Вне классное мероприятие 'Элифбе байрам' (1 класс)

Судакъ шеэри къырымтатар тилинде окъуткъан I-III басамакълы

3-юнджи орта умумтасиль мектеби

Башлангъыч сыныфларнынъ оджасы

Сулейманова Ленура оджа

Азырлады

Судакъ, 2011

Макъсад: элифбени текрарламакъ; сёз байлыкъларыны зенгинлештирмек; ифадели окъув алышкъанлыкъларыны инкишаф эттирмек; талебелернинъ иджадий ве коммуникатив къабиетлерини арттырмакъ; китапкъа ве окъувгъа, ана тиилине ве Ватангъа меракъ, севги ве урьмет ашламакъ.

Донатув: элифбе китабы акъкъында ресимлер, оюнджыларнынъ урбалары, арифлернинъ ве китапларнынъ макетлери, кягъытта язылгъан вазифелер, шарчыкълар, Ханнынъ ве Везирлернинъ курсюлери, магнитафон, масалгъа декорациялар (тереклер, эВ, сепет, ашлар кягъыттан, урбалар)

Оюнджылар: Хан Элифбе, Везири №1, Везири № 2, Эсап китабы, Мен ве Украина, Ресим дефтери, Эмек дефтери, Джаданалар, Аначыкъ, Тавшан, Къашкъыр, Аюв, Муэллиф, Фатимечик, Къартана.

Оджа: - Мерабанъыз, урьметли оджала, ана-бабалар, азиз талебелер! Эр бир адам мектепке баргъанынен тильни огренип башлай ве онынъ биринджи дерслиги «Элифбе» ола.

Азиз балалар, мен сизни бу байрамынен хайырлайым!

Къана энди бакъайыкъ, байрамгъа кимлер кельди? Келинъиз, оларны сейир этейик!

Тантаналы музыка янъгъырай. Хан Элифбе кире. Янында эки везири - Язув дефтери №1, Язув дефтери №2. Хан отура ве эмир бере.

Хан Элифбе: - Везирлерим мен - хан Элифбе байрам илян этем! Шенълик, къуванч олсун! Бутюн ариф - селерни чагъырынъыз. Эр кеске хабер этинъиз!

Везирлер эр кеске хаберни илян этелер.

Везир №1: - Дикъкъат! Дикъкъат! Хан эмир берди. Эр кеске илян этемиз. Хан Элифбе озь Хан сарайында тантаналы, шенъ ве меракълы байрам кечире. Келинъиз! Бутюн арифлер, талебелер, мусафирлер Элифбе ханымызнынъ байрамына давет этилесинъиз!

Везир №2: - Бу байрамда чокъ шенълик , оюн, кулькю, йырлар оладжакъ. Истегенлер иштиракъ эте билелер!

Шенъ Хайтарма янъгъырай, балалар ойнап арифлернинъ макетлерини алып чыкъалар.

Хан Элифбе: - Хош кельдинъиз, арифлерим! Сагъ олунъыз везирлерим! Меним байрамыны башлаймыз! Шенъленъиз, ойнанъыз, кулинъиз, йырланъыз!

Бу вакъыт санагъа китаплар чыкъалар ве чынълашалар…

Эсап китабы: Мына селям алейкум,

Мен де кельдим, алай!

Байрамынъызны эшитип,

Хайырлап кельдим, алай!

Хан Элифбе: Алейкум селям, хош кельдинъиз,

Сиз экенсиз, алай!

Саймакъ, мисаль чезмеге

Огреткенсиз, алай!

Мен ве Украина: Украина ёлларыны

Доланып кельдим, алай!

Сыджакъ селям кетирип,

Хайырлап кельдим, алай!

Хан Элифбе: Къапымыз ачыкъ, тёрюмиз бош,

Сыджакъ къаве, алай!

Алемни сени бильдирген,

Фен экенсинъ, алай!

Ресим дефтери: Манъ ресим дефтер деп,

Сиз айтасыз, алай!

Япракъларым, джылтымны,

Хорламанъыз, алай!

Эмек дефтери: Эмек дерсте, балалар

Чалышалар, алай!

Яваш - яваш эр шейге

Алышалар, алай!

Везир № 1: Бугунь сизлерге мусафир,

Къуванамыз, алай!

Сизлерни де ойнатып,

Шенъленирмиз, алай!

Везир № 2: Ойнайыкъ ве йырлайыкъ,

Чынълашмакъ, алай!

Байрамны шенъ хайырлап,

Бир олайыкъ, алай!

Берабер: Ойнанъыз, шенъленинъиз!

Талебелернинъ (огъланларнынъ) иджрасында оюн.

Ве талебелернинъ иджрасында эзберден шиирлер иджра этиле.

Талебе 1: Миллий мектеп талебеси

Олам мен ильк сенеси.

Ана тильле илим алам

Эр кунь онъа къуванам!

Талебе 2: Тилим меним байлыгъым

Урьмет этем оны мен,

Келеджекни тюшюнип

Озь халкъымны севем мен!

Талебе 3: Эр шей бизге меракълы

Бильмек истеймиз биз чокъ,

Тувгъан тили - байлыгъы,

Эр шей бизге меракълы!

Талебелер санадан кетелер. Хан исе бираз огге чекилип:

Хан Элифбе: Машалла! Машалла!

Мени къувандырдынъыз!

Меним байрамымны

Пек гузель яраштырасыз!

Оюн, шиирлер, шенълик…

Бегенем мне эр шейни!

Везир № 1: - Ханым, билесинъизми, балалар бизим девлетимизде чокъ шейлерни бильдилер. Окъумагъа, язмагъа, йырламагъа….

Хан Эльфбе: - Йырламагъа?!..

Везир № 2: - Э, йырламагъа! Бу йырларнынъ сёзлерини озьлери окъуп огренген экенлер!

Хан Эльфбе: - Ойлеми?! Къана, динълейикчи!

Талебелер санагъа чыкъып Элифбе йырыны йырлайлар.

Везир №1: - Ханым, сиз масал севесизми? Ана - бабанъыз кучюк олгъанда сизге масаллар айта эдилерми?

Хан Элифбе: - Эбет, мен масалларны севем!

Везир №2: - Я сиз, сиз?! (Сейирджилерден сорай). Масалларны севесинъизми?

Талебелернинъ иджрасында масалнынъ саналаштырылувы.

Хан Элифбе: - Сагъ олсунлар! Корем, талебелер мени урьмет, этелер,севелер!

Къапы ачыла. Бирден джаданалар кире.

Джадана №1: - Вай, даа якъында кимсе ёкъ эди. Бу къадар шамата къайдан кельген экен? Чалгъы сеслери де чыкъа. Не бар экен?

Джадана №2: - Бугунь оларнынъ Элифбе байрамлары экен. Олар энди окъумагъа, язмагъа огренгенлер.

Джадана №1: - Окъумагъа?! Язмагъа?! Олар бир шей бильмейлер! Къана косьтерейим.

Шимди биз вазифелер береджек, сизлер исе оларгъа джеваплар береджесинъиз.

Вазифе 1: - Косьтерильген сёзлерге керекли арифлерни къоюнъыз.

Вазифе 2: - Такътада берильген эджаларнен сёзлер тизинъиз.

Джадана №2: - Машалла! Не сизни окъумагъа огретти?

Балалар: - Элифбе!

Джадана №1: - Элифбе акъкъында шиирлер билесинъизми?

Талебе 1: Бир чокъ язы - А, Б, В, Г,

Бир чокътан - чокъ ресимлер.

Бу Элифбе,

Бундан бильги

Ала бутюн несиллер.

Талебе 2: А-нен, Б-нен башлай, билинъ,

Анна, баба сёзлери.

Элифбеден башлай илим,

Ача сокъур козьлери.

Талебе 3: Ватан сёзю В-нен башлай,

Сиз Ватаннынъ ишанчы.

Мектеп сизге бильги ашлай,

Окъув, аят къуванчы.

Талебе 4: О-нен башлай оджа сёзю,

Сай, севинъиз оджаны.

О, огретир сизге озю

Эр арифни, эджаны.

Талебе 5: Я-нен башлай яхшы, яман,

Яманлыкъ бильменъиз.

Эвде, ёлда сиз эр заман

Яхшы олып юринъиз.

Талебе 6: Башы- сонъу элифбенинъ

Отуз еди арифтир,

Оны окъуп бильмегеннинъ

Омрю, куню гъариптир.

Джадана №2: - Шимди исе аналаргъа вазифе. Сизнинъ дикъкъаттынъызны тешкирейик! Суаллерге джеваплар беринъиз.

Вазифе 3:

1. Къач басамакътан мектепке киргенде кечтинъиз? (8)

2. Сыныфымызда къач талебелер бар? (20)

3. Къач къыз талебе? (12)

4. Къач огълан талебе? (8)

5. Къач рале бар? (10)

6. Къач масса бар? (1)

7. Къач долап бар? (5)

Джадана №1: - Машалла аналаргъа!

Балалар, мумкюн биз сизнинъ байрамынъызда къалайыкъ? Оюн бакъайыкъ.

Талебелер (къызлар) оюн иджра этелер.

Оджа: - Бизим байрамымыз сонъуна якъынлаша. Балалар, унутманъыз, сиз къырымтатарсынъыз! Озь тилинъизде лаф этмеге, йырламагъа меджбурсынъыз!

Талебелер «Мен лаф этем» йырыны йырлайлар.

Хан Элифбе: Вакъытны шенъ кечирдик

Элифбе байрамымда.

Амма энди вакъыт кельди

«Сагълыкънен къалынъ» айтмагъа!

Берабер: «Сагъ ол» айтынъ оджаларгъа!

«Сагъ ол» ана-бабаларгъа!

«Сагъ ол» мудир, муавинге!

«Сагъ ол» Элифбе санъа!

Екюнлев: Хоран оюны.

Муэллиф: - Таракъташ коюнд Фатимечик деген къызчыкъ яшай экен. Миллий мектепке биринджи сыныф талебеси олып, пек яхшы окъуй экен.

Бир куню Сувдакъта яшагъан къартанасына мусафирликке азырлана.

Анасы: - Фатиме, мен чиберек, къатлама ве татар аш пиширдим. Оларны къартананъа бер де, сагълыгъыны сора, эвини йыгъыштыр, савутларны юв да, сонъ келирсин.

Фатимечик: - Яхшы, ана! Мен айткъанларынънынъ эписини япарып.

Муэллиф: - Фатимечик анасы пиширген ашларыны ала да, дагъ ичинден ёлчыкънен Сувдакъкъа ёл ала.

Ёлда онъа тавшанчыкъ расткеле.

Тавшан: - Селям алейкум, Фатиме! Сен къайда кетесинъ?

Фатимечик: - Алейкум селям, Тавшанчыкъ! Мен къартанама аш алып кетем.

Тавшан: - Мен пек ач олдым. Бер, ашчыгъындан манъа бир шейчик!

Фатимечик: - Мына санъа къатлама, аша, той ве агълама!

Тавшан: - Сагъ ол, Фатиме! Алла сагълыгъынъны берсин!

Муэллиф: - Фатиме ёл бою кете, йыр йырлай. Къаршысына къашкъыр расткеле.

Къашкъыр: - Фатиме, сен къайда кетесинъ?

Фатимечик: - Къартанама аш алып кетем.

Къашкъыр: - Ма, къашкъыр, чиберек - санъа да ярдым керек!

Къашкъыр: - Сагъ ол, Фатиме!

Муэллиф: - Фатимечик кете, кете. Къаршысына аюв келе.

Аюв: - Мераба, Фатиме! Къартанама ал - хатыр сорамагъа кетем.

Аюв: - Бир де лезетли къокъулар келе. Пек ач олдым!

Фатимечик: - Ма санъа, аюв, татар аш - олсун гонълюнъ сенинъ хош!

Аюв: - Сагъ ол, Фатимечик! Ишинъ онъ кельсинъ! Сагълыкънен бар!

Фатимечик: - Сагълыкънен къал!

Муэллиф: - Мына Фатимечик энди къартанасынынъ эвине ойнап - ойнап келе (къапуны къакъа, къартанасы эвинден чыкъа, Фатиме онынъ элини опе).

Къартана: - Хош кельдинъ, торуным!

Фатимечик: - Къартана, мен санъа бир шей кетирмедим, чюнки ёлда ач айванларны ашаттым.

Къартана: - Къасевет этме, Фатиме! Машалла! Сен пек мераметли баласын.

Масалнынъ къараманлары ортагъа чыкъып, хоран тепелер.

Ургъу, китап, байрам

Рале, сыныф

Долап, ресим, масса

Шиир, чанта, масал

Курсю

В_т_н

б_льг_

къ_р_м

д_ст

м_кт_н

_л_фб_

б_йр_къ