Конспект урока по литературному чтению в 1 классе по теме: Татарская народная сказка Шурале

«Шүрәле»

Тема: «Шүрәле» татар халык әкиятен уку.

</<span>Гөлнара Ахманова, Казандагы 54 нче урта мәктәпнең I квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияте укытучысы

Фән : Әдәби уку. 1 сыйныф.

Дәреслек һәм методик кулланма авторлары: Ф.Ш. Гарифуллина, И.Х. Мияссарова.

Максат:

1. Укучыларны "Шүрәле" татар халык авыз әкияте белән таныштыру.

2. Укучыларны аңлап, дөрес, йөгерек уку күнекмәләрен булдыру;

укучыларны үз фикереңне эзлекле дөрес итеп әйтергә күнектерү;

укучыларның бәйләнешле сөйләм телен үстерү.

3. Тормыш ситуацияләрен дөрес итеп бәяләү һәм үз фикереңне булдыру;

китап уку культурасын тәрбияләү.

Дәрес тибы: Яңа теманы өйрәнү.

Материал: Әдәби уку дәреслеге, 1 сыйныф, Г.Тукайның "Шүрәле" китабы.

Җиһазлау: Г.Тукай китапларыннан торган күргәзмә, дәреснең компьютерлы презентациясе.

1. Оештыру моменты.

• Исәнмесез, укучылар! Бер-берегезгә яхшы кәеф теләп, елмаеп алыйк.

2. Алган белем күнекмәләрен актуальләштерү.

1. Укытучы сәнгатьле итеп шигырь укый.

Әкият сөйләгәннең зиһене арта,

Сүз сүзне тарта.

Тыңласыннар кызлар, малайлар,

Борыннарын тарта-тарта,

Я, тыңлагыз, башладым

Бер, ике, өч...

Әкият монда күч!

2. - Балалар, безгә кайсы әкият күчте икән, тыңлап алыйк.

(Укытучы "Өч кыз" әкиятеннән өзек укый.)

Көннәрдән беркөнне Куян иркә кызына өр-яңа киез итекләр алып кайтып биргән.

• Мә, бәбкәм, аякларың туңмасын, - дигән.

• Бу өзек кайсы әкияттән? (Өч кыз)

• Аның авторы кем?

(Тактада "Өч кыз" әкиятенә иллюстрация)

• Бу әкиятнең геройларын атагыз. (Хатын, өч кыз, тиен)

3. 2 нче әкият өстендә эш.

• Бу әкиятнең исеме ничек? (М/ф өзек карау)

1нче слайд (Шүрәле рәсеме)

3. Яңа белем күнекмәләрен булдыру өстендә эш.

Укытучы .

- Әкиятләр бик күптән, борынгы заманда ук барлыкка килгән. Аларны халык үзе иҗат иткән. Кешеләр бер-берсенә сөйләгәндә алар бераз гына үзгәргән дә, ә чын авторы акрынлап онытылган. Шулай итеп халык әкиятләре барлыкка килгән.

• Кайсыгыз әйтә ала, без нинди әкиятне укырбыз? ("Шүрәле" әкияте)

• Әкиятнең авторы бармы? (Татар халык әкияте)

• Дәреслекнең 18 нче битендә кем сүрәтләнгән?

• Кем соң ул шүрәле?

• Шүрәлене нинди итеп күз алдына китерәсез? (Урманда)

• Ә кем инде әкиятнең эчтәлеген белә?

1 нче слайд (Шүрәле рәсеме)

• Ничек һәм каян белдегез? (Әби сөйләде, укыдым, м/ф карадым һ.б.)

• Әкиятнең беренче җөмләсен укыгыз!

• Әкияткә охшаганмы? (Әйе)

• Димәк, без сезнең белән Шүрәле әкиятен укырбыз.

1. Әкиятне 1 нче кат уку.

• Хәзер мин сезгә бу әкиятне укыйм, ә сез игътибар белән тыңлагыз һәм аңлашылмаган сүзләр астына сызыгыз.

2. Сүзлек эше.

Борын-борын заманда - очень давно

Ни атлы - исемең ничек

Былтыр - прошлый год (Былтыр - здесь: имя парня)

Кети-кети уйныйк - поиграем в щекотку

Ярыйк - давай расколем

Балта белән чапкан - ударил топором

Кыстырып торсана - засунь пока

Ярык - щель

Кысылып калган - остался зажатым

Шыр-шыр - здесь: очень громко

Тумран - зур юан агач кисәге

ФИЗКУЛЬТМИНУТКА

Былтыр урманга килде.

Балтасын алды.

Тумранны ярды.

Каршысына шүрәле килеп чыкты.

Ул курыкты.

Шүрәле ярыкка бармагын кысты.

Бармаклары авыртты.

Ой-ой-ой.

3. Укып чыкканнан соң сорауларга җавап бирү.

• Бу әкияттә нинди геройлар катнашалар? Кемнәр турында? (Шүрәле, Былтыр исемле егет һәм шүрәлеләр)

• Бу хәл елның кайсы вакытында була? (Җәй). Ни өчен шулай дип уйлыйсыз?

• Былтыр урманга нәрсә алып килгән? (Балта)

2 нче слайд (Шүрәле һәм Былтыр рәсеме)

• Шүрәленең нинди уен уйныйсы килгән? (Кети-кети уенын)

• Бармаклары нишләгән?

• Шүрәле ничек кычкырган?

3. Алган белемнәрне камилләштерү.

1. 2 нче кат уку. Бергәләп уку һәм әсәр өстендә эш.

• Хәзер без әкиятне мәгънәви кисәкләргә бүлеп, "чылбыр" буенча укырбыз. 1 нче кисәкне укыганнан соң сорауларга җавап бирү.

• Бу кисәкне укып нәрсә белдек? Шүрәле белән Былтыр кайда очрашканнар?

• Шүрәле нәрсә дип әйткән?

2 нче кисәкне уку һәм сорауларга җавап бирү.

• Шүрәленең бармаклары нишләгән?

• Шүрәле ничек кычкырган? (Шыр-шыр итеп кычкырган)

• Балалар, уйлап карагыз әле, әгәр дә Былтыр шүрәленең бармакларын тумранга кыстырмаса, аңа нинди куркыныч янаган булыр иде? (Шүрәле Былтырны кытыклап үтерер иде)

3 нче кисәкне уку һәм сорауларга җавап бирү.

• Шүрәленең иптәшләре аңардан ничек көлгәннәр?

• Быел кысса, табар идек, былтыр кыскач, каян табасың? - дип көлгәннәр. Бу җөмләдәге былтыр сүзенең мәгънәсен ничек аңлыйсыз?

4 нче кисәкне уку һәм сорауларга җавап бирү.

• Шүрәле әле һаман да нишләп йөри ди?

2. "Шүрәле" әкиятен рольләргә бүлеп уку.

(Әкияттәге геройларны атау автор сүзләрен укытучы үзе укый)

• Хәзер без сезнең белән бу әкиятне уйнап карарбыз.

• Әкиятне укып чыкканнан соң сездә нинди хисләр туды?

• Кемне дә булса кызгандыгызмы?

• Әкият нәрсә белән тәмамлана, шул өлешне укып күрсәтегез.

• Әкиятнең ахырын әйбәт тәмамланды диеп әйтеп буламы? (Юк, чөнки шүрәленең бармаклары кысылгач, алар авырталар, ул үкерә, ул елый)

3. Дәреслекнең 19 нчы биттәге 5 нче сорауны укыгыз.

(Г.Тукайның "Шүрәле" әкиятен укыганың яки ишеткәнең бармы? Бу ике әкият арасында нинди уртаклык бар?)

- Аларның эчтәлекләре охшаш, ә язылу формалары буенча аерыла. Татар халык әкияте һәм шигырь юлларына салган әкият.

Слайд Г.Тукай портреты

• Безнең бөек татар халык язучысы Г.Тукай кечкенәдән халык әкиятләрен яратып тыңлаган һәм укыган. Ул шушы татар халкының "Шүрәле" әкиятен күздә тотып шигырь формасында үз әкиятен язган.

4. КИТАПЛАР КҮРГӘЗМӘСЕ:

• Г.Тукайның "Шүрәле" әкиятен без алдагы дәресләрдә укырбыз.

3. Рефлекция.

• Без бүгенге дәрестә нәрсә укыдык?

• Әкият кемнәр , нэрсэлэр турында?

VI. Йомгаклау. Нәтиҗә ясау .

• Дәресебез ошадымы?

• Бүгенге дәресебез тәмамланды, барыгызга да рәхмәт.