Учителю
Рабочая программа по чувашскому языку, 4 классс

Рабочая программа по чувашскому языку, 4 классс

Автор публикации: Копташкина О.Н.

Дата публикации: 09.01.2016

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Ӑнлантару çырăвӗ

Ку программăна вĕренÿ стандарчĕн иккĕмĕш çырăвне, чăваш шкулĕн 1-4 класĕсем валли хатĕрленĕ тăван чĕлхе программине (Чăваш Республикин вĕренÿ институчĕн издательстви, 2013ç.) тĕпе хурса Л.П.Сергеев, Т.В.Артемьева, А.Р. Кульева, Ю.С. Семёнов 4-мĕш класс валли пичетлесе кăларнă «Чăваш чěлхи» (Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2014ç.) кĕнекипе ĕçлеме йĕркеленĕ.

Тãван чěлхене вěрентмелли уроксен тěллевěсем

Тăван чĕлхене вĕрентессин тěллевěсем: 1) вулама - çырма вĕрентесси; 2) вулавпа çыхăнуллăн пуплеве аталантарасси; 3) пуплеве пур енлĕн аталантарнă май чĕлхе пулăмĕсемпе ансат паллаштарасси, пуплеве тишкерме вĕрентесси. Çак виçĕ пая пуплеве аталантарас тĕллев пĕрлештерсе тăрать.

Çамрăк ăрăва ăс-тăн парса ÿстерес ĕçре пуçламăш шкул пĕлтерĕшĕ калама çук пысăк. Вĕрентÿ ăс-тăн пару никĕсĕ, унан тĕп инструменчĕ -тăван чĕлхе. Тин çеç кĕнеке тытнă ачана ăнăçлă вĕрентсе ăс-тăн парасси чи малтан вăл хăйĕн тăван чĕлхипе тухăçлă усă курма пултарнинчен килет. Тăван чĕлхе - ÿсекен этеме çут тĕнчене кĕмелли алăкăн ылтăн çăраççийĕпе пĕрех.

Çак асамлă çăраççипе ача вĕренÿре туллин усă курма пултартăр тесен унăн пуплевĕпе шухăшлавне пур енлĕн аталантармалла. Кĕске тапхăртах ăна çăмăллăн вулама, тăнласа ăнкарма, шухăша пуплевре уçăмлăн палăртма, çырма хăнăхтармалла; вĕренÿ кĕнекине вăл хăй тĕллĕн вулайтăр, вĕрентÿçĕ каласа панине лайăх ăнланма, асăмлама, асăнлама пултарайтăр, çавăн пекех унăн калаçу хăнăхăвĕпе çыру мехелĕ çителĕклĕ пулччăр. Çакна тума шăпах ĕнтĕ тавăн чĕлхене 1-4 классенче ятарлă программăпа туллин вĕрентни пулăшать.

Асãннã программãн уйрãмлãхě

Класра вěренекен ачасем икě чěлхепе калаçса ÿсеççě. Тãван чěлхери сãмахсене вырãс чěлхинчи сãмахсемпе пãтраштараççě. Вěрену содержанине тата творчествăлла çыру урокěсене планланã чух çак уйрãмлãха шута илнě. Сăмах йышне пуянлатасси, чěлхе тасалãхне вěрентесси çине тимлěх уйãрнã.

Асãннã программãна 2015- 2016 - мěш вěренÿ çулěнче ěçе кěртме палãртнã.

Предметăн вӗрентӳ планӗнчи вырăнӗ

Вĕренÿ планĕпе килĕшÿллĕн 4-мĕш класра чăваш чĕлхине вĕренме эрнере 3 сехет уйăрнă.

Вĕренÿ çулĕнче пурĕ 34 эрне пулнине шута илсен 102 сехет пулать.

Тăван чĕлхе вĕрентесси виçĕ пайран тăрать: 1) вулама-çырма вĕрентесси; 2) вулавпа çыхăнуллăн пуплеве аталантарасси; 3) пуплеве пур енлĕн аталантарнă май чĕлхе пулăмĕсемпе ансат паллаштарасси, пуплеве тишкерме вĕрентесси. Çак виçĕ пая пуплеве аталантарас тĕллев пĕрлештерсе тăрать. Çапла вара, тăван сăмахлăха вĕрентни кирлĕрен те кирлĕ ăслайсемпе хăнăхусене аталантарса çирĕплетессипе тÿррĕнех çыхăнмалла. Çав ăслайсемпе хăнăхусем шутĕнче - ăнланса вуласси тата тăнласси, çыхăнуллă калаçасси, çырасси. Çавăнпа пĕрлех ачасене чĕлхе ăслăлăхĕпе литература пĕлĕвĕн ансат ăнлавĕсемпе паллаштарнă май вĕсен харпăр хăйĕн тата юлташĕсен пуплевне сăнас, чĕлхе илемне туйса ăна тарăнрах пĕлес туртăмне амалантармалла. Пĕтĕм халăх усă куракан литература чĕлхин сасă тытăмĕпе, сăмах пуянлăхĕпе, морфологи тата синтаксис мелĕсемпе паллаштарнă хушăрах вĕсен вырăнти калаçу уйрăмлăхĕсене курма та вĕрентмелле.

Ача пуплевĕнчи тĕп ĕç-хĕлсене (тăнлассине, калаçассине, вулассине, çырассине) аталантарса пынипе пĕрлех тăван чĕлхе вĕрентнĕ чух пуçламăш шкулта çакăн пек пысăк та пархатарлă тĕллевсене пурнăçламалла:

- вĕренекенсен çынлăх туйăмĕсене вăйлатмалла, пурнăçа юратма, ырра шанса тăма тата хăйсене те ырă кăмăллă, сăпаăлă пулма хăнăхтармалла;

- ачасем таврари пурнăç, этемпе çут çанталăк çинчен мĕн пĕлнине анлăлатмалла;

- ачасен çыхăнуллă тата сăнарлă шухăшлавĕпе асне, асăмлас хевтине аталантармалла;

- вĕренÿ ĕç-хĕлне лайăхрах хăнăхтарса, унăн ăслайĕсене «алла илме» май памалла; вĕренÿ вăхăчĕпе перекетлĕ усă курма, харпăр хăй тĕллĕн ĕçлессин ансатрах мелĕсене чухлама вĕрентмелле;

- тăрăшуллă та тимлĕ вĕренме, пĕлÿпе пурнăç тĕслĕхĕсен çăл куçĕпе - кĕнекепе кăсăкланма хăнăхтармалла.

Программăри вĕренÿ материалĕпе вĕрентÿ меслечĕсем ачасене çирĕп пĕлÿсемпе ăслайсем, кирлĕ хăнăхусем паччăр тесен дидактикăн тĕп принципĕсене асра тытса вĕренÿ ăнланулăхĕпе кăсăклăхне, çыхăнулăхĕпе тĕллевлĕхне ялан пурнăçласа пымалла.Пуплеве пур енлĕн аталантарасси вулас, çырас, çыхнулла калаҫас, тăнласа ăнланас мехслсене куллен вайлатни ҫинче никĕсленсе тăрать. Шăп ҫавăнпа ĕнтĕ тăван чĕлхе урокĕсенче ҫыхануллă текстпа ĕҫлесси тĕп выранта пулмалла. Ачасем ăна вуласа е тăнласа ун тăрăх калаҫаҫҫĕ, хăйсем текст хайлавĕ, çыру хăнăхтаравĕсем пурнăçлаççĕ.

Ăнланса вулас тата тăнлас, уçăмлă ҫырас тата каласас мехеле аталантарасси ҫак пуплев ĕç-хĕлĕсене çĕнĕрен тепрер хут пурнăҫланипе çеç çыханмасть. Кашни çĕнĕ урокрах ачасен пуплевĕн тĕрлĕ енне, вĕсен чĕлхе мулĕн тĕрлĕ сийĕпе уса курма пĕлнине ҫине-ҫинех ҫирĕплетсе, анлăлатса пымалла. Сасăсене тĕрĕс калас, вĕсене ҫырура палăртас, интонаци мелĕсемпе пĕлсе усă курас ăсталăха куллен якатмалла.

Тăван ҫырулăх чĕлхин сăмах йыша вырăнти (тури, анатри) калаҫурипе танлаштарсан чылай уйрăлса тăрать. Çакна шута илсе ачасене кулленех ҫырулăх чĕлхин сăмахлахĕпе паллаштармалла, уроксене ятарласа словарь хăнăхтаравĕсем кĕртмелле. Çав шутра çывăх пĕлтерешлĕ самахсемпе хирĕҫле пĕлтерĕшлисене тупса палăртасси, темиçе пĕлтерешлĕ самахсене асăрхасси, пĕр пек пайсенчен тăракан (пĕр тымартан, пĕр аффикс хушанса пулна) сăмахсене, çавăн пекех пĕр темăпа çыхăннисене ушкăнласси, аса илсе каласси е çырасси, вĕсен пĕлтерĕшне тавçарасси пулмалла.

Паянхи орфографи правилисем ик никĕс çине тĕренеççĕ. Тĕп чаваш чĕлхинчи самахсене чан чăвашла, «каланă пек» (атте, анне, ата, пата, упа, эпир, аппа)çыраççĕ. Вырăс чĕлхинчен «урăхлатмасăр» илнĕ сăмахсене - «вырăсла» (парта, медаль, баян, колхоз, завод, фабрика). Çавна шута илсе ачасен самах йышне пуянлатнă май вырăс чĕлхи урлă кĕнĕ сăмахсене туйма, вĕсене мĕнле ҫырнине асархама вĕрентмелле.

Пуплеве аталантармалли тепĕр аслай вăл - ачасем таван чĕлхери морфологи мелĕсемпе, урăхла каласан, сăмахсен тĕрлĕ формипе усă курма пĕлнине куллен лайахлатасси.

Морфологи формисемпе усă курма пĕлни синтаксис мелĕссмпе тĕрĕс усă курма вĕрентес ĕҫре пулăшать. Шухаша тĕрĕс ăнланма, ăна уҫăмлăн палăртма хăнахтарас тесен пуçламăш классенче вĕренекенсене тĕрлĕ калăплă сăмах майлашăвĕпе, предложенипе уса курма вĕрентмелле, вĕсен пуплевен синтаксисне аталантармалла. Ку тĕллеве пурнаçласси чĕлхе аслăлахне ятарлă вĕрентнипе мар, урокран урока туса пыракан ятарлă хăнахтарусем пулăшнине пулса пымалла. (Çамрăксен чĕлхи тÿрккес те кăнттам ан пултар тесен вĕсене хутшăнура ырă та евĕк пулма вĕрентмелле, чĕлхемĕрпе пĕлсе те сисĕмлĕ уса курма хăнăху памалла. Çапла вара, чĕлхе культури, стилистики - тăван чĕлхе урокĕсенче тимлемелли тепĕр пысак тĕллев. Ку тĕллев çыхăнуллă пуплеве вĕрентессипе пĕр килет.

Хутшăнура (диалогра) таван чĕлхемĕр «мулĕпе» усă курма, çыхăнуллă калав тума пĕлнине лайахлатасси -чĕлхемĕр пуянлахĕн пур сийĕпе те усă курма пĕлнине «шăратса çыпăҫтаракан» тĕллев. Ку тĕллеве пурнăҫласси пуплев ханахтаравĕсем çине таянмалла. Вĕсем урокра тĕп выран йышанмалла. Вĕсемсĕр пуçне кашни урокрах фонетика, орфографи, лексика, морфологи, синтаксис, стилистика хăнăхтарăвĕсем те пулмалла. Пуплеве аталантарассин тухăçлăхĕ шапах ĕнтĕ пуплев ханахтаравĕсене «чĕлхе» е аспект хăнăхтарăвĕсемпе çирĕплетсе пынинчен килет.

Пуплеве аталантарассин виççĕмĕш енĕ вал - ачасене пуплеве тишкерме хăнăхтарни, урăхла каласан, чĕлхе тишкерĕвне вĕрентни. Ку вăл пуплеве фонетикăпа графика, орфографипе пунктуаци, морфологипе синтаксис, сăмах тытамĕпе сăмах пулăвĕ енчен ансаттăн тишкерессипе çыхăнать.

Ҫакна асра тытмалла: кăткăс пулăмсене тишкерме сĕннин уссинчен сиенĕ ытларах пулĕ.

Чĕлхери ансат пулăмсене тишкернĕ май ачасене чĕлхе ăслалăхĕн терминĕсемпе паллаштарса вĕсене ăнланма, вĕсемпе усă курма вĕрентмелле. Терминсемпе уса курма вĕрентесси - ерипен, васкамасăр туса пымалли ĕç. Вал пуплеве аталантарассине кансĕрлемелле мар. Терминсемпе уса курма вĕрентесси вулассипе, танлассипе, калаçури йăнăшсене асăрхаса тÿрлетессипе ҫăмăллăнах çыхăнать. Терминсене ытларах чух чĕлхе аслалахĕн определенийесемсĕрех, лексика мелĕпех анлантармалла. Весем ачасен пуплевĕнче тĕрлĕ ханахтару туна май çирĕпленсе пымалла. Ачасен вĕренÿри ÿсĕмне терминсемпе уса курма пĕлнине тепе хурса мар, пуплевĕн (вуласси, çырасси, анкарса танласси, çыхануллан калаçасси) аталану шайне мала хурса хакламалла.

Ятарлă хăнăхтарусем тунă май вĕренекенсем самахан сасă тытăмне ăнкарма, вал сыпаксене пайланнине асăрхама, унăн пĕлтерĕшле пайĕсене уйăрма хăнăхаççĕ, пуплев пайĕсемпе, вĕсен паллăрах формисемпе, предложени тĕсĕсемпе, предложени членĕсемпе, тĕрес çырмалли йĕркепе паллашаççĕ, чĕлхе материалне ушкăнлама, танлаштарма, пĕтĕмлетме хăнăхса пыраççĕ.

Чĕлхе «мулĕн» тĕрлĕ сийне тишкересси класран класа анлăланса пырать, пуплеве аталантарассин тĕллевĕсемпе тачă çыхăнать. Тăван чĕлхене тишкерме вĕрентесси пуçламаш классенче çакнашкал йеркепе пулса пырать.

Сасăсемпе саспаллисем. Вĕсем хушшинчи уйрăмлăхсем çинчен ачасем I-П классенчех пĕлеççĕ. Сасăсем уçă тата хупă, хыта тата çемçе, янравла тата янравсар пулнине палартма веренеççĕ, сыпăк, пусăм анлавсемпе паллашаççĕ, схемăпа усă курса сăмахсен сасăпа саспалли тытамне тишкереççĕ. Вулама-çырма вĕренмелли кашни урокрах ачасем пуплевĕн. Ансат тĕслĕхĕсене пахса тухаççĕ, çавна май фонетика терминĕсемпе уса курма та ханахаçҫĕ. II класра фонетикапа графика тишкерĕвĕ тĕрĕс çырма вĕрентессипе тата пуп-лев кăлтакĕсене юсассипе ҫыханать.

III-IV классенче ачасен çак пĕлĕвĕсемпе аслайĕсем, хăнăхăвĕсем малалла аталанаççĕ. Вĕсен пуплеве танлас-итлес сисĕмĕ ҫивĕчленет, сăмахăн сасăпа сас палли тытăмне чухласси лайахланать. Ку тапхăрта фонетикапа графика тишкерĕвĕпе уса курнин тĕп тĕллевĕсем - йăнăшсăр ҫырса илес, илтнипе çырас, ҫырнине тĕрĕслес ăслайсене вĕрентесси, тĕрĕс çырас хăнăхусене лайахлатасси.

Тĕпрен илсен, фонетикапа графика тишкерĕвне вĕрентнин тĕллевĕсем I класра та, II-IV классенче те пĕрешкел: ачасем сасасене анланса уйарма, весене таван ҫырулахра йышăннă пек палартма вĕренмелле. I класс пĕтернĕ теле вĕсем çакна пĕлмелле: каланипе ҫырни хушшинче туре шайлашу ҫук, сăмахри сасăсемпе саспаллисен йышĕ пур чухне те пĕр пек мар, чылай саспаллин темиҫе пĕлтерĕш пулать (самахран, хыта хупа сасса та, çемсине те пер пекех палартатпар: ут - ут, сан - сĕн), хаш-пер саспалли икĕ сасса палартать (яка, юра, ешчĕк), тепĕр чухне пĕр сассах икĕ саспалли ҫырса палартатпар (кукаль, макань, вулать).

III-IV классенче тĕрлĕрен ханахтару пурнаçлана май вĕренекенсем тĕрĕс ҫырассин йыварлахесене асархама-туйма, орфографии чылай правилипе уса курма пуҫлаççĕ. çапла вара, самахан сасăпа сыпăк тытăмне тишкерес хăнăхусене лайахлатса пырса, вĕсене самахан пĕлтерĕшлĕ пайĕсене асархамалли ханахтарусемпе çыхантарса ачасен тĕрĕс ҫырас мехелне вайлатсах пыратпăр. Унсăр пуçне фонетикăпа графика тишкерĕвĕ ачасен пуплев культурине (сасасене уçамлăн каларасси, самахсене литература чĕлхинчи пек каласси, пуплев янравлăхĕ) лайахлатассипе тачă çыхăнмалла.

Сăмах. Пуçламаш шкулта вĕренекенсен самах йышне пуянлатассине тавата ҫулĕпех теп тĕллевсенчен пĕри тесе шутламалла. Ку тĕллеве пуплеве пур енлĕн аталантармалли уроксенче тĕрлĕ ханахтару тутарса пурнаçламалла. Чĕлхемĕрти самахсем вал е ку япалана, пулама, вĕсен ĕçне т.ыт.те палартнине, пĕлтерĕшĕпе сывах е хирс-хирĕс пулниие, предложенире, текстра самахпа темиçе пĕлтерĕшпе уса курма маă пуррине ачасем чĕлхе теорине туррĕн вĕренсе мар, тĕрлĕ ханахтару, санавсем туна май куç кĕрет курмалла. Вĕсем шухаша терĕсрех палартакан самахсене суйлама вĕренсе пыраççĕ, самах ăышĕ пуянланса пырать, унпа уса курасси лайахланать.

IV класра маларах вĕреннĕ пуплев пайĕсемпе тĕплĕнрех паллаштарма, япала ячĕсем менле укĕмрине чухлама, терминпа уса курма, анла уса куракан самахсене тĕрлĕ ÿкĕмре лартма, тĕрĕс калама тата çырма вĕрентмелле.

Ĕç-хĕл çинчен те тĕплĕнрех вĕрентмелле: таташах пуплевре тел пулаканнисене виçе вахатра сапатлама, вĕсен пурла тата çукла формисемпе уса курма ханахтармалла. Сапатлана май сапат формисемпе пĕрреллĕ тата нумайла хисепсенче тĕрĕс уса курма, вĕсене тĕрĕс калама тата çырма вĕрентмелле. Тĕрлĕ укемри япала ячĕсене сапат ылмашĕпе ылмаштарнине санаттарса ку мелпе пуплевре уса курма хистемелле.

Палла ячĕсем синчен те IV класра вĕренекенсене çĕнĕ пĕлу памалла. Уйрамах вăйлă степеньри ем-ешĕл, сап-сарă, кан-кавак ăышши палла ячĕсене (терминне асанмасар) тĕрĕс çырассине тимлемелле. Йĕрке хисеп ячĕсен ыйтавесене лартма, вĕсене ячĕсемпе çыхантарма тата тĕрĕс çырма ханахтарса пымалла, весемпе пуплевре уса курма вĕрентмелле.

Грамматика формисем. Пуплев пайĕсем пирки çÿлерех каланисĕр пуçне кашни класрах уйрăмах тимлемелли грамматика формисен шутĕнче - япала ячĕсен каманлахне (сапатне) палартасси, пулăшу пĕлтерĕшлĕ япала ячĕсен тăтăшрах тĕл пулакан укем формисем.

Предложени. Кĕсĕн классенче вĕренекенсен:

1) предложени пуплевĕн тĕллевне кура калулла, ыйтулла е хистевле (хушулла) пулнине, ана мĕнле каланине кура - кашкарулла е кашкарусар пулни синчен;

2) предложени членĕсем çинчен; 3) предложенири самахсен çыханавĕ ҫинчен; 4) предложени самах майлашавĕсенчен тани ҫинчен пĕлмелле. Çак анлавсемпе ачасене 4 сул хушшинче ерипен паллаштарса çитермелле.

IV класра ачасем пĕр йышши членла (япала ячепе палла ячĕсенчен, глаголтан пулна тĕслĕхсем) предложенисемпе паллашаççĕ. Ку преҫложенисене тĕрĕс интонацине калама, вĕсемпе калаçура тата çырура уса курма, пĕр ăышши членсене çырура хÿреллĕ панчапа (ансат тĕслĕхсем) уйарма веренмелле.

Предложени членĕсемпе паллашасси II класра пуçланать. Ачасем кам е мĕн çинчен тата мĕн каланине палартакан самахсене тупма вĕренеççĕ. Ҫак класрах подлежащи, сказуемая терминсемпе уса курма тытанаççĕ, вĕсен пĕлтерĕшĕсене чухлама пуçлаççĕ. III класра кĕçĕн членсем терминпа паллаштармалла, сăмах майлашавĕ анлавпа, терминпа уса курма вĕрентмелле.

Хутсар преçложени тытамне тишкересси класран класа ерипен каткасланса пымалла. (Ҫаванпа пĕрлех тĕрлĕ ăышши предложени йĕркелеме вĕрентмелле, туна предложенисене тĕрĕс çырма ханахтармалла.

Челхе пĕлĕвĕн анлавĕсемпе паллашни, чĕлхене тишкерме вĕренни орфографи правилисене анланма, вĕсемпе уса курма пулашмалла. Орфографи правилисемпе уса курма вĕрентес тĕллевпе куллен-кунах ерипен каткасланса пыракан ханахтарусем тутармалла. (Ҫырнине тĕрĕслес аслая та аталантарсах пымалла.

Тĕрĕс çырма вĕрентесси кулленхи словарь еҫĕпе, фонетика, морфологи тата синтаксис ханахтаравесемпе тача çыханмалла. Ҫырма йывар самахсене (мĕн вĕрентме палартнине шута илсе) çав ханахтарусене таташах кĕртмелле, ачасем çав самахсене пĕр шикленусĕр ҫырма вĕренсе çитчĕр.

Сыхăнуллă пуплев. Кĕçĕн сулхи ачасем малашне мĕнле вĕренсе пырасси, ас-тан илесси пуплевпе шухашлав аталанавĕсенчен килет. Славна кура çыханулла пуплев ханахтаравĕсем кашни урокрах теп выранта пулмалла. Вĕсене текста вулассипе, танлассипе çыхантармалла, вĕсемпе пĕрлех гекст тавасси те, ана çырасси те кашни класрах тивĕçлĕ выран йышанмалла.

Кĕçĕн классенче вĕренекенсен çыханулла пуплевнс аталантарасси, пĕтĕмĕшле илсен, ҫыхăнуллă текст тума вĕрентессипе пĕр килет. Вулана е итленĕ калав, выляса катартна диалог - ачасемшĕн çаван евĕр текст тумалли тĕслĕхсем.

Малтанхи вахатра ачасем итленĕ е вулана калава çывах текст тума, урахла каласан, изложени хатĕрле-ме, каярахпа вара курни-илтни, вулани синчсн çыханулла каласа пама, çырма пуçлаççĕ.

Çыханулла пуплев ханахтаравесене вулав урокĕ-сенче те, чĕлхе урокесенче те ирттермелле, вĕсене самах вĕçҫĕн каласа та, çырса та пурнаçламалла. Чĕлхе урокесенче, тĕпрен илсен, изложенисемпе сочиненисем, вулав урокесенче вара самах веҫҫĕн тумалли ĕçсем ытларах сĕнмелле.

Ачасенс текст анлавпа паллаштармалла, текстан тытамне санаттармалла, ансат текстсем тума вĕрентмелпе. (Çак ĕçре тĕрлĕ мелпе, курам хатĕрĕсемпе анлăн уса курмалла.

ĂСЛАВЛĂ (ТВОРЧЕСТВĂЛЛĂ) ÇЫРУ УРОКĔСЕМ

Программăри тăван чĕлхе курсĕнче ятарласа ăславлă çыру урокĕсем палăртнă. Вĕсене II класран пуçласа икĕ эрнере пĕрре ирттермелле.

Çыру урокĕсене тĕллевлĕ те тухăçлă ирттерес тесен кашни вĕренӳ чĕрĕкĕнче миçе изложенипе сочинени ирттермеллине, вĕсенчен хăшĕсем сăмах вĕççĕн тата çырса пурнăçламаллисем пулмаллине, текст тума вĕренессин хăш йывăрлăхĕсемпе çыхăнмаллине, тăван чĕлхе ытти уроксемпе мĕнле шайлашмаллине малтанах палăртса хумалла.

Çыру пуплевĕн ăслайĕсене аталантарас ĕçре калаçу çине таянмалла. Çырмалли хăнăхтарăва ытларах вĕрентÿçĕ ертсе пынипе малтан сăмах вĕççĕн тутармалла. Текста калаттарнă чух вĕрентÿçĕ ачасене пуплевĕн çыхăнулăхне лаăăхлатма, тĕрĕс çырма хатĕрленме пулăшать. Текста сăмах вĕççĕн тăвакан ачан пуплевĕнчи çитменлĕхсене асăрхаса вăл вĕсене мĕнле тÿрлетмеллине кăтартать кăна мар, çырма пĕлеăмен сăмахсене çырма çăмăлраххисемпе улăштарма вĕрентет.

Вуланине каласа пама, изложени çырма хăнăхни ачасене харпăр шухăшне, сăнланине çыхăнуллăн çырса палăртма хатĕрлет.

Ăслав çыру урокĕсем чĕлхе урокĕсемпе тачă çыхăнса тăмалла.

Тăван чĕлхе урокĕсенче вĕрентÿçĕ пуплеве хутшăнма хавхалантаракан самантсемпе (пуплев ситуаци йĕсемпе) тăтăшах усă курать пулсан, вĕсене ачасен вĕренĕвĕпе, ĕçĕ-хĕлĕпе, вăййи-канăвĕпе çыхăнтарать пулсан кашни вĕренекенех хăйне сĕннĕ кирек мĕнле темăпа та хавассăнах çыхăнуллă калавсем тума тытăнать. Çакă ăна ăславлă çыру мехелне алла илме пулăшать.

Сочинени темисене палăртнă чух ачасем класра мĕн вуланине, курни-илтнине, вĕрентÿçĕпе пĕрле ÿкерчĕксем пăхнине шута илмелле. Тема сĕннĕ чух вĕренекенсен ÿсĕмне, ăнланăвĕпе шухăш-ĕмĕтне шута илмесен вĕсем ĕçе ăнăçлă пурнăçлаăмаççĕ: сочинени чухăн шухăшлă, тытăмĕпе кăнттам, чĕлхипе начар пулса тухать. Сочинени темине ачасен усăллă ĕçĕсемпе çыхăнтарсан аван. Пуçламăш шкулти изложенисемпе сочиненисем ытларах калуллисем пулмалла. Ерипенех ачасем калава сăнлав (çут çанталăка, этемĕн питне-куçне, унăн тумне, ĕçне сăнлани) тата уăлав (мĕншĕн? мĕн пирки? т.ыт. ыйтусене сÿтсе явни) элеменчĕсене кĕртме вĕренсе пымалла. Ку элементсем малтанлăха икĕ-виçĕ преҫложенирен тăма пултараççĕ. Сăнлав элеменчĕсене хăйсен калавĕсене кĕртчĕр тесен малтан ачасене сăмахпа каламалли ÿкерчĕксем тума вĕрентмелле (лайăх пĕлекен япаласене, çут çанталăк пулăмĕсене, этеме сăнлани т.ыт.те). Ĕç хучĕсен питĕ кирлĕ ансат тĕсĕсене (çыру, пĕлтерÿ) сырма вĕрентессине те çав уроксенчех туса пымалла.

Изложенисемпе сочиненисем çырма хăнăхтарас тĕллевпе ушкăнпа сÿтсе явмалли-çырмалли ĕçсем ирттерни усăллă. Кун пек ĕçсене пурнăçланă чух ачасем ăслав ĕçĕн ăслайĕсене вĕренсе пыраççĕ, каярахпа вара вĕсемпе хăăсем тĕллĕн усă курма пуçлаççĕ.

Çыхăнуллă пуплеве аталантарассин шутне калаври паăсене, уăрăм преçложенисене тĕрĕс сыпăнтарма вĕрентесси те кĕрет. Çакна шута илсе ачасене сăмах вĕççĕн каламалли, çырмалли текстăн планне тума, план тăрăх каласа пама, çырма куллен хăнăхтарса пымалла.

Ăславлă çыру ĕçĕнче ачасем пуплев тата орфографи йăнăшĕсем ан туччăр тесен кашни урокрах асăрхаттару ĕçне тимлемелле, тунă йăнăшсене шута илсе вĕсене пĕтерме çине тăрса ĕçлемелле. Çыру ĕçне планлас умĕн, ачасем мĕнле ăăнăшсем тума пултарнине чухласа, кирлĕ хăнăхтарусем ирттермелле. Вĕренекенсене çырура хăăсем аван пĕлекен сăмахсемпе çеç усă курма, ăывăр сăмаха словарьте пăхма е çăмăллипе улăштарма хистемелле, ăăнăш тăвасран сыхланма вĕрентмелле.

Изложенипе сочинени калăпăшĕ пуçламăш классенче пысăк пулмалла мар. Вĕсене тÿрех тасан çыртармалла, икĕ хут çыртарса пĕр урокран ытла тăстармалла мар. Пĕчĕкрех ĕçсене вулав тата чĕлхе урокĕсенче ирттерме е класра лаăăх хатĕрлентерсе киле пама та юрать.

ÇЫРМА ВĔРЕНТЕССИ. ТĔРĔС ТЕ ИЛЕМЛĔ ÇЫРАССИ

Пуçламăш классенче тăван чĕлхепе тĕрĕс те илемлĕ çырма вĕрентес ĕç нумаă енлĕн пулса пырать. Тĕрĕс, таса, илемлĕ çырма вĕренччĕр тесен ачасен алă хăнăхăвĕпе куç виçине (саспаллисен ĕлкине тĕрĕс тума, вĕсене пĕрлештерме, сăмахсемпе преçложенисене уçăмлăн, тикĕссĕн çырма пĕлнине) куллен лаăăхлатма тăрăшмалла. Çырăва вĕрентнĕ май сасса саспаллипе палăртма, саспаллине, сăмаха, преҫложение çăмăллăн вулама-çырма, вĕсене кĕнекерен е класс хăми çинчен çырса илме, çырнине тĕрĕслеме, ăăнăшсене тÿрлетме хăнăхтармалла.

Таса та илемлĕ çырма вĕрентме программăра ятарлă уроксем палăртман. Ку ĕçе тăван чĕлхе урокĕсенче куллен туса пымалла. I класра çыру хăнăхтарăвĕсене «Çыру тетрачĕпе» усă курса йĕркелемелле. Алă хусканăвне, куç виçине лайăхлатмалли ятарлă хăнăхтарусем 1-11 классенче тăтăшах тутармалла. Кăткăсрах саспаллисене çырма, вĕсене çыхăнтарма пĕлнине лайăхлатас тĕллевпе Ш-1У классенче те ятарлă хăнăхтарусем тăтăшах ирттермелле, алăпа çырнă е пичетленĕ сăмахсене, преҫложенисене, текста çырса илмелли, шутланă тата итленĕ тăрăх çырмалли ĕçсем сĕнмелле. Унсăр пуçне, уăрăм ачасен каллиграфи йăнăшĕсене (саспаллисене пĕр евĕрлĕ чалăштарса çыр-манни, весем çÿллĕшĕпе тата сарлакăшĕпе пĕр ви-çеллĕ, шайлă пулманни, йĕртен тухса каăни, саспаллин ĕлкине пăсни т.ыт.те) тÿрлетмелли хăнăхтарусене те манмалла мар. Ушкăнпа ирттерекен хăнăхтарусем уйрăмшарăн памаллисемпе черетленмелле. Çавна кура 1-2 классенче кашни ачан тетрадьне саспаллисен тĕслĕхĕсене куллен çырса памалла, 3-4 классенче çакăн пек тĕслĕхсем парса уăрăм ачасене эрнере икĕ хутран кая мар ĕçлеттермелле.

Таса çырмалли хăнăхтарусене 2-4 классенче урокри грамматика тата орфографи материалĕпе çыхăнтарма тăрăшмалла. Пуçламăш шкулта вĕренекен ачан çырăвĕ тирпеăлĕ, вулама меллĕ, тĕрĕс пулмалла. Таса та илемлĕ çырма вĕрентни тирпеăлĕ пулма, кирек мĕнле ĕçе те тÿрĕ кăмăлпа, тăрăшуллă тума хăнăхтарать.

Вěрентÿ меслечěсем, ачасен пěлěвне тěрěслесси

Кашни урокрах ачасене вĕренӱ кенекипе уса курма, кирлĕ темăна, правилăна, хăнăхтарăва хăвăрт шыраса тупма, хăнăхтарура мĕн хушнине йěркипе тума вěрентсе пымалла. Çавăн пекех вěсене хăйсем пурнăçланă хăнăхтару мěн тума кирлине, мěне вěрентнине ăнкарма хистемелле.

IV класс пĕтернĕ тĕле ачасем вĕреннĕ пуплев пайĕсем, вĕсен паллисем, предложенин пĕр йышши членĕсем çинчен çирĕп пĕлмелле.

Вĕренекенсен çакăн пек ăслайсемпе хăнăхусем туянмалла:

вĕреннĕ орфограммăсенчен тăракан 55- 60 сăмахлă текста йăнăшсăр, таса та илемлĕ çырса илме, диктант çырма;

пĕр йышши членлă предложенире (вĕреннĕ тĕслĕхсем) чарăну паллисем лартма;

сăмахăн сасăпа саспалли тытăмне тишкерме, тымарĕпе аффиксĕсене тупма;

япала ячĕсен, сăпат ылмашĕсен падежĕпе хисепне, глаголсен хисепне, сăпачĕпе вăхăтне палăртма;

предложенин ансат синтаксис тытăмне чухлама: вăл тĕллевпе интонации тĕлĕшĕнчен мĕнлине калама, унăн тĕп членĕсемпе кĕçĕн членĕсене тупма, ыйтусем тăрăх вĕсен çыхăнăвне тата пĕр йышши членсене асăрхама;

харпăр хăй тĕллĕн тунă планпа усă курса 80 - 90 сăмахлă текст тăрăх изложени çырма, пурнăçра пулни-иртни, экскурсире курни, сăнани çинчен çыхăнуллă пĕчĕк калав йĕркелеме (сочинени çырма);

хутшăну культурин правилисемпе килĕшÿллĕн вăхăтра тав тума, каçару ыйтма, саламлама, вашават сăмах хушма, япала ыйтса илме, чĕнĕве палăртма.

Ачасене вӗренÿре хавхалантарас тесе тăван чӗлхе урокӗсенче тӗрлӗрен вӗрентÿ вăййи, вăйăллă хăнăхтарусем (сăмах каçмăшсемпе шараçăсем, ребуссем шутлани, сăмахсем шыраса тупни, тăван сăмахăн вăрттăнлăхне, кун-çулне кăтартакан пӗчӗк калавсене вулани т.ыт.те) йӗркелемелле. Вӗсем ачасен тимлӗхне
ÿстерме, ывăннине сирсе яма, вӗренÿ тухăçне пысăклатма пулăшаççӗ. Урок тытăмӗ пӗр евӗрлӗ пулни кӗçӗн класри ачасене час ывăнтарать. Унтан хăтăлмашкăн урока тӗрлӗ ӗç кӗртсе черетлентермелле: калаçу, чӗлхе сăнавӗ- тишкерӗвӗ, кӗнекепе тата тетрадьпе ӗçлени, класс хăми çине çырни, грамматика вăййисем ирттерни т.ыт.те.

II-IV классенче диктанта çак виçесемпе хакламалла:

«5» паллă çакăн пек чухне лартмалла: ача орфографипе пунктуаци йăнăшĕсем пачах туман, орфограммăсене тÿрлетмен, каллиграфи виçисене пăхăнса (саспаллисен ĕлкисене уçамлă, пĕрешкел чалăштарса т.ыт.те) çырнă, анчах уйрăм çитменлĕхсем (сиктерсе хăварнă саспаллисене кĕртсе лартни, саспалли ĕлкине тÿрлетни т.ыт.те) пур пулсан.

«4» паллă çакăн пек чухне лартмалла: çыру ĕçĕнче орфографи йăнăшĕсем 2, пунктуаци йăнăшĕ1 ытла мар, е 1 орфографи, 2 пунктуаци йăнăшĕ, ĕçе тирпейлĕ çырнă, анчах темиçе çĕрте каллиграфи виçисене тивĕçтермен, пĕр-пĕр орфограммăна тÿрлетни пур пулсан.

«3» паллă çакан пек чухне лартмалла: орфографипе пунктуаци йăнăшĕсем 6-ран ытла мар, диктантра (вариантсем) орфографи йăнăшĕсем 3-рен 5-е çити, пунктуаци йăнăшĕсем 3 таран, е 4 орфографи, 2 пунктуаци, е 5 орфографи, 1 пунктуаци йăнăшĕ, ĕçе тирпейсĕр, каллиграфи виçисене пăхăнса çырман тата тĕрлĕ орфограммăна тÿрлетни 1-2 пулсан.

«2» паллă çакан пек чухне лартмалла: диктантра орфографи йăнăшĕсем 6, пунктуаци йăнăшĕ 3-4-ран ытла, ĕçе тирпейсĕр, каллиграфи виçисене пăхăнмасăр çырнă, 3-5 тÿрлетни пур пулсан.

Диктантра çаксене йăнăш тесе шутламалла:

а) самаха орфографи правилисене пăсса çырни, саспаллисене сиктерсе хăварни, саспаллисене е сăмах сыпăкĕсене ылмаштарса лартни, пĕр сăмаха тепĕр сăмахпа улă-штарни;

а) вĕреннĕ правилăсене пĕлменнипе чарăну паллă лартман е тĕрĕс мар лартнă пулсан.

Диктантра çаксем йăнăш шутланмаççĕ:

а) ку таранччен вĕренмен орфографи тата пунктуаци правилисемпе çыхăннă йăнăшсем (кун пек сăмахсене класс хăми çине çырса кăтартмалла);

а) предложени вĕçĕнче пĕр хутчен пăнчă лартмасăр хăварнă, тепĕр предложени пуçламăшне пысăк саспаллипе çырнă пулсан;

б) текст шухăшне улăштармасăр пĕр сăмах вырăнне тепĕр сăмах улăштарса çырнă пĕр тĕслĕх кăна пулсан;

çаксене пĕр йăнăш тесе шутламалла:

а) тĕрĕс мар çырнă сăмах икĕ е темиçе хутчен тĕл пулсан, çав правилăпа çыхăннă йăнăша тепĕр сăмахра та тунă пулсан, вĕсене пĕр йăнăш тесе шутламалла;

а) пысăках мар 2 çитменлĕхе (кăлтăка) пĕр йăнăш тесе шутламалла;

çаксем пысăках мар çитменлĕхсем (кăлтăксем) шутланаççĕ:

а) сăмахра пĕр саспаллинех асăрхамасар икĕ хут çырни (паяян, ыраан т.ыт.те);

а) сăмаха çырса пĕтерейменни (каранта..., кенек... т.ыт. те);

б) пĕр йĕркерен тепĕр йĕркене куçарнă чухне сăмахăн пĕр пайне асăрхамасăр пăрахса хăварни (кĕ(не)-ке, те(ле)-фон т.ыт.те);

в) преçложенире пĕр сăмахах икĕ хут çырни.

Пуплев тишкерĕвне хакламалли виçесем:

Чĕлхе тишкерĕвĕ евĕрлĕ тĕрĕслев ĕçĕсене хакланă чухне çак виçесемпе уса курмалла:

«5» паллă ача ĕçĕ пĕр йăнăшсăр пулсан, вăл терминсемпе правилăсене лайăх пĕлни тата хай пĕлĕвĕпе тĕрлĕ йышши ĕçсем тунă чухне усă курма пултарни палăрсан лартмалла.

«4» паллă ача терминсемпе правилăсене лайăх пĕлсен, вĕсемпе грамматика тишкерĕвĕ тунă чухне пĕлсе усă курсан, сăмахсемпе предложенисене тишкерес ĕçĕн 3/4 пайне тусан лартмалла.

«3» паллă ача вĕреннĕ материала ăнланни палăрсан, хăй пĕлнипе усă курса тишкерĕвĕн çуррине пурнăçласан лартмалла.

«2» паллă ача вĕреннĕ материала начар пĕлсен, вăл «3» паллă илмелĕх хуравламасан е пуплев тишкерĕвĕн ытларахăш пайне пурнăçламасан лартмалла.

Текста çырса илнине хакламалли виçесем

Паллă

Орфографипе пунктуаци йăнăшĕсен шучĕ

II класра

III класра

IV класра

"5"

йăнăш çук

«4»

1-2 йăнăш, 1 тÿрлетни

1 йăнăш, 1 тÿрлетни

"3"

3 йăнăш, 1 тÿрлетни

2 йăнăш, 1 тÿрлетни

"2"

4 йăнăш, 1-2 тÿрлетни

3 йăнăш, 1-2 тÿрлетни

Таса та илемлĕ çырассине тата пысăках мар йăнăшсене (çитменлĕхсене) шута илсе хакласси диктанта хакланă пекех пулмалла. Текста ç ырса илнине хакланă чухне орфографипе пунктуаци йăнăшĕсене пĕрле илсе шутлаççĕ.

Словарь диктантне хакламалли виçесем.

Словарь диктантне сăмахсене тĕрĕс çырма вĕрентес тĕллевпе куллен ирттермелле. Сăмахсен пĕлтерĕшĕ ачасемшĕн ăнланмалла пултăр. Словарь диктанчĕн калăпăшĕ çакăн пек пулмалла: IV класра - 12-14 сăмах.

Словарь диктантне çак виçесемпе хакламалла: «5» паллă - диктантра пĕр йăнăш та çук пулсан; «4» паллă - диктантра 1 йăнăш, 1 тÿрлетни пулсан; «3» паллă - диктантра 2 йăнăш, 1 тÿрлетни пулсан; «2» паллă - диктантра 3-5 йăнăш пулсан;

Чăваш чěлхи урокĕсен тематика планĕ

№

Урок теми

Вӑхӑт

Ачасен ĕç-хĕлĕ

Кĕтекен результатсем

ИКТ

Асăрхат тарни

ирттернӗ

ирттермелле

Предмет ăшĕнчи пĕлў, хăнăху

Универсаллă вĕренў ĕç-хĕлĕсем

Çĕрĕм-шывăм, Чăваш çĕр-шывĕ.

Чăваш Републики, символĕсем ҫинчен калаҫаҫҫĕ

Чаваш сер-шывен символесем, гимне, унан авторе, композиторе

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- хай шухашне усса парасси

Хутшăну результачӗсем:

- калаё=ва хутш=нма, ёых=нулл=, =нланмалла каласа пама пултарни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=й\н \ёне в\рентекен, юлташ\сем хакланине йыш=нни;

- в\рентекен, класспа п\рле пал=ртн= задач=на татса памалли т\рл\ майсем тупни

Харкам результачӗсем:

-Таван сершыва юратма вĕрентесси.

Презентаци

2-4

Текст. Предложени. Сăмах.

Предложени, текст мĕнрен тăнине аса илесси

Предложенисенче тĕп членсене тупасси, сăмах майлашăвĕ тупасси

Текст, унăн теми.

Предложенисенче теп, кесен членсене тупасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- текст, предложени менрен танине аса илесси;

Хутшăну результачӗсем:

-пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни;

Йӗркелӳ результачӗсем:

-м\н в\реннине, м\н в\ренмеллине кал=плама, \ё-х\л\н юх=мне, результатне п=хса пыма, хаклама в\ренни.

Харкам результачӗсем:

В\ренекенсен харкамл=хне, в\ренес турт=мне ёуратни.

Электрон вĕрену пособи

Çырса илни «Кăвакарчăн».

Панă текста ҫырса илесси

Текста терес те илемле сырса илме верентесси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- пана текста вуласа, йанашсар сырса илме пелесси;

Хутшăну результачӗсем:

- учитель, юлташ\сем каланине итлеме в\ренни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- тишкеръ - п\т\ётеръ \ёне х=н=хни, п\т\м\шлине пайсем ёине уй=рма, пай\сене п\т\ётерме п\лни;

- т\р\с курма, япаласен выр=нне пал=ртма пултарни

Харкам результачӗсем:

-ачасене пĕр- пĕринпе туслă пулма вĕрентесси; чĕр чунсене юратма хăнăхтарасси.

16-мĕш х.

Сочинени «Çуллахи вăхăтра аслисене пулăшни».

Сочинени ҫырасси

. Текст. Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- хай шухашне усса парасси

Хутшăну результачӗсем:

- калаё=ва хутш=нма, ёых=нулл=, =нланмалла каласа пама пултарни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=й\н \ёне в\рентекен, юлташ\сем хакланине йыш=нни;

- в\рентекен, класспа п\рле пал=ртн= задач=на татса памалли т\рл\ майсем тупни

Харкам результачӗсем:

-атте аннене юратма вĕрентесси, весене пулашма верентесси

Ÿкерчĕк

7-8

Сасăсем тата сас паллисем. Сыпăк, пусăм.

Вырăс челхинчен кĕнĕ сăмахсене тĕрĕс ҫырасси

Сасăсем, сас паллисем, вĕсен тĕсĕсем. Сыпăк, унăн тĕсĕсем. Пусăм

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-мĕн пĕчĕкрен пуринпе те туслă пулма вĕрентесси.

Таблица

Хутшăну йăли-йĕрки. Этикет.

Этикет тăрăх ҫыруҫырма, хăнара хăйсене тытма вĕренесси

Калаçу этикечĕ, унăн пайĕсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене илемле, этикета паханса еслеме вĕрентесси.

Пĕр тымарлă сăмахсем.

Пĕр тымарла сăмахсемпе ĕҫлесси

Сăмах тытăмĕ. Сăмах тымарĕ, аффикссем. Аффикссен тĕсĕсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-Çыхăнуллă калав йĕркелеме хă-нăхтарни, ачасен тавçăрулăхне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- юлташпа, ушк=нпа \ёлеме пулнине п\лни;

- ыттисем калан= чух й=н=шсене търлетме т=р=шни, п\р-п\рин \ёне т\р\слесе пыма в\ренни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- в\рентекен, класспа п\рле пал=ртн= задач=на татса памалли т\рл\ майсем тупни;

- ур=х шух=ша йыш=нма пултарни;

- х=в=н шух=шна =нлантарса парайни;

- ыттисене =нланмалла калама, ыйту пама пултарни

Харкам результачӗсем:

-Çут çанталăка юратма, упрама вĕрентесси

Электрон вĕрену пособи

Сăпайлăх сăмахĕсем.

Сăпайлăх сăмахĕсемпе ĕҫлесси

Сăпайлăх сăмахĕсем, вĕсен пурнăçри вырăнĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕмлетни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

-ачасене тăван тавралăх илемне курма, туйма вĕрентесси.

таблица

Изложени «Сахăр»

Изложени ҫырасси

Çыхăнуллă текстпа ĕçлесси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-юлташсен хуравĕсене тимлĕ итлеме, йăнăшсене асăрхама хăнăхтарни.

Хутшăну результачӗсем:

- икк\н калаёу й\ркелеме май пуррине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

-ачасене ушкăнпа ĕçлеме вĕрентесси, харпăр хăй ĕç вырăнне йĕркелеме хăнăхтарасси.

Харкам результачӗсем:

В\ренекенсен харкамл=хне, в\ренес турт=мне ёуратни.

Сăмах аффикс хушăннипе пулни.

Ҫĕнĕ самахсем аффикс хушса тăвасси

Сăмах тытăмĕ. Çĕнĕ сăмах тăвакан аффикссем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- ушк=нпа \ёлеме, п\р-п\рне итлеме яланах хат\р пулни, ун пек чухне х=йне м\нле тытмаллине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=в=н шух=шна =нлантарса парайни;

- ыттисене =нланмалла калама, ыйту пама пултарни

Харкам результачӗсем:

-Ĕçе юратма вĕрентесси, асаттесемпе асаннесем каланине пурнăçласси.

Электрон вĕрену пособи

Диктант «Ырă кăмăл».

Диктант ҫырасси

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене çăкăр пурлăх пулнине тĕслĕхсемпе çирĕплетсе парасси, ăна упрама, хаклама хăнăхтарасси.

15-16

Мăшăр сăмахсем.

Мăшăр самахсене тупаҫҫĕ, ҫыраҫҫĕ

Мăшăр сăмахсем, вĕсен пулăвĕ, вĕсем аффикс йышăнма пултарни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрентесси.

Хутшăну результачӗсем:

- кашни ёын т\рл\рен шутлама пултарнине =нланни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- кашни ёын х=й\н умне яланах м\нле те пулин т\ллев лартмаллине =нланни;

- \ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене кĕрхи кĕреке пуянлăхне курма вĕрентесси, ĕçе юратма хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Сочинени. «Çĕрĕм-шывăм, Чăваш çĕр-шывĕ, юррăмпа саламлатăп сана».

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Текст. Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-калаçăва тĕрĕс йĕркелеме вĕренесси, юлташа итлеме, хаклама вĕренесси.

Хутшăну результачӗсем:

- ачан пуплев\, пуплев культури аталанни: п\р-п\р япала, пул=м, \ё ёинчен ёых=нулл=, кирл\ с=махсемпе ус= курса каласа пама пултарни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

-ачасене тараватлăх сăмахĕсемпе усă курма хăнăхтарасси.

18-21

Сăмахсене икĕ хут калани.

Икĕ хут калакан сăмахсемпе паллашасси

Сăмах пулăвĕ. Пĕлтерĕшĕ. Сасса тата тĕсе пĕлтерекен икĕ хут калакан сăмахсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-Çырура тараватлăх сăмахĕсемпе тĕрĕс усă курма вĕренесси.

Хутшăну результачӗсем:

-юлташпа, аслисемпе, ваттисемпе м\н ёинчен тата м\нле с=махсемпе ус= курса калаёмаллине =нкарни, кампа калаён= чух, х=ёан, м\нле с=махсемпе (сывл=х сунни, тав туни, сывпулашни) ус= курмаллине тавёăрни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

-ачасене тараватлăх сăмахĕсемпе усă курма хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Диктант «Тăван чĕлхемĕрçĕм».

Диктант ҫыраҫҫĕ. Пĕтĕмлету тăвасси

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- в\ренъ хат\р\сенче кирл\ материала шыраса тупма п\лни

Хутшăну результачӗсем:

- ушк=нпа \ёлеме п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

-ачасен тимлĕхне аталантарасси.

Харкам результачӗсем:

-ачасене çывăх тăвансене юратма верентесси, ĕçе юратма хăнăхтарасси.

Ÿкерчĕк тăрăх «Çĕнĕ сад пулĕ» темăпа хайлав çырасси.

Хайлав ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тимлĕхне аталантарасси

Хутшăну результачӗсем:

- ушк=нпа \ёлеме, п\р-п\рне итлеме яланах хат\р пулни, ун пек чухне х=йне м\нле тытмаллине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- м\н в\ренни, м\н туни ёинчен каласа пама п\лни;

- ёыру \ё\н й\ркине п\лни

Харкам результачӗсем:

Ачасен çут çанталăк пулăмĕсемпе çыхăннă пĕлĕвне ÿстересси.

Текстри предложенисен килĕшĕвĕ.

Вереннине ҫирĕплетесси

Текст. Текстра предложенисем пĕр-пĕринпе шухăш енчен килĕшсе тăни. Абзац.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрен- тесси, ваттисен сăмахĕсемпе кала- рăшĕсене тĕрĕс усă курма хăнăх- тарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- ыттисем калан= чух й=н=шсене търлетме т=р=шни, п\р-п\рин \ёне т\р\слесе пыма в\ренни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене асаттесемпе асаннесем шахвăртса, юптарса каланине сăнама, тимлеме хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Текст теми.

Ҫĕнĕ материалпа паллашасси Текстăн темине тĕрĕс тупма вĕренеҫҫĕ

Текст, унăн теми.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- в\ренъ хат\р\сенче пан= символсене,модельсене, схем=сене,палл=сене =нланни

Хутшăну результачӗсем:

-Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси

Йӗркелӳ результачӗсем:

-учитель, ашш\-ам=ш\сен, аслисен, юлташ\сен с\н\в\сене т\р\с =нланма, шута илме пултарни;

-хап=р х=й\н, юлташ\н \ёне хаклама, й=н=ш\сене курма, тун= й=н=шсене търлетсе пыма в\ренни

Харкам результачӗсем:

Ачасене тăванлăх сăмахĕсемпе усă курма хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Текст теми.

Текстăн темине тĕрĕс тупма вĕренеҫҫĕ

Текст, унăн теми.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрентесси, ваттисен сăмахĕсемпе каларăшесене тĕрĕс усă курма хăнăхтарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни;

Йӗркелӳ результачӗсем:

- м\н в\реннине, м\н в\ренмеллине кал=плама, \ё-х\л\н юх=мне, результатне п=хса пыма, хаклама в\ренни.

Харкам результачӗсем:

Ачасене асаттесемпе асаннесем шахвăртса, юптарса каланине сăнама, тимлеме хăнăхтарасси.

Презентаци

Текстăн тĕп шухăшĕ.

Ҫĕнĕ материалпа паллашасси Текстăн тĕп шухăшне тупма вĕренеҫҫĕ

Текст, унăн тĕп шухăшĕ, ячĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

- икк\н калаёу й\ркелеме май пуррине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- м\н в\ренни, м\н туни ёинчен каласа пама п\лни;

- ёыру \ё\н й\ркине п\лни

Харкам результачӗсем:

Ачасене çут çанталăк пулăмĕсемпе çыхăннă ĕç-хĕле хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

28-29

Текстăн тĕп шухăшĕ.

Ҫĕнĕ материалпа паллашасси Текстăн тĕп шухăшне тупма вĕренеҫҫĕ

Çыхăнуллă текстпа ĕçлесси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-- каласа парассин т\рл\ т\с\сене (калав, с=нлав, уйлав) п\лни, в\сен тыт=м\пе уйр=мл=х\сене курма, калав=н т\рл\ т\сне й\ркелеме пултарайни;

Хутшăну результачӗсем:

- \ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

Ачасене тăванлăх сăмахĕсемпе усă курма хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Изложени «Вăрманти тĕл пулу»

Изложени ҫыраҫҫĕ

Текста итлесе, анланса план тумалла, кескен сырса катартмалла

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене тăван тавралăх илемне курма, туйма вĕрентесси.

Текст тытăмĕ.

Ҫĕнĕ материалпа паллашасси Текстăн тĕп шухăшне тупма вĕренеҫҫĕ

Текст. Текст пуçламăшĕ, тĕп пайĕ, пĕтмĕшĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- каласа парассин т\рл\ т\с\сене (калав, с=нлав, уйлав) п\лни, в\сен тыт=м\пе уйр=мл=х\сене курма, калав=н т\рл\ т\сне й\ркелеме пултарайни;

Хутшăну результачӗсем:

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

-й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

-ушкăнпа ĕçлеме хăнăхтарни

Харкам результачӗсем:

-Çемьере туслă, пер- пĕрне пулăшса пурăнма, атте - аннене хисеплеме вĕрентни.

Электрон вĕрену пособи

Диктант «Мулкачсем».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тимлĕхне аталантарасси.

Харкам результачӗсем:

Тĕп хула илемĕпе паллашасси

33-34

Пĕр йышши членсем çинчен ăнлантарни.

Пер йышши членсене предложенисенче тупаҫҫĕ

Пĕр йышши членсем, вĕсене пĕр-пĕринчен уйăрасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- задач=на т\рл\рен татса пама май пуррине =нланни

Хутшăну результачӗсем:

Темăпа килĕшÿллĕн калаçма хăнăхтарни, кĕнекере, тетрадьре кирлĕ выранта ĕçлеме хăнăхтарни.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

Тăван халăха хисеплеме вĕрентни, çынсем хушшинче ырă ятлă пулма хавхалантарни.

Электрон вĕрену пособи

Сочинени «Ман юратнă чĕр чун»

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене не курма, туйма вĕрентесси.

36-39

Пĕр йышши членсене çыхăнтаракан союзсем.

Пер йышши членсене ҫыхантаракан союзсемпе ĕҫлеҫҫĕ

Союз. Пĕр йышши членсем пĕр-пĕринпе союзсемпе çыхăнни, чарăну паллисем лартасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-калаçăва тĕрĕс йĕркелеме вĕренесси, юлташа итлеме, хаклама вĕренесси;

-сăмахăн уйрăмлăхĕсене курма хăнăхтарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- в\рентекен, класпа п\рле пал=ртн= задач=на татса памалли т\рл\ майсем тупни;

- х=в=н шух=шна =нлантарса парайни

Харкам результачӗсем:

Тăван тавралăха юратма, кĕрхи çанталăкăн илемне курма хистесси.

Электрон вĕрену пособи

Изложени «Будка тăрринчи йăва.

Изложени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- шух=ша т\р\с те уё=мл=, ёых=нулл= каласа, ёырса пама пӗлни

Хутшăну результачӗсем:

- юлташпа, ушк=нпа \ёлеме пулнине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- тант=ш\сен тата харп=р х=й \ёне тищкерни тата пахалани;

- тишкеръ - п\т\ётеръ \ёне х=н=хни, п\т\м\шлине пайсем ёине уй=рма, пай\сене п\т\ётерме п\лни

Харкам результачӗсем:

Çемьере туслă, пĕр- пĕрне пулăшса пурăнма, атте - аннене хисеплеме вĕрентни.

41-42

Сăмахсене пĕлтерĕш тăрăх ушкăнлани.

Сăмахсем патне ыйтусем лартма пĕлни

Пуплев пайĕсем. Япала ячĕ. Паллă ячĕ. Глагол.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- шух=ша т\р\с те уё=мл=, ёых=нулл= каласа пама т=р=шни;

- текстпа \ёлеме п\лни, вулани ёинчен ёых=нулл= тата уё=мл= каласа пама т=р=шни

Хутшăну результачӗсем:

- ыттисем калан= чух й=н=шсене търлетме т=р=шни, п\р-п\рин \ёне т\р\слесе пыма в\ренни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=й\н \ёне в\рентекен, юлташ\сем хакланине йыш=нни;

-çыхăнуллă пуплеве аталантарни, учитель, юлташсем каланине итлеме хăнăхтарни.

Харкам результачӗсем:

-çут çанталăкри пулăмсемпе кăткăсланма, чĕр чунсене сăнама, итлеме хăнăхтарса пыни.

Пуплев пахалăхĕ.

Ыйтусем калаҫҫĕ, пуплев пайĕпе паллашаҫҫĕ

Калаçакансем пĕр-пĕрне итлеме пĕлни, пĕр темăпа калаçма пĕлни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- шух=ша т\р\с те уё=мл=, ёых=нулл= каласа пама т=р=шни;

- текстпа \ёлеме п\лни, вулани ёинчен ёых=нулл= тата уё=мл= каласа пама т=р=шни

Хутшăну результачӗсем:

- ыттисем калан= чух й=н=шсене търлетме т=р=шни, п\р-п\рин \ёне т\р\слесе пыма в\ренни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=й\н \ёне в\рентекен, юлташ\сем хакланине йыш=нни;

-çыхăнуллă пуплеве аталантарни, учитель, юлташсем каланине итлеме хăнăхтарни.

Диктант «Шăллăм».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Итлене текста терес те илемле, правиласене паханса еслени

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- ч=ваш ч\лхинче с=махсен предложенире ёир\п й\рке пуррине =нланни, ăна пуплевре тытса пырайни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

-сăмахсене тишкерме хăнăхтарни, пĕр -пĕринпе калаçу йĕркелеме вĕрентесси

Харкам результачӗсем:

-ачасене ăс- хакăл пухма, пурнăç çине чĕрĕ куçпа пăхма вĕренме хистесси.

45-46

Япала ячĕсен вĕçленĕвĕ. Падежсем.

Сăмахсенче сăмах вĕҫленĕвне тупаҫҫĕ

Япала ячĕ. Падежсем. Япала ячĕ падеж тăрăх улшанни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- калав темине, т\п шух=шне пал=ртайни

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

-ыйтусене ăнланма, вĕсем çине хуравлама, хăйсен шухăшне уçăмлă палăртма вĕрентесси.

Харкам результачӗсем:

Çут çанталăка сăнама, унăн пулă- мĕсемпе кăткăсланма хăнăхтарни.

Электрон вĕрену пособи

Хупă сасăпа пĕтекен япала ячĕсен вĕçленĕвĕ.

Хупă сасăпа пĕтекен япала ячĕсен вĕҫленĕвĕсене тупаҫҫĕ

Хупă сасăпа пĕтекен япала ячĕсем, вĕсен вĕçленĕвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

Таврари чĕр чунсен пурнăçĕпе интересленме, вĕсене сăнама хăнăхтарасси.

Электрон вĕрену пособи

Сочинени «Пирĕн кил-йыш».

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни;

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени

Йӗркелӳ результачӗсем:

Панă текстсенче урокра кирлĕ информацине тупса палăртма вĕренни.

Харкам результачӗсем:

Кил-йыша хисеплеме веренесси .

Ӱкерчĕк

49-50

Уçă сасăпа пĕтекен япала ячĕсен вĕçленĕвĕ.

Уҫă сасăпа пĕтекен япала ячĕсен вĕҫленĕвĕсене сăмахсенче тупаҫҫĕ

Уçă сасăпа пĕтекен япала ячĕсем, вĕсен вĕçленÿ уйрăмлăхĕсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-вуланă текста содержани енчен тишкерсе пăтраштарнă плана майлаштарма хăнăхтарни, текстри предложенисенче сиктерсе хăварнă сăмахсем вырăнне тивĕçлĕ сёмахсем лартса майлаштарма вĕрентни.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Тăван тавралăха сăнама, унăн улшăнăвĕсене курма хăнăхтарни.

Электрон вĕрену пособи

Япала ячĕсене нумайлă хисепре вĕçлени.

Япала ячĕсене нумайлă хисепре вĕҫлеҫҫĕ

Нумайлă хисепри япала ячĕсем, вĕсен вĕçленĕвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасем хăйсен пĕлĕвĕсемпе хăнă- хăвĕсене тĕрĕслеме-хаклама пĕлни

Электрон вĕрену пособи

Япала ячĕсем çинчен вĕреннине пĕтĕмлетни.

Япала ячĕ ҫинчен вĕреннине пĕтĕмлетни, ыйтусене хуравлани, сăмахсене ҫыраҫҫĕ

Япала ячĕ, вĕсем падеж тăрăх вĕçленни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Çынсем хушшинче пурăнма, вĕсемпе хутшăнма хăнăхтарса пырасси.

Электрон вĕрену пособи

Диктант «Юман».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- ушк=нпа \ёлеме, п\р-п\рне итлеме яланах хат\р пулни, ун пек чухне х=йне м\нле тытмаллине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- х=в=н шух=шна =нлантарса парайни;

- ыттисене =нланмалла калама, ыйту пама пултарни=

Харкам результачӗсем:

Усентарансене упрама верентесси

Ӱкерчĕк

Саламламалли правилăсем. Çыру çырасси.

Саламламалли правилăсене пĕлмелле

Этикет, калаçу этикечĕ. Çыру çырасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Чĕр чунсене юратма, вĕсем те çынсем пекех туйма пултарнине, хăйсене майлă ăслă пулнине палăртма вĕрентесси.

55-57

Паллă ячĕсен пĕлтерĕшĕ, пулăвĕ.

Паллă ячĕсене хăнăхтарусенче тупасси,вĕсемпе ĕҫлеҫҫĕ

Паллă ячĕ, ыйтăвĕ, пĕлтерĕшĕ, пулăвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-калаçăва тĕрĕс йĕркелеме вĕренесси, юлташа итлеме, хаклама вĕренесси.

Хутшăну результачӗсем:

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

Чĕр чунсене юратма, вĕсем те çынсем пекех туйма пултарнине, хăйсене майлă ăсла пулнине палăртма вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

Паллă ячĕсен тĕп тата танлаштаруллă степенĕсем.

Предложенисенче паллă ячĕсене тупаҫҫĕ, степенĕсене пĕлеҫҫĕ

Паллă ячĕсен тĕп тата танлаштаруллă степенĕсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Çут çанталака юратма, чĕр чунсемпе интересленме хистени.

Электрон вĕрену пособи

Ÿкерчĕк тăрăх сочинени çырасси.

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Паллă ячĕсен вăйлă степенĕ.

Ҫĕнĕ материалпа паллашаҫҫĕ

Паллă ячĕсем, вĕсен вăйлă степенĕсем.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-Тăван çĕр- шыв аслă та илемлĕ пулнине курма вĕрентни, çуралнă тăван кĕтесе юратма, унăн историйĕпе интересленме хăнăхтарни.

Электрон вĕрену пособи

Диктант «Кампур».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-темăпа килĕшÿллĕн калаçма хăнăхтарни, кĕнекере кирлĕ вырăна тупса палăртма хăнăхтарни.

Харкам результачӗсем:

-ачасен тавра курăмне, тимлӗхне аталантарасси.

62-63

Хисеп ячĕсен пĕлтерĕшĕ.

Ҫĕнĕ материалпа паллашаҫҫĕ

Хисеп ячĕ, пĕлтерĕшĕ, ыăтăвĕсем, вĕсене тĕрĕс çырасси. Хисеп ячĕсем падеж тăрăх улшăнни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Çут çанталака юратма, чĕр чунсемпе интересленме хистени.

Электрон вĕрену пособи

64-65

Ĕç хучĕсем. Пĕлтерÿ çырасси.

Ҫыхăнулла та витĕмлĕ калаҫăва аталантараҫҫĕ

Ĕç хучĕсем, вĕсен тĕсĕсем. Пĕлтерÿ çырасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси.

Хутшăну результачӗсем:

- харп=р х=й шух=шне ыттисене =нланмалла калама т=р=шни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-кăтартусемпе хушусене ăнланма, мĕнле ĕç тумаллине уçăмлама вĕренни

Презентаци

Çырса илни «Çăка».

Ҫырса илеҫҫĕ

Самахсене терес вуласа, сырса илесси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

Харпăр хăйĕн тата тантăшĕсен ĕçĕ-хĕлне сăнас-хаклас ăслай-хăнăхусене алла илсе пыни.;

-хăйсем тĕллĕн ĕçлеме вĕренни.

67-68

Местоимени пĕлтерĕшĕ. Сăпат местоименийĕсем.

Местоимени пĕлтерĕшне тата вĕсен сăпатне тĕрĕс тупма вĕренеҫҫĕ

Местоимени. Сăпат местоименийĕсем, вĕсен пĕрреллĕ тата нумаăлă хисеп формисем. Сăпат местоименийĕсем падеж тăрăх вĕçленни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-юлташсен хуравĕсене тимлĕ итлеме, йăнăшсене асăрхама хăнăхтарни.

Хутшăну результачӗсем:

- икк\н калаёу й\ркелеме май пуррине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

-ачасене ушкăнпа ĕçлеме вĕрентесси, харпăр хăй ĕç вырăнне йĕркелеме хăнăхтарасси.

Харкам результачӗсем:

-ачасем харпăр хăй тата ыттисен ĕçне тишкерме, хаклама вĕренни.

Электрон вĕрену пособи

Уяв ячĕпе саламласси.

Ҫыхăнуллă калаҫăва аталантараҫҫĕ

Тĕрлĕ уявсем. Уяв ячĕпе саламласси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-терле уяв ячесене пелесси,

Хутшăну результачӗсем: -ачасем хăйсен пĕлĕвĕсемпе хăнă- хăвĕсене тĕрĕслеме-хаклама пĕлни.

Харкам результачӗсем:

-ачасен тăван çĕршыва, тăван халă- ха хисеплес туйăм амаланни; вĕ- сен тавракурăмĕ йĕркеленсе пыни

Ӱкерчĕксем

Диктант «Эпир туслă».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

Ачасене тусла пулма верентесси.

71-72

Глаголăн пурлă тата çуклă формисем.

Глаголăн пурлă тата ҫуклă формисене предложенисенче тупаҫҫĕ

Глагол, пĕлтерĕшĕ, ыйтăвĕсем, пурлă тата çуклă формисем..

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-харпăр хăй ĕçĕ-хĕлне сăнас-хаклас ăслай-хăнăхусене алла илсе пыни.

Электрон вĕрену пособи

Изложени «Вăрмана кам лартать»

Изложени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-сутсанталака юратма, пуянлатма вĕрентесси.

Глагол вăхăт тăрăх улшăнни.

Глаголсене вăхăт тăрăх улăштараҫҫĕ

Глагол вăхăт тăрăх улшăнни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

Электрон вĕрену пособи

Глагол сăпат тăрăх улшăнни.

Глаголсене сăпат тăрăх улăштараҫҫĕ

Глагол сăпат тăрăх улшăнни.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрентесси, çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

-\ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

-çут çанталăк илемне курма, ăна юратма вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

Глагол хисеп тăрăх улшăнни.

Глаголсене хисеп тăрăх улăштараҫҫĕ

Глагол хисеп тăрăх улшăнни. Глаголсен сăпатланăвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

- ыйт=ва =нланни, кирл\ хурав парайни

Хутшăну результачӗсем:

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

-й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

-\ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

-ушкăнпа ĕçлеме хăнăхтарни

Харкам результачӗсем:

Çуркуннехи çут çанталăкăн илемне курасси, кайăк-кĕшĕке упрама вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

Изложени «Карап ăсти»

Изложени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-ачасене есе юратма верентесси.

Хальхи вăхăтри глаголсен сăпатланăвĕ.

Хальхи вăхатра глаголсен сăпатланăвĕпе паллашаҫҫĕ

Хальхи вăхăтри глаголсем, вĕсен сăпатланăвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

-ачасене тăван тавралăх илемне курма, туйма вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

79-80

Хальхи вăхăтри глаголсен сăпатланăвĕ.

Хальхи вăхăтра глаголсен сăпатланăвĕпе паллашаҫҫĕ

Хальхи вăхăтри глаголсем, вĕсен сăпатланăвĕ.

Электрон вĕрену пособи

81-83

Хальхи вăхăтри глаголсене çырасси.

Хальхи вăхăтра глаголсене тĕрĕс ҫырма хăнăхаҫҫĕ

Хальхи вăхăтри глаголсене çырассин уйрăмлăхĕсем.

Диктант «Каçхи вăрманта».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

Тавралаха санама, юратма верентесси.

Сочинени «Иванов бульварĕ».

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-хамар палла сынсене асра тытса пурнасси.

Ӱкерчĕк

86-89

Иртнĕ вăхăтри глаголсен сăпатланăвĕ.

Иртнĕ вăхăтри глагол сăпатланăвне, вĕсене ҫырма вĕренеҫҫĕ

Иртнĕ вăхăтри глаголсем, вĕсен сăпатланăвĕ. Глаголсене тĕрĕс çырасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрентесси, çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

-\ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

-çут çанталăк илемне курма, ăна юратма вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

Изложени «Ҫамрăк Чапай»

Изложени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-паттар пулма, таван сершыва хутелеме вĕрентесси.

91-93

Пулас вăхăтри глаголсен сăпатланăвĕ.

Пулас вăхатри глагол сăпатланăвне, вĕсене ҫырма вĕренеҫҫĕ

Пулас вăхăтри глаголсем, вĕсен сăпатланăвĕ.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасене кĕнекепе ĕçлеме вĕрентесси, çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, шухăшлава йĕркелесси, пĕтĕмлетесси.

Хутшăну результачӗсем:

-\ёе м\нш\н, м\нле т\ллевпе, туса п\терсен м\н пулнине пуёличченех п\лмеллине тавё=рни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- харп=р х=й \ёне планлама п\лни.

Харкам результачӗсем:

-çут çанталăк илемне курма, ăна юратма вĕрентесси.

Электрон вĕрену пособи

Сочинени «Пирĕн ял çĕнелет».

Сочинени ҫыраҫҫĕ

Çыхăнуллă калав тума хăнăхтарасси.

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-ачасен тавçăрулăхне аталантарасси, пуплевне пуянлатасси.

Хутшăну результачӗсем:

-п\р-п\ринпе калаёса тат=лса п\р шух=ш патне ёитейни

-калаён= чухне п\р-п\рне хисеплени.

Йӗркелӳ результачӗсем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н ун пек тумаллине тавё=рни

Харкам результачӗсем:

-таван тавралаха юратма верентесси

Ӱкерчĕк

Диктант «Хĕвел».

Диктант ҫыраҫҫĕ

Веренне правиласене аса илсе итлене текста терес сырасси

Пӗлӳлӗх результачӗсем:

-шухăшлава йĕркелесе пыни, пĕтĕм летни, тĕслĕхсемпе çирĕплетни

Хутшăну результачӗсем:

- пул=шу ыйтма, ыттисене пул=шма, йыв=рл=хсене пал=ртма юранине п\лни

Йӗркелӳ результачӗсем:

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни

Харкам результачӗсем:

çут çанталăк илемне курма, ăна юратма верентесси

96-102

Пĕтĕмлетÿ урокĕ.

Чĕлхен тĕрлĕ шайри пурлăхĕпе усă кураҫҫĕ

4-мĕш класра вĕреннĕ материал.

Электрон вĕрену пособи

Хушса пани

(тĕрĕслев ĕҫĕсем)

Илемлĕ ҫырса илни

Кăвакарчăн

Кăвакарчăн - ватам кĕлеткеллё, кĕске сăмсаллă, илемлĕ те илĕртуллĕ вĕҫен кайăк. Унăн пĕтĕм кĕлетки ҫутăрах е тĕттĕмрех кăвак тĕксемпе витĕннĕ. Ҫавăнпа та пуль, нумай халăх ҫак вĕҫен кайăка ят панă чух ăна кăвак тĕспе ҫыхăнтарнă. Итлĕр-ха: кăвакарчăн, голубь ... Кăвакарчăн хăйне валли мăшăр яланлăхах, ĕмĕрлĕхех суйлать.

Кăвакарчăнăн тĕп апачĕ - тĕрлĕ усен-тăран вăррисем. Уйрăмах нимĕҫ пăрҫине кăмăллать ҫак кайăк.. Вăрăсене кăвакарчăн ҫĕр ҫинче пуҫтарать. апатне кăнтăр вăхăтĕнче ҫурет. Апата вĕтетме, ҫемҫетме хырăмлăха пĕчĕк чул е вĕтĕ кантăк-ванчăк ҫăтать. Чулсен шучё кайăк хырăмĕнче вуншар та пуҫтарăнать.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Ырă кăмăл

Ырă кăмăл чи хакли иккен, чи кирли иккен. Кĕвĕҫуре, кулешуре, ăмсанура, вĕчĕрхенуре ырри ҫук. Кулешу пуличчен килĕшу пултĂр тет чăваш. Курену пуличчен вĕрену пултăр теессĕ килет манăн.

Кĕвĕҫ ҫынна улшăнакан ҫын тенĕ чăваш. Ăна чирлĕ ҫын вырăнне хунă. Ăмсанакана «тăмсая кайнă» тени те пулнă. Ырă пулма пултарни - телей. Ырă тума пултарни - пархатар.

Сăмах диктанчĕ

Вăйă-кулă, вăй-хăват, вĕтĕр-шакăр, ĕлĕк-авал, ирĕн-каҫăн, йăкăл-якăлт, йăлтăр-ялтăр, вăш-ваш, кĕпе-йĕм, алла-аллăн.

Чăх-чĕп, пир-авăр, атă-пушмак, выльăх-чĕрлĕх, уй-хир, хаҫат-журнал, йĕпе-сапа, сĕт-турăх, сĕтел-пукан.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Тăван чĕлхемĕрҫĕм

Тăван чĕлхемĕрҫĕм… Ку сăмахсене кирек кам та хăйĕ пĕтĕм юратăвне, чĕрери туйăмне пĕрле пуҫтарса калать.

Тăван чĕлхе вăл тăван халăхăн нихҫан та иксĕлми ăс-тăн ҫăлкуҫĕ. Ҫак ҫăлкуҫран тумламăн-тумланăн эпир ачаранпах вăй илсе усетпĕр. Аннен кăкăр сĕчĕпе пĕрле унăн ачаш та лăпкă сасси пирĕн хăлхана сăпка юррине илсе ҫитернĕ… Тăван сасăран, тăван чĕлхерен пирĕн ăс-тăн аталанма пуҫланă.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Мулкачсем

Хĕлле мулкачсем выҫăпа аптраҫҫĕ-мĕн. Ҫулла вĕсем тĕрлĕ курăк, йывăҫ ҫулҫи ҫиеҫҫĕ. Сивĕсем пуҫланаҫҫĕ. Ҫулҫă-курăк пĕтет. Ăвăс тураттисене кăшлама пуҫлаҫҫĕ. Анчах та хĕлле юр тарăнланса-тарăнлансах пырать. Пĕчĕк йывăҫ тĕмисене, турачĕсене юр йăлтах хупласа лартать. Мулкачсем вара ирĕксĕрех утă сапаланчăкĕ-тăккаланчăкĕ шыраҫҫĕ. Яла, пахчасене вите-сарай таврашне килме тивет мулкачсен.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Шăллăм

Шăллăм лĕпĕш тытнă, анчах ăнсăртран унăн урине татса пăрахнă. Лĕпĕше хĕрхенет, чарăнайми йĕрет.

Шкула ҫуреме ҫул ҫитмен-ха унăн. Вăл вулама, пысăк саспаллисемпе ҫырма пĕлет. Выльăх-чĕрлĕх, тĕрлĕ чĕр чун, вĕҫен кайăксем ҫинчен калакан юмахсене итлеме юратать. Пурне те пĕлме тăрăшать. «Мĕншĕн» ыйтупа йăлăхтарсах ҫитерет. Эпĕ ăна лăплантарма тăрăшатăп. Шăллăм лăпланчĕ.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Юман

1.Юман - тĕнĕл. Юман - пичке. Юман - ҫăл пури. Юман - нухреп. Юман - алăк та, сăлăп та. Юман - хуме. Юман - тĕкме… Юман юпа - тĕрек. Юман ҫăпанĕ - ҫырулăх. Юман хуппи - эмеллĕх. Юман ҫулҫи - мунчалăх. Юман йĕкелĕ - тутă ҫимĕҫ. Асатте юман - никĕс пуканĕ. Атте юман- урата. Пичче юман - пурт хачи. Шăллăм юман - ҫĕнĕ усĕм.

2. Юман ытларах юхан шыв хĕрринче усме юратать. Юманăн тураттисем калама ҫук ҫирĕп. Юманран тунă паркет чип ахи шутланать. Пирĕн вăрмансенче юманран ҫирĕпрех тата хитререх йывăҫ ҫук та пулĕ. Юман ҫулҫи питĕ ҫирĕп. Ытти йывăҫсемпе танлаштарсан юман шывра ҫĕрмест. Юман ҫăпанĕн сĕткенĕпе вăрҫă ҫулĕсенче чернил вырăнне усă курнă.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Кампур1.Кампур питĕ хăвăрт усет. Вăл шурă ҫамкаллă, кĕске ҫăмлă. Пĕвĕ унăн илемлĕ, кăкăрĕ сарлака. Майĕ ҫинче шурă йĕр пур. Вăл шурă ҫуха евĕр. Тĕреклĕ урисем шап-шурă. Ăслă Кампура Ваҫук питĕ юратать. Лешĕ хуп-хура куҫĕпе хуҫи ҫине пăхать. Шурă вĕҫлĕ кĕске хури кăлт-кăлт сикет.

Ваҫук кивĕрех хăмасенчен Кампур вали пурт турĕ. Урайне сап-сарă улăм сарчĕ. Апат ҫиме пĕчĕкрех валашка лартса пачĕ.

2. Эпĕ ун чухне эпĕ тăваттă-пиллĕксенче пулнă. Пирĕн Кампур ятлă йытă пурччĕ. Те хам пĕчĕккĕ пулнипе вăл ман асра калама ҫук пысăк юлнă. Атте ăна ялан сăнчăрта тытатчĕ. Эпĕ вара кунĕ-кунĕпе Кампурпа выляттăм. Вăл ҫывăрнă чухне пуҫа ун ҫине хураттăм..Хĕлле вара атте Кампура кулсе паратчĕ. Вăл мана урам тăрăх ҫунашкапа ярăнтарса ҫуретчĕ.

Ҫырса илни

Ҫăка

Ҫăка 15-25 метра, хăшĕ-пĕри 40 метр ҫуллĕшне ҫити усет. Ҫитĕннĕ йывăҫсен диаметрĕ 2-5 метр пулать. Пĕр ҫупкăмра 3-5 вăрă вырнаҫать. Пурĕ ҫĕр ҫинче 50 тĕрлĕ ҫăка, пирĕн ҫĕршывра 17 тĕрли сарăлнă. Ҫакă вăрăран тата тымар ҫинчи ҫамрăк хунавран ĕрчет.

Ҫăка - ҫын кăмăлне хаваслăх курекен йывăҫ. Ҫăка пылĕ те авалтанах чи пахи шутланнă.

Тĕрĕслев диктанчĕ

Эпир туслă

Эпир пиччепе питĕ туслă пурăнатпăр. Эпĕ Лексантр ятлă, вăл - Ваҫлей. Унпа шкулта ăмăртмалла вĕренетпĕр. Пирĕн дневниксенче «4» паллă та сахал, «5» паллăсем ытларах. Ку, манн шутпа, Ваҫлей пиччерен нумай килет. Эп пĕлменнине вăл тăрăшса ăнлантарать. Ку вара уншăн та усăллă. Уроксем вĕренсе пĕтеретпĕр те атте-аннене пулăшатпăр. Унтан урама выляма тухатпăр. Паян анне пире пĕр ĕҫ те хушмарĕ.

Тĕрĕслев диктанчĕ

«Каçхи вăрманта».

Каҫхи вăрманта вăхăт питĕ вăраххăн шăвать. Эпĕ пĕчченех.

Сасартăк тем сассине илтетĕп. Йывăҫ лăссисем чăштăртатаҫҫĕ. Туратсем шăтăртатаҫҫĕ. Темскер ҫирĕппĕн утать, ман паталла килет. Акă вăл манн хыҫра тăпах чарăнать. Пĕрре те хускалмасть хăй, сывламасть те. Туратсем те хуҫăлмаҫҫĕ. Пĕр сывлăш хумĕ те иртмест.

Эпĕ те шăпăрт тăратăп, ниҫта тапранмастăп. Иксĕмĕр те ним тумастпăр, пĕр-пĕрне тĕрĕслетпĕр, мĕн пуласса кĕтетпĕр.

Чылай вăхăт иртет. Сас-чу ҫаплах илтĕнмест. Мĕнле чĕр чун е тискер кайăк сыхлать-ши мана?

Тĕрĕслев диктанчĕ

Хĕвел

Хĕвел ҫинчен юрласа чăваш хăй ачине йăпатнă. Ача кули уншăн хĕвел ҫутипе пĕрех. Хĕвел кули вара - тĕнче илемĕ.

Чăваш ачисем хăйсене хĕвел ачисем тесе шутланă. Ҫимĕкчен ҫичĕ хут шыва кĕме тăрăшнă вĕсем. Хĕвел пĕлĕт айне пытансан ăна мухтаса юрă юрланă. Тăрăшсах такмак кĕвĕленĕ,йыхăрнă, чĕннĕ, кĕлтунă. Хĕвеле вĕсем шаннă та ĕненнĕ. Пĕлĕтелле пуҫĕсене каҫăртса хĕвел ташши ташланă.

Хĕвел тухса ăшăтсанах ачасем шывалла чăмнă.

Хушса пани

Курав диктанчĕ

Вĕҫевҫĕсем

Кăркка хăпартланать,

Лупас урлах вĕҫмешкĕн хăтланать:

- Халех, - тет вăл, - халех!

Анчах хăпартланни ун ахалех.

- Санран пулать-и?! - тет Автан.-

Ҫатан ҫине те эс ларса курман.

Манран аĕрен! Тем ҫуллĕш каштана

вĕҫсе ҫитетĕп вăшт! Кăна.

- Мухтанчăксем! - тесе вĕлт ҫеҫ

Ҫултен вĕҫсе иртет Чĕкеҫ.

Сочинени

Çуллахи вăхăтра аслисене пулăшни

Укерчĕк ҫинче ҫулталăкăн хăш вăхăчĕ ҫитрĕ?
Ҫемьери ҫынсем пахчара мĕн тунă?
Пурте мĕнле ĕҫленĕ?

Изложени

Сахăр.

Ёлĕк-авал сахăра хăмăшран тунă. Хăмăшран сахăр тума чи малтан Индипе Китайра вĕреннĕ. Каярахпа ҫак ăсталăх тĕнчипех сарăлнă.

Раҫҫейре ĕлĕк сахăр тума пĕлмен. Купцасем ăна ытти ҫĕр-шывсенчен курсе килнĕ. Сахăр питĕ хаклă ҫимĕҫ пулнă. Чухăнсем сахăр туянма пултарайман.

Чăвашсем сахăр вырăнне цылпа сăйланнă. Анчах та хурт-хăмăр тытма пурин те май пулман. Пылак шыв тума салатран ăсла пĕсернĕ. Хĕлле чей ĕҫме ҫулла ырла типĕтсе хунă. Ҫуркунне хурăн шывĕ ĕҫнĕ.

Халĕ Раҫҫейре сахăра кăшманран тăваҫҫĕ.

План.

Ĕлĕк-авал сахăра мĕнрен тунă?
Ăна тума хăш ҫĕр-шывсенче вĕреннĕ?
Раҫҫее ĕлĕк сахăр ăҫтан илсе килнĕ?
Чăвашсем сахăр вырăнне мĕнпе сăйланнă?
Халĕ сахăра Раҫҫейре мĕнрен тăваҫҫĕ?

Сочинени.

Çĕрĕм-шывăм, Чăваш çĕр-шывĕ, юррăмпа саламлатăп

План.

Пирĕн тăван ен - Чăваш Республики.
Патшалăхăн символĕсем.
Тăван ҫĕршыв, эпĕ сана питĕ юрататăп.
Саламлас тесен мĕнпе саламланă пулăттăн?

Ÿкерчĕк тăрăх хăйлав çырасси.

Çĕнĕ сад пулĕ

План.

Укерчĕк ҫинче ҫулталăкăн хăш вăхăтне кăтартнă?
Ачасем ăҫта тухнă? Вĕсем мĕн тăваҫҫĕ?
Петюк, Антун, Анюк мĕн тăваҫҫĕ?
Ачасем мĕн пултăр тесе ĕмĕтленеҫҫĕ?

Изложени

Вăрманти тĕл пулу.

Ванюк тăххăрти ача. Пĕррехинче ҫулла вăл пĕчченех вăрмана кайрĕ. Вăрманта тăраничченех ҫырла ҫирĕ. Шăллĕсем валли пуҫтарчĕ. Унтан килнелле ҫул тытрĕ.

Пырать сукмакпа тем ҫинчен шутласа. Сасртăк ҫул хĕрринче турат хуҫăлни илтĕнчĕ. Пăши! Капан пекех пысăкскер. Ванюкăн хăранипе ҫуҫĕ вирелле тăчĕ. Чĕри кăкăрĔнчен сиксе тухасла тапать. Урисем утмаҫҫĕ. Пăши те хускалмасть.

Ванюк хăй те сисмесĕр сасартăк шари кăшкăрса ячĕ. Ҫакна кĕтмен пăши вăшт ҫаврăнчĕ те йывăҫсем хушшине кĕрсе ҫухалчĕ. Ачана чун кĕчĕ. Вăл каялла ҫаврăнса пăхмасăр ял еннелле чупрĕ.

План.

Ванюк ҫулла ăҫта кайнă?
Унта вăл мĕн пуҫтарнă?
Ҫул хĕрринче Ванюк мĕне тĕл пулнă?
Кайран мĕн пулнă?

Сочинени

Ман юратнă чĕр чун

Санăн юратнă чĕр чун мĕн?
Вăл мĕнле курăнать?
Эсĕ ăна мĕншĕн юрататăн?

Изложени

Будка тăрринчи йăва

Чĕкеҫ кил картине йăва ҫавăрнине чăвашсем ырă паллă теҫҫĕ. Чĕкеҫĕ вара Турă кайăкĕ шутланать.

Пĕррехинче эпĕ чĕкес йăвине колхозăн машинăпа трактор паркĕн будки тăрринче куртăм, Йăви ҫулте те мар. Алла тăсатăн та турех лектеретĕн.

Будкăра, ун ҫывăхĕнче халăх яланах йышлă. Апла пулин те ҫунатлă туссем пачах хăрамаҫҫĕ, хăйсен ачисем вали ҫине-ҫинех шăна-пăван, упре тата ытти вĕтĕ хурт-кăпшанкăна йăтаҫҫĕ. Лешсем ашшĕ-амăшне курсанах аякранах сас параҫҫĕ.

Чкеҫсен тăнăҫлăхĕ, лăпкăлăхĕ ахальтен маар. Кунти ҫынсем кайăксене ăнланаҫҫĕ, ҫут ҫанталăка юратаҫҫĕ, упраҫҫĕ.

Вĕҫен кайăксем пур ҫĕрте те хутлĕх тупсан мĕнле лайăх пулмалла!

План.

Чĕкеҫ кил картине йăва авăрнине чăвашсем ырă паллă теҫҫĕ.
Эпĕ йăва курни.
Ҫунатлă туссем пачах хăрамаҫҫĕ.
Ҫынсем кайăксене ăнланаҫҫĕ.

Сочинени

Пирĕн кил-йыш

План.

1. Сирĕн килте миҫе ҫын?

2. Кил-йыш пĕрле пуҫтарăнса мĕн тума юратать?

3. Эсĕ килте пулăшатăн-и

4. Сирĕн кил-йыш туслă-и?

Ÿкерчĕк тăрăх сочинени çырасси.

План.

Ҫанталăк ăшăтрĕ.
Ачасем урамра.
Юр кĕлеткисем.

Изложени

Вăрмана кам лартать

Пĕррехинче кĕркунне сунартан таврăнатăп. Сасартăк манн умран аялтанах кĕпшĕл вĕҫсе иртрĕ. Эпĕ йывăҫ хыҫне тăрса сăнама пуҫларăм.

Кĕпшĕл ҫĕрĕшнĕ тунката айне темскер пытарса хучĕ. Хăй йĕри-тавралла пăхкаласа илчĕ. Никам та курмарĕ-ши терĕ ĕнтĕ. Унтан каялла вĕҫсе кайрĕ.

Эпĕ тунката патне пытăм. Тымарсем хушшинче икĕ юман йĕкелĕ вырта парать! Кĕпшĕл вĕсене хĕл каҫма пытарса хунă пулмалла.

Тавраллах ҫамрăк чăрăшсем. Йывăҫсем хушшинче унта та кунта икĕ-виҫĕ ҫулҫăллă юман хунавĕ асăрхатăн. Авă кам лартса ҫурет иккен юмана!

План.

Сунартан таврăннă чухне.
Кĕпшĕл чееленни.
Тунката ҫумĕнче.
Юман хунавĕсем.

Изложени

Карап ăсти

Алёша Крылов ачаран моряк пулма, тинĕссем тăрăх ишме ĕмĕтленнĕ. Шкулта питĕ тăрăшса вĕреннĕ. Ăна учительсем те мухтанă.

Анчах та Алёша йывăр чирлесе укет. Чир иртсе каять. Арҫын ача ҫывăхран кăна курма тытăнать. Кун пек сывлăхпа карап ҫинче ишейместĕн.

Алёша пуҫне усмасть. Шкул вĕренсе пĕтернĕ хыҫҫăн Тинĕс академине вĕренме кĕрет. Академе пĕтерсен, тинĕс карапĕсем тăвас ĕҫе куленет.

Халĕ Алексей Никоаевич Крылов академик ятне пĕтĕм тĕнче пĕлет. Вăл - пирĕн ентеш. Ăна чысласа вăл ҫуралнĂ яла Крылово ят панă. Ку вăл Пăрачкав районĕнче.

План.

Ĕмĕт.
Чир.
Алёша пуҫне усмасть.
Алексей Крылов академик- пирĕн ентеш.

Сочинени

Иванов бульварĕ

План.

Поэт бюсчĕ.
Тавралăхри йывăҫсемпе чечексем.
Утмалли тата канмалли вырăнсем.
Хавхалану.

Изложени

Ҫамрăк Чапай

Пĕрехинче Сашща Бодун ҫамрăк партизан отрядран амăшне курма яла кайма тухать. Кĕсйине граната чикет, хулпуҫҫи урлă карабин ҫакса ярать.

Ял хĕрринче Саша хăйне хирĕҫ килекен ял ҫыннисене тĕл пулать. Вĕсем фашистсенчен тараҫҫĕ иккен. Ҫамрăк партизан ҫул хĕрринчи хыр чăтлăхне пытанать те тăшмансене кĕтме тытăнать.

Акă ҫул ҫинче нимĕҫсем курăнса каяҫҫĕ. Саша вĕсем еннелле гранатине вăркăнтарать те карабинран пеме пуҫлать. Вырăнтан вырăна куҫса перет.

Гитлеровецсем хăйсене ҫавăрса илнĕ тесе шутлаҫҫĕ. Ҫухалса каяҫҫĕ. Вĕсем тарма пуҫлаҫҫĕ.Ҫакăн хыҫҫăн тавҫăруллă партизана отрядра ҫамрăк Чапай ят параҫҫĕ.

План.

Яла кайма тухни.
Фашистсене кĕтни.
Нимĕҫсем курăнса каяҫҫĕ.
Тăшман ҫухалса кайни.

Сочинени

Пирĕн ял çĕнелет

План.

Пирĕ ял.
Ял ҫĕкленет.
Строитель пулăпăр.

⇧

⇩

скачать материал