Орта мерзімді жоспар

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Кіріспе. Адам - табиғат перзенті.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: табиғат, адамды қоршаған орта туралы түсініктері туралы білім жүйесін қалыптастыру.Табиғат тепе-теңдігін сақтау.Адамның табиғатқа әсері.

1.Білімділік: өзбетінше қоршаған орта туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: адамгершілікке тәрбиелеу,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:Жылылық сезімін ояту

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: тірі, өлі табиғат суреттері, адам жасаған заттардың суреттері.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау,түсіндіру

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1. Суреттен не тірі және өлі табиғатқа жататын ажырат .

Мағынаны тану

Оқулық бойынша жұмыс 7-9 бет Мәтінді оқу, суреттері бойынша жұмыс жүргізу . Қорытынды жасау: Адам-табиғат перзенті.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақтар бойынша жұмыс:

1. Адам табиғаттың бір бөлігі екенін дәлеледе.

2. Адам табиғаттан нені үйрене

3. Бір күндегі істейтін іс-әрекерін әңгімеле. Табиғатқа қатысы бар ма?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ағза мүшелері.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Мәтіндегі ақынның шынайы суреттеу шеберлігін оқушы жүрегіне жеткізу, әңгіменің мазмұнын түсіндіру.
2. Оқушының сөйлеу, мәнерлеп оқу қабілеттерін дамыту. Өздігінен жұмыс істеуге, оқығанынан қорытынды шығаруға үйрету.
3. Адамгершілікке, адалдыққа, еңбекті сүюге тәрбиелеу. Болжау, өз пікірлерін еркін айтуға, өз көзқарастарын дәлелдей білуге тәрбиелеу.
Түрі. Ауызша сабақ - 2
Технология «БжС»
Ауызша - 2 сабақ картасы

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Карта бойынша жұмыс жасау реті түсіндіріледі
Тірек сөздерді іздеу
Жады
ҚҚС
Тесттік жұмыс
ТСҚ
Көшбасшыға сөз
Жылдамдық жаттықтыруы
V -. бас, мойын, кеуде, қол, аяқ, ми, ағза.
Жаңа сабақ
Тақырып бойынша жаңа сабақты түсіндіру. Оқушыларды термин сөздер мен түсініктермен таныстырады.
2 кезең
Оқушылардың субъектті іс - тәжірибесін өзектендіру
Оқушылар мәтінді бір бет параққа 3 минуттық есеппен көңіл аударып оқып, оның ішінен тірек сөздерді табуы тиіс. Оқушылар мұғалімнің рұқсатымен тапқан тірек сөздерін айтады. Мұғалім ООМ белгілейді. Тіпті оқушы бір - ақ сөз тапса да, ол да бір белгілеу алады. Мұғалім барлық оқушылардың тірек сөзді табуына белсенділік танытады. Мұғалім тірек сөздер эталонын сабаққа дейін дайындап қояды.
3 кезең
Қабылдауды ұйымдастыру
Тірек сөздерімен жұмыс. Тірек сөздерге түсінік беру. Тақтаға тақырыпқа байланысты тірек сөздер берілген.
бас, мойын, кеуде, қол, аяқ, ми, ағза.
4 кезең
Ұғынуды ұйымдасыру
Қарама - қарсы сұрақтар: Матрица бойынша барлық оқушылар сұралады. Пайызды анықтау. « -» алған оқушыларға көңіл бөлу.
Қарама - қарсы сұрақтар:
1. Адамның дене мүшесі неше бөліктен тұрады?
2. Адамның ішкі мүшелеріне нелер жатады?
3. Ми қандай қызмет атқарады?
4. Адамның дене мүшесінің ішіндегі негізгісі не?
5. Ағза қалай жұмыс істейді?
6. Өкпе қай жерде орналасқан?
7. Ми адам дене мүшесінің қай жерінде орналасқан?
8. Бүйрек қандай қызмет атқарады?
9. ішек - қарын қандай қызмет атқарады?
10. Жүрек қай жерде орналасқан?
11. Жүрек қандай қызмет атқарады?
12. Қол - аяқ қандай қызмет атқарады?
13. Ағзаның қандай пайдасы бар?
14. Сымбатты, әдемі болып өсу үшін не қажет?
15. Көз қандай қызмет атқарады?
16. Адамда неше өкпе болады?
17. Адамда неше бүйрек болады?
18. Ішек - қарын таза болу үшін не істеу керек?
19. Денің сау болу үшін не істеу керек?
20. Тірі табиғатқа не жатады?
21. Өлі табиғатқа не жатады?
22. Жылдың неше мезгілі бар?
23. Табиғат нешеге бөлінеді?
24. Бір жылда неше ай бар?
25. Адам мен жануарлардың арасында қандай байланыс бар?
26. Спорттың қандай түрлерін білесің?
27. Спорттық ойындардың адам ағзасына қандай пайдасы бар?
28. «Табиғат - ана» дегенді қалай түсінесің?
29. Адам табиғаттан не үйренеді?
30. Қандай спорттық ойындарды білесің?

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

5 кезең
Түсінудің біріншілік тексеруі
Оқушылардың бірін - бірі тестілеуі. Оқушылар өткен тақырып бойынша тестілер құрастырады және орынға отырғызу матрицасы арқылы сұралады. Өзге оқушының сайт номерін айту арқылы жүзеге асырылады. Бірін бірі тестілеу нәтижесі бойынша белгі қою ережесі:
1. Тестіні шешетін оқушы дұрыс жауабы үшін ООМ қосу белгісін алады.
2. Тестіні шешетін оқушы дұрыс емес жауабы үшін ООМ алу белгісін алады.
3. Тест құраушы оқушы ООМ қосу белгісін алады егер де, ол қойған сұраққа дұрыс жауап алынбаса.
4. Тест құраушы оқушы ООМ алу белгісін алады егер де, ол қойған сұраққа дұрыс жауап алынса.
6 кезең
Біріншілік бекітуді ұйымдастыру
Тақырыптық сөздік қор.
Мәтіннен сөздер жазу немесе мазмұнын жазу.
37 сөз.
1) Матрицаны толтыру
2) Ең көп сөз жазған оқушы сөздерін оқып береді.
3) ТСҚ - ның пайызы есептеледі.
Түйсіну
4 - 5 белгі - 5 ұпай
3 белгі - 4 ұпай
2 белгі - 3 ұпай
1 белгі - 2 ұпай
Қорытынды
Сапа нормативі оқушылардың 63% 5 ұпайдан алуы тиіс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Денім сау болсын десең.

Кездейсоқ жағдай- ол не? (ӨҚН)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Оқушыларға адам денсаулығының қымбаттылығын, өмір сүру үшін қажеттілігін, бағалы байлық екендігін түсіндіру. 2. Тазалық және жеке бас гигиенасының мәдени дағдыларын қалыптастыру. 3. Балаларымыз сұлу да сымбатты, денсаулығы зор күшті болу үшін денені шынықтыру, оларға спортпен шұғылданудың маңызын түсіндіру. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, сөйлеу шеберліктерін жетілдіру. Денесін шыңдау, шымыр да шапшаң, ұқыпты да жинақы, талғампаз, қанағатшыл, таза да әдемі болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың формасы: жеке, топпен

Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру

Пәнаралық байланыс: әдебиет,валеология, дене шынықтыру.

Психологиялық ахуал

Армысың, асыл күн!

Армысың, асыл жыр!

Армысың, көк аспан!

Армысың, жан досым!

Жылуыма жылу қос,

Міне, менің қолым

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сабақты бастамас бұрын «Дәрігер мен бала» атты көріністі тамашалайық.

Есік қағылады. Ішке бала кіреді.

Дәрігер:-Қандай себеппен келдің?

Бала:-Басым, көзім ауырады, ұйқым келе береді.

Дәрігер:-Сағат нешеде тұрасың, нешеде ұйықтайсың?

Бала:-Түнгі 2-3-терде ұйықтаймын, 11 -де тұрамын.

Дәрігер:-Асқа тәбетің қалай? Қалай тамақтанасың?

Бала:-Қолыма не түседі, соны жей саламын.

Дәрігер:-Нені ұнатасың?

Бала:-Теледидар көргенді, компьютерде ойнағанды ұнатамын.

Дәрігер:-Оған қанша уақыт бөлесің?

Бала:-Ұйқым келгенше ойнай беремін.

Дәрігер:-Балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, бұл бала неліктен ауырады? Себебін айтып, кеңес беріңдер.

Оқушылар: Кеш жатып, кеш тұрғандықтан, ұйқысы қанбайды.

Таза ауада аз жүреді. Компьютерде көп ойнағандықтан көзі ауырады. Жаттығу жасап, спортпен айналысу керек. Бір сөзбен айтқанда, бұл бала күн тәртібін сақтамайды. Денсаулықты сақтау керек.

Мұғалім: Ендеше, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Денім сау болсын десең…»

Сабағымыздың мақсаты: оқушыларға адам денсаулығының қымбаттылығын, бағалы байлық екендігін түсіндіру.

Халық даналығында «Денсаулық-зор байлық» деген сөз бар. Ерте заманнан бері ата-бабаларымыз денсаулыққа көп көңіл бөлген. Баланың дені сау, шымыр болу үшін 4-5 жастан бастап атқа мінгізген, садақ тарту, найза шаншу, күрес секілді денені шынықтыратын жаттығулармен жаттықтырған. Осының нәтижесінде бұлшық ет қатайып, бой өсіп, кеуде кеңейіп, күш молаятынын ертеден-ақ білген. Ал қазір мектепте дене шынықтыру сабақтары жүргізіледі. Онда арнаулы мамандар иесі сабақ береді, қабілетін анықтап, қай спортқа талабы барын қадағалап, бағыттап отырады. Спорттың түрлері өте көп. Стол теннисі, шахмат, дойбы, хоккей, бокс, жеңіл атлетика, баскетбол, футбол сияқты түрлері кеңінен тараған. Кейінгі кездері жылдамдықты, тездікті талап ететін спорттың түрлері де пайда болды. Олар: у-шу,дзюдо, айкидо,таэквондо. Сонымен қатар денені шынықтыратын ұлттық ойындар да бар. Олар: «Үлек пен тайлақ», «Бәйге», «Қыз қуу», «Көкпар», «Аударыспақ», «Жамбы ату».

Мағынаны тану

І топ Спорт түрлерін және пайдасы жайлы айтып беріңдер.

ІІ топ Ұлттық ойындардың пайдасы жайлы айтыңыздар

Оқулықпен жұмыс

Сергіту сәті

Суда да біз жүземіз,

Тауға да біз шығамыз.

Шынығамыз жүгіріп,

Шынығамыз секіріп,

Шынығамыз адымдап,

Бір мезгіл демаламыз, дамылдап.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Менің ойыным

Спорт

Қысқы ойын түрлерін ата

Қазақтың ұлттық ойындарын ата

Қазақстанның бокс чемпиондарын ата

Денсаулық

Денсаулық дегенді қалай түсінесің?

Денсаулықтың, аяғыңның, тісіңнің қадірін қашан білесің?

Тіс дәрігерін кім деп атайды?

Тамақтану

«Ас атасы-нан» мақалының мазмұнын ата

Шипалы тағамдарды ата

Үш арсызды ата

Тазалық

Жеке бас гигиенасын ата

«Тазалық-денсаулық кепілі» дегенді қалай түсінесің?

Қоршаған орта тазалығын сақтауға қандай үлес қосар едіңіз?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тері - ағзаның қорғаныс мүшесі.

Жарақат алғандағы алғашқы көмек. Тесттік тапсырмалар

Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері:ағза мүшелері түсініктері туралы білім жүйесін қалыптастыру.

1.Білімділік:өзбетінше ағза мүшелері туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.

2.Дамытушылық:әңгімелеу, сипаттау, талдау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік:деңсаулыққа көңіл бөлуге,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі :жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер:макет адам денесі, суреттер, карточкалар.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Адам денесіннің сыртында не бар? Не үшін керек?

Осы сұрақтарға бүгін бірігіп жауап беруге тырысамыз.

Дәптермене жұмыс:

Тері

жарақаттан үсуден күюден соққыдан

Тері

сыртқы жағы тері сыңаулары

Оқулық бойынша жұмыс: 13-14 бет оқу, талдау. Дәптерге ережелерді жазу.

Үнемі теріні, денені (бас, қол-аяқ, тіс) таза ұстауға дағдылан.

Жарақат алу, күю, үсіп қалу өте ауыр болған жағдайда жедел жәрдем 103 шақыртуды ұмытпа!

«Кім жылдам?» ойын ішкі мүшелерді атау, оқушылар суреттен көрсетеді.

Сергіту сәті

Көжектерімтұршы, беттеріңді жушы,

Айнаға қарашы, шашынды тарашы.

Киімінді киші, мектепке қарай жүрші

Орнына отыршы, сабағынды оқышы

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

-Тері қандай қызмет атқарады?

-Май мен тердің тері арқылы шығуың ағза үшін қандай маңызы бар?

-Теріні таза ұстау жөнінде өз тәжірибеңн сүйеніп әңгімеле.

14-15 бет бойынша Жарақат алғандағы алғашқы көмекпен танысу.

Тест тапсырмалары:

1.Тері үсіген кезде

А) сылаймын б) тілімен жалаймын ә) жылы суға саламын в) ақ дәкемен ораймын

2. Соғып жарақаттанғанда:

А) жылы суға малынған дәкемен ораймын

б) қыздыратын зат басамын ә) медециналық жапсырманы басамын в) суық суға малынған дәкемен ораймын.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Адам денесінің тірек-қимыл қозғалыс мүшелері. Қаңқа.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Оқушыларды «қаңқа», «бұлшық ет» түсініктемелерімен және олардың қызметімен таныстыру; бұлшық етті нығайтудағы еңбек пен дене шынықтырудың маңызын түсіндіру.
2. Бақылағыштықты, білімге деген белсенділігін дамыту, мәтінмен жұмыс істеуді үйрету.
3. Оқушыларды салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу (гигиена, дене шынықтыру, спортпен шұғылдану, дұрыс тамақтану),
Жоспарланатын нәтиже:
Пәндік нәтиже: адамның тірек-қимылын жүйесі мен олардың маңызын білу; салауатты өмір салтын сақтау;
Тұлғалық нәтиже: салауатты өмір салтын сақтауынан, өз-өзіне қызмет етуінен, тазалық ережелерін сақтауынан көрініс табуы тиіс;
Жүйелі-әрекеттік нәтиже: қосымша ақпаратты жинақтау және олардың қажеттісін іріктеп алу білігін қолдана алу.
Жұмыс түрі: әңгімелесу, сұрақ-жауап, жеке жұмыс, топтық жұмыс, оқулықпен жұмыс.
Қажетті құралдар: «адам қаңқасы» тақырыбы бойынша демонстрациялық материалдар; дене жаттығулары бейнелейтін әртүрлі суреттер, проектор

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

I Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық
II Өтілген тақырыпты бекіту
- Өткен сабақта біз не туралы айттық? (Терінің ағзаның қорғаныс мүшесі екендігін, оның атқаратын қызметін)
- Онда тақырыпты қалай меңгергендеріңді сұрақ-жауап арқылы тексеріп көрелік.
- Тері қандай қызмет атқарады?
- Тері үшін одан бөлінетін май мен тердің маңызы қандай?
- Адам неліктен өз терісін күтуі қажет.
III Сабақтың мақсаты мен міндетін қою
- Бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтау үшін төменде берілген ребустарды топпен шешіңдер.
Топпен жұмыс.
1-топ: ребустың шешуі: қаңқа
2-топ: ребустың шешуі: тірек
3- топ: ребустың шешуі: бұлшық ет
4-топ: ребустың шешуі : сіңір
Негізгі сөздер тақтаға жазылады : қаңқа, тірек, бұлшық ет, сіңір.
- Бұл сөздер өзара қалай байланысады?
- Берілген негізгі сөздерді пайдалана отырып, бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтап көріңдер (оқушылардың жауаптары тыңдалады)
- Ондай болса, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Тірек қимыл жүйесі. Қаңқа және бұлшық ет»
IV Білімді белсендіру
«Миға шабуыл» стратегиясы
- «Қозғалыс - тіршілік » дегенді қалай түсінесіңдер?
VI. Жаңа материалмен жұмыс
Топтық жұмыс. RWL стратегиясы. (Сурет бойынша оқушылар өзара пікірлесіп, талқылайды және кестені толтырады).
- Адам қаңқасына шолу жасау. Адам қаңқасының маңызы мен қызметі.
- Бұлшық етке шолу жасау. Бұлшық еттің маңызы мен қызметі.
Не білемін? Не білгім келеді?
Өзекті сұрақ: «Қаңқа мен бұлшық ет өзара қалай байланысты?»
- Бас, кеуде, қол және аяғыңды ұстап көр. Не байқадың. Тері астынан не сездің? (Тері астында сүйек және бұлшық ет бар.)
- Барлық сүйек нені құрайды? (Қаңқа)
- Қаңқаның қызметі қандай? (Адам денесінің тірегі, іш ағзаларды зақымданудан қорғайды?)
- Сүйектердің жалпы саны қанша? (Ересек адамда 206-дай пішіні мен көлемі әртүрлі сүйек болады.)
- Қаңқа қандай негізгі сүйектерден тұрады? (Бас сүйек, кеуде қуысы, омыртқа жотасы, төс және аяқ-қол сүйектерінен)
- Ойланыңдар! Бас сүйектің маңызы қандай? Кеуде сүйектердің ше? Аяқ- қол сүйектері ше?
• Бас сүйек миды зақымданудан сақтайды.
• Кеуде сүйегі жүрек пен және бауырды зақымданудан сақтайды
• Қол сүйектері (иық белдеу) қол мен дененің қозғалмалы жәнк берік байланысуын қамтамасыз етеді.
• Аяқ сүйектері (жамбас белдеулері) аяқтың қозғалмалылығы мен беріктігін қамтамасыз етеді.
Қорытынды:
- Қаңқаның қызметі қандай?
Қаңқа
Тірек Қорғаныс

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Пікірталас ұйымдастыру.
- Балалар, сүйексіз адамдар өмір сүре алар ма еді?
Сүйексіз дене қандай болар еді?
- Адам денесінің қимыл-қозғалысы үшін тек қаңқа мен бұлшық ет қажет пе? Қалай ойлайсың?
- Сүйектер бір-бірімен қалай жалғасады және бұлшық ет сүйектерге қалай бекітілгенін кім түсіндіріп бере алады? (Сүйектер бір-бірімен буын арқылы жалғасады. Бұлшық ет сүйектерге сіңірмен бекітіледі)
Бақылау (сергіту сәті)
• Бастарыңды оңға, солға бұрыңдар
• Кеуделеріңді оңға, солға бұрыңдар
• Аяқ-қолдарыңды бүгіп, жазыңдар
- Денеміз ненің көмегімен қозғалатынын түсіндіру
- Тәжірибе жасап, бұлшық ет жұмысын анықта
- Бұлшық ет сүйектер мен буындарды қозғалысқа келтіре ала ма?
Қорытынды: Бұлшық ет жиырылуы және босауы мүмкін,т.с.с. (Оқушылардың жауабы)
Оқулықпен жұмыс. Оқулықтағы мәтінді жұптасып оқиды және карточканы толтырады.
1. Қаңқа денесінің тірегі және ішкі ағзаларды қорғайды.
2. Бұлшық ет сүйектерге арқылы бекінген.
3. Қаңқа мен бұлшық ет өзара бірлесіп жүйесін құрайды.
4. Тірек-қимыл жүйесінің мақсаты-организмді қамтамасыз ету.
Дәптермен жұмыс.
1. Қаңқа сүйектері мен бұлшық ет атауларын есіңе түсір және жаз.(суретпен жұмыс)
2. Дене жаттығуларының рөлі жайында алынатын сұхбат бойынша 3-4 сұрақ құрастыр және топ мүшелерімен оны талқыла
Өзекті сұрақ: «Қаңқа мен бұлшық ет өзара қалай бірлесіп жұмыс істейді ?» Талқыла
VI Білімді бекіту
«Атауы бойынша тап!» ойыны. Мұғалім адам сүйектерінің аттарын атайды. Оқушылар өз денесінен сол сүйектерді көрсету қажет.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бұлшық ет-қимыл-қозғалыс мүшелері

Бұлшық етті жаттықтырудың маңызы.Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Оқушыларды адамның қозғалыс жүйесінің негізгі бөлігі - бұлшық етпен таныстыру, олардың қандай маңызды рөл атқаратынын көрсету; өзіндік бақылау жүргізу; салыстыру мен талдау әдістерін үйрету; салауатты өмір салты жөнінде түсінік қалыптастыру; оқушылардың гигиеналық дағдысы қалыптасуына ықпал ету.
Сабақтың көрнекілігі: «Адам қаңқасы» плакаты, «Адам қаңқасы», «Бұлшықет», «Дене сымбатының бұзылуы» сызбалары, сантиметрлік таспа.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

- Балалар, сендер ертегіні жақсы көресіңдер ме? Естеріңе түсіріңдерші, мына сөздер қай ертегіден алынған?
Ерте - ерте ертеде бір патшаның қызы - Алтын бұрымды сұлу өмір сүріпті. Оның жүрісі аққудың жүзгеніндей әдемі еді, бойы - оқтай түзу, денесі - сымбатты еді.
(Орыс халқының Алтын бұрымды Василиса туралы ертегісі)
- «Оқтай түзу» және «денесі сымбатты» деген сөздерді қалай түсінеміз?
- Дене сымбатты болуы үшін не істеу керек?
- Адам өзінің жүріс - тұрысын өзі қалыптастыра ала ма?
- Дене бітімі қисық адам қандай мамандықты игере алмайды?
II. Ақпараттық блок.
(Балаларға жаднама беріледі, оны ата - аналарына көрсетуі керек).
Қымбатты балалар! Құрметті ата - аналар! Естеріңізде болсын!
1. Баланың дене бітімінің дұрыс қалыптаспауы денсаулыққа зиян келтіріп қана қоймайды, ол адамның бүкіл өмірін зая етеді.
2. Баланың дене сымбаты үстел басында, партада немесе ойнаған кезде дұрыс отырмау салдарынан бұзылады.
3. Отырған кезде аяқты нық басып отыру қажет, арқа мен қол, бас пен аяқ, кеуде симметриялы орналасуы тиіс.
4. Отырған кезде адамның арқасы орындық арқасына тиіп тұруы қажет, ал кеуде мен үстел арасында 1, 5 - 2 см қашықтық болуы тиіс.
5. Көз бен үстелдің арасында 30 см қашықтық болуы қажет.
6. Кітапты еңкейтіп, ал дәптерді 30 градусқа қисайтып ұстау қажет.
7. Жантайып жатып оқуға және үнемі бір қолға салмақ салуға болмайды.
8. Дене сымбатын велосипед те бұзады.
9. Дене бітімін түзету үшін қатты матрасқа жатып ұйықтау керек.
10. Дене бітімін түзету үшін балалар күнделікті жаттығу жасап, өз - өзін бақылап жүруі қажет.

Мағынаны тану

III. Негізгі блок.
1. Балалар қолы мен аяғын ұстап көреді. Сол қолымен оң қолының
шынтақтан жоғары қатты бұлшықетін ұстап көреді. Қолды бүккенде бұлшықет қатая түседі. Балалар жұптасып, бір - бірінің қолының бұлшықетін сантиметрлік таспамен өлшейді: алдымен бұлшықеттің қол бос тұрғандағы қалпы, содан соң бүгілген кездегі қалпы өлшенеді. Нәтижесі дәптерге немесе тақтаға жазылады. Бұлшықет қысқарды, жиырылды, жазылды. Балалар «Бұлшықет» кестесіне қарап, әрбір дене мүшесінің өз бұлшықеті болатынына назар аударады.
2. Оқулықтағы мәтінді оқу.
- Сөздікпен жұмыс істеу
- Тәжірибе жасау
- Тақырыпқа қатысты әңгіме құруға болады (мәтіннің соңындағы сұрақтарды қоюға да болады)
3. Өзекті сұрақ.
- Неге дене тұрқы бұзылған адамның жүрегі, өкпесі мен өзге де ішкі ағзаларының жұмысы бұзылады, ал спортпен айналысатын адамдар кең иықты, аяқ - қолы күшті болып келеді? Ондай адамдардың күшті және шапшаң болуының сыры неде?
Балалар өз пікірлерін білдіреді, қорытынды жасап, талдайды.
4. Дені сау адамды сипаттайтын сөздерді таңдап алыңдар:
Әдемі -Ширақ - оқтай түзу - мықты
Еңкіш -Сылбыр - сымдай түзу - ебедейсіз
Күшті -қызылшырайлы - семіз - сыптай

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

- Дені сау адам болуға не көмектеседі?
- Біз қандай құпияларды білеміз?
Бірінші құпия - жақсы мінез.
Екінші құпия - шыныққан дене.
Үшінші құпия - дұрыс тамақтану.
Төртінші құпия - күн тәртібін сақтау.
Бесінші құпия - күн сайын дене еңбегімен айналысу.
- Сендер қалай ойлайсыңдар, осының бәрін күн сайын жасауға бола ма?
Қорытынды. Әр адам өз денсаулығын күтуі қажет.
IV. Қорытынды блок.
1. «Өзіңді тексер» бөлімінің сұрақтары:
- Адам қозғалысында бұлшықет пен сүйектер қандай рөл атқарады?
- Жүгіргенде және жүзгенде кеуденің, қолдар мен аяқтардың қандай бұлшықеті дамиды?
- Бұлшықетті дамыту үшін не істеу қажет?
2. Білімпаздарға арналған бөлім.
Негештің сұрағы:
- Неліктен баланы «қартайған бала» деп атайды?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жүрек - қан айналымының негізгі мүшесі.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Білімділік: өз бетінше ағза мүшелері туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.
2. Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;
3. Тәрбиелік: денсаулыққа көңіл бөлуге, табиғатты қорғауға тәрбиелеу:
Сабақ түрі: жаңа тақырыпты таныстыру сабағы
Көрнекіліктер: макет адам денесі, суреттер, карточкалар, жүрек макеті.
Әдіс - тәсілдер: жұптық, талдау

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

- Балалар, сендер не орындадыңдар?
- Қимылдарды не арқылы жасадыңдар?
- Мына суретке қарап не көріп тұрғандарыңды айтыңдаршы?
Бұл қаңқа. Қаңқа - адам денесін қозғалысқа келтіретін мүше.
1 - бас сүйек, 2 - төс сүйек, 3, 4, 5 - қол сүйектері, 6 - қабырғалар, 7 - омыртқа жотасы, 8 - жамбас сүйек, 9 - жаурын, 10, 1, 12 - аяқ сүйектері.
2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру: Жүрек макетін көрсету
Жұдырықтарыңды жұмыңдаршы. Адамның жүрегі жұдырығындай дейді. Жүрек ең маңызды мүше болып табылады? Неліктен? Дәлелде.
Жүрек еті бірде жиырылып, бірде созылып, тынымсыз жұмыс істейді.
Қанның ағзаны аралап қозғалуын қан айналымы дейді.
Оқулық бойынша 21 - 22 бет оқу, талдау, сұрақтарға жауап беру.
Сергіту сәті Қазым, қазым қанқылда,
Көлде жүзіп саңқылд.
Жем шашайын жейсің бе?
Кәмпит берші дейсің бе?
Жоқ, жоқ, жоқ кәмпит тәтті болмайт ас.
Арпа менен бидай шаш.

Мағынаны тану

3. Жаңа білімді бекіту: Жүректі күту ережелері:
* спорттық жаттығулар
* таза ауада серуендеу
*еңбек жүктемесіне мән беру, уақытында демалу, ұйықтау.
Тәжірибе: Өзіңнің қан тамырыңның соғысын есепте, қорытындысын айт. Оны қалай есептеуге болатынын әңгімеле.
Дәптермен жұмыс: жүрек суретін сал, оның мүшелерін белгіле.
Шылым шегу мен ішімдікке үйір болу жүрекке үлкен зиян келтіреді.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақтар бойынша жұмыс:
- Жүрек қай тұста орналасқан?
- «Қан айналымына» сипаттама бер.
- Қалай ойлайсың, адамның әр түрлі жағдайында тамырдың соғуы не себептен түрліше болады,
- Адамның жүрегі ауырмау үшін не істеу керек?
- Қан тамырдың соғуын қалай есептеуге болады?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қан тамырлары. Қанның қызметі.

Сарамандық жұмыс.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Топпен жұмыс жасау барысында сыныпта

ынтымақтастық атмосферасын

қалыптастырып, жүрек, қан тамырлары

туралы білімдерін толықтыру

Оқыту нәтижелері : 1.Жүрек, қан тамырларының не екенін ,

жүректен келетін ірі қан тамыр- қолқа

екенін,тарайтыниқан тамырларын артерия,

жүрекке баратын қан тамыр-көк тамыр ден

аталатынын біледі

2.Өз ойларын тұжырымдап толық жеткізеді.

3.Топпен жұмыс істей алады

4.Өздерін бағалай біледі.

5.Бірін-бірі тыңдауды үйренеді.

Психологиялық ахуал

Шаттық шеңбері

Топқа бөлу әріптер арқылы.

Жүрек деген сөз шығады.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Балалар, бүгін біз өз ағзамыз туралы білімімізді ары қарай дамытамыз. Ол үшін өткен

сабақтарды еске түсіріп көрейік,ең алдымен мына сұрақтарға жауап беріп көріңдерші:

«Расында да солай ма?»

Егер айтылған ой дұрыс болса «+»,

дұрыс емес жауап «-» деп

белгілейміз.

1. Адам табиғаттың бір бөлігі.

2. Тері - ағзаның қорғаныш мүшесі.

3. Адам қаңқасы 2-ақ сүйектен тұрады.

4. Терідегі саңылаулар оны жұмсартып, құрғап кетуден сақтайды.

5. Қолды күніне бір -ақ рет жуу керек.

6. Адам денесіндегі сүйектер бұлшық еттердің көмегімен қимылдайды.

7. Ми бас сүйекте орналасқан.

8. Адамда 14 жұп қабырға болады.

9. Қаңқа мен бұлшық етті тірек және қимыл қозғалыс мүшелері дейді.

10. Адам ағзасында 8л қан бар.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

+ + - + - + + - + ?

-Қай сұраққа жауап беруге қиналдыңдар?

Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс

Сергіту сәті

«Жүректерден жүректерге»

Сонымен балалар, бүгін қан

айналым жүрек тақырыптарын

қорытындыладық. Бүгінгі сабақ

түсінікті, басқаларға түсіндіре

аламын деген оқушылар - ашық

қызыл жүректі, ал түсінбегенім бар

деген оқушылар - сары жүректі

алып, бәріміздің деніміз сау, жүрек

соғысымыз қалыпты болсын деп

жүрекшеге бір-бірлеріңізге тілек

жазып қалдырыңыздар.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

- «INSERT» әдісі бойынша оқулықтағы тақырыпты оқу

Алдарыңда берілген мәтінді оқи отырып, белгі қойыңдар.

Жүрек көкірек қуысының сол жағында орналасқан.Ол -біздің ағзамызға негізқан айдайтын қозғағыш саналады .

Оның үлкендігі адамның өз жұдырығындай ғана. Жүрек жақсы

жетілген қалың бұлшық еттен тұрадыЖүрек еті бір жиырылып, бір босаңсыкезекпен жұмыс істейді.Оның қызметі

сорап (сорап) сияқты: жүрек жиырылғанда қан күшпен қан

тамырларға айдап шығарылып, адамның барлық мүшелеріне тарайды- Жүрек туралы не білдік?

Топтар

1-2 топ Қан айналым мүшелерін қан тамырларын: қолқа, артерия,

көк тамырды кластерге жазады.

3.Суреттен Қан тамырларын бояп көрсетеді.

4.Бес тармақты өлең жазады.

(синквейн)

5.Қанның қызметі туралы айтады.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қан кеткенде көрсетілетін алғашқы жәрдем.

Мақсаты

Қан кеткенде көрсетілетін алғашқы жәрдем туралы түсінік. Ой белсенділігін дамыту.Қан кету. Оның түрлері. Қан кету кезіндегі алғашқы медициналық көмек туралы түсінік.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту Тест тапсырмалары

1. Адамның ішкі мүшелеріне нелер жатады?

а) бас, мойын

ә) ми, өкпе, жүрек, бауыр

б) қол және аяқ

2. Ағзаның қорғаныш мүшелері не?

а) тамыр

ә) бұлшық ет

б) тері

3. Жарақат алсаң...

а) жылы суға малынған дәкемен ораймын

ә) медициналық жапсырманы жапсырамын

б) қыздыратын қатты затты басамын (тұз, грелка)

4. Егер жарақат үлкен болса...

а) барлық адамдарға көрсетем

ә) дәрігерге көрінем

б) қатты жылаймын

5. Адам қанқасына нелер жатады?

а) бас, мойын, кеуде, қол және аяқ, сүйек

ә) жүрек, бауыр

б) бүйрек, қарын

6. Адамда неше жұп қабырға болады?

а) 10 жұп

ә) 12 жұп

б) 8 жұп

7. Жүрек кеуде қуысының қай жағында орналасқан?

а) сол жағында

ә) оң жағында

б) төменгі жерде

8. Жүрекке келген қан қайда тарайды?

а) өкпеге, бүйрекке, теріге

ә) миға

б) аяққа

9. Тыныс алу мүшелеріне нелер жатады?

а) мұрын қуысы, кеңірдек, кеңірдекше, өкпе

ә) бас, мойын, омыртқа

б) құлақ, қол, аяқ, тамыр

10. Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ішек қандай мүшелер?

а) тыныс алу

ә) ас қорыту

б) жүйке жүйесі

11. Балалар қанша сағат ұйықтау керек?

а)10 сағат

ә) 18 сағат

б) 10-12 сағат

Мағынаны тану

Әртүрлі қолайсыз жағдайлардың әсерінен ағзадан қан кетуі мүмкін. Артерия қантамырларынан қан кету өте қауіпті, аз уақыттың ішінде көп қан жоғалтады. Себебі артерия қантамырларында қысым жоғары болғандықтан, қанның ағуы да тез болады. Мұндайда жарақаттанған жердің жоғарғы жағын саусақпен қысады. Жарақаттың бетін таза шүберекпен жауып, үстінен бұрау жіппен қатты қысып байлайды. Артерия қантамырларынан аққан қан алқызыл түсті болады.
Вена қантамырларынан аққан қан күңгірт-қызыл түсті. Вена қантамырла-ры жарақаттанса, қан аққан жердің төменгі жағынан саусақпен басып тұрып қатты таңады.
Мұрыннан қан кеткен кезде бас-ты сәл көтеріп жатқызып немесе отырғызып, көз аралығының қырына суық шүберек басады. Мақтаны сутектің асқын тотығымен (перекись водорода) дымқылдап, танауға тығады. Басты тым шалқайтуға болмайды, қан тамаққа кетіп, қақалып қалуы мүмкін. Ең абзалы дәрігерге көрсетуі керек.
Ішкі қуыстарға қан кету (кеуде, құрсақ, бассүйектің ішіне және т. б) адам ағзасы үшін өте қауіпті. Бұл кезде жедел операция жасау қажет. Ішкі қуыстарға қан кеткенде тері бозарады, суық тер шығады, тыныс алу баяулайды, тамырдың соғуы өзгереді. Бұл кезде басты көтеріп жатқызып, қан кетті деген жерлерге суық су басады.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Мұрын қанағанда не істеу керек?

Әдетте мұрыннан қан кету бірер минуттардан кейін өздігінен қояды. Ал егер қан кету тоқтамаса, кейбір оңай шараларды қолдану оны тоқтатады. Мұрыннан қан кеткенде мынандай шараларды қолдану керек:

1. Көмек көрсетілетін бала отыруы керек.

2. Қан кетіп жатқан мұрынның тесігіне таза мақта тығу керек. Егер қолда таза мақта болмаса, майлықтың немесе дәретхана қағазының кішкене тілімін қолдануға болады.

3. Мұрынның тесігіне таза мақтамен немесе майлықпен бітегеннен кейін, мұрынды саусақтармен қысу қажет. Мұрынды қысқан күйде он минуттар шамасында ұстаған дұрыс.

4. Қан тамаққа кетіп қалмасы үшін бала сәл алға еңкеюі керек.

5. Қанды тоқтатқаннан кейін мақтаны мұрында әлі бірнеше сағатқа шейін қалдыру қажет.

6. Егер қан кету тоқтамаса, баланы міндетті түрде емханаға апару керек. Ол жерде қан кетуді тоқтатады: мұрынға қажетті дәрі тамызып, қанап жатқан мұрын тесігіне мықтылап мақта тампонын тығады.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Өкпе және оның қызметі.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділік: Оқушыларға өкпенің құрылысы мен қызметі туралы толық түсінік беру, олардың маңызына қызметі тоқталып өту.
Дамытушылық: Оқушыларға өкпенің құрылысы мен қызметі туралы білімдерін жетілдіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, білімдерін шыңдау.
Тәрбиелік: Оқушыларға тыныс алу мүшелеріне зиян тигізер заттарды айта отырып, тыныс алу жолдарында туындайтын аурулардың алдын алуға, өздерінің денсаулығын күтуге тәрбиелеу.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1. Ауа тасымалдайтын жол суретіне сипаттама (93 - сурет)
2. Суретті құрастыру (95 - сурет)
3. Тыныс алу мүшелері. Ой толғау
4. Сәйкестігін анықтаңдар?
1. Мұрын қуысының ішкі беті --- 100 см2
2. Өкпеде ---- газ алмасу
3. ІҮ ҮІ ----- көмей
4. Ерлерде ---- 44мм
5. Әйелдерде ----- 35мм
6. Кеңірдек ұз ------ 9 - 13см
7. Ү кеуде ------ бронхыға

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.
Тыныс алу жүйесі өте маңызды газ алмасу қызметін атқарады, ал газ алмасусыз тіршілік ету мүмкін емес. Организм мен сыртқы орта арасындағы оттек түсіп, көмірқышқыл газының шығарылуымен байланысты жүретін газ алмасу процесі тыныс алу деп аталады.
ІҮ. Жаңа сабақты баяндау.
Ауа сырттан өкпеге және өкпеден сыртқа қозғалатын қуыстар - тыныс жолдарына мұрын қуысы, көмей, кеңірдек, жөне бронхылар жатады. Дегенмен, тыныс жолдарының қызметі ауаны өткізу ғана емес. Мұрын қуысында, көмейде, кеңірдекте және бронхыларда дем алғанда ішке кіретін ауа шаңнан, микробтардан тазартылып, тыныс жолдары мен өкпе қуысының шырышты қабаты кеуіп қалмау үшін ылғалдандырылып, өкпені суық ауаның әсерінен сақтау үшін жылытылады.
Ауа тана у арқылы мұрын қуысына кіреді. Мұрын қуысы кеңсірік шеміршегі арқылы оң және сол жақ бөліктерге бөлініп, жұп танау тесіктері арқылы сыртқа ашылады да ішкі жағы жұтқыншақпен қосылады. Мұрын қуысы шырышты қабатпен қапталған. Сонымен қатар, мұрын қуысында иіс рецепторлары орналасқан, жұтқыншақ - ас қорыту жүйесінің мүшесі, ал көмей - сөйлеу мүшесі.
Тыныс алу жүйесінің маңызды бөлігі - ө к п е. Бұл бронхылардың ұсақ тармақтарының қуыстарынан жасалған альвеолалар мен серпімді дәнекер ұлпалардан тұратын жұп мүше. Альвеолалар немесе өкпе қуыстары өте ұсақ, шар тәрізді домалақ, оларды микроскоп арқылы ғана көруге болады.
Өкпе (Пұлмонес, лат. пұлмо - өкпе) - адам мен жануарлардың тыныс алу органы. Пішіні жартылай конус тәрізді, оның төменгі жағы немесе негізі ойыстау біткен, кеуде қуысын іш қуысынан бөліп тұратын көк етке кіріп жатады. Жоғарғы жағы сүйір, бұғана сүйегінен 2 - 3 см - дей шығып, мойынның төменгі бөлігіне еніп жатады. Сыртында сірлі қабық - өкпеқап (плевра) болады. Өкпеге ауатамырлары (бронх), өкпе артериясы келеді де, одан екі өкпе венасы шығады. Сол жақ өкпе екі бөліктен (жоғарғы, төменгі), ал оң жақ өкпе үш бөліктен (жоғарғы, ортаңғы және төменгі) тұрады. Өкпеішілік ауатамырлар жүйесі тармақты ауатамыр түзеді, бөліктік ауатамырлардың ұшындағы тармақтары ауатамыршаларға (бронхиолаларға) бөлініп, тыныс алу бөлігіне өтеді. Ауатамыршалары көпіршікті жолдар түзеді де, оның ішінде өте көп майда көпіршіктер (альвеолдар) болады. Ересек адамның екі өкпесіне 700 млн - нан астам көпіршік сияды. Жан - жағын қантамырлар капиллярлары қоршаған көпіршектерде газ алмасу жүреді. Өкпеде жұтқан ауа қанға өтеді, көмір қышқыл газы қаннан ауаға шығады. Адамның жалпы орташа өкпе сыйымдылығы - 2680'120. Өкпе дене температурасының тұрақтылығын сақтауға, қан ұюы, белок, май және көміртек алмасу процестеріне қатысады. [1] Көп кездесетін өкпе аурулары: өкпе қабынуы, өкпе қатерлі ісігі, туберкулез, т. б. Өкпе омыртқалылардың эволюциялық даму барысында девон кезеңінде тіршілік еткен сауытты және саусаққанатты балықтарда, ал палеозойда - қостынысты балықтарда пайда болды. Кейбір құйрықты қосмекенділерде (мысалы, өкпесіз саламандрда) өкпе болмайды. Қазіргі кезде тіршілік ететін қостыныстыларда, қосмекенділерде, кейбір бауырымен жорғалаушыларда (гаттерия, жармасқы) газ алмасу жүретін бір бөлікті өкпенің үстіңгі беті дәнекерұлпалы - бұлшықетті перде бөлетін ұяшықтар немесе көпіршік түзілістер есебінен ұлғаяды. Кесірткелер мен жыландарда перделер күрделіленіп ұзарады. Тасбақа, келестерде, негізінен қолтырауындарда күрделіленген перделер көп бөлікті өкпе түзеді. Құстардың өкпесі тығыз, оны ауамен ауа қапшықтары жүйесі толтырады. Сүтқоректілердің өкпесі кеуекті, майысқақ, сондықтан оның көлемінің ұлғаюы өкпе ішіндегі шеміршекті қаңқа мен тегіс бұлшық еттің дамуына байланысты.
Адам құрамында 21% оттек, 79% азот, 0. 03% көмірқышқыл газы бар атмосфералық ауамен тыныс алады. Дем шығарғандағы ауада 16% оттек, 4. 0% көмірқышқыл газы және 79% азот болады. Дем алғандағы және дем шығарғандағы ауа құрамындағы оттек пен көмірқышқыл газының айырмашылығы - өкпедегі газ алмасу нәтижесі болып табылады. Өкпеде газ алмасу диффузия жолымен жүреді. Өкпе капиллярына түскен вена қанында оттек аз, көмірқышқыл газы көп. Сондықтан альвеола ауасындағы оттек қанға араласады, ал көмірқышқыл газы қаннан өкпе альвеоласына түседі. Өкпедегі газ алмасуды сыртқы тыныс алу дейдіҮ. Сабақты бекіту
1 тапсырма
Кесте толтыру
Cұрақтары:
1. Кеуде қуысында орналасқан (1)
2. Диаметрі 0, 2 - 0, 3 мм(2)
3. плевра (1)
4. Адам құрамында оттек (3)
5. Адам өкпесінде 700 млн (2)
6. Дем шығарғанда ауада 16% оттек (3)
7. Көкеттің жиырылуы (5)
8. ішкі тыныс алу (4)
9. минутына 300см3 оттек қажет (4)
10. қысым азаяды (5)
2 тапсырма
Кубизм әдісі
1. Зерттеңіз: Өкпенің қызметі
2. Салыстырыңыз: Өкпедегі газ алмасу. Ұлпалардағы газ алмасу
3. Суреттеңіз: Өкпе құрылысы
3. тапсырма.
Болжау кестесі
4. тапсырма
Шығармашылық жұмыс.
«Өкпені зиянды заттардан қорғайық» атты тақырыпта тірек сөздерді пайдаланып шағын әңгіме жазыңдар. Тірек сөздер: туберкулез, өкпе, никотин, суық.

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тыныс алу гигиенасы.Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты: Адам өміріндегі өкпенің қызметін түсіндіру, оқып білу, лас ауаның тыныс жолдарына әсері. Түрлі аурулардың пайда болуы.
Міндеттері: Тыныс алу гигиенасын сақтау.
Салауатты өмір салтын насихаттау
Сілтемелер
Дүниетану оқулығы, Алматы, « Атамұра» 2014 жыл
Дүниетану әдістемесі, Алматы, « Атамұра» 2014 жыл.
Оқыту нәтижелері: Тыныс алу мүшесі өкпе туралы түсінік алады. Лас ауадан болатын түрлі аурудан сақтану жолдарын анықтай алады. Тыныс алу мүшесін сақтау ережелерін біледі.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

1 - жұмыс « Иә, жоқ» әдісі арқылы
«Белсенді оқушыны» анықтайды.. Оқушылар екі топқа бөлініп, жарты шеңбер жасап тұрады.
1. Ауасыз өмір сүре аламыз. (жоқ)
2. Сенің жүрегің өз жұдырығыңдай (иә)
3. Ауа тек қана далада болады. (жоқ)
4. Оттегі таза ауа. (иә)
5. Тірек, қозғалыс мүшесі - өкпе. (жоқ)
6. Ауамен тек қана адамдар демалады. (жоқ)
7. Таза ауа өкпеге кеңірдек арқылы енеді.
8. Күн сайын таза ауада серуендеу зиян.(жоқ)
9. Дені сау адам аурушаң. (Жоқ)
10. Өз денсаулығың өз қолыңда. (иә)
2 - жұмыс Үй тапсырмасын тексеру
Топ басшылары тексеру парақшасымен әр оқушының үй тапсырмасын тексеріп өтеді.
3 - жұмыс «Ыстық орындық» әдісі
Шарты: Оқушылар өздері дайындаған сұрақтары бойынша сұрақ қояды.
Бағалау
4 - жұмыс Топ басшыларының тексеру қорытындысын тыңдау.
5 - жұмыс Нашар оқушымен жұмыс
«Темекінің зияны» туралы эссесі тыңдалады, суреті қорғалады. Жұмыстар тақтаға ілінеді.
Бағалау
6 - жұмыс: АКТ - мен жұмыс
«Темекінің зияны» туралы видеотаспа
Жыл сайын дүние жүзінде темекі шегудің салдарынан 4 млн. адам қайтыс болады екен. Бүгінде жер шарында 1, 2 млрд. адам темекі шегетін көрінеді.
Қазақстанда қазіргі уақытта 5 миллионға жуық адам темекі шегеді екен.
Темекі тартатын адам күніне орта есеппен 200 рет, айына 6 мың рет, жылына 72 мың рет ішке түтін сорады.
Орындаушылық - операциялық кезең

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ: Адам денесінде ауру қалай пайда болады?
7 - жұмыс. «Топтас. Бірік. Талқыла»
Ресурстар таратамын
1 - топ: Аурулардың пайда болуы
Ауаның әр түрлі зиянды заттармен былғануы, адамдар ағзасы ауруына, оның ішінде тыныс мүшелерінің ауруына әкеліп соғады.
Мысалы, түрлі түсті металлургияның кәсіпорындарының ауаға жіберетін зиянды заттары жүрек - тамыр ауруларының өсуіне, жүйкенің бұзылуына, қатерлі ісік ауруларының пайда болуына әкеледі. Қара металл мен электр қуаты кәсіпорындарының ауаға шығаратын заттары өкпе ауруларына шалдықтырады. Химия өнеркәсібінің ауаға шығаратын зиянды заттары аллергияның, пайда болуына әсер етеді.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ас қорыту жолы және астың қорытылып сіңуі.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1) Білімділік: Астың адам өміріндегі маңыздылығы, адам ағзасындағы астың қорытылып сіңілуіне қатысты мүшелер олардың атқаратын жұмысы туралы ұғым беру.

2) Дамытушылық: Оқушылардың дүниетанымдарын кеңейту, таным белсенділіктерін арттыру, ой-өрісін дамыту.

3) Тәрбиелік: Оқушыларды өзара түсіністікке, сыйластыққа, ұжымшылдыққа, салауатты өмір салтын қалыптастыруға санитарлық гигиеналық талаптарды орындауға тәрбиелеу.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

а. Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлаймын.

-Балалар енді біз бүгін одан әрі адам ағзасы туралы білімімізді толықтырамыз.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Ас қорыту жолы және астың қорытылып сіңуі. Тамақтану гигиенасы (тақырып тақтаға жазылады)

Балалар біз алдыңғы сабағымызда қан қоректік заттарды тағамнан алатынын білдік. Енді қан оларды қандай күйде, қалай алатынын талқылайық (сұрақ-жауап, ой қозғау).

Тірек-сызба кестелері арқылы

Ауыз

Өңеш

Жұтқыншақ

Асқазан

Ішек

Бауыр

Ұйқы безінен бөлінетін сөл арқылы,

Қорытылған сұйық ерімтал күйде

Ащы ішек қабырғаларынан қанға өтеді.

Ол қани тамырларымен дененің барлық

Мүшелерін қоректендіреді.

Қорытылмаған ас тік ішек арқылы сыртқа шығарылады.

б.Ой қозғау

- Тісі түскен адамның асты қорытуы нашарлайды. Оның себебі неде?

- Тістің ауруға шалдығып, ерте түсуі неден басталады?

с. Оқулықпен жұмыс.

Тамақтану гигиенасы.

(4-5 оқушы дауыстап оқиды)

Сергіту сәті

Шынықтырып денені,

Тісін жуып, тазалап

Мектебіне барады

Міне нағыз Азамат!

Орамалы қалтада

Үсті басы тап-таза,

Отырады партада

Міне нағыз Азамат.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Ас қорыту мүшелерінің маңызы

Асқазанның атқаратын негізгі қызметі

Тамақтану гигиенасы туралы не білеміз?

Сонымен балалар бүгінгі сабақта тамақтану - ағзаның өсіп дамуы мен тіршілік әрекеті үшін ең маңызды жағдай екенін түсіндік

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тамақтану гигиенасы.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділік: оқушыларға тамақтануды тиімді ұйымдастыруды, тамақтану ретін, ішек - қарын аурулары туралы ақпараттар беру.

Дамытушылық: оқушылардың сабаққа белсенділігін, қызығушылығын арттырып, өз бетімен қосымша материалдарды іздеуге, пайдалануға дағдыландыру, ойлау, сөйлеу қабілеттерін арттырып, ізденімпаздыққа баулу.

Тәрбиелік: ортамен, айналасындағылармен, өз - өзімен қарым - қатынас барысында жауапкершілік сезімін өз мойнына ала білуге, жолдастарымен сыйласа білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес.

Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ - жауап, графикалық диктант, сөзжұмбақ.

Сабақтың көрнекілігі: сызбалар, кестелер, цитаталар.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Ас қорыту жүйесінің жақсы жұмыс істеуі үшін, бір мезгілде тамақтану қажет. Үнемі бір мезгілде тамақтанған адамның ас қорыту мүшелерінің бездеріне темеқ алдында сөл бөліне бастайды. Сондықтан ас қарынға және ішекке түсісімен ыдырап, қорытыла береді. Мезгілімен тамақтану - оның жылдам қорытылуына және жақсы сіңіуіне аса қажетті жағдай.

Күніне төрт мезгіл тамақтанған жөн. Күніне төрт рет тамақтанатын асты былай мөлшерлеген дұрыс:

Ертеңгі ас - 25%

Түскі ас - 40%

Сәскелік ас - 15%

Кешкі ас - 20%

Ас кенеулі және әртүрлі болуы тиіс. Тамақтану мерзімі ас қорыту мүшелерінің қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді.

Ішек - қарын аурулары ауру қоздыратын микробтар арқылы пайда болады. Бұл микробтар қайнатылмаған су ішкенде, жуылып, тазартылмаған көкөніс пен жемістер жегенде, лас ыдыстар мен кір қолдан жұғады. Микробтар ішекте көбейіп, у бөледі, сөйтіп организмді уландырады. Әсіресе, қантышқақ, ішсүзегі, тырысқақ өте қауіпті ішек - қарын аурулары болып табылады. Бұл аурулармен ауырғанда - ішектің жұмысы бұзылып, дененің қызуы көтеріледі. Мұндайда дереу дәрігерге қаралу қажет. Өз бетімен емделу адам өміріне қатер туғызады. Бұл қауіпті ауруларды шыбындар мен тараканджар таратады. Тамақтанған соң тамақтың қалдықтарын үстел үстінен жинап, ыдыс аяқты тазалап жуып, шкафта сақтайды. Ас қалдығын сақтайтын шелектің бетін жақсылап жауып, күнделікті тазартып, жуып отыруды ұмытпау керек.

Адам организмінде тірішілік етуге бейімделген ішекқұрттардың түрлері көп. Адамның ішқұрты дайын қоректік заттармен қоректенеді де улы заттарды өзінен бөліп шығарып, адамды уландырады. Ішқұрт ауруымен ауырған адам тез шаршайды, ұмытшақ болады, басы ауырады, жүрегі айнып, құсады, қаны азаяды. Ішқұрттар кір қолдан, жуылмаған жеміс пен көкөністен жұғады. Кейбір ішқұрттар шала піскен ет пен балық арқылы да адам организміне өтеді. Ішқұртымен ауырған адам өз ауруын басқа адамдарға жұқтырады. Сондықтан өз беи\тімен емделмей, дәрігерге қаралып, емделуі қажет.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Тамақтану мәдениетінің 10 ережесі:

1. Әрбір адам тағамнан 1 тәулікте жұмсайтын энергиясына сай қуат алуға тиіс.
2. Күніне 4 не 5 рет тамақтану тиімді.
3. Тамақты күн сайын бір мезгілде қабылдау керек.
4. Ыстық тағам температурасы 50-600С, салқын тағам 100С -тан төмен болмау керек.
5. Ақырғы тамақтану ұйқыға дейін 2 сағат бұрын болу керек.
6. Тамақтын түрін (рационын өзгертіп тұру керек)
7. Қайнатылған, буға, парға піскен тағам пайдалы.
8. Тамақты асықпай шайнап жеу керек
9. Сұйық тағамдарды көкөніс, жемісті көп қолдану керек
10. Сүт, суттен жасалған қышқылтым тағамды жеу керек

Топтарға саяхат.

1-тапсырма. Әр топ өз алдындағы тағамдарды бүгінгі тақырыпта айтылған тағамдық құнды заттары барма, қай тамақта қандай заттар бар айтып көрсету.

2-тапсырма.

1-топ. Нәруызы көп тамақтын суретін ватманға салады.
2-топ. Көмірсулары көп тағамды салады.
3-топ. Дәрумендері көп тағамды салады.
4-топ. Минералды заттар мен майлары бар тағамдарды салады

3-тапсырма. Әр топ асқа, тағам, дастарханға байланысты ырымдар айту.

1-топ. Тамаққа қарап түшкіру әдепсіздік.
Жүкпен үйден шыққанда, үйден тұз алмайды.
2-топ. Шөлдегенде су бермеген жаман ырым.
Қол жумай асты ішпейді.
3-топ. Аузында тамақ тұрғанда сөйлемейді.
Тамақ үстінен аттамайды.
Дастарханға алдымен нан қойылады.
4-топ. Таңертеңгі асты тастамайды.
Тамақты сол қолмен жемейді.
Дастарханға бата бермей мұсылмандар тұрмайды.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жүйке жүйесінің қызметі.Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметтері туралы білімді қалыптастыру; атқаратын қызметтерінің жүйке жасушаларының ерекшеліктеріне байланысты екендігін, жүйке жүйесінің жұмысының рефлекстік принципін, жүйкелік реттелу механизмін түсіндіру.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1Үй тапсырмасын тексеру. Терминдік диктант

2Топпен жұмыс.Кластер құру. «Біз айналадығы өзгерістерді қалай сезінеміз»

3Топпен жұмыс. Зертханалық жұмысты орындау.

4Проблеммалық сұрақ:Егер адамда жүйке жүйесі жұмыс жасамаса өмір сүре алар ма еді?

Мағынаны тану

І топ. Сілтеме табушылар. «Жұлынның құрылысы мен қызметі» (мәтінді оқып, жаңа ұғымдарды табыңыздар)
ІІ топ. Баяндаушы топ. «Жұлынның қызметі» (оқулықтан мәтінді оқып, топпен талқылап, әр оқушы өз ойын ортаға сала отырып, флипчартпен ортаға қорғау) ІІІ топ. Ізденуші топ. «Жұлынның құрылысы» (оқулықтағы 27-26 суретті талдау, қосымша мәліметтермен жұмыс)
IV топ: Сұрақ қоюшы топ. «Жұлынның құрылысы мен қызметі» (мәтінді оқып, мәтін мағынасын ашатын сұрақтар құрастыру )
Талантты оқушылармен жұмыс: Ойланып жауап беріңдер(жеке ойлану - жұпта бөлісу - топта жинақтау - ұжымда ортаға салу) Сұрақ: Жұлынның артқы түбірлері зақымданғанда адам өзін қалай сезінеді? Алдыңғы түбірлері зақымданса ше? Жұлын жарақатының салдары қандай?

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Эвристикалық сұрақ: Егер адамда жүйке жүйесі жұмыс жасамаса адам өмір сүре ала ма?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жүйке жүйесінің гигиенасы. Тесттік тапсырмалар

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың мақсаты: ми, жүйке жүйесінің құрылымы, оның маңызы мен атқаратын қызметі туралы түсінік қалыптастыруға ықпал ету; жүйке жүйесін нығайту тәртібін талдау; балаларды өз бетінше бақылау, салыстыруға және талдау жасауға үйрету; сезім мүшелерін сақтауды үйрету.

Сабақтың көрнекідігі: «Ми және жүйке жүйесі» кестесі.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

I. Қызығушылықты ояту.

Адамның қандай дене мүшелерін білесің? Олар қандай қызмет атқарады?

Мұғалім сезім мүшелеріне баса назар аударады.

- Барлық органдар жұмысын қандай мүше басқарады деп ойлайсың?

Балалар жауап беруге қиналып жатса, мұғалім көмектеседі.

II. Тақырыпқа кіріспе.

1. Мұғалім сабақ тақырыбымен таныстырады, оқушыларға тапсырма беріп,

кестеден адам мүшелерін көрсетеді.

Осы сабақ арқылы балалар сезім мүшелерінің адам өмірінде қандай рөл атқаратынымен танысады. Сезім мүшелері - бесеу. Адам сыртқы дүниенің, өз денесінің жай-күйін де осы сезім мүшелерінің көмегімен біліп отырады.

1. Бабалар даналығынан: «Айналадағы дүниені көретін көз емес, дыбысты

еститін құлақ емес, иісті сезетін мұрын емес, ол ми!»

• Мұнықалай түсіндіңдер?

2. Мидың жұмысы. Ол қандай қызмет атқарады? Миға ауырсыну, қарын

ашу сынды және т.б. белгілер келіп түседі.

Мағынаны тану

III. Жаңа сабақ

Біз сезім мүшелері арқылы сыртқы дүниемен байланысамыз. Сезім мүшелері өзара байланыса қызмет етеді. Олар бір-біріне көмектесіп, бір-бірін толықтырып отырады. Барлық сезім мүшелерінің жады (есте сақтау қабілеті) болады. Мәселен, таңқурай жеген адам оның дәмін ешқашан қарақат немесе басқа нәрсенің дәмімен шатастырмайды.

Барлық сезім мүшелерін ми басқарып отырады. Сезім мүшелері өздеріне келіп түскен дабылды миға жеткізеді. Ми келген дабылды қабылдап, мүшелерге бұйрық береді.

Алдымен мұғалім, содан соң балалар тақырыпқа қатысты мысалдар келтіреді.

- Бас миы қай жерде орналасқан? (Бассүйектің ішінде. Омыртқадағы жұлын содан бастау алады). Ми мен омыртқадағы жұлыннан адамның барлық дене мүшелеріне жүйке тамырлары таралады, одан жүйке жүйесі құралады.

1. Оқулық бойынша жұмыс.

Балалар «Жүйке жүйесі» мәтінін оқиды. Содан кейін мұғалім балалармен бірлесіп мәтінді талқылап, маңызды тұстарын белгілейді және сызба құрылады.

Жүйке жүйесі гигиенасы және күн тәртібіне назар аудару.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

2. Практикалық жұмыс.

3. Зерттеу жұмысы.

4. Сөздік жұмыс.

IV. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.

Адамға сезім мүшелері не үшін қажет?

- Біз қоршаған әлемді қалай танып-білеміз?

- Жүйке жүйесінің негізгі орталығы қай жерде орналасқан?

- Жүйке тамырлары қандай болады?

Негештің сұрағы:

- Жүйкені не үшін сақтау керек?

Үйге тапсырма

Оқулықтағы мидың, жүйке жүйесінің жұмысы туралы мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беру. Спорт, шынығу туралы мақалдар, өлеңдер дайындау.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Көз - көру мүшесі.

Құлақ - есту мүшесі.Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Оқушыларға сезім мүшелері туралы түсінік беру.
2.Көру гигиенасы,көз жаттығуларын жасау,көзді сақтай
білуді үйрету.
3.Тазалыққа,сұлулыққа,ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі:Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі:суреттер,тірек сөздер,оқулық,магнитті тақта,т.б.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Біз көреміз,естиміз,әртүрлі иістерді,дәмді,ыстық пен суықты сезе аламыз.
Осы бір ғажайып қабілеттер бізге бес сезім мүшесі арқылы беріледі.
Олар:
-көз-көру мүшесі;
-құлақ-есту мүшесі;
-мұрын-иіс сезу мүшесі;
-тіл-дәм сезу мүшесі;
-тері-ыстық пен суықты сезу мүшесі;
Осы бес сезім мүшесі арқылы біз өзімізді,қоршаған әлемді танып білеміз.
Жұмбақ.
Жолдың екі жағында тұратын екі ағайынды бірін-бірі көрмейді.
(көз)
Көз-қандай мүше?
Көз -көру мүшесі.
Ендеше,бүгінгі біздің жаңа тақырыбымыз: « Сезім мүшелері.Көз -көру мүшесі».Көз-көру мүшесі,адамның негізгі көмекшісі.Ол айналадағы заттың барлығын көруге,түрін,түсін,пішінін ажырата білуге көмектеседі.Егер көзді зерттеп қарайтын болсақ,оның ортасында нұрлы қабықшасы бар екенін көреміз.Нұрлы қабықшаның ортасында қарашық орналасқан.Ол көзге жарық өтетін терезеше тәрізді.Жарық көз бұршағы арқылы өтіп,бейне көздің торлы қабықшасына түседі.Бұдан кейін көру жүйесі оны миға жеткізеді.Содан барып,біз бейнені көреміз.Көзді шаршаудан,зақымданудан сақтау керек.
ІҮ.Дәптермен жұмыс.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Егер көз шаршаса мынадай жаттығуларды орында:
-Көзді қатты қысып,қайта аш (5рет)
-Көзді айналдыра қозғалт (солға-жоғары-оңға-төмен),(10рет)
-Қолыңды алға соз.Қолдың саусағына қара,жайлап қол ұшын мұрныңа жақындат,содан кейін жайлап,керісінше алыстат. (5рет)
-Терезеден алысқа 1 минут қара.
ІХ.Ойын. «Пайдалы-Зиянды»
Пайдалы Зиянды
1.Көзді соққыдан сақтау. 1.Жатып оқу.
2.Көзді ертеңгісін жуу. 2.Жарық шамға қарау.
3.Күніне 1-2 сағат теледидар қарау. 3.Өте жақыннан теледидар көру.
4.Көзге жаттығу жасау. 4.Кір қолмен көзді уқалау.
5. Көлікте,қараңғы жерде оқу.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Мұрын - иіс сезу мүшесі.

Тіл - дәм сезу мүшесі.Сарамандық жұмыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сезім мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы
түсінік беру. Олардың адам өміріндегі маңызы.
Дамытушылық: Баяндау, түсінігін айта білу, ойлау қабілетін арттыру, жұмбақ шешу, сахналау, дәлелдеу.
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, таза жүруге, сезім мүшелері, гигиена ережелерін пайдалана білуге үйрету, тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Видеопроектор, суреттер, тест, карточкалар, ребус, слайд, т. б.
Әдісі: Сұрақ - жауап, ойын, көрнекілік.

Психологиялық ахуал

Айналаға алақанмен,
Жылылықты шашайық,
Сәттілік тілеп, күлімсіреп
Біз сабақты бастайық.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Балаларға көрсетпей, шүберек жағу, әтір, иіс су себу.
- Не байқадыңдар?
- Жанған шүберектің иісін, әтірдің иісін сездік.
- Дұрыс. (Иіс сезу мүшесі - мұрын туралы айту)
- Балаларға айран мен балдың дәмін таттыру.
Не байқағандарын сұрау.
- Бал - тәтті, айран - ащы екенін сездік.
- Дұрыс. (Дәм сезу мүшесін - тіл туралы айту)
(Слайдтан сөздерді оқу)
5. Тыныс алу мүшелерін сақтау және суық тию ауруының алдын алу шаралары.
*жаурап қалма. Жылы киініп, жылы жүруге тырыс.
*Дымқыл аяқ киім мен киімді киюге болмайды.
*Тұмаудан сақ бол. Жөтелетін және түшкірген адамдардан қашық жүр.
Есте сақта!
Темекі тарту иіс сезу мүшесін нашарлатады.
47 - бет. Сен білесің бе? (Оқушыларға оқыту)

Сергіту сәті

Мынау - менің жүрегім,
Бәрі осыдан басталған,
Мынау - басым ақылды,
Бәрін осы басқарған.
Мынау менің - оң қолым,
Мынау менің - сол қолым,
Барлық істі атқарған.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Оқулықпен жұмыс. (Оқушылар іштей оқиды.)
Дәптермен жұмыс.
47 беттегі Есіңе сақта! Сен білесің бе? Жазу.
Сарамандық жұмыс. Ойын ойнау. «Не байқадың? Не білдің?»
1. Көзіңді жұмып, түрлі заттардың иісін анықтап көру.
Қорытынды жасау.
2. Көзіңді жұмып, түрлі тағамның дәмін анықтау арқылы аттарын
атап қорытынды жасау.
Ой толғаныс. Ребус шешу.
- Ребусты шешсеңдер, мақал шығады.
Жауабы: тіл қылыштан өткір.
- Тағы қандай тіл туралы мақал білесіңдер.
Жеті жұрттың тілін біл,
Жеті түрлі білім біл.
- Тіл туралы өлең айту.
Ана тілің біліп қой,
Еркіндігің теңдігің
Ана тілің біліп қой,
Мақтанышың елдігің.
Ана тілің - арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,
Өз тіліңді құрметте.
- Біздің мемлекеттік тіліміз? - Қазақ тілі.
- Біз қандай елміз? - Тәуелсіз.
- Тәуелсіздігімізге неше жыл болды? - 20 жыл.
Қорытындылау. Тест сұрақтары.
1. Көру деген - бұл,,
А) Әдемі көзілдірік. Ә) Дүниеге көзқарас.
Б) Әдемі көз. В) Алыстан, жақыннан көру.
2. Құлақ адамға........... қажет.
А) Ертегі тыңдау. Ә) Ыстықтан қорғауға.
Б) Тыңдағыштарды құлаққа салуға. В) Тепе - теңдік қалыпты сақтауға.
3. Мұрын...... ағзасы.
А) Иіс сезу. Ә) Есту. Б) Дәм тату. В) Дәм сезу.
4. Тілді........ керек.
А) Күте білу. Ә) Тығу. Б) Көрсету. В) Шығару.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тері - сипап сезу мүшесі. Тесттік тапсырмалар.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сезім мүшелерінің бірі - тері туралы түсінік бере отыра, оқушылардың алған білімдерін пысықтау.
Сабақтың міндеттері:
Білімділік: Адамның сезім мүшелеріне жеке-жеке тоқталып, олардың қызметі
туралы түсінік бекіту.
Дамытушылық: оқушылардың білімін, ой-өрісін дамыту, пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру.
Тәрбиелік: тазалыққа, ұқыптылыққа, салауатты өмір салтын ұстанатын дені сау азамат етіп тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.
Пәнаралық байланыс: Еңбекке баулу
Сабақтың көрнекіліктері: суреттер,үлестірмелер.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Балалар, қолмен ұстау арқылы біз оның қандай зат екенін ажыраттық. Оны сипап сезу арқылы білдік. Олай болса, тері - сипап сезу мүшесі. Бүгінгі өтетін тақырыбымыз тері - сипап сезу мүшесі.
IV. Оқулықпен жұмыс.
Адам денесін жауып тұратын терінің қорғаныш қызметін білесіңдер. Бұдан басқа адамда тері сезімі де болады. Мысалы, бір затты көзімізді жұмып тұрып сипап көріп те оның пішіні мен мөлшерін анықтай аламыз, оның тегіс немесе бұдыр, суық немесе жылы екендігін білеміз. Кейбір заттың қандай материалдан жасалғандығын да (мысалы, темір, ағаш, қағаз, т.б.) осылайша анықтай аламыз.
Қол - адамның еңбек ету мүшесі. Қол саусақтарының ұшындағы теріде сипап сезу жақсы жетілген. Көзі көрмейтін мүгедек адамдар осындай сезімнің арқасында айналадғы әр түрлі заттарды танып біледі.
Сипап сезу - біздің ағзамызды түрлі қауіп-қатерден, зақымданудан сақтауға көмектеседі. Мысалы, ыстық затқа қолымыз тиіп кетсе дереу тартып аламыз.
Неге? Себебі тері сипау сезімі арқылы бұйрық береді. Тері ауырғанды да сезіне алады. Теріде орналасқан мыңдаған жүйке тамырлары бұл сезімді миға жеткізіп отырады.
Есіңде сақта! Сонымен көз, құлақ, мұрын, тіл, тері сезім мүшелеріне жатады.
Сезім мүшелері сау адамның жұмысқа қабілетті, білімді меңгеруі, әр түрлі заттарды, құбылыстарды жақсы ажырата білуі жоғары болады. Қауіп-қатерлі жағдайлардан дер кезінде сақтанады.
V. Дәптермен жұмыс.
1) Күннің жадын жазу;
2) Тақырыпты жазу;
3) Сезім мүшелерінің түрлерін жазу.
VI. Білімдерін пысықтау кезеңі:

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Тесттік тапсырмалар.
І-нұсқа.
1. Көру деген-бұл:
а) әдемі көзілдірік б) әдемі көз
ә) дүниеге көз қарас в ) алыстан, жақыннан көру
2.Құлақ адамға ... қажет:
а) ертегі тыңдауға б)тыңдағыштарды құлаққа салуға
ә) ыстықтан қорғануға в) тепе-теңдік қалыпты сақтауға
3. Мұрын ... ағзасы:
а) иіс сезу б) дәм тату
ә) есту в) дәм сезу
4. Заттардың дәмін ажыратады:
а) мұрын б) құлақ
ә) тіл в) тері
5. Сипап сезу қай мүшеге жатады?
а) тері б) мұрын
ә) дәм сезу в) көз
6. Қай заттың дәмін татамыз?
а) қалам б) алма
ә) кітап в) домбыра
7. Сезім мүшесін тап:
а) көз б) омыртқа
ә) алақан в) аяқ
8. Сипап сезу мүшесі:
а) құлақ б) мұрын
ә) тері в) көз
9. Сан алуан дыбыстарды естиміз
а) көзбен б) мұрынмен
ә) құлақпен в) дәмін сезу
10. Гитара, радио, музыка қай мүшеге жатады?
а) есту мүшесі б) дәмін сезу
ә) дәмін тату в) иісін ажырату
ІІ-нұсқа.
1. Тілді ... керек:
а) күте білу; б) көрсету;
ә) тығу; в) шығару.
2.Тері ... ағзасы:
а) сезіну; б) байқау;
ә) киіну; в) дәм тату.
3. Тағам адам үшін:
а) күш-қуат; б) тәбетін ашады;
ә) дастарқанды гулдендіреді; в) торт және тәтті тағам.
4. Домбыра, радио қай сезім мүшесіна лайық?
а) иіс сезу; б) дәм тату;
ә) есту; в) дәм сезу.
5. Теледидар қарағанда экраннан неше метр қашықтықта отыру керек?
а) 1-2 метр б) 3-6 метр
ә) 2-3 метр в) 10метр
6. Адамның еңбек ету мүшесі:
а) тіл б) мұрын
ә) қол в) құлақ
7. Әр түрлі шуды, сыбдырды, музыканы, сан алуан дыбыстарды еститін сезім мүшесі:
а) тері б) мұрын
ә) көз в) құлақ
8. Әр түрлі иісті ажырататын мүше:
а) құлақ б) мұрын
ә) дәм тату в) ауыз
9. Дәм сезу мүшесі:
а) тіл б) көз
ә) мұрын в) тері
10. Иіс сезу мүшесіне қайсысы келеді?
а) кітап б) доп
ә) сурет в) гүл

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бақылау әдісі.

Тұрғын жағдайындағы жарақаттың алдын алу (ӨҚН)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Жарақаттанудың алдын алу туралы түсініктерді пысықтау.

2.Жеке тұлғаны дамыту,жарақаттанудың алдын алу,алғашқы көмек көрсету түрлерін білуге, танымдық қиындықтарды жеңуге тырысу,сөз байлығын дамыту және күрделендіру.

3.Адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру,жарақаттануды болдырмау,алғашқы көмек көрсете білуге үйрету,еңбекке баулу.

Сабақтың түрі: Жаңа білім меңгерту.

Сабақтың әдісі:Баяндау,түсіндіру,сұрақ-жауап

Көрнекілік: Слайд,жарақаттанудың түрлері,алғашқы көмек заттары.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Жарақаттанудың түрлері

Күйік Үсік Сынық Жарақат Улану Қан кету

1.Күйік-теріге қайнап тұрған су,өте ыстық бу,қызған металл бұйымдары,шарпыған от,сондай-ақ электр тоғы әсер еткенде пайда болатын күйік жарақат түрлеріне жатады.

Күйік

Термиялық Химиялық

Термиялық күйік-көптеген қарулар:от шашқыш,өртенгіш бомба және басқа да түрлерімен жараланудан пайда болады.Тері және тері асты қабатының зақымдану тереңдігіне қарай 4 дәрежеге бөлінеді:

-І дәрежесі күйік-орнының қызаруы,кішкене ісінуі,қызаруы,күйген жердің ауруымен сипатталады.3-5 күннен кейін тері қабықтанып жазылуы басталады.

-ІІ дәрежелі күйік-сарғыш,түссіз сұйықтық толған бөртпелердің пайда болуы және терінің ісінуімен сипатталады.ІІ дәрежелі күйіктердің жазылуы 10-15 күнге созылады.ІІ дәрежелі күйіктерді тек медициналық мекемелерде емдеу қажет.

-ІІІ дәрежелі күйік-барлық зақымдалған терінің бір бөлігінің немесе толығымен жансыздануымен сипатталады.Күйіктің бетін қара немесе сұр түсті қабыршақ жабады.

-ІV дәрежелі күйік-тері,сонымен қатар тері асты май қабаты,сіңір,бұлшық ет,кейде сүйектің де жансыздануымен сипатталады.Күйік беті қара түсті қабыршақпен жабылады.ІІІ және ІV дәрежелі күйік кезінде іріңдеу процесі қатар жүреді.Жансызданған ұлпалар (некроз) бөлініп,15-20 күнде түсе бастайды.Күйіктің жазылуы баяу және өте созылмалы болады.

Химиялық күйік-теріге қышқылдар (концентрлі сірке,азот,тұз,фосфор қышқылдары),сілтілер (күйдіргіш натрий,күдіргіш калий, сөндірілмеген әк)және басқа да заттардың әсерінен пайда болады.

Күйген кезде көрсетілетін алғашқы көмек-І-ІІ деңгейдегі күйік кезінде көмек суланып ісінуге қарсы бағытталған болуы керек,бұл үшін күйген жерді суық сумен,мұзбен салқындату керек,кейін құрғақ қатты таңғышпен таңып тастау қажет.ІІ-ІІІ дәрежелі күйік кезінде вазелині бар стерильді таңғышпен таңып тастау керек.ІV дәрежелі күйік кезінде стерильді таңғыш таңып дереу емханаға немесе күйік орталығына жеткізу керек.

Химиялық күйік алған кезде күйікті көп мөлшердегі сумен немесе марганецті қышқыл калийдің әлсіз ерітіндісімен жуу керек.Қышқылдардан болған күйіктерді ас содасының әлсіз ерітіндісімен,ал сілтілерден болған күйікті-бор қышқылының 2-4%-ды ерітіндісімен немесе сірке суының әлсіз ерітіндісімен жуған дұрыс.

2.Үсік-адам қатты аяз кезінде шалдығады.Әсіресе,дененің ашық жерлері:аяқ-қол,мұрын,құлақ,бет үсікке көбірек шалдығады.Бұл жағдайда үсіген жерлердегі тері ағарады және шымырлайды.

Үсіктің 4 дәрежесін анықтайды.

-І дәрежелі үсік-жылынғаннан соң қатты аурумен сипатталады,тері қара-көк немесе қошқыл-қызыл түсті болады және ісік пайда болады.Жағдайдың түзілуі 2-3 күннен кейін ғана болады.

-ІІ дәрежелі үсік-тері қара-көк немесе қоңыр-қошқыл түсті болады,оның үстінде 2-3 күн бойы мөлдір сұйықтық толған көпіршіктердің пайда болуымен сипатталады.

-ІІІ дәрежелі үсік-терінің және оған жақын ұлпалардың жансыздануымен сипатталады.

ІV дәрежелі үсік-терінің және жұмсақ ұлпалар мен бұлшық еттердің және сүйектердің жансыздануымен сипатталады.

Үсіген кезде көрсетілетін алғашқы көмек-үсіген адамды дереу жылы бөлмеге кіргізіп,жылытқыш қойып немесе жылы ваннаға отырғызу керек,бұлардың температурасы алғашында +22+25 градустан аспауы керек.

3.Сынық-бұл кенеттен қатты бір күштің әсерінен сүйектің жартылый немесе толығымен тұтастығымен бұзылуы,әдетте,сүйек сынған кезде күштің әсерінен оның айналасындағы жұмсақ ұлпалар зақымданады.Сіңірлердің,жүйке тамырларының үзілуі де болады және айналасындағы барлық жұмсақ ұлпалар зақымданады.

Сынықтар

Ашық Жабық Толық Жартылый

Сынған кезде көрсетілетін алғашқы жәрдем-ең бастысы зардап шегушіні толық тыныштандырып,денесінің зақымданған бөлігін қозғалмайтындай етіп байлау керек.Ол үшін таңғыш қалақ,ал ол болмаса қолда бар мата,тақтай қолшатыр,бір бау шыбық алып оларды бинтпен орайды да,солар арқылы қозғалтпайтындай жағдай жасайды.

Жарақат-тері тұтастығы бұзылмай,ұлпалар мен мүшелердің зақымдануы.Ол адам денесінің белгілі бір аймағына жарақаттанушы фактордың тез және қысқа уақытта әсер етуінен пайда болады.

Жарақаттар

Бас сүйегінің жабық Мидың Дененің Сіңірдің

зақымдануы зақымдануы қызып кетуі созылуы

Күн өту Соғып алу

Жарақаттанғанда көрсетілітін алғашқы көмек әр оқушы жарақаттанудың түрлерін айтқанда,айтып өтеді.

5.Улану-көбінесе газдан улану,пеш жаққанда улану,түрлі заттардан улану болып табылады.

Улану

Газдан Тұрмыстық улы Химиялық Тұншықтырғыш

улану заттардан улану заттардан улану газдан улану

Улы өсімдіктермен улану Саңырауқұлақтардан улану

Улану кезінде көрсетілетін алғашқы көмек әр оқушы уланудың түрлерін айтқанда,айтып өтеді.

6.Қан кету деп-зақымданған қан тамырлардан қанның ағуын айтамыз.Қан кету көбінесе адам бейнесінің бөліктері немесе мүшелері механикалық зақымданғаннан кейін болады.

Қан кету

Қолқа тамырдан Көк тамырдан Қыл тамырдан Паренхиматоздық

қан кету қан кету қан кету қан кету

Қан кетуді тоқтату тәсілдері:

-қысып тұрып байлам салу

-жгут салу

-қолқа тамырды бармақпен сүйекке қысып ұстау

-қол-аяқты буыннан барынша бүгу (егер жара буынның жанында болса)

-жараланған жерді көтерінкі орналастыру.

Жаңа сабақты түсінгенін тексеру:

Сұрақ-жауап

Бекіту кезеңі:

1.Асептика және антисептика.

2.Қан тоқтату тәсілдері.

3.Сынған кезде көрсетілетін алғашқы жәрдем.

4.Негізгі байлам салатын материалдарды көрсету.

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Математиканы пайдаланып табиғатты зерделеу. Сарамандық жұмыс.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері:адам табиғатты зерделегенде математиканың қандай әдіс-тәсіл қолданатынын ұғындыру.

1.Білімділік: дене, зат және құбылыстар не екенін туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты бақылауға, зертеуге баулу,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

56-57 бет оқу әңгімелеу..

Тәжірбие деген не? Тәжірбие жасау үшін қандай жобалар құрастыру керек?

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Бақылау құралының негізі -көз. Көз арқылы табиғаттағы құбылыстарды, күннің батуын, гүлдің ашылуымен мен жабылуын бақылайды. Құм, гүл, су сағаттарын ойлап тапты.

Уақыт бірліктерін еске түсірейік: секунд, минут, сағат, тәулік, апта, ай , жыл, ғасыр.

1мин-60сек 1апта-7күн 1 ғасыр-100 жыл

1сағ-60 мин 1ай-30,31 күн

1тәулік-24 сағ 1 жыл-12 ай

Ұзындық бірліктері: см, дм, м, км.

Масса бірліктері: г, кг, ц, т.

Өлшеу құралдардың атын жаз::

1. _______________________________

2. _______________________________

3. _______________________________

4. _______________________________

1. Тағы қандай өлшеуіш құралдарын білесіңдер? Жаз.

__________________________________________________________________

2. Ауа райын өлшеп бақылау жасаңдар, кестені толтыр.(үйде)

Дүйсенбі

Сейсенбі

Сәрсенбі

Бейсенбі

Жұма

Сенбі

Жексенбі

3. Сұрақтарға жауап бер:

Секундомер қайда қолданылады? __________________________________

Термометр қайда қолданылады?

Тұсбағдар қайда қолданылады?

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша 57-59 бет оқу, сұрақтарға жауап беру.

59 беттегі суреттер бойынша жұмыс:

1.Суретке қара. Өлшеу аспаптарын адамдар қайда пайданылатынын түсіндір.

2.Суретті пайдаланып бұл аспаптар қайда қолданылатының анықтаңдар.

3.Егер адамның математикадан білімі болмаса, ол адам тәжірбие жүргізе ала ма?

4.Тәжірбие, бақылау, зерттеу жасау үшін қандай білім қажет?

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ауа райы және оны болжау.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері:адам ауа райы оны болжау туралы, заттар мен денелер туралы ұғым беру

1.Білімділік: дене, зат және құбылыстар не екенін туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту

3.Тәрбиелік: табиғатты бақылауға, зертеуге баулу, табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: термометр, ауа райы шарттары, доп.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.,

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

Кестені оқу 1 аптаның ауа райы қалай өзгергенін анықтау.

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Ауа райын немен өлшейді? Қандай белгі шарттарды білесіңдер?

-аспанның күйі -жел -қар

-жаңбыр

Метеорологиялық стансалар, fауа райы карталары

60-61 бет мәтінді оқу, сұрақтарға жауап беру.

Табиғат

өлі

тірі

денелер

жасанды

табиғи

-қандай денелер табиғи ма, жасанды ма?

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша 62-64 бет оқу, сұрақтарға жауап беру.

64 беттегі суреттер бойынша жұмыс:

Суреттегі жасанды денелерді анықтап, оларды тізіп дәптеріңе жаз

65бет суретпен жұмыс: темір, әйнек, тері, су, қант, резеңке, кесте толтыр, өзіңнің 2 мысалыңды жаз.

денелер

заттар

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Денелер.

Мақсаты

Сабақ мақсаты: оқушылардың табиғи және жасанды денелер мен олардың құрамы туралы, зат туралы, түсіктерін қалыптастыруына ықпал ету; балалардың өткен тақырып бойынша білімдерін тексеру; есте сақтау және ойлау қабілеттерін арттыру; тазалыққа тәрбиелеу.
Сабақ типі: жаңа сабақ
Сабақ әдісі: интербелсенді тақта, электрондық оқулық, салыстыру, талдау, сұрақ - жауап
Көрнекілік: суреттер, кесте

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Бүгін қай күн? Сәрсенбі ----------------- Қайырлы күн, балалар
Ертең қай күн? Бейсенбі ---------------- Қайырлы күн, мұғалімдер
Оят онда Сәрсенді ------------------------ Тыныш болып түніміз
Оят онда Бейсенді ------------------------ Ашық болып күніміз
Сабағынан қалмасын --------------------- Сәттілікке толсын - ай

Мағынаны тану

Дене деген сөздің басқа да мағынасы бар екен. Бәріміз тақтаға қарап, дененің не екендігін түсініп алайық. ( электрондық оқулық арқылы тыңдау)
Не түсіндік? Дене деген не? Оның қандай түрлері бар екен? Зат деген не?
Осы сыныптың ішінде дене бар ма?
4. Оқулықпен жұмыс.
1 топ: 30 беттегі 1 - абзацты оқу. Денелер табиғи және жасанды дене екендігі жайлы оқиды. Суреттерін ажырату.
Тақтамен жұмыс Электрондық оқулықтан табиғи, жасанды денелерді ажырату
2 - топ: Денелер қатты, сұйық, газ тәріздес болады. Үстелдің үстіндегі тас, целлофандағы ауа, стақандағы суды көрсетіп қайсысына жататындығын айту.
3 - топ: Дене заттардан тұрады. Үстелдің үстіне 2 сызғыш ( ағаш, пластмасса), 1 қант, стақандағы су, өсімдік, ауа. Өсімдіктің құрамы күрделі.(су, крахмал, қант және басқа заттар бар. Адамдар мен жануарлар да әр түрлі заттардан тұрады. Кітап пен дәптер, қаламды дәлелдеу.
4 - топ: Сен білесің бе? айдары бойынша (балаларға қосымша карточка тарату)
Қайсы дене? Қайсы зат? Ажырат. Үстелдің үстіне сабын қою.
Сабын неден жасалған? Ерте кезде қазақ халқы қара сабынды алабота деген өсімдікті өртеп, малдың сүйектерін өртеп, өсімдіктің күлін және сүйектің майын қосып жасаған. Жасалған нәрсе түнімен тұрған. Сабынның мынадай пайдасы бар:
Егер жара шықса сол жерді сабынмен жуу керек. Иіс сабыннан гөрі кір сабынды пайдаланған дұрыс екен.
3 минут уақыт беру. Топтың жауаптарын тыңдау.
Енді біраз шаршаған шығармыз, сергіп дем алайық.

Сергіту сәті

Елді сүйген баламыз, ----------------- Біз талапты баламыз,
Білімнен нұр шашамыз. -------------- Оқып - білім аламыз.
Әлкей, Қаныш атадай, ---------------- Заттар сырын ұғынып
Көп жаңалық ашамыз. ---------------- Ажырата аламыз.

Ой сергітеді,шашағандары басылады

Ой толғаныс

1 - топ: Жасанды денелерді пайдаланып, бүгінгі тақырыпқа сай әңгіме құра.
2 - топ: Берілген өлеңнің ұйқасын тап. ( тақтаға шығарып қою)
Дене деген немене? ---------------------Бізді қоршап тұрған
Достым білгің ............ ме? --------------Өлі, тірі...............
Дене ............ баласы -------------------Дене неден тұрса
Зат ............. анасы ----------------------Дейміз оны ...................
Керекті сөздер: келе, заттың, дененің, табиғат, зат.
3 - топ: Мына заттарды пайдаланып не құрастыруға болады? ( шырпы, ермексаз, скрепка, қағаз, кубик, қағаз, трубочка, )
4 - топ: Жұмбақ құрастыру. Сендер бір денені ойлап, сол дененің атынан сөйлейсіңдер. Ол қандай заттардан тұратынын жұмбақтап айтасыңдар. Мен құмнан жасаламын. Әрбір үйде боламын. Мен болмасам үйдің іші қараңғы болады. Мен қай денемін?

8. Қорытынды.
Ал, балалар бүгін сабақта не үйренгендеріңді тексеріп көрейін. Бәріміз тақтаға назар аударайық.( Электрондық оқулықтан тапсырма орындау)
• Тапсырма: Денелер қандай заттардан тұрады? Жаңбыр судан,
• Тапсырма: Денелер қандай заттардан тұрады? Ұшақ металлдан
• Тапсырма: Не неден жасалады? Ауызша
• Логикалық тапсырма. Алабота мен шырпының суретін көрсету. Қандай байланысы бар?
( шырпымен алаботаны өртеп сабын жасайды)
9. Бүгін сабақта не білдіңдер? Не үйрендіңдер? (балалар өз ойларын айтады.)
10. Топ басшылары бағалайды.
11. Балалар осымен сабақ аяқталды. Үйге тапсырма: Бір дененің жасалу жолын қарастыру. Адамдарға дененің қандай заттан тұратындығын білу не үшін керек? Сұраққа жауап іздеу.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Заттар.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Міндеттері:
1.Тірі және өлі табиғат денелерінің айырмашылығын, кез келген дене заттан тұратынын танып біледі.
2.Дене, зат және табиғи құбылыстардың өзгеруі кезіндегі өзара байланысты анықтайды..
3.Дене мен заттың қарым-қатынасы туралы өз нұсқаларын ұсынады.
Қолданылатын модульдер: Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер, сыни тұрғыдан ойлауға дамыту, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау, АКТ-ны пайдалану, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқу, оқытуда басқару және көшбасшылық.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

«Броундық қозғалыс» Сарамандық жұмысты тексеру.
1-тәжірибе: жылы судың температурасы
2-т:суық су
3-т:сынып бөлмесі
4-т.бүгінгі күннің ауа райы

Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Тақырыптар:
1-өлі, тірі табиғат
2-табиғи, жасанды денелер
3-табиғат құбылысы

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Табиғаттағы құбылыстар.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері:адам ауа райы оны болжау туралы, заттар мен денелер туралы ұғым беру

1.Білімділік: дене, зат және құбылыстар не екенін туралы білім алуға деген талпыныстарын қалыптастыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты бақылауға, зертеуге баулу,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: термометр, ауа райы шарттары, доп. ,жыл мезгілдері суреті

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

Кестені оқу 1 аптаның ауа райы қалай өзгергенін анықтау.

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Табиғат

тірі

өлі

денелер

табиғи

жасанды

Жылдың неше мезгілі бар? Табиғаттаәр мезгілде қандай өзгерістер болады

4 топқа бөлініп жазу:1топ-күз 3топ-көктем

2топ-қыс 4топ- жаз

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша 65 бет оқу, сұрақтарға жауап беру.

66 беттегі суреттер бойынша жұмыс:

Табиғат құбылыстарын ата

-адам табиғат құбылыстарын өзіне бағындылара ма? Дәлелде.

Адам қандай табиғи құбылыстарды өз пайдасына пайдалана біледі?

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Географиялық карта.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: географиялық карта туралы түсінік беру.

1.Білімділік: географиялық картамен таныстыру

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты бақылауға, зертеуге баулу,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: географиялық, физикалық карталар.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жер бетінің қағазға өте кішірейтіліп түсірілген бейнесінгеографиялық карта дейд.і

Белгілі бір заттың ,нысаның кішірейтіп бейнелеген де қолданылатын санды масштаб дейді

Картала: географиялық, физикалық, әкімшілік, табиғат аймақтарының пайда қазбалар картасы бар.

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша 66-71 бет оқу, сұрақтарға жауап беру

Қандай елдер мен шектесетіндерін контур картасына түсір

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ауаның жер бетіне таралуы.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: географиялық карта туралы түсінік беру.

1.Білімділік: географиялық картамен таныстыру

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты бақылауға, зертеуге баулу,табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: географиялық, физикалық карталар.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жер шарын жан-жағынан біртұтас, ауа қоршап тұрады. Ауа қайда бар?

Ауа кез -келген затта, топырақта ,суда, тіпті біздің денемізде де бар.

Оны неге көрмейміз? Өйткені ауа түссіз, мөлдір.

Ауа жылуды нашар өткізеді.

Сарамандық жұмыс:

1. Стақанға су құйып ,топырақ тастаңдар. Көпіршіктер ненің дәлелі.

2. Стақанға су құйып, қозғамай қойындар. Біраз уақыттан кейін не байқадыңдар?

Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды. Жел көкжиектің қай тұсынан соқса солай аталады. Солтүстік жел, батыс желі, дауыл, күшті жел, самал жел.

Суреттерде не бейнеленген? Біздің тақырыпқа қандай қатысы бар?

Желбағар не үшін керек?

Желбағар желдің күшін және бағытын анықтайтын құрал.

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

Оқулық бойынша жұмыс: берілген мәтіндерді оқу. Сұрақтарға жауап беру.

-жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?

Ауаның көлемі қандай жағайда өзгереді?

-Неліктен күн сәулелері ауаны тікелей қыздырмайды?

-Биіктікке көтерілген сайын температура қалай өзгереді?

75бет «Желдің маңызы»-оқы қызық-топтық жұмыс әр топ оқып 1 -еуі түсінігін айтады.

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жер бетінің ауаны жылытуы. Жел. Желдің маңызы. Сарамандық жұмыс.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Бақылау арқылы адам қоршаған дүниені танып білу. Қоршаған дүниені танып білудегі тәжірибенің атқаратын ролін түсіндіру. Ауаның адам өміріндегі маңызын түсіндіру. Жер бетіндегі ауаны жылытуы. Жер бетіндегі ауаның қозғалысын желдің қалыптасуы туралы түсінік беру. Желдің маңызы туралы түсінік беру.
Білімділігі: Оқушыларға жер бетінің ауаны жылытуы және жел туралы ұғымдарды түсіндіріп, дүниетанымын кеңейту.
Дамытушылығы: Қосымша тапсырмалар, сөзжұмбақ орындату арқылы ойлау қабілеттерін дамыту, сөздік қорларын молайту.
Тәрбиелігі: Оқушылардың дүниетанымын кеңейтіп, табиғатқа деген қызығушылығын туғызу және оны қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, түсіндіру, интерактивті тақтаны қолдану.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулықтағы № 1, 2 суреттер. Электронды тақта арқылы көрсетілетін табиғи құбылыстар суреті. Сөзжұмбақ, компас т/б.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Психологиялық ахуал

Оқушылар бірге қайталайды:
Біз бақытты баламыз,
Күнде бестік аламыз.
Қуанады бізбен бірге
Үйде ата анамыз.
Ортақ ұран - бірге болу!
Мақсатымыз - білім алу.
Ұлтын сүйген ұрпақ болып
Болашаққа бірге бару!

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Топтық жұмыс
1 - топ
1. Жер бетінде ауа қалай таралады?
2. Ауа температурасын қандай құралмен өлшейді?
2 - топ
1. Тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?
2. Ауаның температурасы қалай өзгереді?
3 - топ
1. Географиялық карта деп нені айтамыз?
2. Ауа ластауға бола ма?

Мағынан тану

Ой толғау
1-слайд: Адам өміріне ең қажетті 5 жағдайды атап, интерактивті тақтада жазу.
(жарық, су, ауа, тағам, жылу)
Адам
Өмір
Сүруі
Үшін
Қане, осылар туралы өлең тақпақтар білеміз бе?
Күн - ана
Әлемге қуатты,
Сәуле мен қуатты,
Алып күн беріп тұр
Жарық күн - көрік, нұр.
Жер - ана
Аялар анамыз,
Саялар панамыз,
Құлпырған тірлікпен
Жер құтты гүл біткен.
Су - ана
Өңірдің өзені
Өмірдің өзегі,
Сусыз жер - өмірсіз,
Нусыз өр, өңір, түз.
Ауа - ана
Жер шары дәу әлем
Қоршаулы ауамен.
Ауасыз кім шыдар?
Ауасыз тұншығар.
Жаңа сабақ
Тақтамен жұмыс, дәптермен жұмыс.
Күні, айы, тақырыбы.
Біздің бүгінгі өтетін тақырыбымыз Жер бетінің ауаны жылытуы. Жел
- Балалар, біз қандай тарау өтіп жатырмыз?
Табиғат және адам
- Дұрыс айтасыңдар
Табиғат дегенде сендердің ойларыңа не келеді?
Адам, жануар, өсімдік, ауа, жер, ай, су.
Сызбадан көрсету.
Соның ішінде адамның ерекшелігі неде?
Адамның ерекшелігі өзінің терең ойлайтындығы мен саналылығында. Ендеше балалар, сендер маған көмектесе аласыңдар ма?
Жазда барып өзеннің жағасына бөгелдім. Кім айтады, кәнеки, мен ол жерден не көрдім?
- Тау, өзен, ағаш, құстар, өсімдіктер. т/б
Жазда тауға өрмелеп
Шаршап талай бөгелдім
Жан - жағыма мен кенет,
Қарап едім, не көрдім?
- Тірі табиғат, өлі табиғат.
( Слайдтан схема түрінде көрсету)
Тірі табиғат - адам, жануар, өсімдік.
Өлі табиғат - (су, күн, тас, ай, жұлдыз, тау.)

1-слайд: Адам өміріне ең қажетті 5 жағдайды атап, интерактивті тақтада жазу.
(жарық, су, ауа, тағам, жылу)
Ауа түссіз, мөлдір болғандықтан түскен күн сәулелерін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды.
Күн сәулелері жер бетін, топырақты қыздырады. Жылу ауаға пештен таралған сияқты жер бетінен таралады. Соған орай ауаның жер бетіне таяу қабаты ғана жақсы жылынады да, биіктеген сайын жылу мөлшері бірте - бірте азаяды.
Ауа жер бетінен жылынатындықтан оның температурасы құрлық пен судың үстінде де әр түрлі болады.
Ауа жылынғанда жеңіл тартып, жоғары көтеріледі. Оның орнына су бетінен салқын ауа келеді, яғни осы алмасу құбылысынан жел пайда болады.
Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атаймыз.
Слайд жасау (Уақыт мезгіліне қарай желдің қозғалысын түсіндіру.)
Желдің түрлері болады самал жел, дауыл, құйын т/б.
Жел көкжиектің қай тұсынан соқса соның атымен аталады. Солтүстік желі, батыс желі, т/б.
Оны компас деген құралмен білген.
Адамдар желдің күшін және бағытын анықтайтын құрал желбағар деп аталады.
Оқулықпен жұмыс

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Қазақтың халық жұмбақтары
Ақ сандығым ашылды
Ішінен жібек шашылды.
(Күннің көзі)
Қырда қылыш жарқылдайды.
(найзағай)
Салмағың бар өлшесем,
Көрінбейсің көзге сен.
(Ауа)
Жерде емес, аспанда емес, арасында,
Қол жетпес ұсынғанмен саласына.
Өзінің ұшқырлығы құстан жүйрік,
Ойланып бұл жұмбақты табасың ба?
/Жел/.
Аспаннан домалап,
Көп моншақ төгiлдi.
Бусанып жон - алап,
Терледi, керiлдi.
(Жаңбыр)
Қол - аяғы жоқ болса да,
Қақпа есікті аша алған.
/Жел/.
Ауа - райы туралы халық даналығы
(Бұрынғы болжам бойынша)
1. Қарлығаштар жер бауырлап ұшса, жаңбыр жауады.
2. Қоян жатар орнын бұрынғыдан жоғары салса, қыс қатты болады.
3. Қарға тұмсығын қанатының астына тықса, кешікпей күн суытады.
4. Түтін жер ұшса, қар жауады.
5. Ай қораланса, күн жылы болатынының белгісі.
6. Жұлдыз жиі болса, қыста суық, жазда ыстық болады.
7. Мысық қабырғасын тырналаса, ауа райы бұзылады.
Сергіту сәті.
Жел улейді: у - у
Құйын келіп билейді: зу - зу
Қатты - қатты жел соқты: гу - гу
Жапырақтар қол соқты: ду - ду.
Мақал мәтелдер.
1. Жел дауылды шақырады,
Бұлт жауынды шақырады.
2. Жазғытұрым жел
жардай атанды жығар.
Сөзжұмбақ: «Тәуелсіздік»
1. Су тамшыларын бөлініп шоғырланған буды не дейміз? / Бұлт /
2. Тілмен нені сеземіз? / Дәм /
3. Бұлттың бір түрі /Будақ /
4. Ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын не дейді? / Жел /
5. Еңбек ету мүшесі / Қол /
6. Картаның бір түрі / Саяси /
7. Сезім мүшесі / Тіл /
8. Кез келген дене нелерден тұрады? / Заттар /
9. Адамды жан - жағынан қоршаған нәрселердің бірі не деп аталады?
/ Дене /
10. Сипап - сезу мүшесі / Тері /
11. Қан айналым мүшесі / Жүрек /
Бекіту сұрақтары:
1. Жел дегеніміз не?
2. Желдің бағытын не өлшейді?
3. Желбағар деген не?
4. Жел неден пайда болады?
5. Ауаға жылу неден келеді?

Желсіз түнде жарық ай.
Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп,
Ауылдың жаны терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.

Қалың ағаш жапырағы
Сыбырласып өзді - өзі,
Көрінбей жердің, топырағы,
Құлпырған жасыл жер жүзі.

Тест жұмысы
1. Желдің күші мен бағытын қандай құрал анықтайды.
А) тұсбағар
Ә) желбағар
Б) термометр
2. Қардың шартты белгісін тап:
А) *
Ә)::
Б) О
3. Ауа температурасын өлшейтін құралды көрсет:
А) градусник
Ә) термометр
Б) компас
4. Термометрдің ішінде қандай сұйықтық бар?
А) сынап
Ә) су
Б) қорғасын
5. Жылылықты көрсететін санның алдына қандай таңба қойылады?
А) +
Ә) -
Б) ешқандай
6. Суықтықты көрсететін санның алдына қандай таңба қойылады?
А) +
Ә) -
Б) ешқандай

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Таза ауа - денсаулық кепілі. Тесттік тапсырмалар.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: ауаның адам өміріне маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: таза ауа -денсаулық кепілі екенін ұғындыру .

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: зауыттар суреті.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

-жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?

Ауаның көлемі қандай жағайда өзгереді?

-Неліктен күн сәулелері ауаны тікелей қыздырмайды?

-Биіктікке көтерілген сайын температура қалай өзгереді?

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Әр адам тәулігіне бірнеше мың литр ауа жұтады. Ауаның құрамында оттегі алдымен өкпеге барады. Содан соң қанға сіңіп, бүкіл ағзаға тарайды. Адам үшін таза ауа қажет.

77бет бойынша суретпен жұмыс:

Суреттерде не бейнеленген? Біздің тақырыпқа қандай қатысы бар?

Зауыттардан не шығып жатыр? Оның адамдарға қандай зияны бар? Адам бұл жағдайда не істей алады?

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша жұмыс: берілген мәтіндерді оқу. Сұрақтарға жауап беру.

-жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?

Ауаның көлемі қандай жағайда өзгереді?

-Биіктікке көтерілген сайын температура қалай өзгереді?

Тест тапсырмалары:

1.Табиғатты... арқылы зерделеу

1) бақылау және тәжірбие жасау

2)есептеу және тәжірбие жасау 3)жазу 4) түсіндіру мен бақылау

2.Желдің күші мен бағытын... құралы анықтайды

1) тұсбағар 2)карта 3)желбағар 4) термометр

3.Бұлт пайда болу үшін қажетті жағдай

1) жел 2) күн 3) ауаның салқындау 4) ) ауаның жылынуы

4.Қысым, жауын-шашын нені қалыптастырады

1) көңіл күй 2) ауа райы 3) желді

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Табиғаттағы су. Сарамандық жұмыс.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Білімділік: бұлт, тұман, жауын-шашын туралы түсінік беру..

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: стақан, су, мақта,шартты белгілер.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы: Үй тапсырмасын тексеру:

-жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?

Ауаның көлемі қандай жағайда өзгереді?

-Неліктен күн сәулелері ауаны тікелей қыздырмайды?

-Биіктікке көтерілген сайын температура қалай өзгереді?

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жер бетіндегі ең көп таралған зат-су. Жер шарының төрттен бір бөлігі көгілдір түсті неге? Ол су- мұхиттар, теңіздер, көл, өзендер.

Табиғатта су қандай күйде кездеседі?

Су

Сұйық газ

қатты

Кестені толтыр:

Мысалдар

Судың күйі

Өзендегі су, шық

Қар, мұз

Бу

Бұлт түрлерін ажырат

Жауын шашын түрлерін ажырат Шарбы бұлт, будақ бұлт, қабат бұлт

бұлт

тұман -табиғат құбылыстарын ата, олар неден тұрады?

Сергіту сәті қара бұлт

3.Жаңа білімді бекіту : Оқулық бойынша жұмыс: берілген мәтіндерді оқу. Сұрақтарға жауап беру. 78-79бет,80-81бет , 82-84бет

-жер бетіндегі тіршілік үшін судың қандай маңызы бар?

- судың неше күйі бар? Оларды ата.

-бұлттың қандай түрлері бар?

-жауын шашын түрін ат

Сарамандық жұмыс: 1 бет парақты домалатып орап стақанға сал. Оралған қағаз түбіне қант немесе мақта сал. Оған лайлаған су құй. Стақандағы су қандай? Өзің қорытынды жаса.

Сергіту сәті

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бұлт және тұман.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділігі: Балалардың ауа мен су жайлы білімін ұштау; балаларға ауаның жер бетіне қалай таралатынын түсіндіру.

Дамытушылығы: осы сабақ барысында оқушылар бұлттың түзілу себептерін, жауын-шашынның қалай пайда болатынын түсінеді.

Тәрбиелігі : Табиғатты қорғауға, елін жерін сүюге. Отанын қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Жауын-шашын,бұлт кестелері; слайдтар.

Сабақтың түрі: Ашық сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап,түсіндіру, топтастыру,түртіп алу стратегиясы.

Психологиялық ахуал

Жер дегенде -2 қолды көтеру,

Су дегенде -2 қолмен төмен қарай желпу

Ауа дегенде -2 қолды сыртқа қарай желпу

Күн дегенде алысқа қарау

Хормен: Күн, ауа, су, жер -біздің достарымыз.

-өте жақсы балалар. Орындарыңа отыра қойыңдар.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

-Ауа,жел.

-Ауа бізге не үшін керек?

-Ауа бізге тыныс алу үшін керек.

-Ауа қалай қозғалады?

-Ауа түрлі жылдамдықпен қозғалады.

-Жел дегеніміз не?

- Ауаның жер бетімен қозғалысын жел деп айтамыз.

- Желдің қандай түрлері болады?

-Самал жел, күшті жел,дауыл.

ІІІ. Балалар бүгінгі өтетін тақырыбымыз «Бұлт. Жауын-шашын»

Балалар кім айтады, бұлт дегеніміз не?

(мұнда оқушылардың ойлары мен жауаптары тыңдалады)

1.Бұлт туралы түсінік жүргізіледі:

Жер бетінде су көп. Су өзен,көл,теңіз,мұхит түрінде таралған. Су ұдайы буланады. Ауада көзге көрінбейтін су буы әрқашанда бар. Ауа салқындағанда будан судың өте майда тамшылары пайда болады. Тұман және бұлт осындай тамшылардан тұрады.Тұман төмен жер бетінде, ал бұлт биік аспанда болады.Бұлттағы майда су тамшылары бір-бірімен бірігіп, іріленеді. Бұлт түнеріп, бірте-бірте қара бұлтқа айналады.

Бұлттар көшіп жүреді. Оларды жердің бетімен жел айдайды.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Мыналарды анықтап жазып алады: Бұлт - жер бетінен біраз биікте, атмосферада жинақталғанұсақ су тамшылары мен мұз түйіршіктерінің шоғыры. Будақ бұлт үйіліп жатқан жұнге немесе мақтаға ұқсайды. Олар әдетте 800-1000 м биіктікте түзіледі де, жоғары қарай 2 км биіктікке дейін таралады, ал қалыңдағанда 3-4 км-ге дейін көтеріледі. Қабат бұлт тұманға ұқсас бірсідірғы сұрғылт қабат құрайды. Ол 2 км биіктікке дейін түзіледі. Шарбы бұлт өте биікте (6 км және одан да жоғ,ары) түзіледі, ол майда мұз кристалдарынан тұрады. Өте биікте қабат-шарбы бұлт түзіледі. Күннің немесе айдың төңірегіндегі жарық шеңберді Күннің немесе Айдың қоралануы деп атайды. Аспанды бұлттың торлау дәрежесін бұлттылық деп атайды. Ол 0-10 бал аралығында белгіленеді.

Мыналарды еске сақтайды: 0-аспан шайдай ашық, 5 - бұлт аспанның жартысын басқан, 10 - бұлт аспанды түгел торлап алған.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жауын-шашын.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың мақсаты: балалардың ауа мен су жайлы білімін ұштау; балаларға ауаның жер бетіне қалай таралатынын түсіндіру; бұл сабақ барысында оқушылар бұлттың түзілу себептерін, жауын-шашынның қалай пайда болатынын түсінеді.

Сабақтың көрнекілігі: «Жауын-шашын», «Бұлттар» кестелері.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

I. Ұйымдастыру кезеңі.

-амандасу

-оқушыларды түгендеу

-сабаққа дайындықтарын тексеру

Психологиялық дайындық.

Үй тапсырмасын орындау.

- Ауа мен судың қандай қасиеттерін білесің?

1-топ 2-топ

Ауа Су

- Ауа мен судың қандай ұқсас қасиеттері бар? Балалар өз бақылағандарын әңгімелеп береді.

II.Жаңа сабақ.

1. Оқулық бойынша жұмыс.

1) Белгі соға отырып мәтінді оқу:

(+) білетін ақпаратты қосу белгісімен белгіле;

(-) білмейтініңді минус белгісімен;

(V) таңырқаған жайларды осындай белгімен;

(?) білгің келген мәселені сұрақ белгісімен белгіле (бақылау жасау).

- Білмеймін

V Қызық екен

? Білгім келеді

2) Балалар жұптасып жұмыс істейді, пікір алмасады және сұрақтар әзірлейді.

3) Жолдастарыңа мәтін бойынша әзірлеген сұрақтарыңды қой.

4) Мәтінді оқу барысында қандай жаңа мағлұмат алдың? Тағы не білгің келеді?

5) Қандай бұлттарды білесің? Бұлттар нені бейнелейді? Сенің ойыңша, бұлттар неге қозғалады? (Жауап бере алмаған оқушы жауапты мәтіннен іздесе болады.)

2. Сурет бойынша жұмыс:

- Мәтіннен бұлттарды суреттейтін жолдарды тауып оқы.

3. Бұлттың, жауын-шашынның пайда болу сызбасын жасау.

Балалар әрі қарай өздері қорытынды жасауы тиіс.

- Жауын, қар, бұршақ, шың, тұман, қырау - жауын - шашынға жатады.

- Бұлт - будаң, шарбы, қабатты бұлттар деп бөлінеді.

4. Негештің сұрағы:

- Бұлттар неге әр түрлі болады?

5. Сөздік жұмыс:

Қырау, будақ бұлт, шарбы бұлт, қабатты бұлт.

III. Сабақты қорыту.

1. Өзіңді тексер.

2. Оқулықтагы тапсырма бойынша бақылау жүргізу.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жер асты суы. Құдық.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: су адам өміріне маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: жер асты сулары, құдық , өзендер туралы түсінік беру..

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: өзен суреті, құдық суреті, схемалар.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Табиғатта су қандай күйде кездеседі?

Су

Сұйық газ

қатты

2. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жер бетіндегі ең көп таралған зат-су. Жер шарының төрттен бір бөлігі көгілдір түсті неге? Ол су- мұхиттар, теңіздер, көл, өзендер.

Құрлық бетіне түскен жаңбырдың ces жерге сіңіп жер асты суларын құрайды.

Оқулық бойынша жұмыс 85-86 бет оқу

Есіңе сақта!: жер асты сулары, құдық, бұлақ, артезиан құдығы..

Дәптермен жұмыс:

Жерге сіңіп кенткен суларды_________________________________дейді.

Бұлақтар қалай пайда болады? жаз

• _____________________________________________

• _____________________________________________

• _____________________________________________

• _____________________________________________

• _____________________________________________

• _____________________________________________

Жер асты суларын пайдалану

_________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

жылғалар бір-бірімен қосылып -өзен құрайды.

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

Сұрақтарға жауап бер:

• Бұлақтар қайда кездеседі?

_____________________________________________________________

• Артезиан құдығы жай құдықтан қандай айырмашылығы бар?

_____________________________________________________________

• Артезиан құдығының cуын қалай пайдаланады?

_____________________________________________________________

Сызбаны толтыр:

өткізеді

құм

қиыршықтас

Жауын-шашын

саз

өткізбейді

қатты тау жынысы

Суретке қара . өзендердің негізгі бөліктерін ата.

Сұрақтарға жауап бер:

Өзендер қалай пайда болады?

Қандай өзендерді білесіңдер?

Өзен байлығын адамдар қалай пайдаланады?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Өзендер.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың мақсаты: 1.Өзендер, көлдер және тоғандар, олардың айырмашылығы, шаруашылықтағы пайдасы туралы түсінік беру, еліміздегі өзендер және көлдермен таныстыру.
2.Дамытушылық міндеті: оқушылардың сана-сезімін, ойлау қабілетін дамыту, Салыстыра білуге үйрету
3.Тәрбиелік міндеті: айнала қоршаған табиғаттың қыр-сырын танып білуге, есте сақтауға, өмірде пайдалана білуге баулу
Сабақтың типі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ауызша баяндау, сұрақ-жауап әдісі, картамен жұмыс, мәтелдің мағынасын ашу

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

- Жер асты суы.Құдық
1.Жер асты суы қалай пайда болады?
2.Бұлақ қандай жерден шығады?
3.Су өткізбейтін жыныстарды ата.
4.Құдық деген не?
5.Артезиан құдығы деген не?
6.Оның кәдімгі құдықтан айырмашылығы қандай?
Жер асты суын пайдалану үшін құдық қазады.Ондай құдықтрады біздің өлкеміз Маңғыстау жерінде көптеп кездестіруге болады.Маңғыстау жерінде атақты құдықшылар болағн.Олар құдықты терең қылып қазса ондай құдықтарды шыңырау құдақ деп атаған.Мұндай құдықтарды Үстірт аумағында кездестіруге болады.Олар
Тойыныш шыңырауы-64,3м
Мәмбет қазған-65м
Түкібай шыңырауы-57,7м
Қорсақ шыңырауы-52,7м.
ІІІ.Жаңа сабақ.
Ы.Алтынсарин. Өзен (өлеңді оқу)
Таулардан өзен ағар сарқыраған,
Айнадай,сәуле беріп жарқыраған,
Жел соқса,ыстық соқса бір қалыпта
Аралап,тау мен тасты арқыраған
Су-тіршілік көзі.Адамдар суды жағалай қоныстанып,мал бағып,үй салып тіршілік еткен.Яғни адамдар өзендер мен көлдерді жағалап өмір сүрген.
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Өзендер.Көлдер мен тоғандар»
1.Мәтінді оқыту,түсіндіру.
А)- Өзендердің негізгі бөліктері: жылға, бастау, сала, саға;
- Жазық жердегі өзендер;
- Таулы жердегі өзендер;
Ә) Өзендер (слайдтан көрсету)
2.Көлдер және тоғандар.
Мәтінді тізбектеп оқу.
Б)Көлдер және тоғандар (слайдтан көрсету)
- Көлдердің көлеміне қарай түрлері;
- Көлдің анықтамасы;
- Көлдің тұщы және тұзды болуы, шаруашылықтағы пайдасы;
- Жасанды көлдер;
Сергіту сәті «Ақ бұлақ! ОЙЫНЫ.
Дәптермен жұмыс.
Жылға бастау арна сала саға өзен
3.Жұмбақтар шешу,мағынасын ашу.
Келеді алыстан Қашан да ырысқа толы
Ашулы арыстан. Көктемнің келетін жолы
(Өзен)
Ауыл сыртында сайда,
Жатыр үлкен айна. (Көл)
4.Өзендердің шаруашылықтағы пайдасы.
5.Қазақстанның физикалық картасы арқылы өзендер мен көлдерге саяхатқа шығу.
Картадан Жайық өзенінің кай жерден басталып, қайда құятынын анықтау.
- Картада өзен, көлдер қандай түспен берілетіндігін еске түсіру.
- Теңіз және көлдер: Каспий, Арал, Балқаш, Жайсан көлі. Балқаш көлінің басқа көлдерден ерекшелігі.
- Өзендер.Көлдер мен тоғандар.
Қазақстандағы Ертіс,Тобыл және Есіл сияқты үш өзеннің суы Сібірлік Об өзеніне құйып Солтүстік Мұзды Мұхитқа дейін барады.Ал қалған өзендер ішкі су қоймаларына,Каспий теңізіне Арал мен Балқашқа , ұсақ көлдерге ағып келеді.
Жаздыгүні қаптаған дала көлдерінде үйрек ,шағала ,балықшы,көкқұтан,сарыалақаз сияқты мыңдаған құстар жыпырлап өріп жүреді.
Өзен мен тоғанда қандай шаруашылықты өркендетуге болады?
Ой тастау.Шығармашылық жұмыс
Бес жолды өлең
ІV.Сабақты қорытындылау:
- Өзен мен көлді салыстыру: айырмашылығы және ұқсастығы.
- «Су анасы - бұлақ» мәтелінің мағынасын аштыру.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Көлдер мен тоғандар.Суды қорғау. Тесттік

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: су адам өміріне маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: көлдер мен тоғандар туралы, суды қорғау туралы түсінік беру..

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: көлдер суреті, контур картасы

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Өзен деген не? Өзеннің бөліктерін ата.

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Өзендерден басқа көлдер мен тоғандар да бар. Жер бетіндегі суға толы ойыстарды көл деп атайды.

көлдер көлемі әртүрлі болады. кейбіреулері кіші, кейбіреулеріне бір шетінен екінші шетіне жете алмайсың.

Көл

жасанды

Тұщы

Тұзды

көл

өзенОқулық бойынша жұмыс 88-89 бет оқу

Аң шаруашылығы құс шаруашылығы

Гүл шаруашылығы орман шаруашылығы

Балық шаруашылығы мал шаруашылығы

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : Практикалық жұмыс №4

Контур картасына Қазақстанның көлдері мен ірі өзендерін жаз.

Тест №2

1.Судың 3 түрлі күйі:

А) мөлдір, сұйық, түссіз Б) сұйық, қатты, газ В) ерігіш, жылы,, қатты

2. Су өткізбейтін тау жынысы:

А)құм Б)саз В)қиыршықтас

3. Су... буланады:

А) ауа температурасы жоғары көтерілгенде Б)ауа салқындаңанда В) жауын-шашын

4.Құдықтың тереңдігі:

А) жер асты суының бағытына байланысты Б) жануарлар қажетіне байланысты

В) жер көлеміне байланысты

5.Өзеннің бөліктері:

А) бастау, басы, соны Б)бастау, саласы арна, теңіз В)бастау, көл, бұлақ

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тау жыныстары деген не?

Қауіпсіздікті сақтаудың практикалық сабақтары (ӨҚН)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: адам өміріне пайдалы қазбалардың маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: пайдалы қазбалар туралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: пайдалы қазбалар түрлері, контур картасы

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

борпылдақ

тығыз

газ

сұйық

қатты

Тау жыныстары

Тау жыныстардың түрлерімен танысайық:

Тас көмір

құмтас

мәрмәр

гранит

Тығыз тау жыныстары

Гранит қайда қолданылады?

саз

Бос тау жыныстары

құм

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : тығыз тау жыныстар туралы не білдің?

Сарамандық жұмыс: саз бен құмды зертте

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тығыз тау жыныстары.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1) Білімділік: Тығыз тау жыныстары жайында түсіндіру, оның түрлерімен таныстыру. Олардың пайдасын ұғыну.
2) Дамытушылық: Өз ойын ашық білдіріп, пікірлерін қорғай білуге, шығармашылық ізденістерін арттыруға дағдыландыру.
3) Тәрбиелік: Елін, жерін, сүюге, ел болашағын ойлайтын азамат болуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: теориялық
Сабақтың типі: дәстүрлі(құрамдас)
Көрнекілігі: Тығыз тау жыныстары, кестелер, суреттер, карта.
Оқыту әдістері: топтық,сұрақ-жауап, салыстыру, түсіндіру, баяндау

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

І. Ұйымдастыру кезеңі. оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру, олардың дайындығына және дәрісхананың тазалығына назар аудару. 2мин
ІІ. Өткен тақырып бойынша оқушылардың білімін тексеру. 23мин
Үйге қандай тапсырма берілді?
Тау жыныстары қандай түрлерге бөлінеді?
Өткен сабақты қорытындылау.
Мұнай - майлы қоймалжың, сұйық зат. Ол көбінесе қошқыл қоңыр, қара көк, кейде қызғылт, сары, тіпті ақ түсті де бола береді. Мұнайдың иісі кәдімгі өздеріңе таныс жермайдың (керосин) иісіндей болады.
Мұнай жанғанда қызуды көп береді. Ол күл қалдырмай, түгел жанып кетеді. Көмір сияқты, мұнай да түрлі ағзалардың қалдықтарынан пайда болған. Мұндай қалдықтар әсіресе теңіздер мен мұхиттарда өмір сүрген жәндіктер мен өсімдіктер-дің шірінділерінен жиналып түзіледі. Мұнайды арнайы пеште қыздыру нәтиже-сінде одан бензин, жермай, т.б. бағалы заттар бөлініп алынады.
Мұнайдан ең алдымен жанатын газ, бензин және жермай бөлінеді. Ең таза бензин ұшаққа пайдаланады. Жермай реактивтік ұшақтарға, тракторларға, үй тұрмысы қажетіне жұмсалады.
Газ. Мұнаймен қоса жер астынан жанғыш газ шығады. Мұнайдың ілеспе газы кейде тіпті өте көп мөлшерде кездеседі. Оны мұнай газ кен орны деп атайды. Осымен бірге жанғыш газ жер қойнауында өз алдына бөлек топталып, газ кен орнын түзеді.
Мұнай сияқты табиғи газда отын және химиялық шикізат ретінде пайдала-нылады. Елімізде мұнай мен газға Каспий маңы ойпаты мен Маңғыстау түбегі өтебай. Соңғы жылдары Каспий теңізінің солтүстік бөлігінен мұнайдың аса мол қоры табылады.
Мұнай кен орындары картада мұнара түріндегі шартты белгімен белгіленеді. Қара түсті мұнара - мұнайды, ақ түсті - газды көрсетеді.
ІІІ. Жаңа тақырыпты баяндау, мақсатын қою. 30мин.
Тығыз тау жыныстары

Тығыз тау жыныстарына гранит, мәрмәр, құмтас, тас көмір, әктас, ас тұзы, шөгінді жыныс және басқалары жатады. Осылармен шетінен танысайық.

1) Гранит - қатты, тығыз тау жынысы. Ол көбінесе жер қыртысының терең қойнауында орналасады. Таулы аймақтарда жер бетіне шығып, кең көлемде таралады. Орталық Қазақстандағы Сарыарқаның көптеген таулары түгелдей граниттен тұрады.

Гранит қазақша «түйіршікті» деген сөз. Оның бір кесегін алып қарасаңдар, шынында да көптеген түйіршектерден тұратынын байқайсыңдар. Гранит күннің, судың, желдің әсеріне өте төзімді. Сондықтан оны үйдің іргетасын, көпір тірегіш, ескерткіштер жасауға пайдаланады. Әшекейлік мақсатқа пайдалану үшін гранит-тің бетін әбден тегістеп, жылтыратады.

2) Құмтас. Кәдімгі қайрақты қолыңа алып қара. Егер көп қолданылғаннан жылтырап кеткен болса, сындырып көр. Оның ұп-ұсақ құм қиыршықтарынан тұратынын байқау қиынға соқпайды. Оның «құмтас» деген аты да осыдан шық-қан.

Бірыңғай құрғақ құм сусып, бір-біріне жұғыспайды. Егер саз, гипс, әктас ерітіндісі араласса, құм түйіршіктері бірігіп қатады.

Құмтастың түсі әр түрлі: ақ, сары, қоңыр, қызыл болады. Құмтас құрылыс материалы ретінде пайдаланылады. Сонымен бірге диірмен тасы, қайрақ ретінде де қолданылады.

Құмтас - өте кең таралған тау жынысы. Ол Қазақстанның барлық таулы аймақтарында кездеседі.

Әр топтан бір оқушы жазғандары туралы оқып шығады.

3) Әктас - біздің күнделікті өмірімізде өте жиі кездеседі. Әктастың үш түрі бар: бор, кәдімгі әктас және мрамор. Олар бір-бірінен қаттылығына қарай ажыра-тылады.

Бор - әктастың жеке түрлерінің ішіндегі ең жұмсағы. Оны қолмен оп-оңай опыра аласыз. Үгілгіш, түсі ақ. Бормен тақтаға жазамыз. Одан үй ақтайтын әк алынады.

Кәдімгі әктас бордан қатты. Ақсұрғылт немесе сарғыш түсі болады. Әктастан күйдіру жолымен әк алынады. Оған саз қосу арқылы цементтің кейбір түрлері өндіріледі. Әкке құмның өте сапалы түрін қосып, ақ кірпіш дайындайды. Ондай кірпіш өте берік, күйдіруді қажет етпейді.

4) Мәрмәр - әктастың ең қатты және тығыз түрі. Түсі әртүрлі келеді. Ақ, қызғылт, сұр, тіпті қаралары да кездеседі.

Мәрмәр оңай өңделеді. Ол үйлерді әшекейлеуге көп жұмсалады. Одан театр, мәдениет сарайы және басқа да ғимараттардың ішкі қабырғасы, әсем бағаналары, баспалдағы жасалады. Онымен хирургтың мүлтіксіз тазалықты қажет ететін операция бөлмесінің қабырғалары мен үстелдері қапталады. Аурухананың ванна-сы мен қол жуғышының тақтасы қаланады. Осылармен қатар, ежелгі заманнан бері осы әдемі тастан ескерткіш бейнелері жасалып келеді.

5) Тұз. Пайдалы қазбалардың ең көп таралғаны - тұз. Тұз дегендебіз әдетте ас тұзын түсінеміз. Ас тұзын тұзды көлдерден өндіреді. Көл суы жаздың аптап ыстығында көп буланады да, еріген тұз түбіне шөге береді. Оны өндіру үшін тұз сорғыш машина қолданылады. Мұндай машинаның орасан зор түтігі мен сорғыш сорабы болады. Әрбір адам тамағына күніне 20 грамм шамасында ас тұзы жұм-салады. Тұздан сода, хлор және басқа заттар алынады.

Тұздың бұдан басқа түрі бар. Олардың біразын дәрі ретінде пайдаланамыз. Кейбіреулері, мысалыға калий тұзы топырақты тыңайтуға жұмсалады.

Қазақстан жерінде тұздың кез-келген түрінің мол қоры бар.

6) Тас. Шөгінді жыныс.

Жер қабатын құраушы тау жыныстары бірін-бірі үлкен салмақпен басып жатады. Түрлі ерітінділер араласып бір-бірімен байланысқан құм түйіршіктері ауыр салмақтың әсерімен тығыздалады. Сөйтіп, олар қатты тасқа айналады.

Сендер адамдардың үйді қалай салатынын талай бақылаған боларсыңдар. Ең алдымен ірге тасы құйылады. Оған бетон мен тас керек. Сонымен үй, зауыт, фаб-рика т.б. құрылыстар салу үшін орасан көп мөлшерде тас жұмсалады. Тас жерден қазып алынады. Тасты өзен,көл, теңіз, мұхиттардың түбінен, беткейлерінен кез-дестіруге болады. Тығыз тау жыныстары тастар үгілсе, майда тау жыныстарына айналады.

7) Тас көмір - қатты, көбінесе қара түсті зат. Жер қойнауында таскөмірдің үш түрі кездеседі. Тас көмірдің ең сапалы түрі антрацит. Ол шымқай қара түсті, ұстағанда қолға жұқпайды, әрі металл сияқты жылтырап тұрады. Ол жылуды өте көп береді. Қызуы күшті болғандықтан металл қорытуға жұмсалады.

Кәдімгі тас көмір де қара түсті, ол бірақ антроциттей жалт-жұлт етіп тұрмайды, қызуы да аз болады.

Қоңыр көмір мүлде жалтырамайды, солғын қоңыр түсті, жылуды аз береді. Оңай үгітіледі. Бықсып жанады, жаққанда күл көп қалады.

Біздің еліміздегі тас көмірдің басты кен орны - Қарағанды және Екібастұз. Қарағанды кен орнын 1833 жылы Апақ Байжанов деген шопан ашқан. Қарағанды көмірі 1856 жылдан бастап өндіріле бастады. Көмірді екі түрлі әлдіспен: шахта-лық және ашық қазып алу әдіспен өндіреді.

Екібастұз көмірі жер бетіне жақынжатқандықтан ашық қазып алу әдісімен өндіріледі. Ол өте арзанға түседі. Қоңыр көмір Торғай алабынан, Оңтүстік Қазақстандағы Ленгір қаласынан табылған. Қазақстан жеріндегі тас көмір мен қоңыр көмір кен орындарының жалпы саны 400-ден асады. Тас көмір әдетте жердің терең қойнауында жатады. Оны өндіру үшін шахта орнатады. Шахтада жұмыс істейтін адамдарды шахтер деп атайды. Тас көмір жатқан алаң тас көмір бассейні деп аталады. Тас көмірден бояу, дәрі-дәрмек, пластмасса және т.б. көптеген пайдалы заттар алынады.

ІY. Жаңа материалдарды бекіту сұрақтары: 10мин.

Оқушыларға ауызша төмендегідей сұрақтар қойылады:

1) Ас тұзының қасиеттері қандай?

- Түссіз, мөлдір түйіршіктерден тұрады, суда тез ериді, дәмі ащы.

2) Тас көмірдің негізгі қасиеттері қандай?

- Қатты, қара түсті, қызуы бар.

3) Тас көмірдің ең сапалы түрі не деп аталады?

- Антрацит.

4) Көмір өндірудің қандай екі әдісі бар?

- Шахталық және ашық қазып алу әдісі.

5) Айтылған тау жыныстары қандай тау жыныстарының тобына жата-ды?

- Тығыз тау жыныстары.

Дәптермен жұмыс

«Топтастыру»

- Оқушылар осы айтылған пайдалы қазбаның бәрі біздің елімізде өндіріледі.

- Міне оқушылар , осы айтылған тау жыныстары, пайдалы қазбалар біздің елі-мізде, жерімізден өндіріледі екен. Осы байлықтың иесі сендерсіңдер. Қазақстанды көркейтіп, әлемге танытатын сендерсіңдер.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бос тау жыныстары. Сарамандық жұмыс.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімдік: Бос тау жыныстары мен олардың маңызы туралы білім негізін қалыптастыру.
Дамытушылық: Тапсырмалар арқылы балалардың ой - өрісін, есте сақтау қабілетін, зейінін дамыту.. Оқушыларды өз бетінше ой қорытып сөйлеуге машықтандыру.
Сын тұрғысынан қисынды ойлау білігін дамыту.
Тәрбиелік: Табиғатты, қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу. Экономикалық, экологиялық тәрбие беру.
Карта түрі: « Ауызша сабақ - 1»
Сабақтың әдісі: ізденушілік, сұрақ - жауап, талдау - жинақтау, проблемалық т. б.
Пәнаралық байланыс: география, физика, химия
Сабақтың көрнекілігі: түрлі суреттер, кесте

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Мәтін бойынша тірек сөздерді тақтаға жазу
(Мұғалім тақырыптан 7 кілтті сөз таңдап, жаттап алуға 30 секунд уақыт береді)құм
құрғақ
әйнек
саз
кірпіш
зат
ермексаз
3. Тірек сөздерді дәптерге жатқа жазу (ООМ енгізу )
(Тақта жабылады да, балалар жаттап алған сөздерді 30 секунд көлемінде жазады. Егер 63% оқушы 7-6 сөз жазса, норматив тапсырылды деп есептелінеді)
4. Тексеру
(Оқушылар сөздерді жазып болғаннан кейін блок ашылады да, қалып қойған сөздерін толықтырып жазады)
5. Мәтінді оқушылардың өз бетінше оқуы
(Оқушылар берілген мәтінді іштей оқып, тірек сөздерді мағынасын ашуға дайындалады. Сонымен бірге мәтінді өте көңіл бөліп оқу керектігі жөнінде нұсқау алады, өйткені мұғалім сын тұрғысынан сұрақ қою кезінде көңілін әрбір детальға аудару керек)
Оқу уақыты: 1 бетке - 3 минут, 2 бетке - 6 минут
6. Берілген тірек сөздердің мағынасын ашу (ООМ енгізу )
(Оқушылар тірек сөздер бойынша мәтінді мазмұндауы тиіс. Мұғалім барлық оқушыдан сұрап, оқушылардың отырғызу матрицасына енгізуі керек)
Ү Жаңа сабақты бекіту
7. Сын тұрғысынан сұрақтар (ООМ енгізу)
( Мұғалім оқушыларға тақырып бойынша сұрақ қояды, жауабын қате етіп береді. Формула бойынша үш дұрыс емес және бір ғана дұрыс жауап болуы қажет. Жауабына 3 секунд беріледі)
1. Бос тау жыныстары - құм және саз. (Иә)
2. Құм суда еритін берік түйіршіктердентұрады.(Жоқ. Ерімейтін берік түйіршіктерден тұрады.)
3. Құрғақ құм түйіршіктері бір-бірімен тығыз байланысады.( Жоқ. Сусып, бір-бірімен байланыспай тұрады.)
4. Құм су қоймаларындағы суды ластайды. (Жоқ. Құмды су қоймаларында ауыз суды сүзіп, тазартуға пайдаланады.)
5. Түйіршіктерінің құрамына қарай құмның түсі де түрліше - ақ, қара, сұрғылт, сарғыш болып келеді. (Иә).
6. Құмды ас тұзына қосып үй құрылысына пайдаланады. (Жоқ. Цементке қосып үй құрылысына пайдаланады).
7. Құмды мәрмәрмен араластырып кірпіш құяды. (Жоқ. Сазбен араластырып кірпіш құяды.)
8. Таза саздан әйнек дайындайды.(Жоқ. Таза құмнан әйнек дайындайды.)
9. Саз үгілген тау жыныстарының ең ұсақтарының суда тұнуынан пайда болады.(Иә.)
10. Саз - өте қатты тау жынысы.( Жоқ. Өте майда тау жынысы).
11. Саз құрғағанда илеуге келеді.( Жоқ. Тас сияқты қатып қалады
12. Сазды суға салса, жібімейді. ( Жоқ. Суға салса, жібіп, илеуге келеді).
13. Саздан құм араластырып, отқа төзімді заттар, бағалы ыдыс - аяқ, құмыралар жасайды. (Иә.)
14. Саздан қалыпқа келтіріп алған заттарды берік болуы үшін суға салады.(Жоқ. Отқа күйдіреді.)
15. Шаруашылықта құм мен сазды көп пайдаланбайды.(Жоқ. Көп пайдаланады..)
16. Ермексаз - арнайы май қосылмаған саз.( Жоқ Арнайы май қосылған саз - ермексаз.)
17. Саз біздің сурет салатын қарындашымыздың және ермексаздың құрамына енеді.(Иә)
ҮІ Қорытынды
Тесттік тапсырмалар:
1. Бос тау жынысқа...... жатады
а) құм және цемент
ә) мұнай, газ
б) құм және саз
2....... суға ерімейтін берік түйіршіктерден тұрады.
а) саз
ә) құм
б) әктас
3. Өте майда тау жынысы не деп аталады?
а) саз
ә) құм
б) ермексаз
4. Арнайы май қосылған саз не деп аталады?
а) саз
ә) құм
б) ермексаз
5. Неден әйнек дайындайды?
а) саздан
ә) құмнан
б) әктастан
ҮІІ. Бағалау
Оқушылардың ОММ + белгілері саналады.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Пайдалы қазбалар және олардың адам өміріндегі маңызы.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: адам өміріне пайдалы қазбалардың маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: пайдалы қазбалар туралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: пайдалы қазбалар түрлері, контур картасы

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.,

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Тас көмір

құмтас

мәрмәр

гранит

Тығыз тау жыныстары

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жерден қазып алып, адамқажеттілігіне жұмсалатын тау жыныстарын пайдалы қазбалар деп атайды.

Пайдалы екенін дәлелдеп көрейік:

1-топ-тас көмір, мұнай, газ

2-топ- құм, саз, ,әктас

3-топ- гранит, мәрмәр, ас тұз

Әр топтың жауаптарын тыңдау.

Дұрыс тұжырым айттық па , жоқ па оқулық арқылы тексерейік 99-100 бет оқу.

Тау жыныстардың түрлерімен танысайық:

Кенге жатпайтын қазбалар

Пайдалы қазбалар түрлері

кенді

жанғыш

Жанғыш пайдалы қазбалар: _________________________________________________

Кенді пайдалы қазбалар: __________________________________________________

Кенге жатпайтын қазбалар: __________________________________________

3.Жаңа білімді бекіту : 100-102беттер бойынша оқу, сұрақтарға жауап беру

Суретте не бейнеленген? 100 беттегі сурет бойынша жұмыс

Практикалық жұмыс №5 : картаға пайдалы қазбалар кен орындарын белгілеу-өзіндік жұмыс

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Пайдалы қазбалардың түрлері.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділігі: Пайдалы қазбалардың түрлерімен таныстыру, олардың адамға тигізетін пайдасы мен зиянын түсіндіру. Пайдалы қазбалардың кен орындары, шартты белгілері, өндіру әдісі жайлы түсінік беру. Қазақстанда жер қойнауын зерттеген ғалым, академик Қ. И. Сәтбаев туралы әңгімелеу, Алматыдағы геологиялық мұражайлар туралы мағлұмат беру;
Дамытушылығы: Оқушыларды пайдалы қазбалар түрлерін ажырата білуге баулу, логикалық ой - өрісін дамыту, ізденушілік қабілеттерін арттыру.
Тәрбиелілігі: Еліміздің қазба - байлықтарын мақтан ете отырып, оны үнемдеп жұмсауға, қорғап, сақтай білуге баулу, өз еліне, жеріне, Отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін ояту.
Сабақтың көрнекілігі: Жұмыс тәртібі жазылған нұсқау, сабақтың ұраны, түрлі фигуралар (ұпай жинауға қажетті), «Ұяшық таңдау»ойыны (цифрлар), сызба - нүсқалар, түрлі суреттер және көмір, саз, құм, ас тұзы, мыс, алюминий, темір, әктас, Қ. И. Сәтбаевтың суреті, шартты белгілер, өлең шумағы «Бақытты ұлы Отан», Қазақстанның физикалық картасы

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

«Ұяшық таңдау» ойыны арқылы ұпайларды жинай отырып, өз білімімізді көрсетеміз және бүгінгі танысатын тақырыбымызды білетін боламыз.
10 20 30 40 50
10 20 30 40 50 60 70
10 - Тау жыныстары дегеніміз не?
10 - Тығыз тау жыныстарына нелер жатады?
20 - Тау жыныстары қалай пайда болды?
20 - Бос тау жыныстарына нелер жатады? Құмның түсі қандай?
30 - Табиғатта тау жыныстары неше күйде кездеседі?
30 - Пайдалы қазбалар дегеніміз не?
40 - Гранит сөзі қазақшаға аударғанда қалай аталады? Гранит Қазақстанның қай жерлерінде көбірек кездеседі?
40 - Құмтас қалай пайда болады? Құм түйіршіктері бірігіп қатуы үшін нелердің ертіндісін араластыруы керек?
50 - Тамақ пісіру, үй жылыту, фабрика, зауыт, электр станциялары жұмыс істеуі үшін жұмсалатын қандай отын түрлерін білесіңдер?
50 - Үй жиҺаздары, түрлі машиналар, ұшақ, кеме, темір жол, көпір салу үшін қандай пайдалы қазбалар пайдаланылады?
60 - Адамдардың үй салғанын бақыладың ба? Қандай құрылыс материалдарын пайдаланылғанын көрдіңдер?
70 - Ең алғаш көмірдің табылуына өз үлесін қосқан, оны жылыну үшін жағып көрген кім еді?
«Қазба түрлері» деген сөз шықты.
ІҮ. Жаңа сабаққа дайындық
Мақсатымыз: Пайдалы қазбалардың түрлерін бірнеше топқа бөле отырып, олар туралы білім түсініктерімізді кеңейтеміз
«Ой қозғау»
- Көмір қандай зат? Оның қасиеті (жанады)
- Темір нелерден жасалады, қалай аталады? (металлдан)
- Ас тұзы не үшін қажет? Жерді тыңайту үшін қандай қазбаның түрін қолданамыз?
Оқушылардың ойларын тыңдай отырып, осы әрбір айтылған қазбаның түрлі топтарға бөлінетіндігін айту.

Мағынаны тану

Пайдалы қазбалар қолдануына қарай үшке бөлінеді
(жанғыш пайдалы қазба, кенді пайдалы қазба, кенге жатпайтын пайдалы қазба)
Жанғыш - тас көмір, қоңыр көмір, мұнай, газ.
Кенді - алюминий, мыс, қорғасын, күміс, мырыш
Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар - ас тұзы, фосфор, құм, саз, цемент
- Пайдалы қазбаларды кімдер зерттейді?
- Геологтар
- Қазақтың тұңғыш геологі кім еді?
- Қаныш Имантайұлы Сәтбаев (түсіндіру)
Жанғыш пайдалы қазбалар
Тас көмір - ең көп өндірілетін пайда қазба. Біздің елімізде тас көмірдің қоры өте мол. Тас көмірдің аса ірі кен орны - Қарағанды.
Екібастұзда ашық әдіспен арзан көмір өндіріледі.
Мұнай - өте қызулы отын. Ол күл қалдырмай түгел жанып кетеді. Мұнайды айыру арқылы бензин, керосин, машина майы және басқа көптеген заттар бөлініп алынады.
Каспий маңы ойпаты мен Маңғыстау түбегінде мұнай мен газдың аса бай кен орындары бар.
Кенді пайдалы қазбалар
Бұларға құрамында металл кездесетін тау жыныстары жатады. Оларды өңдеу арқылы темір, мыс, қорғасын, алюминий сияқты металдар алынады. кенді пайдалы қазбалар орталық Қазақстанда өте көптеп кездеседі. Әсіресе, Жезқазған және Қоңырат мыс кен орындары әлемге әйгілі.
Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар
Олар қышқыл алуға, тыңайтқыштар өндіруге, құрылыс материалдары үшін өте қажетті. Қаратаудағы фосфорит кен орны қоры жөнінен дүние жүзіндегі алдыңғы қатарлы орындардың бірін алады. Фосфоритті ұнтақтап, фосфорит ұны тыңайтқышын өндіреді. Мәрмәрдан әртүрлі ескерткіштер, үй баспалдақтары жасалады. Әктас, құм, саз құрылыс салу үшін өте қажетті.
Қазақстанның физикалық картасынан пайдалы қазбалар қоры көп өндірілетін орындарды көрсету.
Тас көмір - Қарағанды, Екібастұз
Мұнай - Атырау, Ақтау, Орал өңірінде
Газ - Ақтау, Орал облыстарында
Алюминий - Арқалықта
Мыс кені - Жезқазғанда
Ас тұзы - Қызылорда, Павлодар, Алматы өңірінде
Темір кені - Қостанай өңірінде
Фосфорит - Ақтөбе, Тараз өңірлерінде
Біз осындай тамаша пайдалы қазбаларымыз арқылы мақтана аламыз және мақтаныш сезіммен
« Менделеев кестесіндегі 105 элементтің 99 - ы біздің еліміздің кен қойнауында бар. 70 элементтің қоры барланып зерттелген. Ал өндіріске 60 - тан астам элемент тартылған. Бүгінгі күнге дейін минерал шикізатының 1225 түрі бар 493 кен орыны белгілі.
Пайдалы қазындылар қорының көлемі жағынан Қазақстан ТМД елдерінің алдыңғы қатарында: күміс, хромит, қорғасын, мырыш өндіруден бірінші орында, мұнай көмір, мыс, никель, фосфат шикізатын өндіруі бойынша - екінші, ал алтын өндіру жағынан үшінші орында тұр. Қазақстанда мұнай мен газдың елеулі қоры бар, жыл сайын мұнда 32 млн. тонна мұнай өндіріліп отырады екен»
«Бақытты ұлы Отан» әнін шырқаймыз.
Пайдалы қазбалардың шартты белгісімен таныстыру
Тас көмір -
Мұнай -
Газ -
Темір -
Алтын -
Мыс -
Тұз -
Әктас -
Саз -
Алюминий -
Оқулықпен жұмыс
1. Іштей оқыту
2. Мәтіндегі оқығаны бойынша әңгімелету
3. Сурет бойынша жұмыс
Оқулықтағы суреттер арқылы жұмыс жүргізу(суретті толықтыру арқылы қандай қазбадан жасалғанын айтқызу)

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Пайдалы қазбалардың түрлерін жаздырту
Шығармашылық тапсырма
Пайдалы қазбалардың қажеттілігі туралы өз ойларынан өлең шығару
Көзге сергіту (планета) Планетамызда қанша пайдалы қазбалар болса, соның бәрін біздің жерімізден, яғни жер қойнауынан табуға болады екен.
Сабақты бекіту
Тест тапсырмалары бойынша оқушылардың алған білімдерін тиянақтау, тексеру
Пайдалы қазбаларға................ жатады.
1. Темір кенінен алынған металл
2. Жер қыртысының қатты бөлігі
3. Тау жынысы
Пайдалы қазбалар 3 негізгі топқа бөлінеді.
1. Пайдалы, пайдасыз, жарамсыз.
2. Бағалы, құнсыз, жанатын.
3. Жанғыш, кенді, кенге жатпайтын.
Кенге жатпайтын пайдалы қазба.
1. Мұнай, газ.
2. Алтын, күміс.
3. Құм және саз.
Үйге тапсырма
Мәтінді оқу, мазмұндау. іздену. Қазақстанның физикалық картасынан пайдалы қазбалар өндірілетін жерлерді көрсетуге дайындалу. Шартты белгілерін жатқа жаза білуге дайындық жасау.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Пайдалы қазбаларды өндіру және қорғау. Тесттік тапсырмалар.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: адам өміріне пайдалы қазбалардың маңызы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: пайдалы қазбалар туралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: пайдалы қазбалар түрлері, контур картасы

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Пайдалы қазбалар түрлері

Кенге жатпайтын қазбалар

кенді

жанғыш

Жанғыш пайдалы қазбалар: _________________________________________________

Кенді пайдалы қазбалар: __________________________________________________

Кенге жатпайтын қазбалар: __________________________________________

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Кен- металл және олардың қоспалары араласқан тау жыныстарын атайды.

Пайдалы қазбаларды әр түрлі әдіспен өндіреді:

Бұрғылау арқылы

шахта

Қазбаларды өндіру әдістері

Ашық карьер

Пайдалы қазбаларды қорғау мәтінін оқу, талдау

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

-Пайдалы қазбаларды не үшін ұқыпты пайдалану керек?

- Оларды қорғау үшін не істеу керек?

- Сен білесің бе? Гранит, цемент, тас көмір туралы мағұлмат алу

1-қатар-гранит

2-қатар-цемент әр қатар өзінің тиісті бөлігін оқиды, түсінгегін айтып береді, сонда барлық оқушылар мағұлмат алады.

3-қатар-тас көмір

Тест №3

1. Пайдалы қазбаларға не жатады?

А) тау жынысы Б) техникалық бөлшектер В) металл

2. Тығыз тау жынысы:

А)құм Б)саз В) гранит,құмтас

3. Бос тау жынысы:

А) әктас, тұз Б) құм және саз В)тас көмір

4.Пайдалы қазбалар қандай 3 топқа бөлінеді:

А) бағалы, құнсыз, жанғыш Б) жанғыш, кенді, кенге жатпайтын

В) металл, пайдасыз, пайдалы

5.Құрылыста қандай тау жыныстарын пайдаланды:

А) құм,саз, цемент Б) тұз, фосфорит, гранит В) тас көмір, мұнай, газ

Оқушылар өздіктерімен жұмыс істейді.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Топырақтың ерекшелігі және құрамы.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: : топырақтың ерекшелігі және құрамы.туралы түсінік беру.

1.Білімділік: пайдалы қазбалар туралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: өсімдіктер суреті, тау жыныстары.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Кен деп нені атайды?

Пайдалы қазбаларды қандай әдіспен өндіреді?

Бұрғылау арқылы

шахта

Қазбаларды өндіру әдістері

Ашық карьер

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Есіңе сақта! Топырақ- жердік өсімдік өсетін беткі құнарлы қабатын атайды.

1.Топырақтың құрамына не кіреді жаз:

1. ____________________ 4.__________________________

2. ____________________ 5.__________________________

3. ____________________ 6.__________________________

2.Тәжірбиелер жасау арқылы топырақтың қай құрамын анықтауға болады, стрелкамен көрсет:

ауасу қарашірікқұм және сазминиралдық тұздар

3.Жаңа білімді бекіту :

Топырақтың тау жыныстарынан айырмашылығы- құнарлығы.

3.Өсімдіктер топырақтан не алады жаз:

Қорытынды:______________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

1.Топырақтың құрамына не кіреді жаз:

1. ____________________ 4.__________________________

2. ____________________ 5.__________________________

3. ____________________ 6.__________________________

2.Тәжірбиелер жасау арқылы топырақтың қай құрамын анықтауға болады, стрелкамен көрсет:

ауасу қарашірікқұм және сазминиралдық тұздар

3.Өсімдіктер топырақтан не алады жаз:

Қорытынды:__________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

1.Топырақтың құрамына не кіреді жаз:

1. ____________________ 4.__________________________

2. ____________________ 5.__________________________

3. ____________________ 6.__________________________

2.Тәжірбиелер жасау арқылы топырақтың қай құрамын анықтауға болады, стрелкамен көрсет:

ауа су қарашірік құм және саз миниралдық тұздар

3.Өсімдіктер топырақтан не алады жаз:

Қорытынды:__________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Топырақтың түрлері.

Мақсаты

1) Оқушыларға жердің құнарлы қабаты топырақ туралы түсінік беру. Топырақтың негізгі қасиеттерн түсіндіру.

2) Дүниетанымын, ойлау қабілетін, байқампаздығын, білімге құштарлығын дамыту.

3) Қоршаған ортаны қорғауды үйрену арқылы экологиялық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: аралас

Оқыту әдісі: топтастыру, әңгімелесу, түсіндіру, түртіп алу стратегиясы.

Көрнекілігі: интерактивті тақта, тірек - сызбалар, топырақ, суреттер, қима қағаздар.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

Үйге «Пайдалы қазбалар» мәтінін оқып, игеріп, тақырыпқа қатысты сұрақтарға жауап, кестені толтыру тапсырылған.

І топ: Пайдалы қазбалар түрлері бойынша сызбаны толтыру.

Жаңғыш пайдалы қазбалар Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар

Пайдалы қазбалар

Кен пайдалы қазбалар

ІІ топ: Пайдалы қазбаларды қорғау.

Сарқа қазып алу Ысырап етпеу

Пайдалы қазбаларды қорғау

Төгіп шашпау Бүлінуден сақтау

ІІІ. Жаңа сабаққа дайындық кезеңі.

Қызығушылықты ояту. /бейнематериалды көрсету/

Өзен жағасында табиғатқа, үлкен гранит тастарға, өзен жағалауындағы құмға, сазға, жарқабаққа көңіл аудару.

Тұжырым: Бұл жерде өсімдіктер өсіп тұрған жоқ, өтйкені тау жыныстарына ешқандай өсімдік өспейді.

Ой ашар. Жер туралы, оның байлығы туралы әңгімелесу.

Жер сөзі нені білдіреді?

Жер - құрлық, планета, топырақ. Бүгін біз топырақ, оның қалай пайда болатынына көз жеткіземіз.

Топырақ жайлы не білеміз?

Нәтижесінде мынадай сызба пайда болады.

қарашірік саз ауа

топырақ

құм су

ІҮ. Жаңа сабақ. Бүгінгі сабақтың тақырыбы «Топырақ». Оқушыларға сабақтың мақсатын таныстыру.

Топпен жұмыс.

І топ. Топырақтың құрамында не бар?

ІІ топ. Топырақ неден құралады?

Ү. Оқулықпен жұмыс.

а) мәтінді оқып тырып, түртіп алу стратегиясы бойынша таныс емес сөздердің астын сызу.

ә) Түсініктеме беру.

ҮІ. Дәптермен жұмыс. Топырақ, қарашірік, құнарлы сөздерін жаздыру.

ҮІІ. Сабақты бекіту.

Топырақ сөзін топтастыру.

өнеді су өткізгіш ауа

өседі топырақ су

құм саз

Сабақты қорыту.

5 жолды өлең стратегиясы бойынша тақырыпты қорыту.

- Не? (Топырақ)

- Қандай? (Қара, бозғылт, құнарлы, борпылдақ)

- Не істейді? (Өседі, салынады, түзіледі)

- Ненің бір бөлігі? (Табиғаттық)

Сөйлем: Құнарлы топырақ табиғатқа қажет.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Топырақты қорғау. Тесттік тапсырмалар.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: : топырақтың түрлері және оны қорғау туралы түсінік беру.

1.Білімділік: топырақтың түрлері және оны қорғаутуралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, суреттер.

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

1.Топырақтың құрамына не кіреді жаз:

1. ____________________ 4.__________________________

2. ____________________ 5.__________________________

3. ____________________ 6.__________________________

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Құрамындағы қарашіріктің мөлшеріне байланысты топырақтың түсі де түрлеше болады.

Топырақтың түрлері

қара топырақ бозғыл тұзды

Қара топырақта қарашірік көп болады, егілгендән дақылдар мол өседі. Бозғыл топырақ құрамында қарашірік аз, сондықтан оны тыңайту керек.Тұзды топырақта өсімдік болмайды, тақыр болады. Өйткені тұзды жерде өсімдік өспейді.

Топырақ неден бұзылады, неден құрып кетеді деп ойлайсыңдар?- проблемалық сұрақ.(балар ойларын ортаға салады.)

Сонымен топырақ шайылып, ұшып кетпеу үшін не істеу кернек?

-өсімдік егу керек

-ормандағы бұта, өсімдіктерді отауға болмайды

-жерге не ғұрлым су көп сіңсе, сол ғұрлы жер ылғалды болады

-сондықтан қыста қар тоқтату жұмыстарын ұйымдастыру керек.

3.Жаңа білімді бекіту : 108-109 бет бойынша мәтінді оқу

Суретке қарап: суретттегі жануарлардың топырақтың құнарлығына қандай пайдасы бар екенін айт, ойынды дәлелде.

109-111бет мәтінді оқу, суреттер бойынша жұмыс:

Балалар немен айналысып жатыр? Топырақты шайылудан қалай сақтайды.

Тест №4

1. Топырақтың құрамына не кіреді?

А) ауа, су, қарашірік, тұз, құм, саз Б) құм, саз В) жәндіктер

2.Топырақ деген ...:

А)құм Б)саз В) жердің өсімдік өсетін беткі қабаты

3. Топырақ шайылып кетпеу үшін:

А) тазалау керек Б) өсімдік егіп, қар тоқтату керек В) қарашірік көп болу керек

4.Топырақтың түрлері:

А) қара топырақ, бозғыл, тұзды Б) тұзды В) қара топырақ

5.Топырақтың тау жынысынан айырмашылығы:

А) құнарлығы Б) түсі қара болуы В) өсімдік өсуі

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Өсімдіктердің көптүрлілігі. Өсімдіктер өсетін орта жағдайларының алуан түрлілігі.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: : Өсімдіктердің көптүрлілігі. Өсімдіктердің өсетіниорта жағдайларының алуан түрлілігі туралы түсінік беру.

1.Білімділік: топырақтың түрлері және оны қорғаутуралы , олардың түрлерімен таныстыру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, өсімдіктер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Өсімдіктер түрлері

Жер бетіндегі өсімдік түрлерінің 6 мыңнан бастам асады. Мектеп қасында ағаш пен бұта түрлерінің алуан екен аңғарасың.

ағаштар

шөптекті

бұталар

Өсімдік топтарын жаз, мысал келтір.

1. Ағаштар:_____________________________________________________

2. Бұталар:______________________________________________________

3.Шөптер:_______________________________________________________

Өсімдіктің өсіуне керек жағдай

ылғал

жарық

жылу

қорек

ауа

1.Суыққа төзімді 1.Жарық сүй гіш 1.Ылғал сүйгіш

2.Жылу сүйгіш 2.Көлеңкеге төзімді 2.Құрғақшылыққа төзімді

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

115-116 бет мәтінді оқу, сұрақтарға жауап беру. 116-117 бет оқу, талдау.

1..Не артық, сызып таста:

1. Алма ағашы, раушангүл, алмұрт ағашы, шие ағашы

2. Шырша, арша, қарағай, терек

3. Қайың, итмұрын, қараөат, таңқұрай

4. Жусан, қырыққұлақ, емен,жоңышқа

2.Жоспар бойынша гербарийдағы өсімдікті талда::

1. Өсімдікт і ата_________________________________________

2. Өсімдік тұрін ата ______________________________________

3. Өсімдіктің қандай бөліктері бар? _________________________

4. Өсімдікке не қажет? ___________________________________

3.Сұрақтарға жауап бер:

Шөптер ағашпен бұталардан қандай айырмашылы бар?

__________________________________________________________________

Ағаштар мен бқталардығ айырмашылығы неде?

__________________________________________________________________

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ылғал сүйгіш және су өсімдіктері. Құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері: ылғал сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді,жылы сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктер туралы түсінік беру.

1.Білімділік: ылғал сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді, жылу сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктер туралы түсінік беру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, өсімдіктер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Кейбір өсімдіктер ылғал сүйгіш боладытолар:

Беде бақбақ қоңырбас

Өсімдіктердің жапырақтарына, сабақтарына, тамырларына назар аударайық:

Жапырақтары жалпақ, ылғалды жақсы буландыруға беймді.

су бетінде қалқып өсіп тұрған өсімдіктерді- су өсімдіктері дейді.

-бұл құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер

Сүттіген жантақ

Жапырағымен тамырларына назар аудар: олар үсақ әрі ұзын болып

келеді.Қалай ойлайсың неге?

Мақтаның гүлі мен қорабы жүгері

- жылу сүйгіш өсімдіктер

Бұл өсімдіктер жарық жерді жақсы көреді,

Суыққа төзімді өсімдіктерді ата: 121беттегі сурет бойынша

3.Жаңа білімді бекіту :

118-120 беттегі мәтінді оқу, талдау.

Дәптермен жұмыс:

Дәптерге өсімдік суреттерін салып, аттарын жаз, есіңе сақта!

122-123 бет оқу

Жұмбақтар:

1. Ұзын мұртты сарылар,

Қойнында наны бар.-бидай

2. Жаздай інге тығылып,

Жатқан қызыл түлкіні,

Құйрығынан суырып,

Әкелді әжем бір күні. -шалқан

- Бақшада суыққа төзімді қандай жемістерді білесің?

-Жылы сүйгіш өсімдіктер туралы әңгімеле?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жылу сүйгіш өсімдіктер. Суыққа төзімді өсімдіктер.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Мақсаты мен міндеттері:ылғал сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді,жылы сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктертуралы түсінік беру.

1.Білімділік:ылғал сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді,жылу сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктер туралы түсінік беру.

2.Дамытушылық:әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік:табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі :жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, өсімдіктер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Кейбір өсімдіктер ылғал сүйгіш боладытолар:

Беде бақбақ қоңырбас

Өсімдіктердің жапырақтарына, сабақтарына, тамырларына назар аударайық:

Жапырақтары жалпақ, ылғалды жақсы буландыруға беймді.

су бетінде қалқып өсіп тұрған өсімдіктерді- су өсімдіктері дейді.

-бұл құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер

Сүттіген жантақ

Жапырағымен тамырларына назар аудар: олар үсақ әрі ұзын болып

келеді.Қалай ойлайсың неге?

Мақтаның гүлі мен қорабы жүгері

- жылу сүйгіш өсімдіктер

Бұл өсімдіктер жарық жерді жақсы көреді,

Суыққа төзімді өсімдіктерді ата: 121беттегі сурет бойынша

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

118-120 беттегі мәтінді оқу, талдау.

Дәптермен жұмыс:

Дәптерге өсімдік суреттерін салып, аттарын жаз, есіңе сақта!

122-123 бет оқу

Жұмбақтар:

1. Ұзын мұртты сарылар,

Қойнында наны бар.-бидай

2. Жаздай інге тығылып,

Жатқан қызыл түлкіні,

Құйрығынан суырып,

Әкелді әжем бір күні. -шалқан

- Бақшада суыққа төзімді қандай жемістерді білесің?

-Жылы сүйгіш өсімдіктер туралы әңгімеле?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жарық сүйгіш өсімдіктер. Көлеңкеге төзімді өсімдіктер.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Ø Білімділік: Өсімдіктердің алуан түрлі орта мен ондағы тіршілік жағдайларына бейімдігі туралы оқушылардың білімін, өсімдіктің сыртқы құрылысындағы ерекшеліктерді ажырата білу біліктерін кеңейту, тереңдету.
Ø Дамытушылық: Оқушы танымын кеңейтіп, қызығушылығын ояту. Дүниетанымын кеңейту, сөздік қорын молайту, тіл байлығын арттыру.
Ø Тәрбиелік: Қоршаған ортаны қорғауға үйрету арқылы экологиялық тәрбие беру.
Өсімдік әлемін қорғауға тәрбиелеу.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Өсімдік- тіршілік тірегі. Өсімдіктер жылына ауа қабатына 400 млн. тонна оттегін бөліп шығарады. Жылына бір адам тыныс алу үшін 173 мың литр оттегін қабылдайтыны анықталған. Өсімдіктер ауада ауру тудыратын бактерияларды жоятын ерекше зат бөліп шығарады.
Сонымен бірге жануарлар үшін қорек, баспана . Ал адам тағам, үй, жиһаз, ауырғанда ем ретінде пайдаланады.
Адамның түрлі іс-әрекеттері өсімдікке әсер етеді. Тікелей әсері-орманды кесу.Кешенді әсері- ауылшаруашылық зиянкестерімен күресу үшін егістіктерді, бау-бақшаны, егістіктерді жояды.Ойланбай істелетін іс-әрекеттері-шаруашылық саласында, демалыс кездерінде байқамай өрт шығып , өсімдіктерге зардабын тигізеді. Кейінгі жылдары республикамыздың орман қоры аумағында 2257 орман өрті орын алды. Бұл өрттің 70%-зы отты дұрыс пайдаланбаудың салдарынан болған. Арал теңізі, Қазақстанның қызыл кітабына енген өсімдіктер, оларды сақтау туралы айтып өту.
2. Тізбектей оқу
3. Әр топқа жеке тапсырма беру
Топтық жұмыс.
1. топ. Өсімдіктердің адам мен жануарларға қандай қажеттілігі бар? Мысал келтір, дәлелде
2. топ. Адам өз әрекетімен өсімдік әлеміне қалай әсер етеді?
3. топ. Өсімдікті қорғау үшін қандай шара қолданылады?

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Ойын. Табиғаттан нені үйрендім? Тақтада бейнелеу.
- Мен күннен мейірімділікті үйрендім (күнді салу)
- Мен судан тазалықты үйрендім (суды салу)
- Мен әдемі гүлдерден нәзік болуды үйрендім (гүлді салу)
- Мен ағаштан мықты, төзімді болуды үйрендім (ағаштың суреті)
- Мен табиғаттан қайырымдылықты үйрендім (құсты бейнелеу)
- Мен табиғатты қорғауды үйрендім (шөпті бейнелеу)
- Міне балалар, білімдеріңмен еліміздің бірнеше жерлерін гүлдендірдіңдер.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Өсімдіктердің топталып өсуі. Өсімдіктер қанша жыл тіршілік етеді?

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: Өсімдіктердің топталып өсуі. Өсімдіктер қанша жыл тіршілік етеді туралы түсінік беру.

1.Білімділік: ылғал сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді, жылу сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктер туралы түсінік беру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, өсімдіктер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

-суреттегі өсімдіктерді ата

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Өсімдіктер бір жерде топталып өседі:

Мысалы: еменді орманда тек көлеңкеге қолайлы өсімдіктер өседі.Оларды суықтан емен қорғайды. Емен арасында: саумалдық, қынжыгүл бейімделіп өседі. Қайың орманында : қойбүлдірген, қазтабан, қоңыраубас.

-Неге өсімдіктер бір -бірлерімен бейімделіп өседі?

-Өйткені олар бір-біріне қолайлы жағдай туғыза алады.

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

Өсімдік -тірі ақза. Оларда мөлшерлі уақыт тіршілік етеді.

Өсімдіктер түрлері

Біржылдық екіжылдық көпжылдық

Біржылдық өсімдіктер: бидай, күнбағыс, қызанақ.

Екіжылдық өсімдіктер: пияз, орамжапырақ.

Көпжылдық өсімдіктер: емен, қайың, сарықараған.

Өсімдік

Жабайы мәдени

126-127 беттегі суреттер бойынша жұмыс:

Суретте нелерді көріп тұрмыз?

Суретте адамдар қандай өсімдікті баптап өсіруде?

Қандай мәдени өсімдіктерді білесіңдер?

Жабайы өсімдіктерді ата

Біржылдық, екіжылдық, көпжылдық өсімдіктерді ата

Мәтіндерді оқы, мазмұнын айт.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Өсімдіктер дүниесі адам қамқорлығына мұқтаж. Тесттік тапсырмалар. ТопсаяхатЖануарлардың көп түрлілігі.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: Өсімдіктер дүниесі адам қамқорлығына мұқтаж, жануарлардың көптүрлілігі, туралы түсінік беру.

1.Білімділік: Өсімдіктер дүниесі адам қамқорлығына мұқтаж, жануарлардың көптүрлілігі туралы түсінік беру.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, өсімдіктер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

-суреттегі өсімдіктерді ата

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Адам ежелден өсімдіктерді өз қажетіне пайдаланып келеді. Бірақ адамның шексіз пайдалана береді. Елімізхдің ормандары сирей бастайды. Топырақ тозады. Бұл табиғаттың тепе-тендігін бұзады. Сондықтан қандай қорытынды жасауға болады?

-Дұрыс, адам қамқолрлық жасау керек. Оқушылар қандай көмек көрсете алады? Ерекше қорғауды қажет ететін өсімдіктер «Қызыл кітапқа енгізілген»

Жануарлардың 2 миллиондай түрі бар.

Жануалар

Бүнақденелілер балықтар

Қосмекенділер жорғалаушылар құстар сүтқоректілер

Жануалар

Омыртқасыз омыртқалы

Жәндіктер, ұлылар,өрмекшілер

Жануалар тіршілік ету ортасына қарай

Өсімдік қоректі жәндікқоректілер

жыртқыштар

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

128-129 бет мәтінді оқу

Сурет бойынша өсімдіктерді ата, өзің қайсың кездестірдің?

131-132 бет мәтінді оқу, сұрақтарға жауап беру.

Тест сұрақтарына жауап беру 130 бет (өзіндік жұмыс)

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жәндіктер. ҚұстарБалықтар. Қосмекенділер.

Бауырымен жорғалаушылар. Сүтқоректілер.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: жануарлардың көптүрлілігі, туралы түсінік беру.

1.Білімділік: жануарлардың көптүрлілігі туралы түсінік беру, топтарын ажырата білу.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, жануарлар суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Жануарлардың 2 миллиондай түрі бар.

Жануалар

Бүнақденелілер балықтар

Қосмекенділер жорғалаушылар құстар сүтқоректілер

Жануалар

Омыртқасыз омыртқалы

Жәндіктер, ұлылар,өрмекшілер

Жануалар тіршілік ету ортасына қарай

Өсімдік қоректі жәндікқоректілер

жыртқыштар

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Жануарлар тіршілігіне не қажет?

Суреттегі жануарларды ата, олар қандай топқа жатады?

Олар өзара қалай байланысады?

Жұмбақтарды шеш:

Қос қанатын иіп ап, Судан шықса, баладай

Жарға келіп қонады. Тәй-тәй басып қалады-ай.

Қара киім киіп ап,

Балшықтан үй салады.

Сергіту сәті

тыңайтқыш

Тірі балық3.Жаңа білімді бекіту : Сызба арқылы балық маңызы туралы түсіндіріңдер.

дәрілер

консервілер

Жануарлардың корегі

Балық майы

Бауырмен жорғалаушылар(рептилия)

Кесіркелер жыландар крокодилдер тасбақалар

Барлық рептилиялардың терісі қабыршықтан тұрады, ал тасбақның арқасында панцирь бар.Ең ірі топ- кесірткелер

Мәтіндерді оқу, талдау, сұрақтарға жауап беру.

1. Сенің ойынша бір топтағы жануарлар екінші топтағы жануарларға тәуелді ме?

2. Егер жер бетіндегі қосмекенділер жоғалып кетсе не болар еді?

3. Қандай бауырмен жорғалаушыларды білесіңдер?

4. Жыланның адамға қандай пайда тигізеді?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Мекен ортасына бейімділігі. Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі ролі.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: жануарлардың көптүрлілігі, мекен ортасы туралы түсінік беру.

1.Білімділік: жануарлардың көптүрлілігі, мекен ортасы туралы түсінік беру, топтарын ажырата білу.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, жануарлар суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Бауырмен жорғалаушылар(рептилия)

Кесіркелер жыландар крокодилдер тасбақалар

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Суреттегі жануарларда ата Ол жануарлар туралы не білесің?

Сүтқоректі жануарлар деп неліктен айтады?

Сүтқоректілердің бас қуысындағы миы үлкен болады. Сүтқоректілердің маңызы алуан түрлі

1. Етімен бағалы

2. Ет пен терісі

3. Мүйізі

4. Үй жануарлар: тері, ет, жүн, сүтпен.

Жануарлардың өздеріне қолайлы тіршілік етуі- мекен ортасы дейді.

Қоянның мекен ортасы қай жер?

Камбала балықтың мекен ортасы не?

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту : жануарларды мекен ортасына қарай біріктіріңдер.

көл

Түйе кірпі

орманаю жылан

шөлтиін құлан

балық қаз

142-143 бет мәтінді оқу

Бауырмен жорғалаушылар сүтқоректілер

Салыстыру

-Адам тіршілік ету барысында жануарлардың қандай топтарын көп пайдаланады?

143-145 бет оқу қандай жануарлар қайда мекендейді? Оған не себеп болады?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жануарлар дүниесін қорғау. Тесттік тапсырмалар.Топсаяхат

Қауіпсіздікті сақтаудың практикалық сабақтары (ӨҚН)

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі, жануарлар дүниесін қорғау туралы түсінік беру.

1.Білімділік: жануарлардың көптүрлілігі, мекен ортасы туралы түсінік беру, топтарын ажырата білу.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, жануарлар суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау бақылау, тәжірбие жасау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Суреттегі жануарларда ата Ол жануарлар туралы не білесің?

Сүтқоректі жануарлар деп неліктен айтады?

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Мына байланысты анықта:

.

жануар

адам

өсімдік

Жануарлар бір-бірімен қандай байланыста

Сергіту сәті

3.Жаңа білімді бекіту :

Қызыл кітап - ___________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Кітап неге қызыл түсті?__________________________________________

«Қызыл кітапқа» енген қандай жануарларды білесің?

Өзіңе ұнайтын жануар туралы әңгіме жаз.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

150 бет тест сұрақтарына жауап беру.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Отбасының берекесі.

Қонақжай.

Сыйластыққа себеп көп.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: Отбасының берекесі . Қонақжай. туралы түсінік беру.

1.Білімділік: жануарлардың көптүрлілігі, мекен ортасы туралы түсінік беру, топтарын ажырата білу.

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: схемалар, отбасы суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , түсіндіру, талдау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

Қызыл кітап - ___________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Кітап неге қызыл түсті?__________________________________________

«Қызыл кітапқа» енген қандай жануарларды білесің?

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

«Менің отбасым»

Туған-туысқандар

Ата - ____________________________________________________________________________

Апай - ____________________________________________________________________________

Карындас - ________________________________________________________________________

Сіңілі - ____________________________________________________________________________

Жиен - ____________________________________________________________________________

Нағашы ата - _______________________________________________________________________

Нағашы апа - ______________________________________________________________________

3.Жаңа білімді бекіту : оқулықтарғы мәтіндерді оқу, талдау жасау.

Отбасы деген не?

Неке деген не?

Отбасы берекесі?

Қонақжай деген сөзді қалай түсінесіңдер?

Мақал-мәтелдермен жұмыс:

Әдептілік белгісі-иіліп сәлем бергені.

Сыйласаң, сыйлы боларсың.

Өнер алды-бірлік,

Ырыс алды-тірлік.

«Сіз» - деген-әдеп,

«Біз»- деген көмек.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Салауатты өмір салты.Мектеп.

Оқушылардың көшеде жүру ережелері (ӨҚН)

Мақсаты

а) Білімділік: Оқушылардың тыныс алу мүшелерінің қызметінің бұзылу себептерін және олардың алдын алу шаралары туралы білімді меңгеруі.
ә) Дамытушылық: Оқушыларды мұрын арқылы дұрыс тыныс алуға үйрету, дауыстың бұзылуына жол бермеу, ой - өрістерін дамыту, танымдылығын арттыру.
б) Тәрбиелік: Тыныс алу мүшелерінің гигиенасын сақтауға, тазалық ережелерін білуге, жеке бастың гигиенасын ұстануға, ұқыптылыққа, зиянды заттардың алдын алуға тәрбиелеу, салауатты өмір салтын насихаттау.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

Кубизм әдісі:
1 Өкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз не?
2 Тыныс алу көлемі дегеніміз не?
3 Тыныс алғанда және тыныс шығарғанда мөлшері өзгермейтін қандай газ?
4 Өкпенің құрылысы қандай?
5 Спортпен шұғылданған адамдардың өкпесінің тіршілік сыйымдылығы қандай?
6 Шылым шегудің тыныс алуға қандай әсері болуы мүмкін?

ДЖИГСО әдісі: Оқушылар тобы: Жаңа тақырып бойынша не білгілері келеді. Тыныс алу мүшелерінің қызметінің бұзылының себептері. Спортпен шұғылданудың пайдалылығы.
Студенттер тобы: Тыныс алу мүшелерінің қызметінің бұзылуын болдырмау жолдары, зиянды заттардың алдын алу, темекінің құрамы және зияны.
Экологтар тобы: Таза ауаның маңызы.
Оқушыларға өз беттерімен әзірленуге уақыт беріледі. Дайын топтар ортаға шығып басқаларға түсіндіреді. Үш топ тапсырмаларын орындап болған соң, мұғалім қорытындылайды.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Демонстрациялау әдісі: Тәжірибе көрсету - мұғалім.
Таза мақтаны стаканға салып, үстіне жанған темекіні салып, қақпағын жауып қоямыз. Екі - үш минуттан соң мақтадағы өзгерісті көреміз. Мақтаны өкпеміз деп есептесек, қаншалықты бұзылатынына көз жеткіземіз.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Мейірімділік.Сыпайылық.Жолдастық және достық.

Мақсаты

Міндеттері:- өзара сыйластық, достық, сүйіспеншілік туралы түсінік беру;
- өзін және айналасын сүюге, жақсы көруге деген ниеттерін ояту;
- қоршаған ортаға жақсылық жасай білуге тәрбиелеу;
Көрнекі құралдар: балапан, аю, екі қонжық, қоян, қыз бала, шар, ағаш - бейнеленген суреттер, «Алтын жүректер» қаланың картасы, үнтаспа, ақ парақ, түрлі - түсті қарындаштар, әр балаға қағаздан қиылған жүректер, әдемі бейнеленген конверт.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сыпайылық - адам бойындағы құнды қасиеттердің бірі. Сыпайы болу, әйел затына да, ер адамға да тән. Әсіресе бұл қасиет, қыз баласының бойынан табылу қажет. Сонау ата-баба заманынан, біздер үшін, яғни, қазақ халқы үшін тәрбиенің маңызы зор екені бәріне белгілі. Ал тәрбиелікке не жатады?! Оған: үлкенге құрмет, кішіге ізет, қарапайымдылық сынды қасиеттер жатады, ал айтылған қасиеттердің барлығы сыпайылықтан бастау алмайды ма?! Демек, сыпайылық - тәрбиенің белгісі...

Сыпайылық ол деген - қарапайымдылық. Ал қарапайым болу ешбір адамды ұятқа қалдырған емес. Шенінің жоғарлығына, қоғамдағы орынының зиялылығына, алған тәрбиесіне, ұлт санатына, жас мөлшеріне қарамастан, барлық жағдайда қарапайым бола білу - бұл адамгершіліктің белгісі, сыпайылық пен тәрбиеліктің белгісі.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Дос - ажарың, жолдас - базарың.
Азаматпен дос бол, қадіріңді біледі.
Айрылғысы келген дос аяулыңды сұрайды.
Айрылар дос ердің артқы қасын сұрайды.
Айрылмастай досыңа қайрылмастай сөз айтпа.
Айтулы достың малы бір,
кемедегінің жаны бір.
Алыстағы досыңа
ат берсең де жарасар -
үйіне мініп барсын деп.
Жақындағы досыңа
хат берсең де жарасар -
ұмытса есіне алсын деп.
Ауыр сөз айтқан дос емес.
Босқа бергенше досқа бер.
Бір пайдадан кешкен мың кісімен дос болады.
Дәмді болса - достық қымбат,
Мәнді болса - жастық қымбат.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ауылдағы еңбек. Ауылдағы тәрбие көзі.Оқушылардың көшеде жүру ережелері (ӨҚН)

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: Мектеп. Ауылдағы еңбек. Ауыл тәрбие көзі.туралы түсінік беру.

1.Білімділік: Мектеп. Ауылдағы еңбек. Ауыл тәрбие көзі.туралы түсінік беру,

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер: мектеп, ауыл суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , түсіндіру, талдау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

«Менің отбасым» жазған әңгімелерін оқу.

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

-Балалар қайда отыр?

-Олар не үшін мектепке келді?

-Мектепте кімдер жұмыс істейді?

-Неге мектепті білім ордасы дейді?

-Мектепте қандай бөлмелер бар?

-Мектеп ережесін құр.(жұптық жұмыс)

Құрған ережені оқу, талдау

Өздерің осы ережелерді ескересіңдер ме?

Біздің мектепте қандай үйірмелер бар?

Кім немен шұғылданады?

3.Жаңа білімді бекіту : оқулықтарғы мәтіндерді оқу, талдау жасау.

Құрылыс жұмыс

Дала жұмысыСызба бойынша жұмыс:

Отбасы қожалығы

Сауда орталығы

Тамақ өнімдері

Өндірістік цехтар

Мал шаруашылығы ферм алары

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Біздің Отанымыз - Қазақстан. Астана. Ел рәміздері.

Мақсаты

Мақсаты мен міндеттері: Біздің Отанымыз-Қазақстан. Астана. Мемлекеттік тіл. Рәміздер. түсінік беру.

1.Білімділік: Біздің Отанымыз-Қазақстан. Астана. Мемлекеттік тіл. Рәміздер.. туралы түсінік беру,

2.Дамытушылық: әңгімелеу, сипаттау, талдау, тәжірбие жасау, бақылау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;

3.Тәрбиелік: табиғатты қорғауға тәрбиелеу:

Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы

Көрнекіліктер:Қазақстан, Астана, рәміздер суреттері

Әдіс-тәсілдер: жұптық , түсіндіру, талдау

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

1.Оқыту үрдісінің маңыздылығы:Өткенді қайталау:

2.Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:

Астана

Сергіту сәті

Сұрақ- жауап:

1. Қазақстан жерінің ұлан-байтақтығын немен дәлелдеуге болады?

2. Еліміздің табиғатын алуан түрлі деп ойлайсың?

3. Оның қандай белгілері бар?

4. Астананың қандай көрікті жерлерін білесің?

5. Мемлекеттік рәміздерді ата.

6. Олардың маңызы қандай?

7. Мемлекеттік тілдің рөлі қандай?

8. Неге көп тіл білген жақсы?

3.Жаңа білімді бекіту : оқулықтарғы мәтіндерді оқу, талдау жасау

Оқулықтағы мақал- мәтелдермен жұмыс:

1. Мағыналарын түсіндіру

2. Дәптерге жазып алу

3. Тақырыпқа байланысты өз мақалынды жаз.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

ҚР-ның қарулы күштері.

Мақсаты

Жаңа сабақты түсіндіру. Ой белсенділігін дамыту,сауаттылыққа тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

-Балалар әскерге кімдер барады?

-Еліміздің бас қолбасшысы кім?

Конституцияға сәйкес, Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады. Бідің армия қазақстандық қоғамның басты құндылықтары - бостандық, тәуелсіздік, бейбітшілік пен тұрақтылықтың күзетінде тұр. Сондықтан Мемлекет басшысы Қарулы Күштерді дамытуға ерекше көңіл бөліп келеді. Бүгінде тек техникалық жаңғыртуға және қазіргі заманғы қару-жарақты сатып алуға ғана емес, сондай-ақ қазақстандық әскери қызметшілердің өмір сүру сапасын жақсарту үшін де айтарлықтай қаражат бөлінеді. Қазіргі уақытта Қазақстанда жаңа әскери доктрина қабылданған, келісім-шарт бойынша қызметке шақыру артуда, жалпы, әскери кәсіптің беделі артып келеді. ҚР Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері құрылуының 20 жылдығы қарсаңында, Үкіметтің 7 мамыр - Отан қорғаушы күнін Қазақстан Республикасының мемлекеттік мерекесі деп белгілеуді көздейтін заң жобасын енгізуі туралы бұйрыққа қол қойды. Қарулы күштердегі қызмет қазақстандықтар үшін біздің Отан қорғаған бабаларымыздың ерлік дәстүрлерінен тамыр тартқан патриотизм мектебі. Президент ардагерлерге зор қамқорлық көрсетіп келеді. Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назарбаев әскери оқу орындарының жас курсанттарымен, мерзімді қызметтегі сарбаздармен және офицерлер құрамымен ұдайы кездесулер өткізіп тұрады.

Мағынаны тану

Қазақстанның Қарулы Күштері - әскери құрылымы әскери басқару органдарын, Қарулы Күштердiң түрлерiн, арнайы әскерлердi, тыл, әскери оқу орындары мен ғылыми мекемелердi қамтиды.

Соғыс уақытында құрамына қорғаныс министрлігіне қарайтын әскер түрлерiнен басқа Iшкi iстер министрлігінiң iшкi әскерлерi, Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң шекара қызметi және басқа да әскерлерi, республикалық «Ұлан», азаматтық және аумақтық қорғанысты басқару мен құру органдары кiредi.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

«Мен елімді қорғаймын» эссе жазу

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Елді басқару органдары. Тесттік тапсырмалар.Топсаяхат

Мақсаты

білімділік: Қазақстан Республикасының географиялық орны, табиғаты және табиғат ресурстары, халқы, шаруашылығы, сыртқы экономикалық байланыстары жөнінде түсінік беріп, білім негізін қалыптастыру.
дамытушылық: Оқушылардың танымдық қасиетін, ойлау өрісін, сөйлеу қабілеттерін дамыту. Пәнге деген қызығушылығын арттыру.
тәрбиелік: Отаншылдыққа, өз елінің патриоты болуға, достастыққа, сыйластыққа тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді қалыптастыру
Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ - жауап, сызба арқылы, картамен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, кесте, карта, схема, суреттер, деңгейлік тапсырмалар.
Пәнаралық байланыс: әдебиеттік оқу
Күтілетін нәтиже: Оқушылар Қазақстан Республикасы туралы жан - жақты білім алу.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

І деңгей «Білу»
1. Қазақ Республикасының жер көлемі қанша?
2. Мемлекеттік құрылымы қандай?
3. Мемлекет басшысы кім?
4. Мемлекеттік тілі қай тіл?
5. Қандай қалаларын білесің?

І деңгей«Білу»
1. Қазақстан Республикасының халқының саны қанша?
2. Астанамыз қай қала?
3. Заң шығарушы органы не?
4. Ұлттық валютасы не?
5. Мемлекеттік рәміздерді ата
ІІ деңгей «Түсіну»
1. Еліміздің табиғаты неліктен алуан түрлі деп ойлайсың? Оның қандай белгілері бар?
2. Картадан Қазақстанда кездесетін қазба байлықтар түрін анықта?
3. Қазақстан халқының санын, дамуын әңгімеле?
4. Мемлекеттік рәміздерді сипатта. Авторларын айт.

ІІ деңгей «Түсіну»
1. Қазақстан жерінің топырақ жамылғысы қандай?
2. Елдің табиғи - ресурстық мүмкіншіліктері шаруашылықтың мамандануына қалай әсер еткен?
3. Ел аумағында қандай өзендер мен көлдер орналасқан? (картадан көрсету)
4. Қазақстанмен шекаралас мемлекеттерді карта арқылы анықта?
ІІІ деңгей «Талдау»
1. Төменде берілген статистикалық мәліметтерді пайдалана
отырып, Қазақстан Республикасы халқының ұлттық құрамы бойынша дөңгелек диаграмма тұрғызу керек.
№ Ұлттардың аты %
1 қазақтар 53, 4
2 орыстар 30
3 украиндар 3, 7
4 немістер 2, 4
5 ұйғырлар 1, 4
6 басқалары 5, 9

ІІІ деңгей «Талдау»
1. Елді басқару органдарының реттілігін анықта. Сызбаны құрастыр.

ІV деңгей (жинақтау)
«Өз елімді мақтан етем...» тұсаукесер,
Өз еліміз туралы буклет жасау, сурет салу, бес жолды өлең құрау.
ІV деңгей (жинақтау)
«Мемлекеттік тілдің мемлекет үшін қажеттілігі» еркін жазу.

Бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады