Ою-өрнектердің жасалу жолдары (сабақ)

Тақырыбы: Ою - өрнектердің жасалу жолдары

Сабақтың тақырыбы: Ою - өрнек түрлері және дайындау реттілігі

Мақсаты:

1. Ою - өрнектіңтүрлеріментаныстырып, оныңбүктеужәнеқиюәдістерінүйрету;

2. Оқушылардыхалқымыздыңсалт - дәстүріне, қолөнерінетереңүңілдіріп, ой-өрісіндамыту;

3. Оқушыларғаою - өрнектерөнерінүйретуүстіндеэстетикалықталғамдары мен өнергедегеншеберлікынта, қабілетінарттырып, көркемдікпен, әсемдікпенжасалғанынакөздерінжеткізеотырыптәрбиелеу;

Сабақтыңтүрі: аралас, сайыссабақ.

Сабақтыңәдісі: топпенжұмыс, түсіндіру, сарамандықжұмыс.

Пәнаралықбайланыс: бейнелеу, тарих, әдебиет.

Көрнекілігі: ою-өрнектүрлеріненжасалған буклет, кітаптар, оюлардыңүлгілері.

Сабақтыңбарысы:

І. Ұйымдастырукезеңі

Оқушылардытүгендеп, сабаққадайындығынтексеру.

ІІ. Үйтапсырмасынтексеру

Өткентақырыпбойыншаүлестірмеліпарақтарарқылы топ жұмысынұйымдастыру. Әр топ берілгенсұрақтарғажауапбереді.

І - топ:

• Оюдегеніміз не? (Оюдегеніміз - бұйымғатүсірілгенөрнектікесуарқылыөңдеу)

• Композиция дегеніміз не? (Композиция дегеніміз - өрнектібұйымныңбетінереттепорналастыру, жүйелеу)

• Ритм дегеніміз не? (Ою - өрнектебір элемент қайталаныпкелсе, мұны ритм дейміз)

• Төртжолдықөлеңшығару, поэзия минуты. Ендіүйдендайындапкелгенөлеңдерінболса, оқиық.
  
  Оюларғасүйсініп,

Қайранқалыптұрасың

Көребілсеңтүсініп

Оданкөп сыр ұғасың

ІІ - топ:

• Орнамент дегеніміз не? (Қазақтыңоюжәнеөрнекқоссөзібірігекеліп, латынша орнамент дегенұғымдыбілдіреді, мағынасы - сәндеу, әсемдеу, әшекейлеу)

• Симметрия дегеніміз не? (Симметрия дегеніміз - ою-өрнектіңекіжағыныңтеңболуы)

• Колорит деген не? (Бұйымғасалынатыною - өрнектіңбояутүрлерініңбір-біріменүйлесіп, жарасымтабуы - колорит депаталады)

• Төртжолдықөлеңшығару, поэзия минуты.

Ояалсаңоюәдемі,

Үйлессіноғанкөлемі.

Бояуыменүндескен

Оюәсемтүр - түспен

ІІІ. Жаңасабақ

Жайлаудыңшырындышөптерініңарасында, тау етегіндеауылсұлапжатты. Алаутүтіні, қойлардыңмаңырағаны, иттердіңүрі, балаларкүлкісі - осыныңбәріауылғажақындағандаестіледі.Міне, киізүйлердетұр. Қазақхалқыкөшпенді ел болып, жаз - жайлауда, қыс - қыстаудазаманағымынасәйкескиізүйдетұрмысқұрыпөмірсүрген. Солата - бабаларымызданқалғанасылмұра - қазақтыңкиізүйі.

Бүгінкөпқызықтызаттаркөріп, ою - өрнектуралыбілуімізүшінжәнешығармашылықжасауүшінүшкиізүйгекіріп - шығуғашақырамыз.

а) - Қане, біріншікиізүйгекіріпкөрейік.

«Өнер - таусылмасазық, жоғалмасбайлық»,- дейдіхалықданалығы. Халқымыздыңғасырларталғамынанөткенасылқазынасы - ою - өрнектер.

• Ою - өрнек не үшінқолданылады? (Ою - өрнектұрмыста, бірбұйымныңбетінәшекейлеуүшінқолданылатыннақыш, өрнек)

• Халқымызоюменненіәшекейлепбезендірген? (Ою - өрнекәртүрліүлгідедамыған. Оныңнегізгіэлементімүйізтектесболыпхалқымыздыңжиіпайдаланатынзаттарында - өру, тігу, құрау, қиюарқылыүйжиһаздарына, зергерлікбұйымдарға, кілем, сырмақ, текемет, қоржын, ыдыс-аяқтарға, киім - кешектергебезендіріліпсалынған)

Кезенде өнертанушы В.Чепелев «қазақтар тек ою - өрнек әлемінде өмір сүрген сияқты»,- деп атап көрсеткен.

Ежелден қолөнерді қастерлей білген халқымыздан мұра болып келе жатқан тұрмысқа оюланған қажетті бұйымдар өте көп.

Қазақ шеберлері әр нәрсені жарық, көркем, төлді етіп жасауға тырысқан.

ә) - Ал, енді білейік, қандай ою түрлері бар. Ол үшін екінші киіз үйге кіріп көрейік. (Ою-өрнек кестесі, слайд)

Ою - өрнектің атауы мен түрлері өте көп. Ғалымдар бүгінге дейін 200-дей түрін анықтаған.

«Ою - өрнекті қайдан, кімнен үйрендің ?» - деген сауалға атақты суретші Әбілхан Қастеев:

Таудың бұлағынан,

ойдың құлағынан

Апамның киізінен

Ешкінің мүйізінен, - деген өлең жолдары жоғарыда айтылғандардың дәлелі.

б) Әр түрлі өрнек үлгілерін жасаушы, қазақ ою - өрнегінің шебері - оюшы.

- Келесі киіз үйге кіріп көрейік. Бұл киіз үй - шеберхана. Шағын еңбегімізде - қолөнерді әрі қарай дамытып, осы шеберханада жетілдіру керекпіз.

- Балалар, әжелеріміз ою үлгісін жасауды, оюды кімдерден үйренген? Оларды өз әжелерінен, аналарынан, әпкелерінен үйренген. Осылай ұрпақтан ұрпаққа ауысып, бүгінге жеткен. Біздеоюойыпкөрейік.

IV. Сарамандықжұмыс

• Балалар, мүйізоюынқиыпүйренейік. Қиюалдында, қайшыменжұмыс

техникалыққауіпсіздікережесінқайталайық.

1. Қайшыныарнайықобдишадасақтауқажет.

2. Қайшыныжолдасынаүшкірұшымен берме

3. Қайшыныашыққалдыруғаболмайды.

4. Қайшыменжұмыскезіндежолдасыныңкөңілінбөлме.

5. Қайшыныойыншықретіндепайдалануғаболмайды.

- Жарайсыңдар, ендіжұмысымызғакірісейік. Мынамүйізоюынқиюнұсқасынаназараударыңдар (слайд - қағаздыбірбүктеуәдісінкөрсету)

1) тапсырма: Топпенжұмыс

1 - топ. «Қошқармүйіз» оюыною

2 - топ. «Сынықмүйіз» оюыною

2) тапсырма: Ою, өнертуралымақал - мәтелайтыпжарысады.

3) Мақалдыңжалғасын табу.

1. Ер қадірін ер білер, ....( зерқадірінзергербілер)

2. Ақылкөпкежеткізір, ...(өнеркөккежеткізер)

3. Оюдыояалмаған....(ойсыз)

4. Ойсыздан...(оюшы) шықпайды

4) Сұраққажауап

- Қазақоюыныңкеңтарағантүрі (мүйізоюы)

- Қызесіміменаталғанөрнек (ботакөз)

- Гүлоюыненібейнелейді? (қуаныш)1)

2)

3)

Қ

О

Й

А

Ю

К

Ө

Ж

Е

Қ

О

Р

А

7)

5)

6)

Н

А

Н

Е

Р

Ә

К

Е

- Үзілмейтінбағыт, мәңгілікнышаны не? (дөңгелекоюы)

5) Сөзжұмбақшешу

1. Төрт түліктің бірі

2. Маймақ аң 4)

3. Наурыз тағамы

4. Мал жайы, қонысы

5. Ас атасы не?

6. Ат әбзелі

7. Асқар таудай адам

6) Оюларды өз тобына жинау.

7) Семантикалық карта. Ойын шарты:қай топ бірінші белгілейді, мұғалімге көрсетеді.

V. Сабақты қорытындылау.

- Ою - өрнек қанша топқа бөлінеді? Жәнеқандай?

- Оюдегеніміз не?

- Симметрия дегенініміз не?

VІ. Бағалау

VІІ. Үйгетапсырма: Бүктеу, қырқутәсілдерібойыншаою - өрнектүрлерінорындапкелу.