Рус телле укучылар өчен татар әдәбияты предметы буенча эш программасы Әдәби уку, 1-4 нче сыйныфлар

</ Рус телле укучылар өчен татар әдәбияты предметы буенча эш программасы

Әдәби уку, 1-4 нче сыйныфлар

1 нче сыйныф

1. Әдәби уку предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;

• татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

• әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;

• кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;

• гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;

• алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып-белү нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрне дөрес аңлап уку;

• дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;

• үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;

• әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.

Регулятив нәтиҗәләр:

• дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;

• план буенча эшли белү;

• үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;

• үзанализ һәм үзбәя булдыру.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;

• нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;

• үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;

• килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;

• төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;

• өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;

• текст буенча сораулар бирә белү.

Предмет нәтиҗәләре:

• Дәреслек белән дөрес эшләргә, укыганда дөрес утыру кагыйдәләрен үтәргә өйрәнү;

• "әйтмә" һәм "язма" сөйләмне аерырга, сөйләм этикеты нормаларына өйрәнү;

• авазларны дөрес әйтергә, хәрефләрне дөрес язарга өйрәнү;

• орфоэпик дөрес, аңлап һәм сәнгатьле итеп укырга , куелган тема буенча үз фикереңне әйтергә өйрәнү;

• калын һәм нечкә сузыкларны, яңгырау һәм саңгырау тартыкларны чагыштыра һәм аера белергә өйрәнү;

• предметны , предметның билгесен һәм хәрәкәтен белдерүче сүзләрне аерып таный белү һәм сөйләмдә дөрес куллану;

• сайланган эчтәлек буенча сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;

• дәреслектә бирелгән үрнәк диалогарны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, билгеле бер тема буенча кечкенә диалоглар төзи белү;

• җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

• программада күрсәтелгән темалар буенча кечкенә информация бирә белү;

• дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый

• белү;

• укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълүматны аерып ала белү;

• кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Әйдәгез, танышабыз!

Танышу. Бер-береңнең исемен сорау, яшәү урынын әйтү. Исәнләшү сүзләре. Әңгәмәдәшеңнең хәлен сорау . Әңгәмәдәшеңнең яшәү урыны. Үзеңнең кайда яшәвең турында хәбәр итү. "Теремкәй" әкияте. Бер-береңнең яшен, ничәнче сыйныфта укуын сорау, җавап бирү.

2. Урман дусларыбыз

кыргый хайваннар, кошлар, аларның исемнәре, яшәү урыннары. Кыргый хайваннарны, кошларны сурәтләүче сыйфатлар. Спорт бәйрәме. Кем беренче килә?

3. Мәктәптә

Уку-язу әсбапларының исемнәре. Уку-язу әсбапларының саны, төсе, барлыгы, юклыгы Уку-язу әсбапларын үзеңә сорап алу, иптәшеңә тәкъдим итү, кирәклеген әйтү. Мәктәптәге уку хезмәте төрләрен атау, үзеңнең, иптәшеңнең ничек укуын хәбәр итү. Предметларның урынын белдерүче сөйләм үрнәкләре (китап өстәлдә).

4. Йорт хайваннары һәм кошлары.

Йорт хайваннары һәм кошлары, аларның исемнәре. Кем кая бара? Акбай турында текст. Кая? кайда? кайдан? сораулары белән микродиалоглар. Минем этем (песием) бар. "Тыныч йокы" шигыре.

5. Бакчада, базарда

Яшелчә һәм җиләк-җимеш исемнәре, саны, аларның төсе, тәме. Аларны сорап алу. Бакчада нәрсә үсә? Нәрсә яратканыңны, яратмаганыңны әйтү, дустыңнан сорау. "Шалкан" әкияте. Бакчадагы эшләр. Хезмәтенә карап, геройга бәя бирү.

6. Кыш

Кыш билгеләре, кышкы һава торышы. Яңа ел бәйрәме. "Кыш бабай" шигыре. Бәйрәмгә барганыңны, бәйрәмнең кайда булганын әйтү. Кышкы уен төрләре, уенга чакыру. Чана, чаңгы, тимераякларның барлыгы, юклыгы. Чана шуам, тауда шуам төзелмәләре.

7. Сәламәт бул!

Тән әгъзаларының исемнәре. Кайсы җирең авыртканын сорау, хәбәр итү. Сәламәт булу өчен, киңәшләр. Авыру кешенең хәлен сорау, аңа дару, чәй тәкъдим итү. Шәхси гигиена предметларының исемнәре, аларның барлыгы, юклыгы, кирәклеге. Аларны сорап алу. "Йомшак су, йөгерек су" шигыре.

8. Безнең гаилә

Гаилә әгъзаларының исемнәре. Г. Тукайның "Безнең гаилә" шигыре. Үз гаиләң турында сөйләү, иптәшеңнең гаиләсе турында сорау. Язгы көнне сурәтләү. Ф. Кәримнең "Яз җитә" шигыре. Яз фасылының ошаганын, ошамаганын әйтү. 8нче Март - әниләр бәйрәме. Бәйрәм белән котлау. Кемгә бүләк бирүне хәбәр итү. Тәмле сүзләр.

9. Кунакта

Кунакларны каршы алу, аларны табынга чакыру. Татар халык ашларының исемнәре. Ризыкларның тәмле булуын, нинди ризыклар яратканыңны, нинди ризык кирәк икәнен, нәрсә белән чәй эчкәнеңне белдерүче сөйләм үрнәкләре. Туган көн турында сөйләү, туган көн белән котлау. "Туган көн - зур бәйрәм" шигыре.

10. Кибеттә

Ашамлыклар. Ашамлыклар кибетендә. Савыт-сабалар. Савыт-саба кибетендә. Ашамлыкларның исемнәре. Нәрсә ашаганыңны, эчкәнеңне әйтү, кибеттә сатып алу. Мин пычак белән кисәм. Мин кашык белән ашыйм төзелмәләре. Киемнәр. Киемнәр кибетендә. Киемнәрнең исеме, төсе. Нинди кием кигәнеңне әйтү. Нинди? соравын киемнәргә карата куллану.

11. Шәһәрдә

Шәһәрдә. Безнең шәһәр. Татарстан шәһәрләре исемнәре. Мин автобуста (..., ... транспортта) барам. Кем кая бара?

12. Җәй

Җәй билгеләре. Җәйге ял. Г. Тукайның "Бала белән Күбәләк" шигыре. Сабантуй - күңелле бәйрәм. Дусларны Сабантуй бәйрәменә чакыру. Бәйрәмдә нишләгәнеңне хәбәр итү.

3. Тематик планлаштыру

Тема

Сәгать саны

1.

Әйдәгез, танышабыз!

4

2.

Урман дусларыбыз

3

3.

Мәктәптә

4

4.

Йорт хайваннары һәм кошлары

2

5.

Бакчада, базарда

2

6.

Кыш

3

7.

Сәламәт бул!

3

8.

Гаилә, өйдә булышу

3

9.

Кунакта

2

10.

Кибеттә

2

11

Без шәһәрдә яшибез

2

12

Җәй

3

барлыгы

33

Тикшерү эше төрләре (укытучы үзгәртә ала)1.

Шигырь ятлау:

№ 1 Г. Тукай "Безнең гаилә"

№ 2 Ф. Кәрим. "Яз җитә"

2.

Диалогик сөйләм:

№ 1 "Әйдәгез танышабыз.

№ 2 "Базарда сатып алу"

№ 3"Ашамлыклар кибетендә"

№ 4 "Без шәһәрдә яшибез"

3.

Монологик сөйләм:

№ 1 "Үзең турында сөйләү"

№ 2 "Минем уку-язу әсбапларым"

№ 3 Контроль эш (арадаш аттестация)"Без Сабантуйга барабыз"

4.

Котлау язу

Туган көн белән котлау

3. Календарь-тематик план

2. нче сыйныф

1. Әдәби уку предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;

• татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

• әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;

• кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;

• гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;

• алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып-белү нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрне дөрес аңлап уку;

• дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;

• үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;

• әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.

Регулятив нәтиҗәләр:

• дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;

• план буенча эшли белү;

• үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;

• үзанализ һәм үзбәя булдыру.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;

• нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;

• үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;

• килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;

• төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;

• өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;

• текст буенча сораулар бирә белү.

Предмет нәтиҗәләре:

• Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

• тыңлаганда, җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

• сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;

• программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына җавап бирү һәм сораулар куя белү;

• дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу;

• җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

• тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

• укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;

• үзе, гаиләсе һәм дуслары (мәктәбе, туган җире һ.б.) турында кечкенә информация бирә белү;

• дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;

• тексттагы тыныш билгеләренә карата тиешле пауза һәм интонцияләрне үтәү, өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонцияләре белән уку;

• укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълуматны аерып ала белү;

• кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

• укыганда сүзлекләр куллана белү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Без мәктәпкә барабыз

Беренче сентябрь - Белем бәйрәме. Укытучыны, дустыңны бәйрәм белән котлау. Х.Гардановның "Исәнмесез, иптәшләр!" шигырендә тылсымлы сүзләр. "Бүген беренче сентябрь" текстындагы лексик материал. Бер-береңнең ничәнче сыйныфта укуын сорау, җавап бирү. Уку-язу әсбапларының барлыгы, юклыгы, кирәклеге; үзеңә сорап алу, иптәшеңә тәкдим итү. Мәктәптәге уку хезмәте. Дәрестә нәрсә эшләгәнне, нәрсә эшләмәгәнне сорау, әйтү. Укучының уку хезмәтенә бәя бирү. "Очты, очты..." уены. "Күмәч" әкияте лексикасы.

2. Көзге уңыш

Көз темасы лексикасы. Яшелчә, җиләк-җимеш исемнәре, төсе, тәме. Син нәрсә яратасың? Базарга барырга чакыру, кем белән барганыңны әйтү. Базарда яшелчә, җиләк-җимеш сатып алу сөйләм үрнәкләре. Ничә сум тора? соравы. "Базарда" тексты. 11-20гә кадәр саннар. "Яшелчәләр кибетендә" темасы буенча диалогик сөйләм. Көз билгеләре. Көзне яратканыңны, яратмаганыңны әйтү. Урамга уйнарга чакыру. "Алтын көз" текстында чагыштырулар.

3. Мин чисталык яратам

Шәхси гигиена предметларының исемнәре, аларны кулланып, нәрсә эшләгәнеңне әйтү, сорау. Тән әгъзаларын атау. Мин чисталык яратам. " Алсу - пөхтә кыз" хикәясендәге лексик материал. Табибка кайсы җирең авыртуын әйтү. Авыру кешенең хәлен сорау, аңа дару, чәй тәкъдим итү. "Марат авырый" тексты. Кайсы җирең авырта?- диалогик сөйләм.

4. Кыш

Кыш айлары. Кыш билгеләре. "Кыш килә" текстында һава торышы. "Яңа ел бәйрәме" хикәясе. Яңа ел бәйрәме. Яңа ел бәйрәме белән котлау. Яңа ел бәйрәменә чакыру. Кышкы уеннарның төрләре, уенга чакыру. "Тауда" хикәясе буенча эш: тауга барганыңны, кайтканыңны, тауда чаңгы шуганыңны хәбәр итү. "Без кошларга булышабыз" темасына әңгәмә, проект эше.

5. Безнең гаилә

Гаилә. Гаилә әгъзаларының исемнәре. "Безнең гаилә" тексты. Кем кайда эшли? Ш.Маннур."Яратам" шигырендә горурлык хисе. Татар халык ашлары. Табынга чакыру, кыстау, ашаганнан соң рәхмәт әйтү. "Айдар бездә кунакта" текстында әдәплелек кагыйдәләре. Өй хезмәтендә катнашуны хәбәр итү. Без табын әзерлибез. "Безгә кунаклар килде" тексты буенча бәйләнешле сөйләм үстерү. "Майны кем ашады?" тексты.

6. Яз

Яз билгеләре. Ф.Кәрим. "Яз җитә" шигыре. Бу киемнәрне кайчан кияләр? Урамга уйнарга чакыру. Көннең нинди икәнен сорау, әйтү. 8нче Март - әниләр бәйрәме. Бәйрәмдә нинди бүләк биргәнеңне, кемне котлаганыңны әйтү.

7. Мин Татарстанда яшим

"Туган ягым" хикәясендә туган як табигате. Татарстан Республикасы. Татарстан шәһәрләренең, елгаларының атамалары. Ә. Рәшитовның "Кояшлы ил" шигырендә туган ил белән горурлану хисе. Без шәһәрдә яшибез. Кайда яшәгәнеңне әйтү. Нинди транспортта барганыңны әйтү. Кайсы шәһәргә барганны сорау. Светофорда нинди төсләр бар? "Юлда" хикәясе. Юл йөрү кагыйдәләре. "Мин авылда яшим" хикәясендә авыл табигате. Җәйге уен төрләре. Йорт хайваннары. М. Җәлил иҗаты белән танышу."Әтәч" шигыре.

8. Кибеттә

Кибеттә. Кием исемнәре. Кием сатып алу, бәяләрен сорау. "Минем күлмәгем кызыл" төзелмәсе. Бер-береңнең киеменә комплимент. "Матур киемнәр" хикәясе. Ашамлыклар кибетендә. Ашамлык исемнәре. Кибеткә бару һәм ашамлыклар сатып алу лексикасы. Бирегез әле төзелмәсе.

9. Җәй

Җәй билгеләре. "Җәй җитте" хикәясендә җәйге табигать. Б.Рәхмәтнең "Матур җәй, кил безгә!" шигыре. М. Газизовның "Балан" шигыре. Җәй турында сөйлибез. "Җәй көне рәхәт"... кебек төзелмәләр. Син Сабантуйга барасыңмы? Сабантуй - күңелле бәйрәм.

"Мин каникулны ничек үткәрәм" темасына сөйләшү.

2. Тематик планлаштыру

Бүлекләр

Сәгать саны

1.

Без мәктәпкә барабыз.

7

2.

Көзге уңыш

9

3.

Мин чисталык яратам

6

4.

Гаилә

9

5.

Кыш җитә

8

6

Яз килә

4

7.

Минем туган ягым

10

8

Кибеттә

6

9

Җәй

9

Барлыгы

68

Укучыларының белем һәм күнекмәләрен тикшерү - темалар саны буенча (төрен укытучы үзе билгели, 1-2 контроль аудирование, 1-2 контроль уку тәкъдим ителә).

2. Календарь-тематик планлаштыру (үрнәк өчен, сәгать санын укытучы үзгәртә ала)

Дәрес темасы

Сәг. саны

Үткәрү вакыты

план

факт

Без мәктәпкә барабыз. 7 сәг.

1

Бүген Белем бәйрәме .

1

3.09

2

Х.Гардановның "Исәнмесез,иптәшләр!" шигырендә тылсымлы сүзләр

1

7.09

3

"Бүген беренче сентябрь" текстындагы лексик материал.

1

10.09

4

Уку-язу әсбаплары. Уку хезмәте

1

14.09

5

"Очты, очты..." уены.

1

17.09

6

"Күмәч" әкияте лексикасы

1

21.09

7

"Яңа уку елы белән!" (Мөстәкыйль эш)

1

24.09

Көзге уңыш. 9 сәг.

8

Көз темасы лексикасы.

1

28.09

9

"Базарда" текстында яшелчә, җиләк- җимеш исемнәре. Син нәрсә яратасың?

1

1.10

10

Диалог. Базарда. Ничә сум тора? соравы.11-20гә кадәр саннар.

1

5.10

11

"Базарда" тексты буенча монологик сөйләм.

1

8.1

12

"Яшелчәләр кибетендә" диалогик сөйләм.

1

12.10

13

Көз билгеләре. Мин көз турында сөйлим. БСҮ

1

15.10

14

Г. Гәрәева. "Көз һәм балалар җыры"шигыре.

1

19.10

15

"Алтын көз" текстында чагыштырулар

1

22.10

16

"Базарда" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

26.10

Мин чисталык яратам. 6 сәг.

17

Мин чисталык яратам. "Алсу - пөхтә кыз" хикәясендәге лексик материал.

1

29.10

18

"Алсу - пөхтә кыз"хикәясе буенча монологик сөйләм.

1

19

Тән әгъзалары исемнәре .

1

20

"Без урамда уйныйбыз" текстында Рәсим образы.

1

21

Табиб янында. Кайсы җирең авырта?- диалогик сөйләм.

1

22

"Мин чисталык яратам" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Кыш җитә 8 сәг.

23

Кыш айлары. Кыш билгеләре

1

24

"Кыш килә" текстында һава торышы.

1

25

"Яңа ел бәйрәме" хикәясе.Син бәйрәмдә нишләдең?-әңгәмә

1

26

Кышкы уеннар -диалогик сөйләм.

1

27

"Тауда" хикәясе буенча эш. Әйдә,тауга барабыз -әңгәмә.

1

28

"Кыш җитә" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

29

"Без кошларга булышабыз" темасына әңгәмә.

1

30

"Кыш" темасын кабатлау

1

Гаилә. 9 сәг.

31

Гаилә. Гаилә әгъзалары

1

32

"Безнең гаилә" тексты. Кем кайда эшли?

1

33

Ш.Маннур."Яратам" шигырендә горурлык хисе.

1

34

"Айдар бездә кунакта" тексты, әдәплелек кагыйдәләре.

1

35

"Айдар бездә кунакта" тексты буенча монологик сөйләм

1

36

Без табын әзерлибез.

1

37

"Безгә кунаклар килде"тексты буенча диалогик сөйләм. БСҮ

1

38

"Майны кем ашады"-тексты буенча диалогик сөйләм.

1

39

"Гаилә. Өйдә булышу" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Яз килә. 4 сәг.

40

Яз. Ф.Кәрим. "Яз җитә" шигырендәге лексика

1

41

Яз билгеләре.

1

42

8 нче Март -әниләр бәйрәме -диалогик сөйләм

1

43

"Яз килә" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Минем туган ягым 10 сәг.

44

"Туган ягым" хикәясендә туган як табигате. ХӨЭ.

1

45

Ә. Рәшитовның "Кояшлы ил" шигырендә туган ил белән горурлану хисе

1

46

"Татарстан - туган җирем" диалогик- монологик сөйләм

1

47

Татарстан шәһәрләре, елгалары

1

48

"Без шәһәрдә яшибез" темасы буенча диалогик сөйләм. БСҮ

1

49

"Юлда"текстына нигезләнеп юл йөрү кагыйдәләре турында әңгәмә

1

50

"Юлда" хикәясе буенча монологик сөйләм

1

51

"Мин авылда яшим" хикәясендә авыл табигате.

1

52

Йорт хайваннары. М. Җәлил иҗаты белән танышу."Әтәч" шигыре лексикасы.

1

53

"Шәһәрдә һәм авылда" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Кибеттә. 6 сәг.

54

Кибеттә. "Минем күлмәгем кызыл" төзелмәсе.

1

55

"Матур киемнәр" хикәясе лексикасы

1

56

Кием сатып алу, бәяләрен сорау - диалогик сөйләм.

1

57

Ашамлыклар кибетендә. Бирегез әле төзелмәсе.

1

58

Мин кибеткә барам- рәсем буенча сөйләм

1

59

"Кибеттә" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Җәй. 9 сәг.

60

Җәй. "Җәй җитте" хикәясендә җәйге табигать.

1

61

Б.Рәхмәтнең "Матур җәй, кил безгә!"шигыре лексикасы

1

62

М. Газизовның "Балан" шигырен рольләргә бүлеп уку.

1

63

Җәй турында сөйлибез."Җәй көне рәхәт"... кебек төзелмәләр

1

64

Син Сабантуйга барасыңмы?- диалогик сөйләм

1

65

Йомгаклау тикшерү эше. Сабантуй - күңелле бәйрәм

1

66

"Мин каникулны ничек үткәрәм" темасына диалогик сөйләм. БСҮ

1

67

"Дуслар кая барасыз?" уены.

1

68

"Җәй" темасындагы лексик материалны кабатлау

1

3. нче сыйныф

1. Әдәби уку предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;

• татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

• әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;

• кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;

• гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;

• алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып-белү нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрне дөрес аңлап уку;

• дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;

• үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;

• әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.

Регулятив нәтиҗәләр:

• дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;

• план буенча эшли белү;

• үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;

• үзанализ һәм үзбәя булдыру.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;

• нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;

• үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;

• килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;

• төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;

• өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;

• текст буенча сораулар бирә белү.

Предмет нәтиҗәләре:

• Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

• тыңлаганда, җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

• сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;

• программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына җавап бирү һәм сораулар куя белү;

• дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу;

• җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

• тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

• укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;

• үзе, гаиләсе һәм дуслары (мәктәбе, туган җире һ.б.) турында кечкенә информация бирә белү;

• дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;

• тексттагы тыныш билгеләренә карата тиешле пауза һәм интонцияләрне үтәү, өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонцияләре белән уку;

• укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълуматны аерып ала белү;

• кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

• укыганда сүзлекләр куллана белү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Белем бәйрәме

Беренче сентябрь - Белем бәйрәме. Укытучыны, дустыңны бәйрәм белән котлау. Комплиментлар. Уку кирәк-яракларының төсе, саны. Уку әсбапларын сорау, тәкъдим итү. Сумкада нәрсәләр бар? Сумкага нәрсә салганыңны, сумкада (партада) нәрсә барлыгын, сумкадан нәрсә алганыңны әйтү, сорау. Дежур укучының җавабы. "Без бүген диктант яздык" тексты. Үзеңнең, иптәшеңнең нинди билге алганын, диктантта нинди хата барлыгын, өй эшен эшләгәнен, эшләмәгәнен, мисал, мәсьәлә чишкәнен сорау, хәбәр итү. Укуга бәя бирү. "Чын иптәш" хикәясе. Ш. Галиевның "Онытылган..." шигыре. "Китапханәдә" тексты. Китапханәчедән китап сорау. Бу китап нәрсә турында? Г. Зәйнәшеваның "Бер атнада ничә көн?" шигыре.

2. Көндәлек режим

Вакытны әйтү. Сәгать ничә? соравы. Көндәлек режим. М. Җәлилнең "Сәгать" шигыре.

3. Ашханәдә

"Ашханәдә" тексты. Ашханәдә нәрсә пешергәнне, ашаганны, нинди ашлар яратканны әйтү һәм сорау. Ашханәгә бергә барырга тәкъдим итү. Б. Рәхмәтнең "Аш вакыты" шигыре. Ашхәнәдә дежур укучы хезмәте. "Икмәк" текстындагы әдәплелек кагыйдәләре. Ш. Галиевның "Кунаклар" шигыре. Кунакларны каршы алу, табынга чакыру. Табын әзерләү тәртибе.

4. Без әти-әниләргә булышабыз

Г. Тукай - бөек татар шагыйре. Г. Тукайның "Безнең гаилә" шигыре. Әти-әниләрнең кем булып, кайда эшләвен, профессия исемнәрен белү. "Акыллы малай" тексты. Өйдә үзең эшләгән эшләр. Өй хезмәтендә катнашу турында сөйләү. Бер-береңә эш кушу. Мактау формалары. "Ана рәхмәте" тексты. " Табын әзерлибез" тексты. Табынны ничек әзерләү турында сөйләү. Ә. Бикчәнтәеваның "Дәү әнием" шигыре. И. Туктарның "Авыраяк" әкияте. "Без ничәү" шигыре.

5. Туган якка кыш килде

Җ. Тәрҗеманов "Яшел чыршы" шигыре. Бәйрәм сәгать ничәдә башлана? Яңа ел бәйрәменә чакыру, бергә барырга тәкъдим итү. "Чыршы бәйрәме" тексты. Ә. Бикчәнтәеваның "Салкын, саф һава" шигыре. Һава торышы. Кышкы уен төрләре. Уенга чакыру. "Дуслар" тексты. "Тауда" текстында дуслык темасы. Чаңгы ярышы турында сөйләшү. "Каникулда" тексты. Геройларга характеристика бирү. Сюжетны үзгәртеп, яңа хикәя төзү. Каникулда кайда булганыңны сөйләү.

6. Шәһәрдә һәм авылда

"Без Татарстанда яшибез" тексты. Татарстан шәһәрләренең, елгаларының атамалары.Татарстанда яшәгән милләтләр. Кайсы урамда яшәгәнеңне, нинди фатирда торганыңны, мәктәпкә нинди транспортта барганыңны сөйләү. Кем ничәнче катта яши? Үүзең яшәгән шәһәрне, торган йортны сурәтләү. "Мин шәһәрдә яшим" тексты. Шәһәргә барырга чакыру. Нәрсәдә барганыңны, сәгать ничәдә барганыңны белдерү үрнәкләре. "Безнең авыл" тексты. Авыл табигате. Җәйге уен төрләре.

7. Әдәпле булыйк

Тәмле сүзләр. Телефоннан әдәпле сөйләшү. Туган көнгә әдәпле чакыру. Килгән кунакларны каршылау. Туган көн белән котлау. Туган көнгә бүләк. Бер-береңне табынга чакыру, кыстау, ашаганнан соң рәхмәт әйтү. "8 нче март - әниләр бәйрәме" тексты. 8 нче Март бәйрәмендә нинди бүләкләр бирү турында сөйләшү. "Трамвайда" текстында тәрбиялелек темасы. Өлкәннәргә урын тәкъдим итү. Дәрдемәнднең "Өч ул" хикәясе. Дустыңның авыруы турында, аңа ярдәм итү турында сөйләшү.

8. Кечкенә дусларыбыз

Этләрнең кушаматы. "Дуслар" текстында дуслык мөнәсәбәтләре. М. Җәлил. "Маэмай"шигыре. Үзеңнең этең барлыгын, юклыгын, аны ничек караганны сөйләү. Кешенең характер сыйфатлары. "Минем песием бар" тексты. Песиләрнең тышкы кыяфәте. Песиең барлыгын, юклыгын, аны ничек караганны сорау, әйтү. "Кем нәрсә ярата?" әкияте.

9. Күңелле җәй, ямьле җәй

Г. Тукайның "Бу кайчак була?" шигыре. Ел фасылларының билгеләре. Җәй көне. "Төсләр" хикәясе. Урманда нәрсә үсә? Р. Фәйзуллинның "Җиләк кайда күп?" шигыре. "Җиләк җыям, как коям" уены. "Витаминлы аш" хикәясе. Р. Миңнуллин - балалар шагыйре. Бакчада нинди яшелчәләр үсә? Бакчадагы эшләр. Җәйге ял турында сөйләшү. Су керергә чакыру. "Сабантуй - зур бәйрәм" тексты.

3. Тематик планлаштыру

Күңелле җәй!

12

Барлыгы

102

Укучыларының белем һәм күнекмәләрен тикшерү - темалар саны буенча (төрен укытучы үзе билгели, 1-2 контроль аудирование, 1-2 контроль уку тәкъдим ителә).

4. Календарь -тематик план (укытучы өчен үрнәк, у кытучы үзгәртә ала)

Сәгать

саны

Үткәрү вакыты

план

факт

Белем бәйрәме.

14 сәг

1

1нче сентябрь-зур бәйрәм.

1

3.09

2

Уку-язу әсбаплары. Диалог төзү

1

5.09

3

"Без диктант язабыз" текстында уку хезмәтенә караш

1

7.09

4

М.Галләмованың "Чын иптәш" хикәясендә чын дус образы.

1

10.09

5

Миңа ярдәм ит,әле. Диалогик сөйләм

1

14.09

6

Ш.Галиевның "Онытылган" шигырендәге лексика

1

16.09

7

Китапханәдә. Монологик сөйләм

1

17.09

8

Санарга өйрәнәбез

1

21.09

9

Ә.Исхакның "Сөмбелә шигырен уку

1

23.09

10

Г.Зәйнашеваның "Бер атнада ничә көн" шигырендәге лексика

1

24.09

11

Дежур укучының бурычлары

1

28.09

12

Тема буенча өйрәнгәннәрне ныгыту

1

30.09

13

Дәрестә. Д\м сөйләм төзү

1

01.10

14

"Яңа уку елы котлы булсын!"темасы буенча мөстәкыйль эш

1

05.10

Көндәлек режим..

7сәг

15

Минем көндәлек режимым.

1

07.10

16

Сәгать ничә? Сәгать ничәдә?

1

08.10

17

Көндәлек режим турында сөйләшәбез

1

12.10

18

М.Җәлилнең "Сәгать" шигырендәге лексика

1

14.10

19

М.Җәлилнең "Сәгать" шигырендәге төп фикер

1

15.10

20

"Кырмыска белән Чикерткә" мәсәлендәге төп фикер

1

19.10

21

"Көндәлек режим" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

21.10

Ашханәдә (12сәг)

22

"Ашханәдә" темасындагы лексика

1

22.10

23

"Ашханәдә" тексты өстендә эш

1

26.10

24

Татар халык ашлары

1

28.10

25

Табын әзерлибез

1

29.10

26

Б. Рәхмәтнең " Аш вакыты"шигырендәге лексика.

1

27

Табын яны кагыйдәләре

1

28

Х. Гардановның "Икмәк" хикәясендәге лексика

1

29

Искәндәр образына характеристика

1

30

Ш.Галиевның "Кунаклар" шигырендәге лексика

1

31

БСҮ. Без кунакка барабыз - д/с

1

32

"Ашханәдә" темасындагы лексиканы кабатлау

1

33

"Ашханәдә" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Без әти- әниләргә булышабыз

12сәг.

34

Г.Тукай - бөек шагыйрь

1

35

"Безнең гаилә" шигырендә песи образы

1

36

БСҮ. Минем гаиләм

1

37

"Акыллы малай " хикәясендәге малайга характеристика

1

38

И.Әхтәм "Ана рәхмәте" текстында хезмәт тәрбиясе

1

39

"Әни табын әзерли"текстындагы кызга характеристика

1

40

"Без эш сөябез" текстындагы төп фикер

1

41

Ә.Бикчәнтаеваның "Дәү әнием" шигырендәге лексика

1

42

БСҮ. Дәү әнигә кунакка баргач.

1

43

И.Туктарның "Авыраяк" әсәрендә ялкаулык темасы. Диалогик сөйләм.

1

44

Х.Халиковның "Без ничәү" шигыренә таянып д/с төзү

1

45

"Без әти-әниләргә булышабыз" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Туган якка кыш килде

12сәг.

46

Кыш темасына караган лексика .

1

47

Җ.Тәрҗемановның "Яшел чыршы" шигыре

1

48

Б.С.Ү.Бәйрәм белән котлау язу

1

49

"Чыршы бәйрәме" текстындагы лексика

1

50

БСҮ. Чыршы бәйрәмендә

1

51

Ә.Бикчәнтаеваның "Салкын саф һава" шигырендә кыш билгеләре

1

52

БСҮ. "Кышкы көн"-контроль монологик сөйләм

1

53

Р.Корбанның "Тауда" хикәясендә дуслык мөнәсәбәте

1

54

Д.Аппакова "Дуслар"текстында Федя образына характеристика

1

55

БСҮ.Кышкы уеннар

1

56

"Каникулда" текстындагы лексика

1

57

"Кышкы каникуллар" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Шәһәрдә һәм авылда.

11 сәг

58

Татарстан- минем туган ягым.

1

59

Татарстан-зур, бай республика

1

60

Татарстанда яшәүче милләтләр

1

61

Татарстан шәһәрләре

1

62

БСҮ. Безнең фатир.

1

63

"Безнең шәһәр" тексты лексикасы

1

64

Без шәһәргә (авылга, мәктәпкә)барабыз

1

65

"Безнең авыл" текстында авыл сурәтләнеше

1

66

Мин авылда яшим

1

67

"Без шәһәрдә (авылда) яшибез" темасы лексикасын кабатлау

1

68

"Син кайда яшисең?" темасы буенча мөстәкыйль эш

1

Әдәпле булыйк! 11 сәг.

69

"Тәмле сүзләр" тексты

1

70

Телефоннан әдәпле сөйләшәбезме?

1

71

Туган көнгә чакыру

1

72

Дусларны каршылыйм

1

73

БСҮ. Туган көнгә котлау язу

1

74

"8 нче Март- Әниләр бәйрәме" текстына таянып әниләргә котлау язу.

1

75

"Трамвайда" хикәясе

1

76

В.Осееваның " Бер әби ич" текстында әдәплелек үрнәге.

1

77

Дәрдемәнднең "Өч ул" текстындагы малайларга характеристика

1

78

Б.С.Ү."Бүген минем туган көн"

1

79

"Әдәпле булыйк!" темасы буенча тикшерү эше

1

Кечкенә дусларыбыз..

11сәг

80

Безнең дүрт аяклы дусларыбыз.

1

81

М.Галләмованың "Дуслар" хикәясе лексикасы

1

82

"Дуслар" хикәясендә дуслык мөнәсәбәте

1

83

М.Җәлилнең "Маэмай" шигырен уку

1

84

А.Алиш- балалар язучысы

1

85

"Акмуен яраткан песием" хикәясе

1

86

Минем песием (этем)

1

87

"Кем нәрсә ярата?" әкияте

1

88

"Кем нәрсә ярата?" әкиятен сәхнәләштерү

1

89

Синең этең бармы? -диалог төзү

1

90

"Минем яраткан хайваным" темасы буенча тикшерү эше

1

Күңелле җәй!

12сәг.

91

Г.Тукайның" Бу кайсы вакыт" , Б.Рәхмәт шигырьләре лексикасы.

1

92

"Җәй җитә" тексты

1

93

"Төсләр" әкиятен сәхнәләштерү

1

94

Р.Фәйзуллинның "Җиләк кайда күп?" шигыре лексикасы

1

95

"Җиләк җыям, как коям" уены

1

96

Х.Халиковның"Витаминлы аш" хикәясенең төп фикере.

1

97

Р.Миңнуллин- балаларның яраткан шагыйре

1

98

Р.Миңнуллинның "К"лар тулган бакчага" шигыре

1

99

БСҮ. Җәйге ял

1

100

Сабантуй- зур бәйрәм

1

101

"Без Сабантуйга барабыз" (мөстәкыйль эш)

1

102

"Күңелле җәй, ямьле җәй" темасын кабатлау

1

3. нче сыйныф

1. Әдәби уку предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;

• татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

• әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;

• кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;

• гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;

• алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып-белү нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрне дөрес аңлап уку;

• дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;

• үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;

• әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.

Регулятив нәтиҗәләр:

• дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;

• план буенча эшли белү;

• үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;

• үзанализ һәм үзбәя булдыру.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;

• нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;

• үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;

• килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;

• төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;

• өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;

• текст буенча сораулар бирә белү.

Предмет нәтиҗәләре:

• Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

• тыңлаганда, җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

• сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;

• программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына җавап бирү һәм сораулар куя белү;

• дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу;

• җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

• тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

• укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;

• үзе, гаиләсе һәм дуслары (мәктәбе, туган җире һ.б.) турында кечкенә информация бирә белү;

• дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;

• тексттагы тыныш билгеләренә карата тиешле пауза һәм интонцияләрне үтәү, өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонцияләре белән уку;

• укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълуматны аерып ала белү;

• кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

• укыганда сүзлекләр куллана белү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Белем бәйрәме

1 нче сентябрь - Белем бәйрәме. 1 нче сентябрь бәйрәме белән котлау. Уку-язу әсбапларының исемнәре, уку-язу әсбапларының барлыгы, юклыгы турында әйтү. Х.Гарданов. "К" хәрефен белегез" шигыре. Р.Миңнуллин. "Үсми калган хәреф" шигыре. Б.Рәхмәт. "Хисап мәсьәләләре". М. Җәлил. "Көз җитте". "Эш урыны" хикәясе. Эш урынында тәртип. Үз эш урының турында сөйләү. "Контроль эш" хикәясе. Контроль эштә эш төрләре, алынган билгеләр. Эчтәлекне сөйләүне бәяләү. Хикәяне үзгәртеп сөйләү. Г.Тукай "Сабыйга" шигыре. Өйрәнелгән әсәрләрнең геройларына характеристика бирү.

2. Туган як табигате

Җ.Тәрҗеманов. "Табигать китабы" шигыре. Нәрсә ул табигать? Г.Тукай "Елның дүрт фасылы" хикәясе. Көз билгеләре. Һава торышы. Г.Гәрәеваның "Көз һәм балалар җыры" шигыре. Дару үләннәре, аларның исемнәре. Б. Рхмәт. "Кошлар киткәндә" шигыре. Безнең якларда яшәүче кошлар. Кошлар турында мәгълүмат, кыш көне кошларга булышу. Г.Лотфи. "Песнәк белән Әнисә". Кешеләрнең кошларга мөнәсәбәте. Кошлар турында кайгырту. "Очты, очты.." уены. Песнәк - файдалы кош. Җәвад Тәрҗеманов. "Чирик". "Без кошларга ярдәм итәбез" (проект эше).

3. Хайваннар дөньясында

Йорт хайваннарының, кыргый хайваннарның исемнәре. Хайваннар турында табышмаклар. Укылган текстлар буенча кыргый хайваннар турында кыскача мәгълүмат бирү. Әнәс Кари. "Тиен". Г. Тукай. "Ташбака белән Куян" әсәре. "Яшел энәле керпе" хикәясе. Керпеләр турында өстәмә мәгълүмат. Хайваннар турында башваткычлар .

4. Кышкы уеннар

Табигатьтә кыш билгеләре. Кышкы уеннар. Урамга уйнарга чакыру, бергә тату уйнау кагыйдәләре. Б. Рәхмәт. "Яңа ел килгәч". Мәктәптә Яңа ел бәйрәме. Төрле илләрдә Яңа ел бәйрәме. Спорт төрләре. Син нинди спорт төрен яратасың? Балалар яратып уйный торган төрле уеннар. Уенга чакыру, уенның вакытын әйтү. Уенга бару-бармауның сәбәбе. А. Алиш турында белешмә. "Куян кызы" әкияте. Әкият героена характеристика бирү. "Боз өстендә" хикәясе.

5. Минем дусларым.

Минем дустым бар. Телефоннан әдәпле аралашу. И. Туктар. "Алма" хикәясендәге дуслык мөнәсәбәтләре. Б. Рәхмәт. "Минем дуслар" шигыре. Д.Аппакова. "Шыгырдавыклы башмаклар" хикәясе. Әсәрдә чын дуслык темасы. Хикәядәге геройларга характеристика. Дус белән бергә нинди эшләр эшләү турында сөйләшү. Дуска бүләк алу. Дуслар нинди була?

6. Дүрт аяклы дусларыбыз.

Дүрт аяклы дусларыбызның кыяфәтләре, гадәтләре. Безнең аларга карата мөнәсәбәтебез. Р.Мингалимов. "Дөньяда бер эт бар иде". Дүрт аяклы дусларыбызга игътибарлы булу проблемасы. Шигырьне сәнгатьле уку. Эт (песи) югалтуың турында белдерү язу. Г. Тукай. "Кызыклы шәкерт" шигыренең тәрбияви әһәмияте. Г. Мөхәммәтшин. "Ак песи" хикәясендә дүрт аяклы дусларга мөнәсәбәт. Укылган әсәрләрдәге геройларны чагыштыру, бәя бирү. Р.Батулла. "Чикыл белән Мырый" әкияте. Проект эше "Дүрт аяклы дусларыбыз".

7. Язгы бәйрәмнәр.

Язгы табигать билгеләре. Һәр ел фасылы матур. 8 Март бәйрәме. Бәйрәм котлавы язу. Яз бөйрәме - Карга боткасы. Л.Толстой. "Әбисе белән оныгы" хикәясендә өлкәннәргә карата хөрмәт. М.Газизов. "Рәхмәт" шигыре. В.Осеева. "Дүрт кыз" әсәре. Әсәр геройларына үз мөнәсәбәтеңне белдерү.

8. Татарстан

Минем туган җирем - Татарстан Республикасы. З. Туфайлованың "Туган ил" шигыре. Татарстанның дәүләт символлары. Казан шәһәре. Татарстан шәһәрләре, елгалары. Балалар шагыйрьләре, язучыларының исемнәре, аларның әсәрләре. Татарстан турында хикәяләр, шигырьләр уку.

8. Матур җәй җитә.

Җәйге табигать, җәй билгеләре. Ш. Галиевның "Җәйге болында" шигырендәге матурлык. Җәй көне кая бару турында сөйләшү. Бакчада җәйге хезмәт. Г. Нәбиуллин. "Урман сөйләшә" шигыре. Р.Корбан. "Җиләктә" шигыре. Татар халык әкияте "Шүрәле". Иҗади эш "Мин җәйне яратам". 4 нче курс материалын кабатлау дәресләре.

3. Тематик планлаштыру

барлыгы

8

70 сәгать

Укучыларның белемнәрен тикшерүне планлаштыру - темалар саны буенча (төрен укытучы билгели, 2 контроль аудирование, 2 контроль уку тәкъдим ителә).

Темаларның сәгатьләргә бүленеше

Календарь -тематик планлаштыру

Сәгать

саны

Үткәрү вакыты

план

факт

Белем бәйрәме

10

1

Кереш дәрес. 1 нче сентябрь - Белем бәйрәме

1

2

Х.Гарданов. "К" хәрефен белегез.

1

3

Р.Миңнуллин.Үсми калган хәреф.

1

4

Б.Рәхмәт. Хисап мәсьәләләре.

1

5

М. Җәлил. Көз җитте.

1

шулай дәвам итәргә

Татар әдәбияты

5-9 нчы сыйныфлар.

5 нче сыйныф

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү;

• белемгә омтылыш тәрбияләү.

• белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылу.

• табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү;

• ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү;

• кешелеклелек, намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү;

• хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү;

• укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;

• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;

• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

• парларда һәм күмәк эшли белү;

• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;

• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

• 5 − 6 татар шагыйре һәм язучысының исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

• 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;

• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;

• 5 мәкаль һәм әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

• төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, кирәкле материалны таба белү;

• төрле темаларга проект эше яклау.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Борын- борын заманда

Фольклор - халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.). Фольклор. Халык авыз иҗаты.Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә. Татар халык әкияте «Өч кыз». Рус халык әкияте «Төлке белән Алёнушка».

2. Әкият яздым, укыгыз...

Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.

Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат. «Патша белән карт» әкияте. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирәклеге.

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат. «Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә.

Т. Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.

«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Казандагы «Әкият» курчак театры.

3. Белем баскычлары.

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат. Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы. Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат.

Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.

Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.

Дәрдемәнднең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат. «Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп, телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.

4. Балачак - хәтерләрдә мәңге калачак...

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше. Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.

«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.

5. Ватаным өчен.

Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләре. Аларга салынган хисне аңлау. «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты. Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләре. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.

Лев Кассиль. «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут. 1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кылган гамәлләр.

6. Кояшлы ил - бәхет иле.

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» шигырендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы. Теоретик төшенчә. Шигырь. Ритм. Рифма.

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге. Теоретик төшенчә. Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төенләнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш).

Әхмәт Рәшитовның « Кояшлы ил - бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.

7. Кеше - табигать баласы.

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты. Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.

8. Эш беткәч көләргә ярый.

Теоретик төшенчә. Юмор. Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.

3. Тематик планлаштыру

70

Темаларның сәгатьләргә бүленеше (укытучы үзгәртә ала)

II бүлек. Әкият яздым, укыгыз...

9

Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат.

1

«Патша белән карт» әкияте

2

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат

1

«Су анасы» әкият-поэмасы.

2

«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат.

1

Проект-дәрес "Әкият яздым, укыгыз..."

2

III бүлек. Белем баскычлары.

8д

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат

1

Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат

1

Казан университеты турында мәгълүмат

1

Гаяз Исхакый турында мәгълүмат

1

Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы.

2

Дәрдемәнд турында мәгълүмат. Дәрдемәнднең «Кил, өйрән...» шигыре

1

БСҮ "Телләр белүнең әһәмияте"

1

IV бүлек. Балачак - хәтерләрдә мәнге калачак...

6

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек

4

Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее.

1

«Салават күпере» журналы

1

5. Ватаным өчен.

10д

Муса Җәлилнең тормышы һәм иҗаты

2

Нәҗип Җиһановның иҗаты.

1

«Алтынчәч»либреттосыннан өзек

2

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры

1

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләре

2

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе.

3

5. Кояшлы ил - бәхет иле.

11д

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» шигыре

1

Шигырь. Ритм. Рифма.

1

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе.

4

Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төенләнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш)

1

Әхмәт Рәшитовның « Кояшлы ил - бәхет иле» шигыре

1

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе.

2

БСҮ "Өлкәннәргә ихтирам"

1

5. Кеше - табигать баласы.

6

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре

1

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре

2

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты

2

БСҮ "Елның дүрт фасылы"

1

Проект эше (укучы теләге буенча)

2

5. Эш беткәч көләргә ярый.

4

Теоретик төшенчә. Юмор.

1

Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре

3

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать, атнага 2 сәгать

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү - 56 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 3 сәгать

Проект эше - 4

Контроль аудирование -2

Контроль уку -2

Еллык кабатлау - 1 сәгать

Арадаш аттестация эше -1

Әдәби әсәрләр минимумы

К. Насыйри. "Патша белән карт"әкияте

Г. Тукай. "Су анасы"әкият-поэмасы

М. Җәлил. "Алтынчәч" (либреттодан өзек)

Ф. Кәрим. "Кыр казы"шигыре

Ф. Хөсни. "Чыбыркы" (хикәясеннән өзек)

М. Әгъләм. "Матурлык минем белән" шигыре

Н. Дәүли. "Бәхет кайда була?" шигыре

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд. "Кил, өйрән..."

Ф.Кәрим. "Сөйләр сүзләр бик күп алар..."

Әхмәт Рәшитов. "Кояшлы ил - бәхет иле"

Р.Фәйзуллин. "Табигать кочагында"

4. Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

план

факт

Борын-борын заманда.

1

2

3

4

5

6

7

8

Әкият яздым, укыгыз...

9

10

11

Шулай дәвам итәсе

6 нчы сыйныф

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• татар әдәбиятына, сәнгатенә карата кызыксыну уяту, аның кешеләрне тәрбияләүдәге әһәмиятен аңлау;

• халкыбызның йолалары, гореф-гадәтләренә мәхәббәт хисләре булдыру;

• милләтеңә, туган җиреңә, әти-әнигә, туган телеңә ихтирам хисе тәрбияләү, туган як кадере, иң якын кешеләребезнең кадере турында аңлап калу;

• Татарстан Республикасы, аның казанышлары белән горурлану;

• белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылу;

• иптәшең белән сөйләшә, башкаларны тыңлый белү - аралашу культурасы тәрбияләү;

• хезмәт тәрбиясе бирү, җаваплылык хисләре, һәр эшне ахырына кадәр җиткерә белү теләге тәрбияләү;

• табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү;

• яңалыкка омтылу, һәрнәрсәне белергә теләү хисе тәрбияләү, милли горурлык хисләре формалаштыру.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;

• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;

• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

• парларда һәм күмәк эшли белү;

• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;

• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

• 6 нчы сыйныф өчен минимумга кергән әсәрләрнең кыскача эчтәлеген, төп геройларын, күтәрелгән проблеманы белү;

• 5-6 татар, рус язучысы, шагыйре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

• 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;

• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;

• төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

• төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү;

• 3 мәкаль, 3 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

• төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

• төрле темаларга проект эше яклау;

• әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләреңә бәя бирү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Мифлардан чынбарлыкка.

Халык авыз иҗаты. Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты. Фольклор - халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләренең жанрларын гомуми күзаллау. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр, мәкальләр һ.б.). Башка халык авыз иҗаты белән чагыштыру.

Мифлар. Татар халык мифлары. Шүрәле», «Шүрәлене ничек алдарга?» «Су иясе», «Өй иясе», «Дедал белән Икар» мифлары. Мифларны өйрәнгән галимнәр. Әдәбият теориясе. Миф. Мифик геройлар.

Мәкальләр һәм әйтемнәр. Мәкальнең акыл бирү, сөйләмне матурлау өчен кулланылуы. Мәкальләрнең тематикасы. Әйтемнең күчерелмә мәгънәдә кулланылган, сөйләмнең эмоциональ көчен арттыра торган жанр булуы. Мәкаль белән әйтемнең аермасы. Татар мәкальләре һәм әйтемнәренең русча эквивалентлары. Әдәбият теориясе. Мәкаль, әйтем.

2. Халык моңнары: җырлата да, елата да...

Халык җырлары. Халык җырларының авторы халык булуы. Аларның вариантлылыгы. Халык җырларының жанрлары. Йола җырлары, аларның килеп чыгу үзенчәлеге. Йола бәйрәмнәреннән Сөмбелә бәйрәме. Уен җырлары. "Кәрия-Зәкәрия" җыры. Шагыйрьләрнең кайбер шигырьләре халык тарафыннан көйгә салынуы. Г.Тукайның "Туган тел" шигыре. Аның төрле телләргә тәрҗемә ителүе. Г.Тукайның "Туган авыл" шигыре. Аның дә халык җыры кебек яратып җырлануы, киң таралган булуы.

Татарстан Республикасы гимны. Гимнның дәүләт символы булуы. Гимн уйнала торган очраклар. Гимнны тыңлау тәртибе. Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторлары Р.Байтимеров, Р.Яхин. Гимн текстының эчтәлеге, көе.

3. Кадерле син, кеше-туганым!

Нәкый Исәнбәт. Язучы турында кыскача белешмә. "Өч матур сүз" шигыре. Әти-әни, туган илнең кадере. Шигырьдәге лирик герой. Шигырьнең диалог формасында язылуы. Шигырьнең Г.Тукайның "Туган тел" шигыре белән аваздашлыгы.

Мәҗит Гафури. Әдип турында кыскача белешмә. "Ана" шигыре. Шигырьдә ана өчен бала, бала өчен ана кадере. Н.Исәнбәт шигырьләре белән аваздашлыгы. Бишек җырларының әһәмияте турында мәгълүмат.

Габдулла Тукай. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат. "Шүрәле" әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре, туган авыл табигатенең матурлыгы. Шүрәле мифик образы. Әсәрдә егет һәм Шүрәле образларының бирелеше, аларга салынган мәгънә.

Фәрит Яруллин. Композитор турында белешмә. "Шүрәле" балеты. Г.Тукайның «Шүрәле» әкият-поэмасына балет язылу. Балет авторлары Ф.Яруллин, Ә.Фәйзи, Л.Якобсон турында мәгълүмат. Былтыр, Шүрәле образларының бирелеше. Сөембикә образы, аңа салынган мәгънә. Әдәбият теориясе. Балет.

Муса Җәлил. Шагыйрьнең тормыш юлы, сугыш чоры иҗаты, "Моабит дәфтәрләре" турында мәгълүмат. М. Җәлилнең музей-квартирасы. "Чәчәкләр" шигыре. Шигырьнең язылу урыны, вакыты. Шигырьдәге символлар. Ччәкләрнең матурлык һәм үлемсезлек символы буларак бирелүе. Туган илне ярату, туган илне саклау идеясе. Әдәбият теориясе. Символ, строфа.

Әмирхан Еники. Әдип турында кыскача белешмә. "Туган туфрак" хикәясе. Әсәрнең төп идеясе. "Нигез", "туган туфрак" төшенчәләре. Авыл табигатенең, авыл халкының бирелеше. Хикәядәге символлар. Клараның эчке кичерешләре. Авыл проблемалары.

4. Энҗе карлар явып үткән...

Галимҗан Ибраһимов. Әдип турында кыскача белешмә. "Кар ява" хикәясе. Кышкы табигать, кар яву күренешенең тасвирлануы. Хикәядә чагыштырулар.

"Чыршының күлмәкләре" шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, поэтик яңгырашы. "Нәни чыршы" шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, кулланылган троплар. Шигырьдә күтәрелгән проблема.

Туфан Миңнуллин. Тормыш юлы турында мәгълүмат. "Акбай һәм Кыш бабай" пьесасы. Пьесада Яңа ел бәйрәменә әзерлекнең бирелеше. Кыш бабай белән Кар кызы теләкләре. Яңа ел белән котлау сүзләре.

5. Акыл - тузмас кием, белем - кипмәс кое.

Каюм Насыйри. Әдип турында кыскача белешмә. Аның энциклопедист галим булуы. Казандагы һәм Яшел Үзән районындагы музейлары. "Әбүгалисина" кыйссасы. Әбүгалисина һәм Әбелхарис образлары. Аларның белемгә омтылышлары, белем өйрәнүдәге тырышлыклары. Белемнең файдасы. Әбүгалисинаның ярлы егеткә, Әбелхарисның патшага булышуы. Туганлык һәм көнчелек хисләре. Әбүгалисинаның галим булып танылуы.

Абдулла Алиш. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Әни ялга киткәч" хикәясе. Хикәянең төп идеясе. Малайның яңага омтылышы, эшчәнлеге. Малайның өйдә башкарган эшләре. Малайның эшкә өйрәнүе турындагы мәкальләр.

Фәнис Яруллин. Әдип турында кыскача белешмә. "Кояштагы тап" хикәясе. Әсәрнең төп идеясе. Малай һәм ана образлары. Хикәядә ялганның, ялкаулыкның фаш ителүе. Яманлыкның эзе калуы.

Гөлшат Зәйнашева. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат. "Кем булырга?" шигыре. Шагыйрәнең әйтергә теләгән фикере. Шигырьдә әйтелгән һөнәрләр. Һөнәр сайлауның мөһимлеге.

Салих Сәйдәшев. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. С.Сәйдәшев исемендәге Зур концерт залы, музее, һәйкәле.

6. Ил өстендә илле дустың булсын.

Дәрдемәнд. Әдип турында кыскача белешмә. "Ике туган" хикәясе. Хикәянең эчтәлеге. Туганлык мөнәсәбәтләренең бирелеше. Сәламәт булуның, куркынычсызлыкның элементар кагыйдәләре.

Һади Такташ. Шагыйрь, аның балачагы турында мәгълүмат. "Мокамай" поэмасы. Поэманың эчтәлеге. Мокамай образының прототибы. Поэмада кулланылган сурәтләү чаралары. Тормыштагы ялгыш адымның һәлакәткә илтүе. Шагыйрьнең дуслык хисләренә тугрылыгы. Поэмадагы символлар. Әдәбият теориясе. Поэма.

Эльмира Шәрифуллина. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат. "Дуслык, чын дуслык!" шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, төзелеше. Дуслыкның көче турында уйлану.

7. Көлке көлә килә...

Шәүкәт Галиев. "Курыкма, тимим", "Атлап чыктым Иделне" шигырьләре. Шигырьләрнең эчтәлекләре. Һәр шигырьдәге юмор.

Фаил Шәфигуллин. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Ике тиен акча" хикәясе. Хикәянең эчтәлеге. Марат образы. Хикәядәге юмор. Язучының юмор аша әйтергә теләгән фикере.

8. Һәр фасылың гүзәл, табигать!

Гәрәй Рәхим. Шагыйрь турында кыскача мәгълүмат. "Апрель" хикәясе. Әсәрнең эчтәлеге. Төп идеясе. Хикәядәге чагыштырулар. Автор игътибарны юнәлткән табигать кануны.

Әдәбият теориясе. Портрет.

Гомәр Бәширов. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Туган ягым - яшел бишек" повестеннән өзек. Сабантуй турындагы өзекнең эчтәлеге. Сабантуй бәйрәменең тасвирлап бирелеше. Көрәшче егетләр, Хәкимҗан образлары. Сурәтләү чаралары. Сабантуй бәйрәме тарихы.

Лотфулла Фәттахов. Рәссамның тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Сабантуй" картинасында сурәтләнгән табигать, авыл кешеләре.

Балалар өчен чыга торган газета-журналлар. "Сабантуй" журналы. Журнал басылып чыгу тарихы. Журнал рубрикалары. Мәкаләләрнең эчтәлеге.

3. Тематик планлаштыру

8

3

Кадерле син, кеше-туганым!

19

4

Энҗе карлар явып үткән...

7

5

Акыл - тузмас кием, белем - кипмәс кое.

11

6

Ил өстендә илле дустың булсын.

4

7

Көлке көлә килә...

4

8

Һәр фасылың гүзәл, табигать!

9

Барлыгы

67+3 (контрольуку,

арадаш аттестация)

Темаларның сәгатьләргә бүленешеМифлардан чынбарлыкка (5 сәгать)

1.

Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты.

1

2.

Мифлар. Татар халык мифлары.

2

3.

Мәкальләр һәм әйтемнәр.

2

II.

Халык моңнары: җырлата да, елата да... (8 сәгать)

1.

Халык җырлары.

1

2.

Сөмбелә бәйрәме.Чуклеме.

2

3.

Уен җырлары. "Кәрия-Зәкәрия" җыры.

2

4.

Г.Тукайның "Туган тел" шигыре.

1

5.

Г.Тукайның "Туган авыл" шигыре.

1

6.

Татарстан Республикасы гимны.

1

III.

Кадерле син, кеше-туганым! (19 сәгать)

1.

Нәкый Исәнбәт. Язучы турында кыскача белешмә. "Өч матур сүз" шигыре

1

2.

Мәҗит Гафури. "Ана" шигыре.

2

3.

БСҮ. Бишек җырлары

1

4.

Габдулла Тукай. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат.

1

5.

"Шүрәле" әкият-поэмасы

3

6.

Фәрит Яруллин. Композитор турында белешмә.

1

7.

"Шүрәле" балеты.

1

8.

Муса Җәлил. Шагыйрьнең тормыш юлы

1

9.

Муса Җәлил. "Чәчәкләр" шигыре

2

10.

М.Җәлилнең музей-квартирасы

1

11.

Әмирхан Еники. Әдип турында кыскача белешмә

1

12.

Әмирхан Еники . "Туган туфрак" хикәясе.

4

IV.

Энҗе карлар явып үткән... (7 сәгать)

1.

Галимҗан Ибраһимов. Әдип турында кыскача белешмә. "Кар ява" хикәясе.

1

2.

БСҮ "Чыршы бәйрәме"

1

3.

Туфан Миңнуллин. Тормыш юлы турында мәгълүмат.

1

4.

"Акбай һәм Кыш бабай" пьесасы

2

5.

Проект. Яңа ел белән котлау.

2

V.

Акыл - тузмас кием, белем - кипмәс кое. (11 сәгать)

1.

Каюм Насыйри. Әдип турында кыскача белешмә.

1

2.

"Әбүгалисина" кыйссасы.

2

3.

Казанда Каюм Насыйри музее.

1

4.

Абдулла Алиш."Әни ялга киткәч" хикәясе.

2

5.

Фәнис Яруллин. Әдип турында кыскача белешмә."Кояштагы тап" хикәясе.

2

6.

Гөлшат Зәйнашева. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат."Кем булырга?" шигыре.

1

7.

БСҮ. Һөнәрләр (иҗади эш).

1

8.

Салих Сәйдәшев. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә.

1

VI.

Ил өстендә илле дустың булсын. (4 сәгать)

1.

Һади Такташ. Шагыйрь, аның балачагы турында мәгълүмат.

"Мокамай" поэмасы

2

2.

Эльмира Шәрифуллина. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат.

"Дуслык, чын дуслык!" шигыре

1

3.

БСҮ Минем дустым бар.

1

VII.

Көлке көлә килә... (3 сәгать)

1.

Шәүкәт Галиев. "Курыкма, тимим", "Атлап чыктым Иделне" шигырьләре

2

2.

Фаил Шәфигуллин. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

"Ике тиен акча" хикәясе.

2

VIII.

Һәр фасылың гүзәл, табигать! (9 сәгать)

1.

Гәрәй Рәхим. Шагыйрь турында кыскача мәгълүмат.

"Апрель" хикәясе.

2

2.

Гомәр Бәширов. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

"Туган ягым - яшел бишек" повестеннән өзек.

3

3.

БСҮ. Сабантуй бәйрәме.

1

4.

Лотфулла Фәттахов. Рәссамның тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат "Сабантуй" картинасы

1

5.

"Сабантуй" журналы

1

6.

Арадаш аттестация эше (проект, тест, иҗади эш).

1

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать, атнага 2 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү - 58 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 5 сәгать

Проект эше - 2

Контроль аудирование -2

Контроль уку -2

Арадаш аттестация эше -1

«Үрнәк программа»га кертелгән әдәби әсәрләр минимумы:

Г.Тукай. «Шүрәле» әкият-поэмасы, «Туган авыл» шигыре

М.Гафури. «Ана» шигыре

Һ.Такташ. «Мокамай» поэмасы

4. М.Җәлил. «Чәчәкләр» шигыре

Ә.Еники. «Туган туфрак» хикәясе

Г.Бәширов. «Туган җирем - яшел бишек» повестеннан «Язгы сабан туйлары» өзеге

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр

Уен җырлары

Татарстан Республикасы Дәүләт гимны

Н.Исәнбәт. "Өч матур сүз" шигыре

М.Җәлил. "Чәчәкләр" шигыреннән өзек

Р.Вәлиева. "Нәни чыршы" шигыре

Э.Шәрифуллина. "Дуслык, чын дуслык!" шигыре

1. Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

план

факт

Мифлардан чынбарлыкка (5 сәгать)

1

2

3

4

5

Халык моңнары: җырлата да, елата да... (8 сәгать)

6

7

8

Шулай дәвам итәсе

7. нче сыйныф

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• Татар халык йолаларына, бәйрәмнәренә, халкыбызның үткәненә кызыксыну булдыру;

• татар халкының бөек әдипләре иҗатын өйрәнү аша халкыбыз мирасына ихтирам тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү;

• туган илгә, туган җиргә мәхәббәт һәм ихтирам тәрбияләү;

• халкыбыз батырлыгына, хезмәт кешесенә ихтирам хисләре тәрбияләү;

• якыннарыңа, туганнарыңа ихтирам хисләре, мәрхәмәтлелек тәрбияләү;

• әдәби әсәрләрне өйрәнү аша сөйләм культурасын үстерү;

• белем алуның, укуның тормышта кирәклеген аңлау;

• гаделлек, кешелеклелек сыйфатлары, хайваннарга карата мәхәббәт, миһербанлы

лык хисләре тәрбияләү;

• сугыш авырлыгын үз җилкәләрендә күтәргән буынга, шул чор кешеләренә ихтирамлы булу;

• табигатькә карата күзәтүчәнлек булдыру, һава торышының үзгәрешен аңларга өйрәнү;

• тырышлык, хезмәт яратырга өйрәтү;

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;

• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;

• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

• парларда һәм күмәк эшли белү;

• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;

• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, әсәрне өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

• әдәби-теоретик төшенчәләрне рус әдәбияты белеме белән тәңгәлләштерү;

• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

• 7-8 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйренең исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

• 4 - 5 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;

• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы һ.б.), балалар матбугаты турында белү;

• төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

• 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

• төрле авторларның 3- 4 шигырен яттан сөйли белү;

• сүзлекләр, энциклопедияләр, интернет-ресурслардан файдаланып, үзеңә кирәкле материалны табу;

• төрле темаларга проект эше яклау;

• әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләреңә бәя бирү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Халык әйтсә - хак әйтә.

Йола фольклоры. Йола фольклоры турында төшенчә. Йолаларның төрләре. Аларның көнкүреш һәм дини гореф-гадәтләр белән бәйләнеше, төрләре, үзенчәлекләре. Гаилә йолалары. "Бәби туе", "Туй" йолалары турында белешмә. Аларны үткәрү тәртибе.

Халык авыз иҗаты. Бәетләр. Бәетләрнең лиро-эпик жанр булуы. "Сак-Сок" бәете. Кошларга әйләнгән ике бала язмышының фаҗигасе, бәетнең фантастик сюжетка корылган булуы.

Габдулла Тукай. Шагыйрь иҗаты турында белешмә."Милли моңнар" шигыре. Шагыйрь һәм милләт язмышы мәсьәләсе.

2. Аталар сүзе - акылның үзе.

Галимҗан Ибраһимов. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Алмачуар" хикәясе. Хайваннарга карата миһербанлылык хисләре тәрбияләү.

Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнү әйберләре. Түбәтәй (кәләпүш), калфак, читек, чулпы, беләзек, изү турында мәгълүмат. Милли киемнәрнең үзенчәлеге, халкыбыз үткән зур тормыш юлын, аның үткәнен һәм бүгенгесен чагылдыруы.

Рөстәм Яхин. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. Аның профессиональ җырлар, романслар, музыкаль әсәрләр башкаруындагы эшчәнлеге. Рөстәм Яхин - Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторы.

3. Ил язмышы - ир язмышы.

Гадел Кутуй. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Сагыну" нәсере. Сугыштагы кешенең кичерешләрендә туган ил образы.

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Бакчачылар" поэмасы. Әсәрләрдә лиризм, сәнгатьчә гадилек һәм осталык, ватанпәрвәрлек хисләре чагылышы.

Рафаил Төхфәтуллин. Язучы турында белешмә. "Җиләкле аланнар" повестенда балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге. Мәктәп тормышының үзенчәлекле детальләрдә чагылышы. Укучы һәм укытучы мөнәсәбәтләрен бала күңеле һәм хисләре аша тасвирлау.

Мөхәммәт Мәһдиев. Язучы турында белешмә. "Без - кырык беренче ел балалары" повесте (өзек). Бөек Ватан сугышы авырлыкларының әсәрдә чагылышы. Яшүсмерләр образы.

4. Һәр чорның үз герое.

Нәҗип Думави. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Беренче кар" шигыре. Табигатьнең матурлыгын тасвирлау.

Һади Такташ. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Алсу" поэмасы. Яшәү шатлыгы, оптимизм, үзеңне бәхетле тою хисләре чагылышы.

Хәсән Туфан. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Агыла да болыт агыла", "Тамчылар ни диләр?" шигырьләре. Чор белән бәйле шәхес фаҗигасе, хаксызга рәнҗетелгән кешеләр язмышы.

5. Туган җир ул була бер генә, туган җирнең кадерен бел генә!

Фәннур Сафин. Шагыйрь турында белешмә. "Туган җиремә" шигыре. Туган якны ярату хисләренең бирелеше.

Марсель Галиев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Нигез" повесте (өзек). Әсәрдә Бөек Ватан сугышы елларындагы вакыйгалар. Повестьта гореф-гадәтләрнең, йолаларның бирелеше. Туган җирнең, туган нигезнең кадерле, изге булуы, образларның бирелеше.

6. Актыктан хаклык җиңә.

Фатих Хөсни. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Сөйләнмәгән хикәя" әсәре. Баланың күңел дөньясын сурәтләүдә язучының осталыгы. Мавыгу төшенчәсенә салынган мәгънәне ачыклау, үзеңә-үзең хуҗа булуның мөһимлеге.

Фәнис Яруллин. "Ак төнбоек" хикәясе. Кешегә яхшылык эшләүнең күркәм гадәт икәнен, әмма аны һәрчак искә төшереп торуның кире тәэсир ясавын оста күрсәтү.

Рөстәм Галиуллин. Язучы турында белешмә. "Биш «икеле» хикәясе. Укуга, белем алуга уңай мөнәсәбәт тәрбияләү, кимчелекләрне юмор аша күрсәтү.

Айгөл Әхмәтгалиева. Язучы турында белешмә. "Табыш" хикәясе. Бала психологиясенең бирелеше, күркәм сыйфатлар тәрбияләү. Табылган әйбернең шатлык китермәвен аңлау.

7. Табигатькә дә табиб кирәк!

Мөдәррис Әгъләмов. Шагыйрь турында белешмә. "Сөйли ак каен..." шигыре. Җанландырылган табигать образлары. Экологик тәрбия.

Хәбир Ибраһим. Язучы турында белешмә. "Карач" хикәясе. Кешеләрнең табигатьтәге җан ияләренә мөнәсәбәте.

3. Тематик планлаштыру

Темаларның сәгатьләргә бүленеше (укытучы үзгәртә ала)Сәгать саны

Кереш дәрес

1

Халык әйтсә - хак әйтә.

12

1

Халык авыз иҗаты. Йола фольклоры.

1

Гаилә йолалары. Бәби туе.

1

"Туй" йолалары. Аларны үткәрү тәртибе .

1

Календарь йолалар. Нардуган.

1

Календарь йолалар. Покрау, Уярня.

1

Проект эше. Йолалар.

2

Халык авыз иҗаты. Бәетләр

1

"Сак-Сок" бәете.

2

Габдулла Тукай. Шагыйрь иҗаты турында белешмә."Милли моңнар" шигыре.

2

Аталар сүзе - акылның үзе

8

Галимҗан Ибраһимов . Язучының тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Алмачуар" хикәясеннән өзек.

4

Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнү әйберләре.

2

Иҗади эш. Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнү әйберләре.

1

Рөстәм Яхин. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. Рөстәм Яхин - Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторы.

1

Ил язмышы - ир язмышы

12

Гадел Кутуй. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Сагыну" нәсере.

2

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Бакчачылар" поэмасы.

2

Рафаил Төхфәтуллин. Язучы турында белешмә. "Җиләкле аланнар" повесте.

3

Мөхәммәт Мәһдиев. Язучы турында белешмә. "Без - кырык беренче ел балалары" повесте (өзек).

3

БСҮ Арчада татар әдипләре.

1

Иҗади эш (проект, презентация, реферат). Минем яраткан язучым.

1

Һәр чорның үз герое

6

Нәҗип Думави. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Беренче кар" шигыре

1

Һади Такташ. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Алсу" поэмасы.

3

Хәсән Туфан. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә."Агыла да болыт агыла", "Тамчылар ни диләр?" шигырьләре.

2

Туган җир ул була бер генә, туган җирнең кадерен бел генә!

7

Танылган татар җырчысы Әлфия Авзалова.

1

Фәннур Сафин. Шагыйрь турында белешмә. "Туган җиремә" шигыре.

1

Марсель Галиев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Нигез" повесте (өзек).

4

БСҮ Минем туган җирем.

1

Актыктан хаклык җиңә

12

Фатих Хөсни. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Сөйләнмәгән хикәя" әсәре.

3

Фәнис Яруллин. "Ак төнбоек" хикәясе.

3

Проект эше. "Суга батучыга беренче ярдәм".

1

Рөстәм Галиуллин. Язучы турында белешмә. "Биш «икеле» хикәясе.

2

Айгөл Әхмәтгалиева.Язучы турында белешмә. "Табыш" хикәясе.

2

БСҮ Яхшы һәм начар гадәтләр.

1

Табигатькә дә табип кирәк!

9

Мөдәррис Әгъләмов. Шагыйрь турында белешмә. "Сөйли ак каен..." шигыре.

1

Композитор Сара Садыйкова.

1

БСҮ. Танылган татар җырчылары һәм композиторлары.

1

Хәбир Ибраһим. Язучы турында белешмә. "Карач" хикәясе.

1

Проект эше. "Урман - тиңсез хәзинә".

2

"Көмеш кыңгырау" газетасы.

1

Ел дәвамында үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

1

Арадаш аттестация эше (тест, презентация, проект һ.б. эш төрләре).

1

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать, атнага 2сәгать

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү - 49 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 5 сәгать

Проект эше - 4 сәгать

Иҗади эшләр - 2 сәгать

Контроль аудирование -2 сәгать

Контроль уку -2 сәгать

Еллык кабатлау - 1 сәгать

Арадаш аттестация эше -1

Укытучы өчен резерв дәресләр -3

7 нче сыйныф өчен программага кертелгән әсәрләр минимумы

Г.Тукайның "Милли моңнар" шигыре

Г. Ибраһимовның "Алмачуар" әсәре

С. Хәкимнең "Бакчачылар" поэмасы

Һ.Такташның "Алсу" поэмасы

Г. Кутуй "Сагыну" нәсере

М.Мәһдиевнең "Без - кырык беренче ел балалары" әсәре ( повестьтан өзек)

М. Галиевның "Нигез" әсәре (( повестьтан өзек)

Ятлау өчен әсәрләр

Г.Тукайның "Милли моңнар" шигыреннән өзек.

Г.Кутуйның "Сагыну" нәсереннән өзек.

М.Мәһдиевнең "Без - кырык беренче ел балалары" повестеннән өзек.

Һ.Такташның "Алсу" поэмасыннан өзек.

Х.Туфанның "Агыла да болыт агыла" шигыреннән өзек.

4. Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

план

факт

1

Кереш дәрес

Халык әйтсә - хак әйтә

2

3

4

5

6

7

8

Аталар сүзе - акылның үзе

Шулай дәвам итәсе

7. нче сыйныф

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар, мәдәниятебезгә, тарихыбызга карата горурлык хисе тәрбияләү;

• татар халкының бөек әдипләре иҗатын өйрәнү аша халкыбыз мирасына ихтирам тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү;

• милли үзаң тәрбияләү, туган телгә, милли тарихка ихтирам хисе уяту;

• туган җирне ярату, туган як кадере, милләт язмышы, чит илләрдәге танылган милләттәшләребез турында аңлап калу;

• сугыш авырлыгын үз җилкәләрендә күтәргән буынга, шул чор кешеләренә ихтирам тәрбияләү;

• гражданлык һәм патриотик хисләр, кыюлык, батырлык, туган илгә бирелгәнлек, аны саклый белү сыйфатлары тәрбияләү;

• әхлак тәрбиясе бирү; өлкән буынга, аналарга тирән мәхәббәт, кешелеклелек, кече күңеллелек, миһербанлылык хисләре тәрбияләргә омтылу, гаилә, кеше кадере, әти-әни кадерен белергә өйрәтү;

• хезмәткә мәхәббәт, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү;

• ихтыяр көче, рухи ныклык сыйфатлары тәрбияләү;

• дөреслекне аңлау, аны яклау һәм дөреслек белән яшәү мәгънәсен аңлау.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;

• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;

• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

• парларда һәм күмәк эшли белү;

• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;

• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, әсәрне өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

• әдәби-теоретик төшенчәләрне рус әдәбияты белеме белән тәңгәлләштерү;

• татар әдәбиятының һәм тарихи мәгълүматларның дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

• 8-9 татар, рус язучы-шагыйрьләренең исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

• 5-6 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматле булу;

• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, тыюлык, концерт залы һ.б.), балалар матбугаты турында белү;

• 7 мәкаль, 7 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

• төрле авторларның 3-4 шигырен яттан сөйли белү;

• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзеңә кирәкле материалны табу;

• төрле темаларга проект эше яклау;

• әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләреңә бәя бирү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана

Халык авыз иҗаты. Фольклор жанрлары буларак риваятьләр, аның ничек барлыкка килүе. Риваять төрләре. Тарихи риваятьләр. Татар халкының "Сихерче кыз" риваяте. Әсәрдә Казан образының бирелеше, тарихы. Әлеге риваятькә хас әкияти алымнар. Топонимик риваятьләр. Шәһәр, авыл, тау һәм елга атамаларының килеп чыгышы

Легендалар. Аның төрләре. Легенданың риваятьтән аермалы яклары. "Күке каян барлыкка килгән?", «Зөһрә кыз» легендалары. Легендада Зөһрә образының бирелеше. Әсәрдә хыял мотивлары, аның кеше язмышын ачудагы роле. Әсәрдә гаиләдәге мөнәсәбәтләрнең бирелеше.

Музыка уен кораллары, аларның халык тормышындагы роле.

2. Без тарихта эзлебез

Тарихи ядкарьләр буларак cәяхәтнамә һәм елъязма жанрлары. Ибне Фадлан - X гасырның беренче яртысында яшәгән гарәп сәяхәтчесе. Ибн Фадланның 921 - 922 нче елларда Болгар дәүләтенә сәфәре вакытында язылган сәяхәтнамәсе. Фатих Кәрими. ""Аурупа сәяхәтнамәсе"

Тарихи һәйкәл буларак Казан Кремле, аның төзелү тарихы. Кремльнең бүгенге торышы. Казан Кремле тыюлыгы.

Габдулла Тукай. Язучының 1895 нче елда Җаек (Уральск) шәһәренә китүе. Анда Тукайның җәмәгать эшлеклесе, журналист, тәрҗемәче һәм шагыйрь буларак формалашуы. 1907 нче елда кире Казанга кайтуы. Шагыйрь иҗатының Казан чоры. Казанда аралашкан дуслары, балалар әдәбиятына һәм халык әдәбиятын өйрәнүгә керткән өлеше, театр эшчәнлегенә игътибары, сәяхәтләре, иҗтимагый эшчәнлеге. "Әл-ислах" газетасындагы эшчәнлеге. Габдулла Тукайның "Пар ат" шигыре. Аның язылу тарихы. "Пар ат" шигыренең лирик герое, аның кичерешләре, өметләре. Пар ат образының символикасы. Табигать, кучер образларының бирелеше, мәгънәләре.

Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт премияcе. Премиянең беренче лауреатлары.

Күренекле рәссам, сынчы Бакый Урманченың (1897 - 1990) тормышы. Ул тудырган скульптур портретлар, картиналар. Бакый Урманченың "Пар ат" шигыренә иллюстрациясе. Картинада Габдулла Тукай шигырендә сурәтләнгән вакыйганың бирелеше.

Бөек җырчы Илһам Шакиров. Тормышы һәм иҗат юлы.

3. Онытылмас еллар

Сугыш турындагы җырлар. Роберт Әхмәтҗановның "Озатып вокзаллар каршында…" ("Солдатлар") шигыре. Сугышка баласын озаткан Ана образы.

Фатих Кәримнең тормышы, иҗаты. Аның иҗатында сугыш темасы, образларның бирелеше. Шагыйрьнең "Ант" шигыре, «азатлык» һәм «явызлык» проблемалары.

Туфан Миңнуллин. Күренекле драматург, язучы, публицист һәм җәмәгать эшлеклесенең тормышы һәм иҗаты. "Моңлы бер җыр" драмасы. Әсәрдә М. Җәлил образының бирелеше, аның тоткынлыктагы тормышы.

Казанда Муса Җәлил һәйкәле һәм җәлилчеләргә куелган барельефлар.

Марсель Сәлимҗанов. Режиссёрның тормышы, иҗаты. Аның татар профессиональ театрының, милли драматургиянең үсешенә керткән өлеше.

Ринат Таҗетдинов. Халык артистының тормышы һәм иҗаты, ул тудырган онытылмас образлар.

Фронт хатлары, аның халык тормышындагы роле. Муса Җәлилнең кызы Чулпанга язган хаты, Фатих Кәрим хатлары. Татар әдәбиятында эпистоляр жанр. Әдәбият теориясе. Эпистоляр жанр турында төшенчә.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

4. Әтинең зур бүреге иртә киелде

Нур Әхмәдиев. Язучы иҗаты турында белешмә. "Җиңү көне" шигыре. "Минем туган көнем" хикәясе.

Разил Вәлиев. Тормышы һәм иҗади эшчәнлеге. "Ватаным" шигыре. Сугыш, аның гади халык, балалар җилкәсенә алып килгән авырлыгы.

Бәйләнешле сөйләм үстерү . "Беркем дә, бернәрсәдә онытылмый!"

5. Ана - изге, Ана - бөек, аңа - дан!

Шәриф Камал. Әдипнең тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Буранда" новелласы. Төп геройның язмышы. Аның эчке дөньясы, күңел халәте. Психологик алымнар. Әсәрдә Ана образына хас сыйфатлар. Әдәбият теориясе. Әдәби деталь. Матур әдәбиятта психологизм. Новелла турында төшенчә.

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат. Иҗатында яктырткан темалар. "Җырларымда телим" шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, поэтик яңгырашы, сурәтләү чаралары. Шигырьдә күтәрелгән проблемалар.

Әниләр турында җырлар.

Луиза Батыр-Болгари. Композиторның тормыш юлы, иҗаты.

Шәриф Хөсәенов. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүмат. Беренче драмалары турында белешмә. "Әниемнең ак күлмәге" ("Әни килде") драмасы. Драмада ана образының бирелеше. Ананың язмышы, балаларына булган мәхәббәте.

Фоат Садриев. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Таң җиле" романы. Романда бирелгән образларның язмышы, ана (Нуриәсма) образының бирелеше. Нәсимә белән Фәритнең үз-үзләрен тотышы, уллары Маратның авылда терелүе, сөйләшә башлавы, дуслар табуы. Авторның әйтергә теләгән фикере.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау, иҗади эш.

6. Көлсәң - көл, еласаң - ела!

Беренче сатирик журналлар. Беренче сатирик журналлар турында белешмә. Вакытлы матбугатны башлап җибәргән шәхесләр. Әдәбият теориясе. Сатира турында төшенчә. Галиәсгар Камал. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты, татар әдәбиятында тоткан урыны. "Банкрот" сатирик комедиясе. Сираҗетдин Туктагаевның тормыш, көнкүреше, уйлаган хәйләсе. Тирә-юньдәге образларның үз-үзләрен тотышы. Галиәсгар Камалның "Банкрот" комедиясе турында белешмә. Әсәрнең сәхнә тарихы. Әдип тарафыннан күтәрелгән проблема.

Әдәбият теориясе. Конфликт турында төшенчә. Сарказм. Проза әсәрләрендә сатира.

Гамил Афзал. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. Юмор-сатира өлкәсендә тоткан урыны "Юл газабы" хикәясе. Хикәяләүче авторның язмышы турында белешмә. Әдәбият теориясе. Сатирик шигырь. Ирония турында төшенчә.

7. Даһи гомере - халкы хәтерендә!

Ренат Харис. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. "Ике гөл" шигыре. Шигырьнең идеясе, төзелеше. Шигырьгә салынган мәгънә. Автор әйтергә теләгән фикер.

Галия Кайбицкая. Актрисаның тормыш юлы турында белешмә. Татар музыка сәнгатен һәм операсын үстерүгә керткән өлеше.

Рабит Батулла. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. Төрле жанрларда иҗат итүе. "Бию" кыйссасы. Рудик белән бәйле, госпитальдә булган көлкеле вакыйганың әдәби гәүдәләнеше. Яшь талантның беренче уңышы.

"Ялкын" журналы. Журналның тарихы. Журнал рубрикалары. Мәкаләләрнең эчтәлеге

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

3. Тематик планлаштыру

Темаларның сәгатьләргә бүленеше (укытучы үзгәртә ала)Сәгать саны

Кереш дәрес

1

1. Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана

7

1

Халык авыз иҗаты, риваять жанры

1

"Сихерче кыз" риваяте .

1

Казан турында риваятьләр. Топономик риваятьләр

1

Легендалар. Күке каян барлыкка килгән? Зөһрә кыз.

2

Музыка уен кораллары, аларның халык тормышындагы роле

1

Проект эше. Музыка уен кораллары

1

2. Без тарихта эзлебез

14

Сәяхәтнамә һәм елъязма жанрлары

1

Ибне Фадланның 921 - 922 нче елларда Болгар дәүләтенә сәфәре вакытында язылган сәяхәтнамәсе

1

Фатих Кәрими. «Аурупа сәяхәтнамәсе»

1

Сәяхәтнамә язу (иҗади эш)

1

Казан Кремле тыюлыгы

1

Проект эше. "Казанның тарихи урыннары/ Минем урамымның тарихы"

2

Габдулла Тукай. Габдулла Тукайның "Пар ат" шигыре

2

Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт премияcе

1

Күренекле рәссам, сынчы Бакый Урманче

2

Татар халкының бөек җырчысы Илһам Шакиров

2

3. Онытылмас еллар

12

Сугыш турындагы җырлар

1

Фатих Кәримнең тормышы, иҗаты. "Ант" шигыре

2

Туфан Миңнуллин. "Моңлы бер җыр" драмасы.

3

БСҮ. Казанда Муса Җәлил һәйкәле һәм җәлилчеләргә куелган барельефлар.

1

Марсель Сәлимҗанов. Режиссёрның тормышы, иҗаты

1

Ринат Таҗетдинов. Халык артистының тормышы һәм иҗаты

1

Фронт хатлары.

1

Иҗади эш. Бирем буенча хат язу

1

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау

1

4. Әтинең зур бүреге иртә киелде

5

Нур Әхмәдиев. Язучы иҗаты турында белешмә. "Җиңү көне" шигыре.

1

Нур Әхмәдиев "Минем туган көнем" хикәясе

2

Разил Вәлиев. Тормышы һәм иҗади эшчәнлеге. "Ватаным" шигыре.

1

БСҮ " Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый!"

1

5. Ана - изге, Ана - бөек, аңа - дан!

13

Шәриф Камал. Әдипнең тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. "Буранда" новелласы

2

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты. "Җырларымда телим" шигыре

1

Әниләр турында шигырьләр

1

Луиза Батыр-Болгари. Композиторның тормыш юлы, иҗаты

1

Шәриф Хөсәенов. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты. "Әниемнең ак күлмәге" ("Әни килде") драмасы

2

Фоат Садриев. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты. "Таң җиле" романы

4

БСҮ. Әниләр- иң кадерле кешеләр

1

Иҗади эш."Ана - бөек исем"

1

6. Көлсәң - көл, еласаң - ела!

6

Беренче сатирик журналлар

1

Галиәсгар Камал. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты. "Банкрот" сатирик комедиясе

2

Күренекле актер Габдулла Кариев

1

Гамил Афзал. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты. "Юл газабы" хикәясе.

2

7. Даһи гомере - халкы хәтерендә!

7

Ренат Харис. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә.

"Ике гөл" шигыре

1

Галия Кайбицкая. Актрисаның тормыш юлы

1

Рабит Батулла. Әдипнең тормыш юлы, иҗаты. "Бию" кыйссасы.

2

"Ялкын" журналы

1

Проект. "Без журнал чыгарабыз"

1

Теманы кабатлау

1

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать:

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү - 52

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 3

Проект эше - 4

Иҗади эшләр - 3

Кабатлау дәресләре - 2

Язма эшләр:

Контроль аудирование -2

Контроль уку - 2

Арадаш аттестация эше -1

«Үрнәк программа»га кертелгән әдәби әсәрләр минимумы

Г.Тукайның "Пар ат" шигыре

Ш.Камалның "Буранда" новелласы

С.Хәкимнең "Җырларымда телим" шигыре

Г.Афзалның "Юл газабы" хикәясе

Ф.Садриевның "Таң җиле" романыннан өзек

Р.Харисның "Ике гөл" шигыре

Т.Миңнуллинның "Моңлы бер җыр" драмасыннан өзек

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр

Г.Тукайның "Пар ат" шигыреннән өзек

Ф.Кәримнең "Ант" шигыре

Р.Вәлиевнең "Ватаным" шигыре

С.Хәкимнең "Җырларымда телим" шигыре

Р.Харисның "Ике гөл" шигыре

4. Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

план

Факт

1

Кереш дәрес

Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана

2

3

4

5

6

7

8

Шулай дәвам итәсе

7. нчы сыйныф

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• туган илгә мәхәббәт, туган телгә сакчыл караш тәрбияләү;

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;

• татар халкының классик әдипләре иҗатына хөрмәт тәрбияләү, эстетик тәрбия бирү;

• төрле милләт кешеләренә карата ихтирам хисе тәрбияләү;

• татар халкының үткәненә, тарихына аңлы караш булдыру;

• әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;

• кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;

• гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;

• тормышта үз урыныңны табарга тырышу, кешелеклелек сыйфатларын үстерү, кеше гомере, үзеңнән соң эз калдыру, яшәү мәгънәсе турында уйланырга өйрәнү.

• алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;

• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;

• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;

• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;

• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;

• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;

• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;

• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;

• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;

• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

• парларда һәм күмәк эшли белү;

• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;

• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, әсәрне өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

• әдәби-теоретик төшенчәләрне рус әдәбияты белеме белән тәңгәлләштерү;

• татар әдәбиятының һәм тарихи мәгълүматларның дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

• 12-13 татар, рус, чит ил язучы-шагыйрьләренең исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

• 6-8 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;

• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, тыюлык, концерт залы һ.б.), балалар матбугаты турында белү;

• төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

• 7−8 мәкаль−әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

• төрле авторларның 4−5 шигырен яки әсәрдән өзекне яттан сөйли белү;

• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

• төрле темаларга проект эше яклау;

• әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Атадан улына чын мирас − сүздер

Халык авыз иҗаты. Дастаннар. Халык авыз иҗатының эпик жанры дастан турында төшенчә. Дастаннарның төрләре. "Идегәй" дастаны. Аның төп герое. Дастанда тарихи шәхесләрнең сурәтләнүе. Әсәрдә ил белән идарә итү, халык язмышы мәсьәләсе. Әдәбият теориясе. Халык авыз иҗаты. Дастан.

Кол Гали язмышы. Аның "Кыйссаи Йосыф" поэмасы. Йосыфның язмышы. Туганнар арасындагы мөнәсәбәтләр. Йосыф-Зөләйха мәхәббәте. Сюжетта кешеләрне ярату (гуманизм), гаделлек карашларының чагылышы.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

2. Гөл үссә - җирнең күрке,

Кыз үссә - илнең күрке

Габделҗаббар Кандалыйның тормыш юлы һәм иҗаты. "Сахибҗамалга" поэмасы. Шагыйрьнең әдәбиятка алып килгән яңалыгы. Әсәрдә мәхәббәтнең чагылышы. Хатын-кыз гүзәллеген тасвирлауда шагыйрьнең табышлары

Габдулла Тукайның тормыш юлы һәм эшчәнлеге турында белешмә. Әдипнең Казан чоры иҗаты. "Татар кызларына" шигырендә күтәрелгән мәсьәләләр. Әсәрдә лирик геройның хисләрен ачыклау. Г.Тукайның татар кызлары турындагы хыял-өметләре. Казан шәһәрендә Габдулла Тукай музее турында мәгълүмат. Әдәбият теориясе. Антитеза.

Фатих Әмирханның тормыш юлы һәм иҗаты. Әдипнең күпкырлы иҗаты. "Хәят" повесте. Төп каһарман образы. Аңа хас сыйфатлар. Бай татар зыялыларының гаилә тормышы һәм гореф-гадәтләре. Шул шартларда үскән татар кызының холкы тәрбияләнү, омтылыш-теләкләре чагылу. Рус дөньясы белән аралашып үскән яшь кешенең дөньяга һәм яшәү тәртипләренә карашында каршылыклар туу. Кеше психологиясен тасвирлауда авторның осталыгы.

Аяз Гыйләҗевның тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Аның "Җомга көн, кич белән..." повесте. Әсәрдә Бибинур образының бирелеше. Бибинур әбинең изге күңеллелеге, шәфкатьлелеге. Авторның кешеләрдә яхшылык, игелеклелек кебек сыйфатларның кими баруына борчылуы. Повестьның А.Солжиницинның «Матрёнин двор» әсәре белән уртак һәм аермалы яклары. Әсәрнең сәнгатьнең башка төрләре белән бәйләнеше .

Рөстәм Мингалим иҗаты. Шагыйрьнең прозасы. "Сап-сары көзләр" хикәясе. Сугыш чоры кешеләренең язмышы, тормышы сурәтләнеше.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

3. Бер йөрәктә туган җыр икенче йөрәкне кузгата

Әдәбият теориясе. Лирика. Пейзаж лирикасы.

Ркаил Зәйдулла турында белешмә. "Буранда" шигырендә сурәтләнгән табигать күренеше. Шагыйрь хисләрен ачу юллары .

Мөхәммәт Мирза тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Иҗатына хас үзенчәлекләр. Әдәбият теориясе. Күңел лирикасы

Фирүзә Җамалетдинованың иҗаты. Аның "Ташлар", "Кунак көткән кебек" шигырьләренең идея-проблематикасы.

Рәшит Әхмәтҗанов тормышы һәм иҗаты турында белешмә. "Сандугач керде күңелгә" шигырендә шагыйрь хисләренең чагылышы

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

4. Театр - яктылыкка, нурга илтә!

Галиәсгар Камал тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Драматург каләменә хас сыйфатлар. "Беренче театр" комедиясендә конфликт һәм аның чишелеше, образларның үзенчәлекле якларын ачу. Әдәбият теориясе. Сүз уйнату. Монолог.

Беренче хатын-кыз татар артисткасы Сәхибҗамал Гыйззәтуллина-Волжская иҗаты, театр сәнгатен үстерүдәге эшчәнлеге.

Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры турында белешмә.

Халисә Мөдәррисованың тормышы һәм иҗаты. "Бәйге хакы" повестеннан өзек белән танышу. Язучының кеше язмышы турындагы ачыш-табышлары. Артистлар тормышын яктыртудагы яңалыгы. Аның сәхнә әсәре булып уйналуы.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

5. Мең шифага ия кулларда

Күпме язмышларның эзе бар...

Габдрахман Әпсәләмовның тормыш юлы һәм иҗаты. "Ак чәчәкләр" романында күтәрелгән проблемалар. Әсәрдә табиблар һәм шәфкать туташларының хезмәтен чагылдыру үзенчәлеге. Әдәбият теориясе. Роман. Хронотоп.

Саҗидә Сөләйманованың тормышы һәм язмышы турында белешмә. Әдинең шигъри осталыгы. Шагыйрәнең прозасы. Табиблар тормышын чагылдырган "Гөлбадран" повестеннан алынган "Дөнья бу!.." өзеге белән танышу. Сәламәтлек сагында торучы табибларның үз эшләренә һәм кешеләргә мөнәсәбәте. Медицинада хирург хезмәте турында сөйләшү.

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

6. Укытучым! Синең бөек исемең

Йөрәгемдә мәңге сакланыр...

Мөхәммәт Мәһдиевнең тормыш юлы һәм иҗаты. Әдип каләменә хас сыйфатлар. "Фронтовиклар" романында укытучылар тормышын һәм эшчәнлеген чагылдыру үзенчәлеге. Төп герой Рушад образы. Әдәбият теориясе. Тип.

Вакыйф Нуриевның тормыш юлы һәм иҗаты. "Инша" хикәясендә Әкрәм образының бирелеше. Хикәядәге юморны аңлау.

7. Авыр эшкә беләк бар,

Кыю эшкә йөрәк бар

Хәсән Сарьянның тормыш юлы һәм иҗаты. Иҗатында лиризм. "Әткәм һөнәре" повестенда яшь кеше образын ачу үзенчәлекләре, аларда әхлакый сыйфатларның бирелеше. Татар халкының борынгыдан килгән һөнәрләре турында белешмә бирү.

Илдар Юзеевның тормыш юлы һәм иҗаты. Аның шигъри һәм драматурглык осталыгы. "Таныш моңнар" поэмасында яшь кешенең тормыш юлын сайлауны чагылдыру.

Хисам Камаловның тормыш юлы һәм иҗаты. "Очучы" хикәясендә күтәрелгән проблемалар. Очучы һөнәре турында мәгълүмат бирү.

Мәдинә Маликованың тормыш юлы һәм иҗаты. "Казан каласы - таш кала" повестенда архитекторлар һөнәренә хас сыйфатларны чагылдыру үзенчәлеге.

3. Тематик планлаштыру

Сәгать саны

Кереш дәрес

1

Атадан улына чын мирас − сүздер

7

Гөл үссә - җирнең күрке,

Кыз үссә - илнең күрке

13

Бер йөрәктә туган җыр икенче йөрәкне кузгата

5

Театр - яктылыкка, нурга илтә!

9

Мең шифага ия кулларда

Күпме язмышларның эзе бар...

6

Укытучым! Синең бөек исмең

Йөрәгемдә мәңге сакланыр...

9

Авыр эшкә беләк бар,

Кыю эшкә йөрәк бар

15

9

Ел буе өйрәнгәннәрне гомумиләштереп кабатлау

1

10

Арадаш аттестация эше.

1

Темаларның сәгатьләргә бүленеше

Сәгать саны

Кереш дәрес

1

Атадан улына чын мирас − сүздер

7

1

Халык авыз иҗаты. Дастаннар

1

2-3

Идегәй" дастаны

2

4-6

Кол Гали язмышы. Аның "Кыйссаи Йосыф" поэмасы

3

7

Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау

1

Гөл үссә - җирнең күрке,

Кыз үссә - илнең күрке

13

8

Габделҗаббар Кандалыйның тормыш юлы һәм иҗаты. "Сахибҗамалга" поэмасы.

1

9-10

Габдулла Тукайның Казан чоры иҗаты. "Татар кызларына" шигырендә

2

11-13

Фатих Әмирханның тормыш юлы һәм иҗаты. "Хәят" повесте

3

14-17

Аяз Гыйләҗевның тормышы һәм иҗаты. "Җомга көн, кич белән..." повесте

4

18-19

Рөстәм Мингалим иҗаты. "Сап-сары көзләр" хикәясе

2

20

БСҮ "Гаиләдә кыз бала тәрбияләү"

1

Бер йөрәктә туган җыр икенче йөрәкне кузгата

5

21

Ркаил Зәйдулла турында белешмә. "Буранда" шигыре.

1

22

Мөхәммәт Мирза тормышы һәм иҗаты.

1

23

Фирүзә Җамалетдинованың иҗаты. "Ташлар", "Кунак көткән кебек" шигырьләре

1

24

Рәшит Әхмәтҗанов тормышы һәм иҗаты турында белешмә. "Сандугач керде күңелгә"

1

25

Лирика бүлеген кабатлау. Минем яраткан шигырем.

1

Театр яктылыкка, нурга илтә!

9

26-29

Галиәсгар Камалның тормыш юлы һәм иҗаты, "Беренче театр" комедиясе

4

30

Сәхибҗамал Гыйззәтуллина-Волжскаяның тормыш юлы һәм иҗаты

1

31

Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры

1

32

Халисә Мөдәррисованың тормыш юлы һәм иҗаты. "Бәйге хакы" повестеннан өзек

2

33-34

БСҮ. Театр сәнгате турында.

1

Мең шифага ия кулларда

Күпме язмышларның эзе бар...

6

35-38

Габдрахман Әпсәләмовның тормыш юлы һәм иҗаты. "Ак чәчәкләр" романы

4

39-40

Проект эше. Табиб һөнәре турында

2

Укытучым! Синең бөек исемең

Йөрәгемдә мәңге сакланыр...

9

41-44

Мөхәммәт Мәһдиевнең тормыш юлы һәм иҗаты. "Фронтовиклар" романы

4

45-46

Вакыйф Нуриевның тормыш юлы һәм иҗаты. "Инша" хикәясе

2

47

Фәнис Яруллинның "Сез иң гүзәл кеше икәнсез"

1

48-49

Иҗади эш. Минем яраткан укытучым

2

Авыр эшкә беләк бар,

Кыю эшкә йөрәк бар.

15

50-53

Хәсән Сарьянның тормыш юлы һәм иҗаты.. "Әткәм һөнәре" повесте

4

54-56

Илдар Юзеевның тормыш юлы, иҗаты. "Таныш моңнар"поэмасы

3

57-58

Хисам Камаловның тормыш юлы һәм иҗаты. "Очучы" хикәясе

2

59-61

Мәдинә Маликованың тормыш юлы һәм иҗаты. "Казан каласы - таш кала" повесте

3

62

Нур Әхмәдиевның "Авылдашым" шигыре

1

63-64

Проект эше. "Заман һөнәрләре"

2

65

Ел буе өйрәнгәннәрне гомумиләштереп кабатлау

1

66

Арадаш аттестация эше.

1

Сәгать саны: барлыгы 68 сәгать, атнага 2 сәгать

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү - 56 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү - 2 сәгать

Проект эше - 4 сәгать

Иҗади эшләр - 2 сәгать

Контроль аудирование - 2 сәгать

Еллык кабатлау - 1 сәгать

Арадаш аттестация эше -1

«Үрнәк программа»га кертелгән әдәби әсәрләр минимумы:

Г.Тукайның "Татар кызларына" шигыре

Ф.Әмирханның "Хәят" повестеннан өзек

Г.Камалның "Беренче театр" комедиясе

Г.Әпсәләмовның "Ак чәчәкләр" романыннан өзек

А.Гыйләҗевнең "Җомга көн, кич белән..." повестеннан өзек

Р.Мингалимнең "Сап-сары көзләр" хикәясе

Р.Әхмәтҗановның "Сандугач керде күңелгә" шигыре

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Фатих Әмирханның "Хәят" повестеннан өзек

Рәшит Әхмәтҗановның "Сандугач керде күңелгә" шигыре

Галиәсгар Камалның "Беренче театр" комедиясеннән бер монолог

Фәнис Яруллинның "Сез иң гүзәл кеше икәнсез" шигыре

Илдар Юзеевның "Таныш моңнар" поэмасыннан өзек

Нур Әхмәдиевның "Авылдашым" шигыре

4. Календарь-тематик план

№

Дәрес темасы

Сәгать саны

Үткәрү вакыты

план

факт

1

Кереш дәрес

Атадан улына чын мирас − сүздер

2

3

4

5

6

7

8

Шулай дәвам итәсе

3. Белемнәр, осталыклар һәм күнекмәләрне бәяләүнең нормалары hәм критерийлары

Укучыларның белем һәм күнекмәләрен телдән һәм язмача тикшерү эшләренең күләме:

1. 4 нче сыйныфлар:

Эш төрләре

1 нче сыйныф

2 нче сыйныф

3 нче сыйныф

4 нче сыйныф

1.

Тыңлап аңлау

Сүзләр, сүзтезмәләр

0,1-0,2 минут

0,2-0,4 минут

0,3-0,5 минут

2.

Диалогик сөйләм

3 реплика

4 реплика

5 реплика

6 реплика

3.

Монологик сөйләм

4 фраза

5 фраза

6 фраза

7 фраза

4.

Һәр тема буенча аралаша белү күнекмәләрен ситуатив күнегүләр аша тикшерү

2

2

3

4

5.

Уку

15-25 сүз

25-35 сүз

35-45 сүз

45-55 сүз

Тыңлап аңлау

Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

тыңлаганда җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;

сүзләрне, җөмләләрне тыңлап тәрҗемә итә белү;

ишеткән сөйләмнең, җөмләнең эчтәлегенә төшенү.

Тыңлап аңлауны бәяләү

Тыңланган татар сөйләмен тулаем аңлап, төп эчтәлеген сөйләп бирә алганда, «5»ле куела.

Тыңланган татар сөйләмен аңлап, эчтәлеген якынча дөрес сөйли алганда, «4»ле куела.

Тыңланган татар сөйләмен аңлап, эчтәлеген өлешчә генә сөйли алганда, «3»ле куела.

Тыңланган татар сөйләменең эчтәлеген тулаем аңламаганда, «2»ле куела.

Диалогик сөйләм

Өйрәнелгән эчтәлек нигезендә әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра, сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;

программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына жавап бирү һәм сораулар куя белү;

дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу.

Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, «5»ле куела.

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, «4»ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлексез диалогик сөйләм төзегәндә, «3»ле куела.

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча диалог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Монологик сөйләм

Җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;

үзе, гаиләсе һәм дуслары (укуы, уеннары, туган җире, мәктәбе һ.б. темалар) турында кечкенә мәгълүмат бирә белү.

Монологик сөйләмне бәяләү

Әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле монологик сөйләм өчен «5»ле куела.

Аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган, эчтәлеге ягыннан тулы монологик сөйләм өчен «4»ле куела.

Сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4-6 хаталы, эчтәлеге ягыннан эзлекле булмаган монологик сөйләм өчен «3»ле куела.

Лексик темага монолог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Уку

Татар алфавитындагы хәрефләрне таный белү;

хәреф-аваз системасын аера, татар теленә хас булган авазларны дөрес әйтеп укый белү;

дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;

тексттагы тыныш билгеләренә карап, тиешле пауза һәм интонацияләрне үтәү, өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонацияләре белән уку;

укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълүматны аерып ала белү;

кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

укыганда сүзлекләр куллана белү.

Укуны бәяләү

Текстның эчтәлеген тулаем аңлап, сәнгатьле итеп укыганда, «5»ле куела.

Текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп укыганда, әмма 2-3 орфоэпик хата (авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, интонацияне сакламау) булганда, «4»ле куела.

Текстның эчтәлеген өлешчә аңлап укыганда, 4-6 тупас орфоэпик хата булганда, «3»ле куела.

Текстның эчтәлеген тулысынча аңламыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып укыганда, «2»ле куела.

5-9 нчы сыйныфлар

5 нче сыйныф

Тыңлап аңлау

Программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә төрле төрдәге 0,6-0, 7 минутлык тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү; сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, мәгълүмати характердагы текстларны, вакытлы матбугат язмаларын тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикер әйтү, аралашуга чыгу.

Диалогик сөйләм

Программа кысаларындагы тематикада диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү: диалог - сораштыру, диалог - тәкъдим, диалог - фикер алышу, катнаш диалоглар. Диалог күләме: һәр катнашучы ягыннан кимендә 5-7 реплика.

Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән темалар кысасында сөйләмнең коммуникатив типлары буенча бәйләнешле сөйләмне камилләштерү: сурәтләп сөйләү, эчтәлек сөйләү, хикәя төзү, персонажларны характерлау, хәбәр итү. Монологик сөйләм күләме: кимендә 6- 8 фраза.

Уку

Программаның предмет эчтәлегенә туры килгән 55-60 сүзле әдәби, фәнни-популяр, рәсми характердагы текстлар белән танышу барышында, мәгълүмат белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Мәгълүматны танып белү, үзләштерү ихтыяҗыннан чыгып, тәкъдим ителгән текстларны аңлап укырга өйрәнү.

Күрмә-символик мәгълүматлы, иллюстрацияле, таблицалы текстлар белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Текст укыганда, кирәкле мәгълүматны аерып алу, системага салу, чагыштыру, анализлау, гомумиләштерү, интерпретацияләү һәм үзгәртү кебек эшчәнлекләрне үзләштерү.

Текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлау.

6 нчы сыйныф

Тыңлап аңлау.

0,8-0,9 минутлык текстны тыңлап, эчтәлеген эзлекле итеп телдән яки язмача сөйләп бирү; төрле жанрдагы текстларны тыңлап аңлау һәм эчтәлеге буенча биремнәр башкара алу сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; әдәби әсәрләрдән өзекләрне, мәгълүмати характердагы текстларны, вакытлы матбугат язмаларын тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикер әйтү, аралашуга чыгу;

Диалогик сөйләм.

Җәенкеләндерелгән сорау, җавап, килешү, килешмәү, шикләнү, хуплау һәм башка репликаларын дөрес кулланып, аралашу ситуациясе буенча сөйләшү үткәрә белү.

Тәкъдим ителгән ситуация буенча сөйләшү үткәрү (һәр укучының репликалар саны 7дән ким булмаска тиеш).

Сөйләм гыйбарәләрен (речевой этикет) урынлы кулланып, диалог төзеп сөйли алу.

Монологик сөйләм.

Тема буенча хикәя төзеп сөйли алу(җөмләләр саны 8-10 фразадан ким булмаска тиеш).

Тасвирлау, хикәяләү, фикер йөртү, бәяләү элементларын кертеп, укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген сөйләп бирү.

Шигырьләрне яттан сөйли белү.

Уку.

Татар теленең әйтелеш нормаларын үтәп, аерым җөмләләрне диалогик һәм монологик текстларны (60-70 сүзле) сәнгатьле итеп һәм эчтәлегенә тулысынча төшенеп укый алу.

Укылган текстның эчтәлегенә, анда күтәрелгән мәсьәләләргә, геройларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү.

Татар балалар әдәбиятының күренекле вәкилләре турында сөйли белү.

7 нче сыйныф

Тыңлап аңлау.

Программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү; сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, мәгълүмати характердагы текстларны тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикер әйтү, аралашуга чыгу.

Тыңлап аңлау күнегүләренең вакыт ягыннан яңгырау озынлыгы: 1 минут

Диалогик сөйләм

Программа кысаларындагы тематикада диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү: диалог - сораштыру, диалог - тәкъдим, диалог - фикер алышу, катнаш диалоглар. Диалог күләме: һәр катнашучы ягыннан кимендә 7-8 реплика.

Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән темалар кысасында сөйләмнең коммуникатив типлары буенча бәйләнешле сөйләмне камилләштерү: сурәтләп сөйләү, эчтәлек сөйләү, хикәя төзү, персонажларны характерлау, хәбәр итү. Монологик сөйләм күләме: кимендә 8-10 фраза.

Уку

Программаның предмет эчтәлегенә туры килгән әдәби, фәнни-популяр, рәсми характердагы текстлар белән танышу барышында, мәгълүмат белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Мәгълүматны танып белү, үзләштерү ихтыяҗыннан чыгып, тәкъдим ителгән текстларны аңлап укырга өйрәнү.

Күрмә-символик мәгълүматлы, иллюстрацияле, таблицалы текстлар белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Текст укыганда, кирәкле мәгълүматны аерып алу, системага салу, чагыштыру, анализлау, гомумиләштерү, интерпретацияләү һәм үзгәртү кебек эшчәнлекләрне үзләштерү.

Текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлау.

Татар әдипләренең иҗаты турында белгәннәрне әйтеп бирү. Шигырьләрне яттан сөйләү. Уку өчен текстның күләме: 70-80 сүз.

8 нче класс

Тыңлап аңлау.

1,2 минутлык текстны тыңлап, эчтәлеген эзлекле итеп телдән яки язмача сөйләп бирү.

Төрле жанрдагы текстларны тыңлап аңлау һәм эчтәлеге буенча биремнәр башкара алу.

Диалогик сөйләм.

Җәенкеләндерелгән сорау, җавап, килешү, килешмәү, шикләнү, хуплау һәм башка репликаларын дөрес кулланып, аралашу ситуациясе буенча сөйләшү үткәрә белү.

Тәкъдим ителгән ситуация буенча сөйләшү үткәрү (һәр укучының репликалар саны 9-10).

Сөйләм гыйбарәләрен (речевой этикет) урынлы кулланып, диалог төзеп сөйли алу.

Монологик сөйләм.

Тема буенча хикәя төзеп сөйли алу (җөмләләр саны 10-12 фраза).

Тасвирлау, хикәяләү, фикер йөртү, бәяләү элементларын кертеп, укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген сөйләп бирү.

Шигырьләрне яттан сөйли белү.

Уку.

Татар теленең әйтелеш нормаларын үтәп, аерым җөмләләрне диалогик һәм монологик текстларны (80-90 сүзле) сәнгатьле итеп һәм эчтәлегенә тулысынча төшенеп укый алу.

Укылган текстның эчтәлегенә, анда күтәрелгән мәсьәләләргә, геройларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү.

Татар әдәбиятының күренекле вәкилләре турында сөйли белү.

9нчы класс

Тыңлап аңлау.

1,2 минутлык текстны тыңлап, эчтәлеген эзлекле итеп телдән яки язмача сөйләп бирү.

Төрле жанрдагы текстларны тыңлап аңлау һәм эчтәлеге буенча биремнәр башкара алу.

Диалогик сөйләм. Җәенкеләндерелгән сорау, җавап, килешү, килешмәү, шикләнү, хуплау һәм башка репликаларын дөрес кулланып, аралашу ситуациясе буенча сөйләшү үткәрә белү.

Тәкъдим ителгән ситуация буенча сөйләшү үткәрү (һәр укучының репликалар саны 9-10).

Сөйләм гыйбарәләрен (речевой этикет) урынлы кулланып, диалог төзеп сөйли алу.

Монологик сөйләм.

Тема буенча хикәя төзеп сөйли алу (җөмләләр саны 10-12 фраза).

Тасвирлау, хикәяләү, фикер йөртү, бәяләү элементларын кертеп, укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген сөйләп бирү.

Шигырьләрне яттан сөйли белү.

Уку.

Татар теленең әйтелеш нормаларын үтәп, аерым җөмләләрне диалогик һәм монологик текстларны (80-90 сүзле) сәнгатьле итеп һәм эчтәлегенә тулысынча төшенеп укый алу.

Укылган текстның эчтәлегенә, анда күтәрелгән мәсьәләләргә, геройларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү.

Бәяләү нормалары

Тыңлап аңлауны бәяләү

Тыңланган татар сөйләмен тулаем аңлап, төп эчтәлеген сөйләп бирә алганда, «5»ле куела.

Тыңланган татар сөйләмен аңлап, эчтәлеген якынча дөрес сөйли алганда, «4»ле куела.

Тыңланган татар сөйләмен аңлап, эчтәлеген өлешчә генә сөйли алганда, «3»ле куела.

Тыңланган татар сөйләменең эчтәлеген тулаем аңламаганда, «2»ле куела.

Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, «5»ле куела.

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, «4»ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлексез диалогик сөйләм төзегәндә, «3»ле куела.

Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча диалог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү

Әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле монологик сөйләм өчен «5»ле куела.

Аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган, эчтәлеге ягыннан тулы монологик сөйләм өчен «4»ле куела.

Сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4-6 хаталы, эчтәлеге ягыннан эзлекле булмаган монологик сөйләм өчен «3»ле куела.

Лексик темага монолог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Укуны бәяләү

Текстның эчтәлеген тулаем аңлап, сәнгатьле итеп укыганда, «5»ле куела.

Текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп укыганда, әмма 2-3 орфоэпик хата (авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, интонацияне сакламау) булганда, «4»ле куела.

Текстның эчтәлеген өлешчә аңлап укыганда, 4-6 тупас орфоэпик хата булганда, «3»ле куела.

Текстның эчтәлеген тулысынча аңламыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып укыганда, «2»ле куела.

Эшнең 85-100%ы дөрес булса, «5»ле куела.

Эшнең 65-84%ы дөрес булса, «4»ле куела.

Эшнең 35-64% ы дөрес булса, «3»ле куела.

Эшнең дөреслеге 35%тан ким булса, «2»ле куела.