4 сынып әдебиеттік оқу

Әдебиеттік оқу . 4-сынып .

Тақырыбы: Бата.

Мақсаты:

а) білімділік:Бата туралы әңгімелеп бере отырып ,батаның түрлерін, батаның қасиетін ұғындыру.

ә) дамытушылық: ойлау,сөйлеу қабілетін шыңдау, белсенділігі мен қызығушылығын арттыру.

б) тәрбиелік: еңбекқорлыққа,батаны өмірде қолдана білуге, бата беріп үйренуге баулу,имандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Түрі: аралас сабақ.

Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену, ой қозғау, топтастыру,өзін-өзі бағалау т.б.

Көрнекілігі: слайд,постер,суреттер, кестелер,бейнежазба

Пәнаралық байланыс:қазақ тілі,дүниетану,бейнелеу.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Қызығушылықты ояту. 1 мин

Психологиялық ахуал. Тренинг (оқу-ң көңіл күйін тексеру)

*-жақсы (қолдарын көтеріп, шапалақтайды)

*- көңіл күйлері көтеріңкі (бір-бірін құшақтайды)

*- орташа (отыра қалады)

*- тамаша «қол алысады)

*- өте жақсы (бас бармағын көрсетеді)

ІІІ. Қызығушылығын ояту.

Ұранымыз: Жаңа ғасыр ұланымыз, жақсы оқу ұранымыз!

Алтын ережені еске түсіру

Оқу шаттығы: (оқулықтың кез - келген бетіндегі мәтінді 2 минуттық ызыңдап оқу.)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1-2 мин

Бала көбелек туралы мультфильм сценарии құрастырып жазу немесе сурет топтамасын сал.

-Бала Көбелек бейнесі арқылы жазушы қандай ой айтпақ?

- «Өмір бойы аспанда қалықтап жүріп, жерге әсте түспес едім» деген сертінде тұра алды ма?

- Бала Көбелек нені аңғара алмады?

- Көбелекке қандай мақал айтар едіңдер?

ІІІ. Миға шабуыл. Жұмбақ 2 минут

Бесік Асық Тұсау кесу

Сәбиге сәнді үй

Әжеге ән мен күй. (Бесік)

Кез-келген жыл мезгілінде ойнауға болатын табиғи зат. (Асық)

Сәби қаз-қаз баса бастағанда жасалатын ғұрып. (Тұсау кесу)

Мол болсын деп тіленетін түс. (Ақ)

-«Бата»дегенді қалай түсінесіңдер?

Бата не үшін беріледі?

Батаны кімдер береді?

Бата туралы білетінімізді ортаға салып көрейік.

Махмут Қашқаридың қанатты сөзіне назар аудару.

Бата түрлерімен бірге танысайық. Мұғалім түсіндірмесі: Бата. 5 минут

• Бата қазақ халық ауыз әдебиетінің қандай түріне жатады?

«Бата - арабтың «фатеке» деген сөзінің қазақша айтылу түрі», - дейді. Яғни, бата - фатекенің мағынасы: алғыс айту, ақ ниет, ақ тілек білдіру. Бата - ұлтымыз үшін теңдесі жоқ асыл сөз. Ал сөз - бүкіл адамзат тарихындағы құдіретті күш. Халық ақ батадан рухани қуат алады, ол жақсылыққа жол ашады деп сенеді. Сондықтан да қазақтар ежелден-ақ қадірлі қариялардан, атақты батыр, билерден, шашасына шаң жұқпайтын шешендер мен арқалы ақындардан бата алуға құштар болған.

Батаның негізі үш түрі бар:

Ақ бата;

Теріс бата;

Серттесу (Баталасу);

Ақ бата - шын жүректен шыққан ізгі тілек, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан

өсиетнама, Аллаһ Таға-ладан мейірім-шапағат сұрау, қазақтың қасиетті тұмары. Ақ батаның негізгі мақсаты - ағайынның бір-біріне деген мейірім-шапағатын, сүйіспеншілігін білдіру, бірін-бірі ынтымақ-ырысқа, береке -бірлікке шақыру, үлкен-кішінің жолын ашу, келешекте жүзеге асырылатын мақсат, мүдделерді белгілеу.

Теріс бата - қарғыстың қатты, жазаның өте ауыр түрі. Мұндай батаны әке-шешесі сенімін ақтамай, үлкен ұятқа қалдырып, әулетін, ата-тегін масқаралаған, өздеріне қолы, тілі тиген, дінін, тілін, Отанын сатқан, жауыздық, ауыр қылмыс, кешірілмес күнә жасаған баласына қолдарын теріс жайып тұрып бата берген.

Серттесу батасы (Баталасу) - құдалықта, серт пен уәдеде, елшілікте, ел арасындағы маңызды үлкен шараларда жасалатын жол. Ол - хан, ақсақалдар, билер алдында, аруақ орнында да жасалып, қол алысылып орындалатын ғұрып. Оны бұзу, яғни, «бата бұзу» - қарғыспен тең. Қазақ баталасуды - елдіктің, тектіліктің, азаматтық асиеттің белгісі деп таниды.

Іштей оқып мәтіндерді әр топ.Әр топ 3 сұрақ дайындаймыз.

Бейнежазбадан «Қыз Жібек» фильмінен үзінді, теріс батаны,ақ батаны, көрсету. 2-3 минут

ІҮ. Жаңа сабақ:

• Ал, балалар бүгінгі сабақта қандай батамен танысатынымызды білгілерің келе ме?

Мәтінмен жұмыс. 5 минут

1. Мәнерлеп оқимын.

2. Түсініксіз сөздерді түртіп алу.

3. Сөздік жұмысы.(Дәптерге жазу)

Шөптің басын сындырмау - түк істемей жату.

Пұл- табыс, ақша

Қауқар - күш,

Пенде - жан, адам

Өңі - түр-тұрпаты

4. Мәтінді бөліктерге бөлу, ат қою. (Дәптерге)

Сергіту жаттығуын жасату. 2 минут

Ү.Оқулықпен жұмыс.

Әр топ 1 бөлігін дауыстап оқу. 2 минут

3.Ой қозғау.

Кестемен жұмыс: 3 мин

Тапсырма: 6 минут

І топ ---Бата сөзіне ассосиация құру

ІІ топ--- Өз ойынан бата құрау

ІІІ топ-------көрініс көрсету.(дастархан басындағы бата)

Әр топты қалған 3топ бағалайды.

ҮІ. Сабақты бекіту. 3 минут

- Суға, отқа тасталған ақша мен үшінші рет отқа тасталмақшы болған ақшаның айырмашылығын бала қалай бағалады?

- Оқиға кейіпкерлерінің әрекеттеріне баға бер.

- Егер сен баланың әкесінің орнында болсаң, Мәселені қалай шешер едің?

ҮІІ. Кері байланыс (рефлексия) 1 минут

Ертегі - өлеңнің негізгі ойына сай мақал-мәтел жаз.

ҮІІ. Үйге тапсырма: 1 минут

1. Мәнерлеп, түсініп оқу, әңгімелеу.

2. Өзіңе ұнаған бата жаттау.

ҮІІІ.Қорытындылау. 1 минут

Бата тыңдау.(бейнежазба)

IX. Бағалау. 5 минут