

-Бүгінгі сабақтан қандай әдеттерді улгі аламыз?

Сабақтың соңында ана тілінен өткен әдептілік, адамгершілік туралы жаттаған өлеңдерін сұрау.

5.Сабақты аяқтау.