7


  • Учителю
  • Поурочное планирование по литературному чтению родного языка

Поурочное планирование по литературному чтению родного языка

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

Тыва Республиканыӊ муниципалдыг бюджеттиг ɵɵредилге килдизи Чыргаланды ниити билиг ортумак школазы



Литературлуг номчулга кичээли

В.Бианкинии-биле «Ýш час»

Кичээлди тургускан

бирги категориянын эге класс башкызы: Шойдак А.В.



Тема: Чугаа сайзырадылгазы

Номчулгага: В.Бианкинии-биле "Ýш час"


Кичээлддиӊ сорулгазы:

  1. Уругларга "Уш час" деп чечен чугааныӊ утказын билиндирип, ында кезектернин дес-дараалашкаан болгаш утка талазы-биле харылзаазын тодарадып билиринге ɵɵредир.

  1. Сɵзʏглелди литературлуг шын адаашкын езугаар медерелдиг номчууру. Аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр, сɵс курлавырын байыдар. Сɵзʏглелдиӊ кол-кол бодалын боду тып билиринге чаӊчыктырар. Кылган ажылын тʏӊнеп билиринге чанчыктырар;


  1. Тɵрээн бойдузунга ынак, хумагалыг болурунга кижизидер.


Кичээлдиӊ дерилгези: компьютер, слайд куштар,хемнер, база

Чайковский "Времена года"( дыннаар)

Чуруктар а)И.И.Левитан "Март" б)А.Д.Дирчин "Уш час" в)А.Саврасов "Грачи прилетели" г) И.Ендогуров "Начало весны"


Арга методтары: коргузуг, тайылбыр, анализ синтез


Кичээлдиӊ чорудуу

I. Организастыг кезээ

а)Долгандыр турар бойдус-биле мендилежири:

Алдын хʏнʏм,

Ак-кɵк дээрим,

Торээн черим,

арга-арыы,

ан-мен, куштар.

Ада-ием, торел-чонум,

Эш-оорум, башкыларым,

Амыр-ла бе, амыр.


II. Кичээлдин темазын, сорулгазын дамчыдары

- Уруглар, бɵгун кичээлде чылдыӊ кайы ʏезиниӊ дугайын ɵɵренир-дир бис, дараазында дараазында шʏлʏктʏ дыӊнааш, тыптыӊарам:

Дамырактар ийлер куду

Шулурткайнып чаржып батты.

Талыйт черден - мурнуу чʏктен

Чуртун эргип куштар келди.

Эзимдиве кулааӊ салам

Эткир, хоюг куштар ʏнʏ

Хову, шɵлче дыӊнаалам

Хостуг иштин хɵгжʏм ыры.

- Чылдыӊ кайы ʏезин чуруп кɵргʏскен-дир? Час.

- Шын-дыр, уруглар ынчангаш бɵгʏн бис кичээливисте Виталий Валентинович Бианкиниӊ "Ýш час" деп чечен чугаазын номчуп таныжар бис.

III. Чаа тема

а) Киирилде беседа

- бисте база чылдын кандыг уези келген-дир, уруглар?

- Школаже кел чорааш, агаар-бойдустун кандыг-кандыг оскерилгелери болу бергенин эскердинер?

- Оруктарда, шолдерде кандыг черлер коступ келгенил?

- Хун дурту канчап барганыл?

- Эр-хейлер уруглар.

б) "Уш час" чечен чугааны номчуп таныжары:

- бис боттарывыстын коруп турарывыс-биле часты аас-биле чуруп коргустувус. Ам чогаалчылар канчаан часты чуруп коргузуп турар-дыр, ону номчуп ооренип корээли.

Номунарнын 149 дугаар арнын ажыдыптынар че.

- Кым деп чогаалчы бо чечен- чугааны бижээн-дир, уруглар?

- Виталий Валентинович Бианки

- Ам биске ол чогаалчынын дугайын бистин эживис ... номчуп таныштырар- дыр .

(1 оореникчиге бижип бээрге номчуур)

В.В. Бианкинин чуруун азар

в) Автор-биле таныжылга

В.В. Бианки 1894-1956 чылдарда чуртап чораан. Ол бичиизинден тура-ла торээн бойдузун хайгаараарынга ынак чораан. Ынчангаш 1920 чылда 26 харлыг тургаш, уругларга бойдус база дириг амыттаннар дугайында чечен чугааларны, тоолдарны бижип эгелээн. Бианки бичии чаштарны торээн бойдузунунчараш каазын хайгаарап оон байлакшылын хумагалап, камгалап билиринге оорендип турар. Оон чечен чугаалары уругларны сонуургады бээр, кандыг бир тоолчургу байдалды тургусканы-биле ангыланып турар

г) Словарьлыг ажыл

Ам оон чечен чугаазында билдинмес состер-биле таныжып алыылы (самбырага парлааш азар)

Аландырар - хары эрий берген довураа коступ келгилээн черлер

Чоогалар - даглыг черлерде хар суунун изеп каан онгарланчак черлери

Бектелге алдынга - шаптараазынныг, мунгаш черлер алдынга

Ýгер-боо - боонуӊ бир хевири

Муӊ чок - хɵй

Хооргалдар- сугнуӊ ʏрегдээн оӊгарлары

капсылдаштыр - деӊге, чарыштырып ( бо болза улуг класстарга ɵɵрени бээр силер, констекстуалдыг синонимнер-дир, уруглар).

д) чечен чугааны номчууру:

а)башкыныӊ ʏлегерлиг номчулгазы

б)Уругларнын ʏш бɵлʏʏнге илчирбелиг номчулгазы

1 кезиин - 1-ги бɵлʏк номчуур

2кезиин - 2-ги бɵлʏк номчуур

3кезиин - 3-ку бɵлʏк номчуур

е) Чечен чугаанын утказы-биле ажыл

- Кышты чогаалчы чечен чугаада канчаар кɵргускен-дир?

- А час дʏжерин хʏн биле кыштыӊ чʏзʏ кылдыр кɵргʏскенил?

- Хʏннуӊ бирги тиилелгези каяа болурул?

- Шɵлдерге частыӊ дʏжери-биле бойдуска кангдыг ɵскерилгелер болур-дур?

- Кандыг куштар чедип келир-дир?

(тааннар, кара-баарзыктар, хамнаарактар келир)

- Ам ол куштарны коруптээли (Чуруктарны компьютерге кɵоргузер, уннерин дыӊнадыр)

Карточкаларны уругларга бергеш, номчудар

а) таан (галка)

Таан бир дугаар чазын ужуп кээр куштарныӊ бирээзи. Оон ужуп орда дургени шакта 72 километр.

б) Кара-баарзык (скворец)

Чазын бир дугаар ужуп келир. Ужуп чанып орда дургени 65 километр шакта, анаа ужарыныӊ ортумак дургени шакта 48 км. 50-100 метр чедир бедикке ужар.

в) Хамнаарак (жаворонок)

24 чыл чедир чурттаар .

- Хʏннʏн ийиги тиилелгези каяа дужерил?

- Хемнерге кандыг ɵскерилгелер болурул?

- Хемнер, хɵлдер, хɵɵлбектер ажыттынарын чʏлер четтикпейн манап турарыл?

- Кандыг-кандыг суг куштары билир силер, уруглар?

- Хемнерниӊ эрип бадарын чогаалчы канчаан кɵргʏскенил?(тып номчуптунар)

- Хемнер доштан адырылгаш канчап баар-дыр?

- Тывада эн-не улуг хемни адап корунерем?

Тывада 8 муӊ ажыг улуг, бичии хемнер бар. Ам оларныӊ 2-зин кɵрʏп кɵрээли

(карточкаларны номчудар)

1-ги карточка

Енисей- Улуг-Хем- республиканыӊ эӊ-не улуг хеми. Бо хем делгейниӊ улуг хемнериниӊ бирээзи Хемниӊ ниити узуну 3000км ажыг, а 700км узуну Тывага хамааржыр

2-ги карточка

Тес-Хем - Тываныӊ мурнуу талазында эӊ улуг хем. Ооӊ ниити узуну 770км, Тываныӊ девискээринде узуну 375км. Ол Моолдуӊ девискээринден эгелээш, Убса-Хɵлче киир агып чыдар. Оргулаашта агып чыдар болгаш хемниӊ агымы оожум, уну калбак.

- Хʏннʏӊ ʏшкʏ тиилелгези каяа болурул?

- Арга-арыг чазыныӊ ʏезинде бойдуска кандыг-кандыг ɵскерилгелер болур-дур?

- Кандыг куштар чедип кээр-дир?

(карточкаларны номчуур)

1) Хек (кукушка)

Ол бодунуӊ уязынга тɵрʏвес, ɵске куштуӊ уязынга тɵруп кааш чоруптарга ооӊ чуургазын ɵске куш чаза баскаш азырап каар.

2) Хараачыгый (ласточка, стриж)

Тывада бар куштарныӊ эӊ-не дʏрген ужары - Хараачыгайлар. Олар шакта 100-110км, а кара Хараачыгайлар 110-150 километр чедир шакта ужар . Олар 9 хар чедир чурттаар. Чай дургузунда

чыып чиген курт-кымыскаяан чаӊгыс одуругга чыскаар болза узуну 1км чеде бээр.

3)Айлан кушкаш

25 чыл чедир чурттаар.

Теманыӊ тʏӊнели

- Ынчангаш час каш хевирлиг-дир?

- Чʏге час баштай-ла шɵлге дужерил?

Шаанда бистиӊ тыва чон чылдыӊ ʏезин 2 ʏеге чарып турган кыш, час - деп. Шагаа кээри-биле час дʏшкен деп турганнар.


5) Музыкага, чуруктарга часты кɵргускени-биле таныштырары.

-Уруглар, чугле чогаалчылар час дугайында бижип турар эвес, а композиторлар, чурукчулар база часты чуруп кɵргузуп турар ышкажыл?

1.Чайковский "Времена года"( дыннаар)

2.Чуруктарны кɵруп таныжары

а)И.И.Левитан "Март"

б)А.Д.Дирчин "Уш час"

в)А.Саврасов "Грачи прилетели"

г)И.Ендогуров "Начало весны"

6)Бот ажыл

- Ам уш болукке 1 чуруктар бээр мен, аӊаа чугаадан тургузуптуӊар че, тоол-даа чогаадып болур силер.

1-ги болукке И.И.Левитан "Март"

2-ги болукке А.Саврасов "Грачи прилетели"

3-ку болукке И.Ендогуров "Начало весны"


IV. Кичээлдиӊ тʏӊнели

- Бɵгун кичээлде кым деп чогаалчыныӊ чʏʏ деп чугаазын ɵɵрендивис?

- Мында чогаалчылар часты каш хевирге чарганыл?

- Чʏгле чогаалчылар эвес ɵске кымнар часты кɵргʏзʏп болур-дур?

- Кандыг куштар-биле таныштывыс?

- Кандыг хемнер-биле таныштывыс?

- Бойдустуӊ боду бʏткен бо бʏгʏ байлаан канчаар ужурлуг бис?

Тʏӊнел:

Бойдус - чер кырынла амыдыралдыӊ ʏнер дɵзу, ооӊ чаяакчызы. Бойдуста байдал эки болза ʏнʏш дʏжʏп элбек, азыраан мал семис, улуг-биче каӊ-кадык болур, кижилер хɵй чылдарда омак-сергек чурттаар. Ынчангаш, бойдусту камгалап, хумагалаар ужурлуг бис.

- Бɵгун кичээлде эки ажылдааннар....

Онаалга берилгези

1-ги болук - 1-ги кезээн Шɵлдʏӊ чазын чуруур.

2-ги болук - Хемнер чазын чурааш, номчуур.

3-ку болук - Арга-арыг чазын чурааш, номчуур.



 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал