Конспект вне классное мероприятие по калмыцкому языку

Муниципальное казенное общеобразовательное учреждение

«Бергинская средняя общеобразовательная школа»

Внеклассное мероприятие

по калмыцкому языку проведенное

в 4 классе

Подготовила: учитель

начальных классов

Лиджиева Амуланг Николаевна

Бергин, 2014

Төр: «Зул-хальмг улсин шин җил»

Күцл: Хальмг улсин Зул гидг сән өдрин авъясмудла таньлдулх;

өвкнрин авъяс күндлдг сурһмҗ өгх.

Дөнцл: Зунква Бурхна зург, боорцг, цөгц, әрү өвснә һол, шар тосн, өңһц,

Кампадь-балта, интерактивн самбр, компьютер.

Нааднд орлцҗахиннь: ээҗ, аав, гиичнр,эк, эцк, бичкн, күүкд, наадна йовулач.

Наадна йовуд

Н.йов: Мендвт, күүкд болн гиичнр!

Н.йов: Зул гисн ямаран сән өдр?

Н.йов: Җил болһн хальмг литәр үкр сарин хөрн тавнла уттулна. Бәәсн насн деерән нег җил немнә.

Н.йов: Тегәд, күүкд, зул ямаран сарин кедү болна?

Н.йов: Хәләтн, танаһур җилин (литин) «аң-аһрусд гиичд ирҗ. Альков, кен нерднь меднә?

Н.йов: Кен меднә ямаран җил орҗана?

Н.йов: Ямаран җил һарчана?

Н.йов: Цуһар хамдан кений: «Хөн җил һарчана,

мөчн җил орҗана».

(Гиич йорәл келнә)

Хуучн җил нүүҗәнә.

Хуучн җилин эзн һаха.

Хамг мууһимдн авч һарг йовҗ

Гем -зовлңгтань гемх гетлҗ,

Хуучн җил ардан,

Һундл, тачал угаһар һарч йовҗ,

Күрх һазртан шулун күрч тогтнх болтха.

Н.йов: Юңгад гихлә, эн ю авдг сән өдр?

Н.йов: Күүкд, тадн ода кедү наставт?

Н.йов: Зулла тадн деерән нег нас немхлә, кедүтә болхит?

Н.йов: Эн сән өдрт ямаран хот-хол белднә?

Н.йов: Цуг эн хотар ю өргнә?

Н.йов: Бурхнд ю өргнә?

(гиич йөрәл келнә)

Зулдан герл өгч

Насн җилән уттулый

Хуучн нас бат болтха

Жил болһн зулан кеҗ,

Амулң менд бәәцхәй!

Н.йов: Асхн болхла, насан авна

(ээҗ цәәлһәд үзулнә)

Ээҗ: Эртәснь хар һуйрар ээж насна оңһц кенә. Өвснә һол хагсаһад авна, көвң белднә «асхн ора насан авна. Ода мадн нас уттулхмн. Хәләтн, йисн һол авчанав, дееринь нег һол немҗәнәв, ода көвңгәр ораҗанав, насна оңһцд тәвҗәнәв, деернь хәәлсн шар тос кеҗәнәв, һал өгчәнәв. Насна һал шатхла цуһар: Авсн насн өлзәтә, цаһан хаалһта болтха!

гиҗ келнә.

Ода хамдан келий.

Ээж: Насна зул бөкхлә, һолынь авад, һалд булад, хуваһад аршлна.

Аав: Көгшдүд бичкдүдин нас йорәнә, улан басн цаһан мөңг, кампать-балта белгнә.

Улан мөңгн-наснчн бат болтха, цаһан мөңгн-җирһлин хаалһ цаһан болтха, кампадь балта нас нут болтха.

Гиич: Асхн болхла, насан йорәһәд, нәр кенә,

мадн бас нәәрән кехмн.

(гиич йорәл келнә)

Цә шиңгн болвчн, идәнә дееҗ гидг

Цә-чигән элвг-делвг болҗ.

Улан зандар асхрҗ

Уусн маднд аршан болҗ,

Цә өгчәх тадн болвчн,

Эдлх-уухтн дала- нала болҗ

Ааһар дүүрч, деврҗ,

Ах-дүүһән тевчҗ,

Ааһта цәәһән бәрүлҗ,

Ааһин ам зуулһҗ,

Улан зандн цәәһән.

Өдрт һурв чанҗ,

Оньдин дөрвн цагт

Орчлңгин кишг-өлзәтд багтҗ

Амулң эдлҗ йовтха!

(күүкд йорәл келнә)

1 сурһ: Авсн нас нут болтха

Әмн бат болтха

Сансн хамг күцтҗ

Зу наслҗ.

Байрта сәәхн җирһтхә!

2 сурһ: Хальмг үстә цә

Хотын өмн уугдна

Йорәл цәәһәр тәвгднә,

Йорта хаалһ заагдна.

«Зул ирвә» гидг ду күүкд дуулна.

(гиич йөрәл келнә).

1 гиич: А хәәрхн,

Идән-чигән элвг болҗ,

Көк теңгрм ценкртхә,

Көрстә һазр көкрҗ,

Көкргч көк теңгртән

Көк мөңгн оһртһудан

Халун уурта цәәһәрн

Цанл цацҗанав.

2 гиич: Ээҗ-аавин кезәңк авьясар

Оньдин иигҗ Зулан тосҗ

Ур дееҗән өргнә.

Усн-тосн элвг болж,

Сансн бүтҗ, сәксн куңҗ.

Төвкнүн бәәҗ

Зунква гегәнә аршанд күртий.

«Йөрәл щингтә, йөрәл бүттхә»

(гиичнр ду дуулна)

«Зальврһн»

Мендвт!

Зул гидг шин җилин

байр, зул гисн насан

авдг өдр. Дәкәд Зул-нас авдг өдр.

Үкр сарин хөрн тавннла

Хулһн орҗах җил,

Һаха-һарчах җил, ноха, така, мөчн, хөн, мөрн, лу, туула, бар, үкр.

Мөчн җил орҗана.

Хөн җил һарчана.

Цуһар давтна.

Насан авдг өдр

Йистә

Арвта

Цә чанна, боорцг болһна, мах чанна, кампадь балта хулдҗ авна, шар тосн.

Дееҗ өргнә

Зул өргнә