Сабақтың тақырыбы: 'Тамаша ғой қыс деген'

Тақырыбы: Тамаша ғой қыс деген. Өтебай Тұрманжанов.

Мақсаты: Оқушыларды ақын Өтебай Тұрманжанов өмірімен таныстыру.. Өлеңнің мазмұны мен идеясын ашу. Оқушылардың таным мүмкіндіктерін анықтау.
Міндеттері:
1. Қыс мезгілі, оның ерекшеліктері жайлы өлең арқылы түсіндіру. Мәнерлеп оқуын жетілдіру.
2. Оқушылардың сөздік қорын, ойын, көз алдына елестету қабілетін салыстыру мүмкіндіктерін дамыту.
3. Қоршаған ортаның тылсым сырларына қызықтыру арқылы туған жерінің табиғатын сүйе білуге баулу.
Көрнекіліктер: Ө.Тұрманжанов суреті, жұмбақтар, жыл мезгілдерінің суреттері
Әдістері: Сөздік, сұрақ - жауап, ой қозғау, салыстыру.
Типі: Жаңа сабақ.
Ақпараттық құралдар: компьютер, экран, мультимедиалық проектор.

Сабақтың барысы: I .Ұйымдастыру.

II. Өткен сабақты пысықтау.
Топпен жұмыс:
І топқа сұрақ: Қыс көрінісін айтып бер. Жалғыз жүрген не? Неге ол жалғыз деп ойлайсың?

ІІ топқа сұрақ: Қасқырдың көңіл-күйі қандай? Ол не үшін орманда жүр? Неге ол көңілсіз?
Оның түр-түсі, жүрісі қандай екен? Оған сендердің жандарың ашиды ма?
ІІІ топқа сұрақ: Ормандағы ең үлкен аң - аю туралы не білесіңдер?
Оның көңіл-күйі қандай? Неге ол тамақ жинамаған? Аю туралы қандай сергіту жаттығуын білесіңдер?
І топқа сұрақ: Түлкі қысқа қалай дайындалған? Ол неге қу, көңілді? Ол нені жақсы көреді? Түлкі туралы қандай ертегі, өлең оқыдыңдар? Түлкі туралы білетін тақпақ, жаңылтпаштарды айтыңдар.
II топқа сұрақ: Қоян мен көртышқан қысқа қалай дайындалған?
Олардың көңіл-күйі қандай? Олар нені жақсы көреді екен?
Қоянды қыста несі жаудан құтқарады? Қоян туралы тақпақ, өлең, жұмбақ білесіңдер ме?
IIІ топқа сұрақ: Әңгіме қалай аяқталды? Қасқыр неге қораны аңдыды? Қасқыр нені жақсы көреді?

«Қыс» тобы - көк түс, «Қар» тобы қызыл түс , «Аяз» тобы жасыл түс.

Топтың суреті. Топтың аты жазылады.

III.Жаңа сабақ. Тамаша ғой қыс деген. Өтебай Тұрманжанов.
- Қазір жылдың қай мезгілі?
- Қыс айларын ата.
- Бүгінгі ауа райы туралы не айтасыңдар?
- Ал ендеше жұмбақ шешейік.


Қыс. Бұл мезгілде адамдар табиғаттың құпиясын, ерекше бір ұмытылмас сәттерін тамашалайды. «Қыстың көзі қырауда» деген халқымыздың тамаша сөзі осы бір мезгілді айна-қатесіз баяндап тұрғандай немесе Абайдың «ақ киімді, денелі, ақ сақалды…» деп келетін өлең жолдары да қыстың басқа жыл мезгілдерінен ерекшелігін паш етеді.
Табиғаттың әрбір маусымы ерекше болатыны сөзсіз. Әр маусымға тән сейіл-серуені де болады. Жазда адамдар суға шомылып, күнге қыздырынса, қыста шаналарын арқалап, биік жоталарға, таулы қыраттарға бет түзейді. Дала төсінде қолдан сырғанақ жасайтын қызықты сәттер де - өз алдына бір әңгіме..
Қыс мезгілінің аязды күндерімен де қоса, ерекше бір жылылық сыйлайтын күндері аз емес. Әрбір төрт мезгілдің өн бойында бірімен-бірі астасып, қабаттасып жатқан ортақ күн райы бар. Қыстың ғажайып ұмытылмас шақтары адам жанына шуағын шашып, нұрын төге түскендей, көтеріңкі көңіл күй сыйлайды.- Енді қыс дегенде ойларыңа не келетінін топтастырып жазыңдар. (дәптермен жұмыс)

Қыс

Күн қысқарады

Аяз

Боран болады

Күн салқын-

дайды

Мұз қатады

Қар жауады

- Қыс несімен сендерге қызықты?
- Қыста ауа райы үнемі осылай жақсы болып тұра ма?
- Мына суреттен ауа райының қандай түрі белгілі болып тұр?
Ендеше бүгін біз сендермен Ө.Тұрманжановтың «Тамаша ғой қыс деген» өлеңімен танысамыз.
Автор туралы мағлұмат. Ө.Тұрманжанов слайд.

IY.Оқулықпен жұмыс. Өлеңді мәнерлеп оқу.
Тізбек бойынша 1 шумақтан мәнерлеп оқыту.Тауып оқу.

-Ақын қыстың суығын қандай сезіммен жазған?
- Ақынның қысқы аязды қандай сөздермен суреттеген?

-Аяздың тағы қандай түрлері бар деп ойлайсыңдар?
Y.Топтық жұмыс.
«Қыс» тобы 1- ші шумағын оқиды. Бірінші шумағында не туралы айтылған?
«Қар» тобы 2- ші шумағын оқиды. Екінші шумағында не туралы айтылған?
«Аяз» тобы 3 -ші шумағын оқиды. Үшінші шумағында не туралы айтылған?
Өлеңді талдау. Түсініксіз сөздермен жұмыс.
Сөздік жұмысы.Сабаулау - шаңғының таяғын сілтеу..

Сергіту сәті. ( қимылмен жасау)
Қыс. Қар жауды. Алай - дүлей боран соқты.
Күн ашылды, боран басылды. Айнала аппақ қар жамылды

Шығармашылық жұмыс.
Бұл жерде, эссе жазуға, бес жол өлең, сөйлем жазуға болады, дәптерлерін алмастырады.

YI. Бекіту.Сұрақ жауап.
YII. Үйге тапсырма:
1. Өлеңді жаттау.
2. Ақынның қысты суреттегенін пайдалана отырып шығарма жазу.

Бағалау.Бағдаршам әдісі бойынша :

Қызыл түс-түсінбедім, ұнамады.

Сары түс- ұнады, жаңа естіген сөздер.

Жасыл түс- бәрін түсіндім, ұнады.