- Учителю
- Ана тили 'Сөзләрни қурдин-қурға көчириш қаидилири' 4-синип
Ана тили 'Сөзләрни қурдин-қурға көчириш қаидилири' 4-синип
Ана тили 4-синип
20-дәрис
Мавзуси: Сөзләрни қурдин-қурға көчириш қаидилири
Дәрис мәхсити: а) Сөзләрни қурдин-қурға дурус көчириш һәққидә чүшәнчисини
кәңәйтиш вә нәзәрийәвий билимини әмәлиятта нәтижилик
пайдилинишқа шараит яритиш ;
ә) Тонуп билиш, қобул қилиш, тәнқит нуқтисидин ойлаш
қабилийитини вә диққәт, тәпәккүр, зеһин қатарлиқ
психологиялиқ жәриянлириниң хизмитини, нутқини, оқуш вә
йезиш маһаритини риважландуруш;
б) Мавзу бойичә издинишкә, төзүмчанлиққа, мәхсәтлик түрдә топ
билән ишләшкә, өзиниң вә өзгиләрниң әмгигини адил баһалашқа
тәрбийиләш.
Дәрис түри: йеңи билим бериш.
Көрнәкликләр:оюн.
Пәнләр ара бағлиниш: оқуш, математика, дуниятонуш.
Қоллинидиған усул: чүшәндүрүш, соал-жавап.
Күтүлидиған нәтижиләр:
-проблемини көрүп, ениқлап, йешиду;
- Сөзләрни қурдин-қурға көчириш қаидилирини билиду;
- Сөзләрни дурус боғумға ажриталайду, сөзләрни қурдин-қурға көчирәләйду;
-мавзу бойичә әхбарат топлайду; өз пикрини әркин баянлайду;
-тәнқидий ойлайду, тәпәккүр қилиду;
-өзини вә өзгиләрни адил баһалайду.
Дәрисниң бериши:
І. Уюштуруш қисми.
Саламлишиш, синипни түгәлләш.Психологиялиқ тәйярлиқ.
Тепишмақ: Оңдин солға оқусаң,
солдин оңға оқусаң
Һеч өзгәрмәс мәнаси.
Бирақ алма сән уни!
Тапаламсән шу санни? (Икки)
Һәр бала карточкиларда берилгән сөзләрни оқуп, «Очуқ боғум» вә «Йепиқ боғум» топлириға бирикиду
ІІ. Өй ишини тәкшүрүш вә баһалаш:
90 -көнүкмә.
Владивосток, станция, тракторчи, планлиқ, фронт, трамплин, стакан, Тбилист, крест, стандарт, Мстислав, спорт.
ІІІ. Билимини тәкшүрүш.
Викторинилиқ соаллар: "Қисқа жавап"- 3 минут. Жававиниң қандақ боғум екәнлигини ейтип бәр.
1. Светофорниң қанчә көзи болиду? Үч.
2. Һазир қайси пәсил? Күз.
3. Икки тәвлүктә қанчә саат бар? Атмиш.
4. Бир километрда қанчә метр бар? Миң.
5. Лутпулла Мутәллипниң туғулған жути? Ақсу.
6. Тонурда пишқан нанни немә билән алиду? Лахшигир.
7. Тахтайни немә билән тәкшиләйду? Рәндә.
8. Бийил Қазақстан хәлқи Ассамблеясигә нәччә жил толди? Жигирмә.
9. Улуқ Ғалибийәткә нәччә жил? Йәтмиш.
10. Қазақ ханлиғиниң қанчә жиллиқ тәвәллуди нишанлиниватиду? Бәш йүз әллик.
11. Бийил Қазақстан Жумһурийитиниң конституциясиниң қобул қилинғиниға нәччә
жил болди? Жигирмә.
12.Һәрипләр жиғиндиси: Алфавит.
«Очуқ боғум»
Партлиғучи үзүк тавушларни атап бериңлар:
«Йепиқ боғум»
Сирлаңғу үзүк тавушларни атап бериңлар:
IV. Мәхсәт қоюш қисми.
1. "Аз" сөзигә әкси сөз
2. Тохуниң балиси
3. Ичидә қаттиқ уруғи бар қурғақ мевә
4. Униңда һолуқ нан пишириду
5. Мевиләрниң түри«Очуқ боғум»
«Йепиқ боғум»
1. Бир биригә интайин йеқин жайлашқан, қелин қоюқ дегән мәнада
2. "Пайда" сөзигә әкси сөз
3. Көмүқонақ унидин пиширилгән нан
4. Униң билән таш - топа тошуйду
5. Һайванатлар беғи
Жаваплирини қурдин-қурға қандақ көчирип язимиз?
-Бүгүн балилар, биз силәр билән «Сөзләрни қурдин-қурға көчириш қаидилири» тоғрисида чүшиник елип көнүкмиләрни орунлаймиз.
V. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.
Қаидә билән тонуштуруш.
Йезип келиватқанда жүмлиниң бирәр сөзи шу йезип келиватқан қурға сиғмай қалса, у сөзни боғумға бөлүп, иккинчи қурға көчиримиз. Амма сөзләрни бир қурдин иккинчи қурға көчәргәндә, уларни боғумларға айрип көчиримиз.
-
Тәркивидә бир вә бирнәччә тавуши бар бир боғумлуқ сөзләрниң ялғуз бир һәрипини йезип келиватқан қурда қалдурушқа яки иккинчи қурға көчирип йезишқа болмайду.М : ун, су, туз, торт в.б.
-
Көп боғумлуқ сөзләрниң ялғуз бир һәрипини йезип келиватқан қурда қалдурушқа яки иккинчи қурға көчирип йезишқа болмайду. М: е-ңизларға,
Ю-нус, ө-дәкләр в.б.
-
Баш һәриплиридинла қисқартилған сөзләрни бир қурдин иккинчи қурға көчирип йезишқа болмайду.М : ШУАР, ХХЖ, АҚШ в.б. Дәсләпки боғум толуқ елинип, қалған сөзләрниң баш һәриплиридин қисқартилған сөзләрму бир қурдин иккинчи қурға көчирилмәйду.М: КазМУ
-
Киши атлирининиң қисқартилип елинған баш һәриплирини йезип келиватқан қалдуруп, фамилиясини иккинчи бир қурға көчирип йезишқа болмайду.
М: Ш.- Аширова әмәс.
-
Санлардин кейин келидиған қисқартилған сөзләрниму шу санлардин бөлүп, йеңи қурға көчирип йезишқа болмайду. М: 10мм,8см в.б.
Әсләтмә: Йезип келиватқанда, қош сөзләрниң иккинчи қисми шу қурға сиғмиса, уни йеңи қурға көчирип, алдиға сизиқчә (дефис) қоюп язимиз. М: көп-көк, ала-йешил в.б.
91-көнүкмә.Қениқ қара һәрипләр билән йезилған сөзләрни боғумларға ажритиш вә бу сөзләрни қурдин-қурға көчиришкә болидиғанлиғини яки болмайдиғанлиғини ениқлаш.
92-көнүкмә.Өз алдиға орунлаш. Шеирда кәлгән сөзләрни боғумларға ажритип көчириңлар. Қурдин-қурға көчиришкә болмайдиған сөзләрни айрим йезиңлар.
VІ. Мустәһкәмләш
1) Шеирларда қурдин-қурға көчиришкә болмайдиған сөзләрни ейтип бериңлар.
«Очуқ боғум» «Йепиқ боғум»