Урок по родному (якутскому)языку на тему Аат тылы хатылааьын

Аат тылы хатылааьын

Уруок корунэ: Аат тылы сана чааьын быьыытынан ырытыы, кластер ньыматын о5о сатаан туьанарын кордоруу

Методическай албастар: тэттик чинчийии, кластер ньымата, тылынан дьайыы, ситиьиигэ ко5улээьин, биирдиилээн уонна комолоон улэ.

Сыала - соруга:

Уорэтэр: кылгатан чопчулаан бэлиэтэнэ, аат тыл сана чааьын быьыытынан тугу кордорорун быьаара уорэнии;

Сайыннарар: санааны сааьылаан этэр, аат тылы тугу кордорорун биирдиилээн ырытар, толкуйдуур сатабылы сайыннарар;

Иитэр: дьыл кэмин уратытын сатаан арааран билэр, саас илдьиттэрин таба ыйар.

Туттуллар материал: схема, хартыына, презентация, сахалыы быьаарыылаах тылдьыт.

Тэтэрээккэ улэ

Интерактивнай дуоска

Слайд 1.

Слайд 2.

Слайд 3.

Слайд 4.

Слайд 5.

Слайд 6.

Слайд 7.

Слайд 8.

Слайд 9.

Ойдооьун.

Ойго - санаа5а бары уьугуннарыы

Слайд 10.

1. Тэрээьин чаас

Утуо кунунэн!

1. Сонур5атыы.

Кини кэлэр сылааьынан илгийэн,

Бэйэтин сонунун биьиэхэ бэлэхтээн.

Аптаах илиилэринэн таарыйан,

Ойуурга ньургуьун сибэккини тылыннаран.

Бу тугуй?

- Ханнык тыллартан биллигит саас буоларын?

1.2. Тэтэрээккэ улэ.

- Хайдах олорон тэтэрээккэ улэлиэхтээхпитий? Эдик санатар.

Кулун тутар онус кунэ

Кылааска улэ

- Буочары тупсарыыга улэ.

Са су су сы сэ

Саа суу суу сыы сээ

Сыа суо суо сиэ

- бу суьуохтэртэн тахсар биирдии тылы булан суруйабыт

(сыап, суорат, суокээ, сиэмэ)- ханнык сана чааьыгар киирэр тыллары суруйдугут?

Хартыына «Саас»

- Сурун тылбыт ханныгый?

- Бу тыл туьунан тугу этиэ этигитий?

- хартыынаттан корон сааска сыьыаннаах тыллары суруйабыт

- О5олор суруйбуттарын аахтарын истии.

- Дуоскаттан корон тылбытын байытабыт. Ханнык билбэт тылларгыт баалларый?

- Эьиги санаа5ытыгар того икки бологунэн арахсан суруллубуттара буолуой?

- Бастаан ханнык саас кэлэрий?

- Эбээнниитин билэ5ит ду?

- Эьиги санаа5ытыгар ойууга ити тыллар ханна бааллара буолуой?

- Билбэт, мунаарар тылларбытын хантан билиэхпитий?

- Быьаарыытын тылдьыттан корон ырытыы.

1.3. Эрдэтээни саас-эбээннии

Муус чопчута -

Туллук

Харалдьык - с. 594(б.т)

Ньургуьун

Хойукку саас-эбээннии

Чалбах - с.224 (с.н.т)

Куорэгэй

Кэ5э

Ылааны куннэр - с.637(б.т)

- Тыллары туьанан 2-лии этиини толкуйдаан суруйабыт. Ол иннинэ Этии арааьын санатыьабыт(. ! ?)

• Бу тылларынан 2 этии толкуйдааьын.

• Этиилэр тутаах чилиэннэрин ыйыы.

• Сана чааьынан ырытыы.

2-3 о5о дуоска5а тахсан биирдии этиини суруйан ырыталлар. Атыттары учуутал кэрийэ сылдьан корор.

1.4. Бэриллибит тыллары элбэх ахсаанна туруоран аа5ын

Чалбах -

Харалдьык -

Кэ5э -

Туллук -

Ылааны кун - Ханнык куннэр?

Муус чопчу - Хайдах чопчулар?

Элбэх ахсаан сыьыарыыта ханныгый? - ЛАР тылларга хайдах уларыйан истэ? То5о?

-Аьа5ас дор5оон дьуорэлэьиитигэр таблица

- Бэриллибит хоьоону аа5ыы, бэлиэтэммит тыллары тэтэрээккэ суруйан састаабынан ырытабыт.

Куол+лэр+бит муус+тар+а

Туьугунэн уларыт: куоллэр, харалдьык

Ыйытыы схеманан сирдэтэн этии толкуйдаан суруйун.

2. Бугунну уруокпутугар ханнык тылларынан улэлээтибит?

- Ити тыллар ханнык сана чааьа буолалларый?

- Аат тыл туьунан тугу билэргитин иккилии буолан бэриллибит лиискэ кластерынан кордорун.

- Ырытан кэпсииргэ бэлэмнэнин.

2.1. Оссо тугу эбэн биэриэ этигитий?

- Муус, хаар, тыал, харалдьык, чалбах - ханнык аат тылларга киллэрэбит

- Аат тыл араастарын оссо ханныктары билэ5ит?

Толкуйдуур, ситимниир.

- Саас

- ньургуьун, сылааьынан илгийэн

Тэтэрээккэ улэлииллэр.

- Тэтэрээппит туннук диэки иннэри, бэйэбит паартаттан биир сутурук тэйэн, сиспитин конотук туттан олорон улэлиибит

- предмет аата, айыл5а костуутэ

Кластер онорон тыллары суруйаллар (хаар, былыт, таммах, чалбах, кун, чыычаах,..)

- (тыллар эбээннии этиллиилэрин санатыьыы)

- Быьаарыылаах тылдьытынан улэ

- 4 этии толкуйдаан тэтэрээккэ суруйуу

а\т а\т а\т

Дьиэ сарайыгар муус

а\т

чопчулара ыйанан тураллар.

- ылааны (Д/а)

- муус (А/т Д/а суолтатыгар туттуллубут )

- тыллары б, элб ахсаанна туьугунэн уларыталлар

Таблица (илин-кэлин а/д)

Саас

Кластер онорон дуоска иннигэр тахсан кэпсииллэр, эбэн-сабан биэрэллэр.

(А4)-фломастер

- Айыл5а костуутэ

- чопчу предмет

- хайааьын

- идэни кордорор

- анал аат

- паараласпыт ааттар

Рефлексия

Слайд 12.

3. Санаа уллэстии:

- Бугунну уруокпут тематын улэбит хаамыытыттан сиэттэрэн ким чуолкайдаан этиэ5эй?

- Уруокпут хайдах быьыылаахтык барда?

- Туох сананы биллигит?

- Туохха ыарыр5аттыгыт?

3.1. Сыаналаныы.

- Бугунну улэгитин хайдах сыаналана5ыт?

- Улэ5итигэр туох сатанна, сатаммата.

- Бугунну улэгитин астынныгыт ду?

- Махтал, бугун мин эьиги улэ5итинэн астынным.

- Аат тылы хатылаатыбыт.

Этии толкуйдаатыбыт, ырыттыбыт.