Ішекқұрттар, олардың адам ағзасына әсері ғылыми жоба

Жоспары:

І. Кіріспе.......................................................................................................3

ІІ. Негізгі бөлім

2. Асқорыту мүшелерінің аурулары және олардың

алдын алу жолдары

2. 1 Асқазан-ішек аурулары ..................................................................4

2. 2 Жануарлар мен жәндіктерден жұғатын ішекқұрттар

түрлері, олардың адамға ағзасына әсері ............................................6

2. 3 Дұрыс тамақтану және денсаулық ..............................................22

ІІІ.Қорытынды ..........................................................................................25

ІҮ.Ұсыныстар .............................................................................................26

Ү.Пайдаланған әдебиеттер .......................................................................27

Аннотация

Зерттеу мақсаты: Ішекқұрттар туралы мәліметтер жинақтап, зерттеу жүргізу. Паразит құрттардың көп түрлілігі туралы түсінік бере отырып, ішекқұрттардың адам ағзасына тигізетін әсерін айқындау, одан құтылудың жолдарын анықтау, дұрыс тамақтану мен тазалықты сақтай отырып, салауатты өмір салтын ұстануға үндеу.

Болжам: Бұл жұмыс кезінде мен іздену, зерттеу, бақылау, тұжырымдау әдістерімен жұмыс жүргіздім. Егер ішекқұрттардың тазалық сақтамаған жағдайда жұғатынын өз дәрежесінде түсіндіре алсақ, салауатты өмір салтын ұстанып, ел болашағын сақтар дені сау, мықты азаматтарымыз көп болар еді.

Зерттеу бөлімі 3 бөлімнен тұрады. Кіріспе бөлімде ішекқұрттар туралы мәлімет айтылса, негізгі бөлімде олардың адам ағзасына жұғу жолдары, олардан сақтану, болған жағдайда құтылу жолдары көрсетіледі, қорытынды бөлімде жеткен жетістігім мен ұсыныс-пікірлер қамтылды.

1.Жұмыстың тақырыбы, мақсаты, міндеті айқындалып, зерттеу жұмыстары жүйелі жүргізілді.

2.Барлық материалдар тақырыпқа сай жинақталып, қорытынды пікір жазылды.

Зерттеу әдістемесі: Жұмысты баяндау, интернет желісі материалдарын пайдалану, жинақтау, саралау әдістері басшылыққа алынды.

Зерттеу жаңалығы: Ғылым жетістіктерін пайдалана отырып, ішекқұрттар, олардан қорғану туралы толық түсінік алдық.

Зерттеу нәтижесі: Ішекқұртардан сақтану жолдарын анықтап, салауатты өмір салтын сақтауға жол қойылды.

Қорытынды: ішекқұрттар туралы мліметтерді көпшілікке тарата отырып, тазалықты сақтау арқылы, одан қорғануға болатынын анықтадық.

Кіріспе

Жұмыр құрттар типінің 20000-ға жуық түрі тіршілік етеді. Қазақстанда паразиттік аурулардың кең таралуы денсаулық сақтау саласындағы мамандарды алаңдатып отыр.

Республикалық санитарлық-эпидемиологиялық станция мамандарының айтуынша, елімізде жыл сайын жәндіктерден жұғатын не туындайтын індеттің 50 мыңнан аса оқиғасы тіркеледі.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша жыл сайын қайтыс болатын 50 млн. адамның ішінде 16 миллионының өлім себебі инфекциялық және паразитарлық аурулар. Бұл аурулардың тобы қазіргі адамзат өлімі себептерінің ішінде жетекшілердің бірі болып отыр. Әлемдегі аурулар саны бойынша, ішек гельминтозының жұғуы дүние жүзінде үшінші орын алады. Балалардың психикалық және физикалық дамуының тежелу себептері паразитарлық аурулар болып табылады, ересек тұрғындардың еңбек қабілеттілігін төмендетеді. Ауру жұққан адамның ағзасында аллергия туғызып, паразиттер жұқпалы және соматикалық ауруларға қарсы тұруды төмендетеді, акцинопрофилактиканың нәтижелілігін төмендетеді. Көптеген елдерде паразитарлы аурулармен күресудің маңыздылығын ескере отырып, 2001ж. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ассамблеясының елу төртінші сессиясында 2010ж. дейін геогельментоздармен күрес стратегиясын мақұлдады». Ғаламшар тұрғындарының жартысынан көбі паразитарлы індеттерден зардап шегеді. Статистика... Ал шындығында?

Зерттеудің мақсаты:

Паразит құрттардың көп түрлілігі туралы түсінік бере отырып, ішекқұрттардың адам ағзасына тигізетін әсерін айқындау, одан құтылудың жолдарын анықтау, дұрыс тамақтану мен тазалықты сақтай отырып, салауатты өмір салтын ұстануға үндеу.

Міндеттері:

• Ішекқұрттардың көптүрлілігін зерттеп білу;

• Олардың сыртқы, ішкі құрылыстарына сипаттама жасау;

• Ішекқұрттардың адам ағзасындағы тіршілігін айқындау;

• Олардың адам ағзасына тигізетін зиянды жақтарын зертту;

• Олардан сақтану шараларына түсінік беру.

Негізгі бөлім

ІІ Асқорыту мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу жолдары

2. 1 Асқазан-ішек аурулары

Сапасы төмен және көп тұрып бүліне бастаған азық-түліктерді пайдалану тамақтан улануға соқтыруы мүмкін. Мұндай жағдай көбіне тұрып қалған шұжықтарды, консервілерді, улы саңырауқұлақтарды пайдалану кезінде байқалады.

Асқазан-ішек аурулары кейде ауру қоздырғыш микробтар арқылы таралады. Ондай микробтар қайнамаған су ішкенде, таза жуылмаған көкөністер мен жемістерді жегенде ағзаға түседі. Таза жуылмаған ыдыстарды пайдаланғанда немесе қолды таза жумаған кезде микробтар ағзаға түсуі мүмкін. Ішекке түскен микробтар тез көбейіп, өздерінен улы заттар бөледі де, ағзаны улайды. Асқазан мен ішектің қауіпті ауруларына - дизентерия (қантышқақ), іш сүзегі, тырысқақ және т.б. аурулар жатады. Бұл аурулардың көпшілігінде дене қызуы көтеріледі, құсады, ішек қызметі бұзылып, іш өтеді. Бұл кезде адам өздігінен емделмеуі тиіс. Ауру белгілері біліне бастағаннан-ақ дәрігерге көріну қажет.

Кейбір ауру қоздырушы микробтар көбіне сілекейдің, қарын сөлінің, өттің әсерінен тіршілігін жояды. Тіршілікке ерекше бейім микробтар ішекке түсуі де мүмкін. Мұндай микробқа тырысқақ ауруының қоздырғышы - тырысқақ вибрионын жатқызуға болады. Оның пішіні үтірге ұқсас. Ол сулы ортада ұзақ уақыт тіршілік етуге әбден бейімделген және тіршілігін ұзақ уақыт жоймайды. Тырысқақ вибрионына хлорлы ізбес тез әсер етеді. Сондықтан да тырысқақ індеті таралған жерде алдымен қолды сабынмен жуады. Одан кейін арнайы дезинфекциялық ерітіндімен қолды шайып, артынан таза сумен жуады. Тырысқақ ауруының микробтары аш ішекті, дизентерия микробтары тоқ ішекті зақымдайды.

Ішек-қарын ауруларын көбіне тағам қалдықтарымен қоректенетін шыбындар, таракандар таратады. Олар тағамдарды әр түрлі ауру қоздырғыш микробтармен, ішек құрттарының жұмыртқаларымен ластайды. Сондықтан да тағамдарды тоңазытқышта, арнайы ыдыстарда, қораптарда сақтау керек. Жәндіктердің жаппай көбеймеуі үшін пәтерлерде, үйлерде, аулаларда гигиеналық ережелерді қатаң сақтау қажет.

Ішек-құрт аурулары. Адам ағзасында пішіні мен мөлшері түрліше ішек құрттары тіршілік етуі мүмкін. Ішек құрттарының көпшілігі жабайы және үй жануарларының ішкі мүшелерінде тіршілік етеді. Ішек құрттары өз иелеріндегі дайын тағамдық заттармен қоректеніп, у бөледі. Бөлінген у ағзаны улап түрлі ауруға шалдықтырады. Ішек құрттарымен зақымданған ауруларға тән белгілер: тез шаршайды, басы ауырады, лоқсиды, құсады. Кейде қаназдық ауруына да шалдығуы мүмкін. Ішек құрт аурулары кейде сырттай білінбегенімен, адам ағзасына көп нұқсан келтіреді.

Адам ағзасы көбіне таспақұрттар, аскарида, қылқұрттар, эхинококкпен зақымданатыны сендерге жануартанудан таныс. Ішек құрттар өте өсімтал келеді. Олардың жұмыртқалары көбіне шыбындар арқылы таралады. Қолды таза жумау, көкөністер мен жемістерді жумай жеу де ішек құрттарының таралуына себеп болады. Ішек құрттары жабайы және үй жануарлары арқылы да таралады. Етті, балықты шала пісірген кезде де, ішек құрттары тіршілігін жоймайды. Балаларда қылқұрттар кір қол, тырнақтары, лас киім, төсек-орын арқылы таралады.

Ішек құрттарынан сақтану үшін әрбір адам өзінің жеке басының тазалығына зор мән беру қажет. Сонымен бірге көпшілік орындарда (мектепте, аулада және т.б.) да гигиеналық талаптар қатаң сақталуы тиіс.

Тағамнан улану. Тағаммен улану тез арада байқалады. Тамақпен уланудың басты белгілері: іш ауырады, лоқсиды, құсады, іш өтеді, жалпы әлсіздік байқалады. Кейде адамның дене қызуы көтеріледі.

Тамақпен уланған кезде алғашқы көрсетілетін жедел жәрдем - ішекті, қарынды жуып тазалау. Ішті тазалау үшін жылы суға ас содасын (кейде марганцовка ерітіндісін) қосып ішкізеді. Бұл кезде бір стақан суға толық бір шай қасық ас содасы араластырылады. Ішті тазалауды бірнеше рет қайталау керек. Іш тазаланғаннан кейін ауру адамға қою шай беріп, төсекке жатқызады.

Тамақтан уланудан сақтану үшін: тағамдық заттарды көбіне тоңазытқышта ұстау; жылы жерде сақталған шұжық, қалбырлы ыдыстағы консервілерді пайдаланбау керек.

Кейде білместіктен улы саңырауқұлақтар жинап пайдалану да улануға себеп болады. Сондықтан да саңырауқұлақ жинағанда өте абай болу керек. Жеуге жарайтын саңырауқұлақтарды алдымен тазалап алып, жуып содан кейін қайнатады. Қайнатылғаннан кейін ғана қуыруға, тұздауға болады.

Балалар кейде білмей улы өсімдіктердің тұқымдары мен жемістерін жеп улануы да мүмкін. Сондықтан да өздеріңе таныс емес өсімдіктердің жемістерін жеуден сақтаныңдар!

2. 2 Жануарлар мен жәндіктерден жұғатын ішекқұрттар түрлері, олардың адамға ағзасына әсері

Энтеробиоз - контагиозды гельминтоз ауруларының ішінен кең тараған паразитарлық ауру

Жұғу жолдары: Энтеробиоз (острица) құрттары адамның ішектерінде өмір сүреді. Острица жұмыртқалары үлкен нәжіс жолдары арқылы сыртқа шығып, құрттар тырнақ астына, киім - кешекке, соның арқасында ойыншықтарға, ыдыс - аяққа есік тұтқаларына, парталарға жұғып, ойнау, тамақ ішу, сабақ оқу барысында балалар құрттарды жұтып, энтеробиоз ауруын жұқтырады.

Пияз, картоп, сарымсақ, құлпынай сабаққұрттар топырақтан жас өсімдіктің сабағына қотеріліп , пайдалануға жарамсыз етеді.

Топырақ жұмыр құрттар. Өсімдіктер қалдығымен қоректеніп топырақ түзуде маңызды.

Үшкірқұрт,трихинелла,суырқұрт (ришта), ішексорғы -адам және жануарда тіршілік ететін паразит

Қылқұрт - бунақденелілер паразиті.

Аурудың клиникасы: тік ішек қасының үнемі қышуы, іштің, бастың ауруы, тамақ ішу, оқу қабілетінің төмендеуіне, ұйқының нашарлауына әкеледі.

Алдын алу шаралары:

1. Мектептер мен бала - бақшаларда санитарлық және дезинфекциялық ережелерді қатаң сақтау;

2. Балалардың жеке бас гигиенасын сақтау;

3. Тырнақты уақытылы алу;

4. Төсеніштерді, ішкі киімдерді уақытылы ауыстыру, өтекпен басу;

5. Ойыншықтарды жуып пайдалану;

Ғылыми жоба жалпы қойылатын талапқа сай дайындалған.Уорд нұсқасы, аңдатпалар, пікірлері, күнделігі және көрнекі жасалынған тұсаукесері (презентация) ғылыми жобаның құрылымы жүйеленген толық нұсқасын құрайды.

Ғылыми жобаның толық нұсқасын talshin.ukoz.net сайты

арқылы ала аласыз!

8