7


  • Учителю
  • Рабочая программа по литературному чтению на языке саха 2 класс

Рабочая программа по литературному чтению на языке саха 2 класс

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

Рекомендована Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение Утверждена

педагогическим советом «Хорулинская СОШ имени Е. К. Федорова» приказом № ____

«_____» ______________ 2015 г. Нюрбинский район «____» ___________2015 г

Протокол №____ Республика Саха (Я) директор________ /Семенов В. Н.



Рабочая программа

по учебному курсу

«Литературное чтение на языке саха» 2 класс

для общеобразовательных учреждений

авторы: Захарова Л.В., Флегонтова У.М.


Рабочую программу составила:

учитель начальных классов

второй категории

Кюдякова Анна Егоровна

2015-2016 учебный год.


Быһаарыы сурук


Оскуола5а уус-уран литератураны үөрэтии Российскай Федерация уонна Саха Республикатын Төрүт сокуоннарыгар, Үөрэх туһунан сокуоннарыгар, «Россия гражданинын личноһын сиэрин-майгытын сайыннарыыга уонна иитиигэ концепцията», федеральнай государственнай үөрэх стандартара курдук государственнай суолталаах докумуоннарга оло5урар.

Үөрэх предметин өйдөбүлэ

Уус-уран литература оскуола5а о5ону кыра сааһыттан ийэ тыл эйгэтигэр киллэрэр, уран тылга угуйар, иитэр-үөрэтэр сүрүн хайысха. Умсугуйан аа5ар о5о өйө-санаата сайдыылаах, билиилээх-көрүүлээх, олох бүгүңңүтүн эрэ буолбакка, бэ5эһээңңитин ырыңалыыр, сарсыңңытыгар эрэллээх буолар. Онон «Литературнай аа5ыы» үөрэх предметин анала - о5о5о аа5ар дьо5уру олохсутуу, аа5ыы бэйэ кыа5ын сайыннарыыга суолталаа5ын өйдөтүү.

Оскуола5а «Литературнай аа5ыы» үөрэх предметин сыаллара:

-аа5ыы уопсай култууратын иңэрии; аа5ар үөрүйэ5и олохсутуу; саңа араас көрүңүн сайыннарыы;

-о5ону аа5ыы араас эйгэтигэр сөптөөх научнай литератураны хабан туран киллэрии;

-уус-уран айымньыны аа5ыы нөңүө уйул5аны хамсатан иэйиини уһугуннарыы; тыл искусствотыгар эстетическэй сыһыаны үөскэтии; айар дьо5уру сайыннарыы;

-аа5ыы нөңүө сиэр-майгы үтүө өрүттэрин олохсутуу; Саха сирин, Россия уонна тас дойду норуоттарын култуураларыгар убаастабылы иитии.

Сыалы сиһэргэ маннык соруктар тураллар:

-аа5ыы араас ньыматын баһылааһын;

-тиэкиһи кытта үлэ сүрүн сатабылларын иңэрии;

-наадалаах литератураны булан туһаныы;

-аа5ыыга интэриэһи үөскэтэн, кинигэ5э тапталы иңэрии;

-айан кэпсиир уонна суруйар үөрүйэхтэри сайыннарыы;

-норуот тылынан уонна уус-уран айымньытын духуобунай ис номо5ун нөңүө иэйиини уһугуннаран, олох араас көстүүтүгэр сиэрдээх сыһыаны үөскэтии;

-уус-уран айымньы тылыгар бол5омтолоох буолууну ситиһии;

-төрөөбүт уонна араас омук литературатын араара, ол нөңүө норуоттар до5ордуу сыһыаннарын олохсутуу.


Төрөөбүт тылынан «Литературнай аа5ыыга» программа маннык докумуоннарга оло5уран оңоһулунна:

1.Захарова Л.В., Флегонтова У.М. авторскай программалара. (Учебник «Литература аа5ыыта»).

2.Закон РФ «Об образовании»

п. 2.7, ст.32 - о разработке учебных программ;

п. 6, 7, 8, ст9, п. 5, ст.14 - о содержании образовательных программ;

п. 2.23, ст.32 - об определении списка учебников в соответствии с утвержденными федеральными перечнями учебников;

п. 3.2, ст. 32 - о реализации в полном объеме образовательных программ.

3.Федеральный государственный образовательный стандарт начального общего образования, Приказ Минобразования и науки РФ от 06.10.2009г. №373 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования».

4.Учебный план МБОУ «Хорулинская СОШ им.Е.К.Федорова» в 2014-2015учебном году. (Приказ Минобрнауки России от 03.06.2011г. №1994г. приложение «Изменения, которые вносятся в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом Министерства образования РС(Я) №01-16/2516 от 25.08.2011г., приложение «» Примерный учебный план для образовательных учреждений (ОУ) РС(Я), реализующих программы общего образования»).

5.Федеральнай государственнай үөрэх стандарда саха оскуолатыгар: (начаалынай уопсай үөрэхтээһин) = Федеральный государственный образовательный стандарт в якутской школе. Н.В.Ситникова, С.С.Семенова, Н.Н.Васильева уо.д.а.; Саха Респ. Үөрэ5ин министерствота, Саха Респ.национальнай оскуолаларын чинчийэр научнай институт; -Дьокуускай: Бичик, 2011.


Ытык өйдөбүллэри үөрэх предметин ис хоһоонугар киллэрии

Орто уопсай үөрэхтээһин үөрэнээччи оскуолаттан сиэр-майгы бастың хаачыстыбаларын - киһи аймах ытык өйдөбүллэрин (духуобунай сыаннастарын) иңэриммит Россия гражданинын иитэн-үөрэтэн таһаарыыга туһуланар. Киһи уопсастыбатын сайдан кэлбит историятыгар үтүө уонна мөкү, чиэс уонна сиэрэ суох быһыы, суобас уонна чиэһинэйэ суох буолуу о.д.а. сиэр-майгы нуормалара тэңңэ олохсуйан кэллилэр. Ол гынан баран, хайа ба5арар норуокка киһилии сиэрдээх быһыы ытык өйдөбүллэрэ биһирэнэр, кэрэхсэнэр. 2009с. ылыныллыбыт «Россия гражданинын личноһын сиэрин-майгытын сайыннарыы уонна иитии концепцията» федеральнай государственнай үөрэх стандартарын методологическай төрүтүнэн буолла.

Концепция Россия гражданинын личноһын иитиигэ, сайыннарыыга 10 сүрүн национальнай ытык өйдөбүлү ыйар. Онно киирэллэр:

1.Ийэ дойдуга, бэйэ сиригэр-уотугар, норуотугар таптал, бэриниилээх буолуу. 2.Биир санааланыы, кырдьыктаах быһыы, аһыныгас, амарах сүрэхтээх, чиэстээх, дьоһуннаах буолуу.

3.Ийэ дойдуга сулууспалааһын, сокуону тутуһуу, бэрээдэктээх буолуу. Атын омук култууратын, айымньытын өйдөөһүн.

4.Дьиэ кэргэңңэ, ыалга тапталлаах уонна бэриниилээх буолуу. Доруобуйа, уйгулаах олох. Төрөппүттэргэ ытыктабыл, а5а саастаахха уонна кыра5а, кыаммакка кыһамньы, ийэ-а5а ууһун тэнитии, удьуору сал5ааһын.

5. Үлэ, төрүт дьарык. Үлэ5э ытыктабыл, дьулуур, дьаныар. Айымньылаах үлэ.

6.Билиини сыаналааһын. Дьиң чахчыга дьулуһуу, аан дойду научнай көстүүтэ.

7.Итэ5эл, духуобунас өйдөбүллэрэ. Өбүгэ үгэһин утума.

8.Төрөөбүт литература - бар5а баай. Кэрэ, киһи духуобунай эйгэтэ, сиэрдээх быһыы. Олох, олох сиэрэ-майгыта.

9.Ийэ айыл5а. Ытык сир, харыстанар сир. Сир - планета. Айыл5а5а харыстабыл.

10.Сир үрдүгэр эйэ, элбэх омук култуурата, киһи аймах сайдыыта, норуоттар сибээстэһиилэрэ, сомо5олоһуулара.

Онон бу ытык өйдөбүллэри «Литературнай аа5ыы» үөрэх предметин ис хоһоонугар уус-уран айымньыга сөңөн сылдьар норуот историятын, култууратын, оло5ун төрүт үгэһин, сиэрин-майгытын нөңүө киллэрии көрүллэр.

Үөрэх былааныгар үөрэх предметин миэстэтэ

Үөрэх былаанынан алын сүһүөх оскуола5а литературнай аа5ыыны үөрэтиигэ барыта 238ч көрүллэр. Ол иһигэр: 2 кылааска - 68 чаас; нэдиэлэ5э 2 чаас бэриллэр.


Үөрэх предметин ис хоһооно

Саңарыы уонна аа5ыы үлэтин көрүңнэрэ туора саңаны истэргэ, ылынарга; истибит айымньы туһунан ыйытыыга сатаан хоруйдуурга, сааһылаан быһаарарга; истибит үөрэх, научнай-биллэрэр тиэкис, уус-уран айымньы туһунан ыйытыы биэрэргэ үөрэтэр. Таска сүһүөхтээн аа5ыыттан сыыйа бүтүн тылынан аа5ыыга көһөрүгэр, аа5ыы тэтимин түргэтэтэригэр, орфоэпияны, интонацияны, сурук бэлиэтин тутуһа, тиэкистэр ис номохторун өйдүү, аа5ыы көрүңүн быһаара үөрэнэригэр билиини биэрэр.

Араас тиэкиһи кытта үлэ тиэкис өйдөбүлүн, уус-уран тиэкис тиэмэтин, сүрүн санаатын, тутулун, кэрчиктэргэ арааран кыра тиэмэлэри быһаарарга, аат биэрэргэ, үөрэх, научнай-популярнай тиэкис диэн араарарга үөрэтэр; уопсай ырытыыга кыттан, ыйытыыга хоруйдуурга, тыл этэргэ, атын о5о этэрин сатаан истэ үөрэнэргэ олук уурар; уус-уран ньыманы туһанан айымньы дьоруойун ойуулуурга, кэпсээһин араас көрүңүн (сиһилии, талан, кылгатан) баһылыырга төрүт уурар.

Библиографическай култуура кинигэ билии төрдө буоларын, көрүңүн, тутулун, тииптэрин (ыйынньык-кинигэ, үөрэх кинигэтэ, уус-уран кинигэ) туһунан биллэрэр.

Саңарыы диалог, монолог диэн саңа араас көрүңэ буоларын биллэрэр, былааннаан саңарар, уус-уран ньыманы туттар, айымньыны сал5аан, өйтөн этэр дьо5уру, кэпсэтии сиэрин тутуһар култуураны олохсутар.

Сурук. Суругунан саңа литературнай нуорматын, ис хоһоон уонна тиэкис аата сөп түбэсиһиилэригэр (тиэмэ, кэпсэнэр сир, дьоруой быһыыта-майгыта), тэттик өйтөн суруйууга (ойуулааһын, сэһэргээһин) уус-уран ньыманы (синоним, антоним, тэңнээһин) туһанарга, бэриллэр тиэмэ5э кэпсээн, сыанабыл оңорорго үөрэтэр.

О5о аа5ар эйгэтэ норуот тылынан айымньытын, Саха сирин, Россия уонна тас дойдулар о5о литературатыгар классическай айымньыларын, о5о аа5ар тиэмэлэрин быһаарар.

Литературнай өйдөбүллэринэн үлэ тиэкистэн уус-уран ньыма көрүңнэрин булууга; литература өйдөбүллэринэн (уус-уран айымньы, тылынан искусство, кэпсээччи, сюжет, тиэмэ, дьоруой) сирдэтинэргэ; айымньы дьоруойун (мэтириэтэ, тыла-өһө, дьайыыта, өйө-санаата) быһаарарга үөрэтэр; ааптар дьоруойга сыһыанын; кэпсээн уонна хоһоон тылын уратытын, айымньы көрүңүн (жанр) туһунан биллэрэр.

Үөрэнээччи айар үлэтэ оруолунан аа5арга, тылынан ойуулуурга, бэриллибит тиэмэ5э өйтөн суруйарга, тиэкиһи инсценировкалыырга, айар үлэтинэн араас тэрээһиңңэ кыттарга, тыл этэргэ олук уурар.


Үөрэх предметин үөрэтии түмүктэрэ

Ытык өйдөбүллэри үөрэнээччигэ иңэрии түмүгэ

-киһи сайдыылаах уонна ситиһиилээх буоларыгар төрөөбүт тылынан аа5ыы суолтатын өйдүүр; уус-уран литератураны тылынан искусство ураты көрүңүн быһыытынан сыаналыыр;

-тулалыыр эйгэ туһунан билии-көрүү аа5ыы көмөтүнэн кэңиирин-дириңиирин өйдүүр;

-норуот айымньыта уонна уус-уран литературата саха төрүт оло5ун-дьаһа5ын, историятын, тылын-өһүн, култууратын көстүүтэ буоларын өйдүүр, сыаналыыр;

-Саха сирин, Россия уонна аан дойду норуоттарын чулуу айымньыларын аа5ан, атын норуот култууратын, литературатын ытыктыыр;

-үтүөнү-мөкүнү, сырдыгы-хараңаны арааран, сиэри тутуһуу, амарах, аһыныгас, дьоңңо кыһамньылаах майгы үчүгэйгэ тиэрдэрин өйдүүр.


Үөрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ:

-аа5ыы үлэтин араас көрүңэр сыал-сорук туруорунар, былаанныыр, түмүгүн саба5алыыр; үлэтин хонтуруолланар, сыаналана үөрэнэр;

-уруокка, уруок таһынан үлэ5э бэриллибит соруда5ынан араас информационнай эйгэ кыа5ын талар, туһанар;

-уус-уран айымньыга мөккүөр төрүөтүн, сайдыытын быһаарар, үөскээбит көстүүлэри, дьон сыһыанын ырытан дакаастыыр;

-уус-уран айымньы сүрүн ис хоһоонун, дьоруойун араас сыһыаннарын, сүрүн сюжет сайдыытын ырытан, анал бэлиэ, графика көмөтүнэн быһаара, ситимнии, тиһиктии үөрэнэр;

-аахпытыгар уонна тус уопутугар оло5уран, тэңниир уонна ойуулуур, учебнигынан үлэлиир;

-уус-уран айымньыны ырытыы кэмигэр бодоруһуу сиэрин тутуһан, бииргэ үлэлиир кыахтанар;

-до5отторун, төрөппүттэрин, кылаас иннигэр кылгас иһитиннэриини оңорор;

-бэриллибит тиэмэ5э санаатын сааһылаан айан кэпсиир, суруйар.


Тустаах үөрэх предметин үөрэтии түмүгэ:

-аа5ыы сүрүн үөрүйэхтэрин баһылыыр;

-айымньы араас көрүңүн бол5ойон истэр;

-норуот айымньыта уонна уус-уран литература, төрөөбүт уонна атын омук литературата диэн араарар;

-аахпыт уус-уран айымньытын суруйааччытын (саха уонна омук) аатын уонна көрүңүн (жанрын) бол5ойор үөрүйэхтээх;

-сааһыгар сөптөөх араас көрүңнээх (уус-уран, үөрэх, научнай-популярнай) тиэкиһи үчүгэйдик өйдүүр, ырытар, туһанар;

-кэпсээһин араас көрүңүн (сиһилии, кылгатан, талан, быһа тардан) билэр; сорудах быһыытынан туһааннаах көрүңңэ сөп түбэһиннэрэн кэпсиир;

-сөбүлээн аахпыт айымньытын туһунан аа5ааччы дневнигэр (альбом, тэтэрээт) уһуктубут иэйиитин үллэстэн санаатын суруйар;

-сааһыгар сөп түбэһэр айымньы тылын араас дэгэт суолтатын өйдүүр, то5оостоох миэстэ5э кубулуйбат уус-уран быһаарыыны (эпитет), өс хоһоонун, уус-уран ньыма арааһын кэпсииригэр туһанар;

-айымньыттан сөбүлээбит кэрчигин талан үөрэтэр, өйтөн хоһоонноохтук аа5ар;

-чопчу тиэмэ5э араас көрүңнээх суругунан айар үлэни толорор.


Үөрэтии түмүгэр салгыы үөрэнэргэ бэлэм буолууну кэрэһэлиир сайдыы таһымыгар киирэллэр:

-тулалыыр эйгэни билиигэ уус-уран литератураны аа5ыы суолтатын өйдүүр;

-уус-уран литература киһи аймах ытык өйдөбүллэрин билиһиннэрэр суолтатын иңэринэр;

-айымньы көрүңүн быһаарар, дьоруойу ойуулааһыңңа ырытыыны, тэңнээһини туттары сатыыр;

-араас тиэкистэн туһааннаах информацияны ылар;

-ыйынньыгынан, энциклопедиянан, о.д.а. матырыйаалларынан сатаан үлэлиир.


Тематическай былаан

Ытык өйдөбүллэр уонна айымньылар

Үлэ ис хоһооно

Үөрэнээччи үлэтин көрүңэ

Истии

Ытык өйдөбүллэр: ийэ тылынан айыллыбыт литература - бар5а баай. Олоңхо5о - төрөөбүт тыл кэрэтэ, саха оло5ун сиэрэ-майгыта. Ийэ дойду. Төрөөбүт сир-уот. Дойду дьоно. Саха омук бырааһынньыктара.

Айымньылар: таабырыннар. Өс хоһооннор, С.Данилов. Сахам сирэ. И.Данилов. Туймаада хочото. Л.Попов. Кыталыктар кырдаллара. Эрилик Эристиин. Кыһыңңы түүн. П.Тобуруокап. Учууталга үөрэммитттэр. М.Ефимов. Куобах кутуруга Уолчаан. К.Уурастыырап. Сааскы күөх сарсыарда. Аба5ыыныскай. Сааскы ырыа.

Норуот тылынан уус-уран айымньытын истии: сүрүн сюжета. Остуоруйа дьоруойун өйдөбүлэ (биһирэмнээх эбэтэр омсолоох). Дьоруойу ойуулааһын. Хоһоонунан айымньы истиигэ иэйии туруга. Проза айымньытын истии: сүрүн дьоруойдар. Уус-уран айымньы көрүңнэрэ. Үөрэх тиэкиһин ылыныыга сыалы, сорудахтар тиһиктэрин өйдөөһүн.

Истии. Учуутал, үөрэнээччи, уус-уран тыл маастарын аа5ыыларын, үөрэх тиэкиһин истэр. Истии култууратын тутуһар. Айымньы ис хоһоонун, тылын-өһүн, саңа интонациятын бол5ойон истэр. Олоңхо тиэкиһин аа5ыллар уратытын бол5ойон истэр.

Эппиэттээһин.

Айымньы ис хоһоонунан ыйытыыга кылгатан, сиһилии эппиэттиир. Тылы сайыннарыы.

айымньы биһирэмнээх эбэтэр омсолоох дьоруойун быһаарар тыллары өйдөөн истэр. Сыаналааһын.

Айымньы ис хоһоонун уонна бэйэ иэйиитин (чувствотын) алтыһыннаран истэр.

Быһаарыы.

Үөрэх сыалын, истибит уус-уран айымньы уратытын, айымньы көрүңүн, сюжет сайдыытын быһааран истэр.

Тэринии.

Үөрэх дьаргын, соруда5ы толоруу хаамыытын истэн тэринэр.

Тэңнээһин.

Бэйэ уонна атын о5о эппиэтин тэңнээн истэр. Төрөөбүт уонна атын омук тылын арааран истэр.

Аа5ыы

Ытык өйдөбүллэр: ийэ тылынан айыллыбыт литература - бар5а баай. Олоңхо5о - төрөөбүт тыл кэрэтэ, саха оло5ун сиэрэ-майгыта. Ийэ дойду. Саха сирэ: араас омук, араас култуура. Үчүгэйтэн үөрүү, куһа5антан хомойуу. Норуот төрүт дьарыга. Аа5ыы-дириң билии.

Айымньылар: Таабырыннар. Өс хоһоонноро. Далан. Дьаарбаң уонна Дьаңкы. В.Тарабукин. Куба өлүүтэ («Куба өлүүтэ» кэпсээнтэн быһа тардыы). П.Тобуруокап. До5ордоһуу тойуга. Н.Якутскай. Куобах кутуруга суох буолбута (остуоруйа).

Таска уонна искэ аа5ыы. Таска сүһүө5ү аа5ыыттан сыыйа бүтүн тылынан, этиини сөптөөхтүк аа5ыы. Айымньы көрүңүн искэ аа5ыы. Кэпсээнинэн уонна хоһоонунан айымньыны доргуччу хоһоонноохтук аа5ыы. Саңа тиэмпэтин, куолаһы оңорон, тохтобулу тутуһан аа5ыы. Хоһоону өйтөн аа5ыы. Араас тиэкиһи кытта үлэ.

Тиэкис. Тиэкис уонна этиилэр хомуурдара. Уус-уран тиэкис. Научнай-популярнай тиэкис. Үөрэх тиэкиһэ. Научнай-популярнай тиэкистэн уус-уран тиэкис уратыта. Тиэкис аата. Аатына тиэкис ис хоһоонун саба5алааһын. Айымньыга тиэкис аатын сыала уонна анала. Учуутал эппит ааттарыттан талыы. Кылаас о5ото тиэкис аатын талыыта. Тиэкис тиэмэтэ. Тиэкис тиэмэтин бастаан учуутал көмөтүнэн, салгыы бэйэ быһаарыыта (кыыл, айыл5а, о5о, сэрии, дьон туһунан). Тиэкис тиэмэтин чопчулааһын (айымньы ис хоһоонугар оло5уран: о5олор А5а дойду сэриитигэр кыттыылара, саас айыл5а уһуктуута, улахан дьон уонна о5олор хардарыта сыһыаннара). Тиэкис сүрүн санаата. Айымньы сүрүн санаатын, ааптар тугу этиэн ба5арбытын ырытыһыы (учуутал көмөтүнэн, кылааһынан, бөлөххө, онтон бэйэтэ). Ааптар иэйиитин тиэрдэр тыл, тыл ситимэ. Тиэкиһи кытта үлэ. Тиэкис былаанын оңоруу. Тиэкис сүрүн санаатын быһаарыы. Тиэкиһи чаастарга арааран, тиэмэлэрин быһаарыы. Тиэкис чаастарыгар тирэх тыллары бэлиэтээһин. Тиэкис чаастарын ааттааһын (маңнай учуутал көмөтүнэн, онтон бэйэтэ). Сиһилии кэпсээһин. Сүрүн санааны быһаарыы. Тиэкиһи чаастарга арааран, тиэмэлэрин быһаарыы. Тиэкис чаастарыгар тирэх тыллары бэлиэтээһин. Быһа тардан кэпсээһин. Тиэкиһи кэпсээһин. Кылгатан эбэтэр быһан кэпсээһин. Сүрүн санааны быһаарыы. Тиэкиһи чаастарга арааран, тиэмэлэрин быһаарыы. Быһа тардыы тирэх тылларын бэлиэтээһин. Кэпсээһин тыллара, этиилэрэ. Тиэкиһи кылгатыы. Тиэкиһи кылгатан кэпсээһин. Талан кэпсээһин. Айымньы дьоруойун өйдөбүлэ: айымньы дьоруойугар сыһыаннаах тыллар, этиилэр (учуутал көмөтүнэн). Тыллары талан тиэкис оңоруу (маңнай учуутал көмөтүнэн). Көмөлөөн оңоһуллубут былаанынан дьоруой туһунан кэпсээһин. Быһа тардыыны кэпсээһин. Буолар сирин, кэмин, са5аланыытын, тыңааһыннаах түгэни көрдөрөр тыллары, этиилэри талы. Оңоһуллубут былаанынан тыллары талан тиэкиһи оңоруу (учуутал көмөтүнэн). Тиэкис хартыынатынан кэпсээһин. Хартыынаны учуутал көмөтүнэн ырытыы (ким, туох ойууламмытый, хаһан, ханна). Ойууга сөптөөх быһа тардыыны булуу. Хартыына5а аат биэрии. Кэпсээнтэн тирэх тыллары булан туһаныы, кэпсээн оңоруу (учуутал көмөтүнэн бары көмөлөөн, бэйэ оңорбут былаанынан).

Кинигэнэн үлэ. Кинигэни кытта билсиһии (таһа, титульнай илииһэ, ойуута, иһинээ5итэ). Учуутал көмөтүнэн баар кинигэлэртэн талыы. Кинигэ аннотацията. Бибилитиэкэлиин билсиһии. Быһаарыы. Кинигэ тутулун (таһа, титульнай илииһэ, ойуута, иһинээ5итэ) быһаарар.

Араарар. Үөрэх кинигэтэ, уус-уран, ыйынньык, периодическай бэчээт диэн араарар.

Таска аа5ыы. Сүһүө5ү, тылы, этиини таба аа5ар. Аа5ыы тэтимин тус кыа5ар оло5уран сыыйа түргэтэтэр. Сурук бэлиэтин тутуһан тиэкиһи интонациялаахтык аа5ар. Уус-уран айымньы тиэкиһин интонацияны, тохтобулу, тиэмпэни тутуһан аа5ар. Саңа тиэмпэтин, куолаһы оңорон, тохтобулу тутуһан хоһоонноохтук аа5ар. Хоһоону өйтөн доргуччу аа5ар.

Тылы сайыннарыы. Айымньыттан күлүүс, тирэх тыллары булар, өйдөөн аа5ар.

Искэ аа5ыы. Аа5ыы көрүңнэрин тутуһан хоһоонноохтук аа5арга эрчиллэр.

Быһаарыы. Тиэкис тутулун, ис хоһоонун өйдөөн быһаарар. Тиэкис аатынан, тиэмэтинэн, ойууларынан ис хоһоонун быһаарар. Айымньы сүрүн санаатын, тиэмэтин, көрүңүн өйдүүр.

Араарыы. Тиэкистэн көннөрү этиилэр хомуурдарын араарар. Тиэкис уратытын, тутулун, көрүңнэрин араарар, сөпкө туһанар.

Саба5алааһын. Тиэкис аатынан, тиэмэтинэн, ойууларынан ис хоһоонун саба5алыыр.

Дакаастааһын. Тиэкистэн ааптар иэйиитин, санаатын булан этэр, быһаарар.

Тэңнээһин. Тиэкистэри (уус-уран, үөрэх, нучнай-популярнай) тэңниир.

Тылы сайыннарыы. Уус-уран айымньылар уратыларын, тиэкис уус-уран ньымаларын ырытарга эрчиллэр, кэпсииригэр туһанар.

Талыы. Учуутал уонна үөрэнээччилэр эппиттэриттэн кинигэ5э, айымньыга аат булар.

Былааннааһын. Тиэкиһи чаастарга үллэрэр, чаастары ааттыыр, тирэх тыллары бэлиэтиир.

Кэпсээһин. Айымньыны сиһилии (сюжеты барытын); кылгатан (сүрүн санааны ыган); талан (быһа тардыылары, айымньы дьоруойдарын ойуулааһын) кэпсиир.

Кэтээн көрүү. Ойуулары көрөн, тиэкис сюжетыгар сөп түбэһиннэрэр, ааттыыр.

Ырытыы. Тиэкиһи ойууларынан кэпсииргэ тирэх тыллары булар.

Былааннааһын. Тиэкиһи хартыынанан кэпсииргэ былаан оңорор.

Тылы сайыннарыы. Кэпсээнтэн тирэх тыллары булан туһанар.

Быһаарыы. Кинигэ тутулун (таһа, титульнай илииһэ, ойуута, иһинээ5итэ) быһаарар.

Араарар. Үөрэх кинигэтэ, уус-уран, ыйынньык, периодическай бэчээт диэн араарар.

Саңа култуурата

Ытык өйдөбүллэр: дьиэ кэргэн, ыал. Кэрэ киһи. Сиэрдээх быһыы. Сиэрдээх кэпсэтии. Устар ууну сомо5олуур уус тыл. Уран тыл умсугутар, хомо5ой тыл холбуур. Сир үрдүгэр-эйэ.

Диалог. Диалог - саңа арааһа. Кэпсэтээччи ыйытыыларыгар хорйдааһын. Тылынан бодоруһуу быраабылата. Сиэрдээх быһыы - бодоруһуу сүрүн быраабылата. Ыйытыыны биэрии быраабылата.

Монолог. Билбити-көрбүтү быһаарыы. Диалог уонна монолог уратыларын өйдүүр, быһаарар. Айымньы, уруһуй тиэмэтин, сүрүн санаатын быһаарар.

Истии. Кэпсэтээччи этэрин, ыйытарын өйдөөн истэр.

Саңарыы. Кэпсэтии сиэрин, саңарыы култууратын тутуһар.

Тылы сайыннарыы. Кэпсэтии сиэрин анал тылларын бодоруһууга, кэпсэтиигэ туттар.

Кэпсээһин. Ойуулааһын, толкуйдааһын, сэһэргээһин.

Бэриллибит тиэмэ сүрүн санаатын быһаарыы (этэр санаа сүрүнэ). Этии тутула. Тылынан кэпсээн. Айымньы, уруһуй тиэмэлэрин быһаарыы. Айымньы сүрүн санаатын быһаарыы. Тылынан саңа тиэмэтин, сүрүн санаатын быһаарыы. Этии тутула. Дьоңңо тыл этии.


Сурук култуурата

Ытык өйдөбүллэр: Үөрэх баар - бараммат баай. Саха омук бырааһынньык-тара. Устар ууну сомо5олуур уус тыл. Ийэ айыл5а. Дойду ытык, харыстанар сирдэрэ.


Суругунан саңа нуормата: аат ис хоһоонун арыйыыта, кылгас өйтөн суруйууга уус-уран , бэриллибит тиэмэнэн кэпсээн. Суругунан этии тутула. Тылынан кэпсээн, сыанабыл оңоруу.

О5о аа5ар эйгэтэ

Ытык өйдөбүллэр: Ийэ тылынан айыллыбыт литература - бар5а баай. Уран тыл умсугутар, хомо5ой тыл холбуур. Норуот өркөн өйө, ытык тыла - тылынан уус-уран айымньы. Кинигэ - киһи до5оро. Саха суруйааччылара-о5олорго. О5о5о аналлаах омук суруйаач-

чыларын айымньылара.

Саха уонна Россия норуоттарын тылынан уус-уран айымньыта. Кыра кээмэйдээх тылынан уус-уран айымньы көрүңнэрэ: ырыа, таабырын, өс хоһооно. Улахан кээмэйдээх тылынан уус-уран айымньы көрүңнэрэ: остуоруйа. О5о литературатын классиктара. Саха, нуучча уонна омук суруйааччыларын айымньылара: кэпсээн, остуоруйа, хоһоон. Айыл5а, уус-уран развлекательнай, уус-уран публицистическай о5о сурунааллара. Алын кылаас үөрэнээччитигэр аналлаах ыйынньык, энциклопедия.


Ытык өйдөбүллэр. Ийэ дойду. Олорор мутуккун кэрдимэ. Лит. до5ордоһуулара-норуоттар сомо5олоһуула-ра. Үчүгэй бибилэтиэкэ - улахан баай. Ийэ айыл5а. Норуот төрүт дьарыга. Үлэһит киһи оло5у оңорор. Үтүө майгы -олох сүнньэ. Тулуур, дьулуур-сайдыы төрдө. Сир үрдүгэр - эйэ. Айымньылар. Таабырыннар. Өс хоһоонноро.




Литературнай өйдөбүллэринэн үлэ

Ытык өйдөбүллэр: Ийэ дойдубут - Улуу Россия. Сахабыт сирэ - араас омук, араас култуура алтыһыыта. Литературалар до5ордоһуулара -норуоттар сомо5олоһуулара. Олорор мутуккун кэрдимэ. Айымньылар: М.Тимофеев. Табалар.

Ийэ тылынан айыллыбыт литературабыт - бар5а баайбыт. Хомо5ой тыллаах хоһоон барахсан. А5а саастаахтарга кыһамньы - ытык иэс.

Айымньыны туруоруу. Уус-уран айымньыны чаастарынан, оруолларынан туруорууга кыттар. Көрөөччүгэ дьоруой уобараһын, ааптар уонна айымньы сүрүн санааларын туһанан истээччигэ тириэрдэр.


Быһаарыы. Диалог уонна монолог уратыларын өйдүүр, быһаарар. Айымньы, уруһуй тиэмэтин, сүрүн санаатын быһаарар.

Истии. Кэпсэтээччи этэрин, ыйытарын өйдөөн истэр.

Саңарыы. Кэпсэтии сиэрин, саңарыы култууратын тутуһар.

Тылы сайыннарыы. Кэпсэтии сиэрин анал тылларын бодоруһууга, кэпсэтиигэ туттар. Сөптөөх ыйытар эбиискэ көмөтүнэн (хайдах? хаһан? то5о?) истээччилэр уратыларын учуоттаан, санаатын тиэрдэн кэпсиир.

Кэпсэтиигэ кыттыы. Сэһэргээччи ыйытыытын сөпкө өйдөөн, бодоруһуу быраабылатын тутуһан хорйдуур.

Толкуйдааһын. Бэриллибит тиэмэ5э сүрүн санааны этэр.

Быһаарыы. Суруйар тиэкиһин (кэпсээн, сыанабыл о.д.а.) тиэмэтин, туох туһунан суруйарын быһаарар.

Эбии матырыйаалы туһаныы. Тылдьыты, интернет-ресурсаларын таба туһанар.

Араарыы. Саха, нуучча, омук суруйааччыларын айымньылара диэн быһаарар.

Бөлөхтөөһүн. Кинигэлэри айымньы көрүңнэринэн түмэр.

Эбии матырыйаалы туһаныы. Бибилэтиэкэттэн суруйаачч атын айымньытын эбии булан аа5ар. Уруокка, уруок таһынан араас көрүңнэээх литературнай тэрээһиңңэ бибилэтиэкэ, интернет-ресурс матырыйаалларын туһанар.

Быһаарыы. Айымньы көрүңнэрин: кэпсээни, хоһоону, остуоруйаны о.д.а. өйдөөн быһаарар.

Кэпсээһин. Кыра кээмэйдээх норуот тылынан уус-уран айымньыларын, көрүңнэрин.

Эбии матырыйаалы туһаныы. Литература терминин тылдьытыттан уус-уран ньыма арааһын: тэңнээһин, сирэйдээһин, метафора, омуннаан-дарбатан этии өйдөбүллэрин булар.

Үөрэх предметин үөрэтии түмүктэрин бэрэбиэркэлииргэ чиэппэр түмүктэригэр аа5ыы техникатын бэрэбиэкэлиир үлэлэр ыытыллаллар уонна комплекснай хонтуруолунай үлэ ыытыллар.


Үөрэх предметин материальнай-техническэй хааччыйыы


1.Захарова Л.В., Флегонтова У.М. «Литература аа5ыыта», Дьокуускай: Бичик, 2014

2.Саха тылын 1-4 кылааска үөрэтиини сүрүннүүр бырагыраама, Дьокуускай, Бичик, 2007.

3.Ситникова Н.В., Семенова Н.Н., Васильев Н.Н. «Федеральнай государственнай үөрэх стандарта саха оскуолатыгар» Дьокуускай, «Бичик», 2011.

4.Тылдьыттар

5. Үөрэх электроннай босуобуйалара «Аптаах холбуйачаан».


Календарнай-тематическай былаан

Уруок тиэмэтэ

Чаас ахс.

уруок бэр-тээх күнэ

уруок буолбут күнэ

1

C.Руфов Оскуола аана тэлэлиннэ

1

2

Л.Попов «Эйэ ырыата»

1

3

Т. Черемкин «Торообут буор таптала»

1

4

С. Данилов «Куорэгэй»

1

5

П. Ламутскай «Хомус ырыатын иЬиттим»

1

6

И.Артамонов «Куох хонуу»

1

7

С. Омоллоон «Олонхо оло5о»

1

8

Н. Курилов «Москва уонна да атын дойдулар »

1

9

М.Д.Ефимов «Куобах кутуруга уолчаан»

1

10

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

11

Библиотека5а ыалдьыттааЬын.

1

Кинигэ билии тордо

12

К. Туйаарыскай «Догор»

1

13

И. Алексеев «Туул»

1

14

Т.Сметанин «Борон куобах уорммитэ»

1

15

М.Заболоцкай «Маллар мунньахтара»

1

16

В.Давыдова «дьарааска кинигэ5э наадыйар да?»

1

17

С. Маршак «Уутээн»

1

18

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

19

Кылаас таһынан аа5ыы. Олонхо

1

Норуот оркон ойо тылынан уус уран айымньыга

20

К. Туйаарыскай «Таабырынна таайын»

1

21

С. Ойунская «Кунду бэлэх»

1

22

П. Варфоломеев «Чабыр5ах таабырыннар»

1

23

Норуот ырыата «Сайын»

1

24

«Туллуктар»

1

25

ОЬуокай

1

26

Нуучча остуоруйата «КиЬиргэс куобахчаан»

1

27

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

28

Кылаас таһынан аа5ыы.

1

Остуоруйа алыптаах дойдутугар

29

«Куобах туЬунан остуоруйа»Саха остуоруйата

1

30

«Урун эЬэ мунна то5о хараный?» Дьугэгиир остуоруйата

1

31

«Тобото уонна тордо» Нуучча остуоруйата

1

32

С. Омоллоон «Дьэрэкээн о5олор»

1

33

Б. УЬунуускай «Сулустар уонна ый хайдах уоскээбиттэрин туЬунан»

1

34

Сыл анарыгар хонтуруолунай аа5ыы

1

35

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

36

Кылаас таһынан аа5ыы. «Саха остуоруйалара»

1

Мин дойдум - олонхо дойдута

37

«УоЬээ дойду»

1

38

«Орто дойду»

1

39

Айыы бухатыыра

1

40

Аллараа дойду

1

41

АбааЬы бухатыыра

1

42

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

43

Кылаас таһынан аа5ыы. Олонхо

1

БиЬиги доготторбут

44

Б. Хабырыыс «Бэскэ ууммэт мээчик»

1

45

К.Уурастыырап«Бастакы хаар уонна барабыай»

1

46

С. Данилов «Чооруостар»

1

47

К.Туйаарыскай «Мо5отой того ытаабытай?»

1

48

Н.Тарабукин «Булчут ыт»

1

49

Е. Собакин «Хотой уйата»

1

50

К. Ушинскай «Хотой уонна куоска»

1

51

Тылы сайыннарыы уруога. «Мин дьиэм кыыла» өйтөн суруйуу

1

52

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

Учугэйтэн уорэбит, куЬа5антан хомойобут

53

С. Омоллоон «До5ордуулар»

1

54

Т.Сметанин «Корудьуос кун»

1

55

Таллан Бурэ «Хатыыска»

1

56

Амма Аччыгыйа. Иккис «То5о?»

1

57

Амма Аччыгыйа. Тордус «То5о?»

1

58

Улуро Адо«Иранал»

1

59

С.Михалков «Ийэ5э сыЬыан»

1

60

Софрон Данилов «Икки ийэ, икки кыыс»

1

61

Л.Толстой «Уолаттар»

1

62

Амма Аччыгыйа. УЬус «То5о?»

1

63

СитиЬиилэрбитин сыаналанабыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит.

1

64

Кылаас таһынан аа5ыы «»

1

65

Сыллаа5ы хатылааЬын

1

66

Сыл тумугэр хонтуруолунай аа5ыы

1

67-68

Резервнэй уруоктар

2




 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал