Қазақ тілі 'Етістіктің шақтары' (4 сынып)

Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтары туралы түсінік.

Мақсаты:

Білімділігі: Оқушыларға іс-әрекеттің орындалатынын,орындауға тиістілігі,орындалғанына байланысты үш шаққа бөлінетіндігін ұғындыру.Шақтың мағынасы белгілі бір мерзімде дара етістікпен де,күрделі етістікпен де берілетіндігін түсіндіру

Дамытушылығы: Қазақ тілінің байлығы арқылы оқушылардың тіл байлығын дамыту,олардың сабаққа деген белсенділігін,іздену, шығармашылық ойлау,талдау,салыстыру,топтастыру қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелігі: Оқушылардың сауатты,көркем жазу дағдыларын кеңейту.Еңбекқорлыққа,ұйымшылдыққа баулу.Өнегелі,ұлағатты аталар сөздерін есте сақтап үлгі алу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,топтастыру,шығармашылықпен жұмыс

Сабақтың көрнекілігі: сызбалар,слайдтар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (психологиялық дайындық)
1. Оқушылармен амандасу.
Балалар,қазір бізде сабақта көптеген қонақтар бар.
Сендердің көңіл - күйлерің қалай ? ☺(жақсы)
Кімнің көңіл-күйі тамаша (қол көтеріңдер).
Кімнің досы осы сыныпта (қол шапалақтаңдар)
Кім өз-өзіне сенімді (қол көтеріңдер)
Бір-бірлеріңе лебіздеріңді білдіріңдер.
- Олай болса, балалар бүгінгі сабағымызды жақсы көңіл - күймен бастайық, әрбір ісімізге мұқият болайық.
ІІ Үй тапсырмасын тексеру:

2.1.Өткенді пысықтау:

1.Етістік дегеніміз не?

2.Етістік қандай сұрақтарға жауап береді?

3.Етістіктің қандай түрлері бар?

2.Ойын «Түсін мені» (оқушыларды топқа бөлу)

І топ:үш сөз (жүгіреді,ойланады,оқиды)

ІІ топ: үш сөз (аулайды,төбелеседі, билейді)

ІІІ топ: үш сөз (айтады,жазады,ойнайды)

(қағазды жазып тарату,сөздерді қимылмен көрсетеді,келесі топ шешіп,етістікті жіктейді)

І жақ: Мен жүгіремін,билеймін,жүземін,айтамын

ІІ жақ: Сен жүгіресің,билейсің,жүзесің,айтасың

ІІІ жақ: Ол жүгіреді,билейді,жүзеді,айтады
ІІI. Жаңа сабақ
Тақтаға назар аударайық.
3 - слайд (Етістіктің үш шағына байланысты суреттер көрсету)
Әр суретке сөйлем құрап, іс - әрекеттің қай мезгілде болғанын анықтау.
1 - суретте іс - әрекеттің нақты қазір болып жатқанын көрсетеді (осы шақ).
2 - суретте іс - әрекеттің болып кеткендігі көрсетіледі (өткен шақ)
3 - суретте іс - әрекет әлі жүзеге асқан жоқ, болашақта болатыны айтылады(келер шақ).

- Етістік іс - әрекеттің жүзеге асу мезгілін білдіреді. Осыған байланысты бүгінгі біздің жаңа сабағымыз: Етістіктің шақтары деп аталады.
- Алдымен, балалар шақ деген сөзді қалай түсінеміз?
Шақ дегеніміз - мезгіл, кезең,
Бақытты балалық шақ
Шақ - іс - әрекетті, қимылды білдіреді.
Өріктің сүйегін шақ.
Ереже:
- Яғни, етістіктер іс - әрекеттің жүзеге асу мезгілін білдіреді. Етістіктің үш шағы болады:
4- слайд

Етістіктің шақтары

Өткен шақ - сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет Мысалы:

Мен жазда Астана қаласына бардым.

Осы шақ-сөйлеп тұрған кезде болып жатқан қимыл,іс-әрекет

Мысалы: Аслан хат жазып отыр

Етістіктің шағы

Келер шақ - сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы: Асан ертең нағашы атасына бармақ.

3.1.Оқулықпен жұмыс.

19-жаттығу: Етістітерді тап (көшіріп жазу)

20-жаттығуды оқып, өлең қандай ұғымдық мезгілде жұмсалғанын айту.
Бұдан қандай қорытынды жасауға болады.
- Егер іс - әрекет қазіргі уақытта орындалып жатқан болса, онда оны осы шақ дейді. - Егер іс- әрекет әлі орындалмағанын, келешекте орындалатынын білдірсе, онда ол келер шақ деп аталады.
- Ал егер іс - әрекет орындалып кетсе, онда ол өткен шақ деп аталады.

3.2.Дәптермен жұмыс.
Топпен жұмыс
21 - жаттығу. Оқушылар бұл тапсырманы бірлесе орындайды, ауызша сұралады. Берілген етістіктерді өзгертіп үш шақта айту.- Әр топтан сұралады.

22-жаттығу. Суретке қарап өткен шаққа,келер шаққа сөйлем құрау.

Тақтамен жұмыс: 23-жаттығу.Сөйлемдерді талдау.

ІҮ.Ой қозғау. Шығармашылық тапсырма.

ІІ топ. І топ.
Біздің батыр (аталар ), Бозанбай алтын мекенім,

Жаудан (елді қорғады). Өзіңді аялап (өтемін).

Ұрпаққа ( үлгі өнеге), Қияға қанат (қақсамда),

Қасым ата (ерлігі) Сағынып саған (жетемін)

ІІІ топ.

Біздер үшін от кешкен,

Жерлес (батыр аталар).

Жеңіс күнін (тойлаймыз),

Мәңгі (есте сақтаймыз).

Ү.Жаңа сабақты түсінгенін тексеру.

5.1. Етістіктің неше шағы бар? Мына өлең шумағынан етістіктің шақтарын тап.

Бостандық таңы атты,

Қазағым көріңдер.

Араға ие басшының,

Соңынан еріңдер.

Ш.Құдайбергенов
ҮІ. Қорытынды. Сонымен балалар, етістіктің шағы дегеніміз не?
- Етістіктің неше шағы бар?
- Осы шақ іс - әрекеттің қай мезгілде өтіп жатқанын білдіреді?
- Өткен шақ пен келер шақ туралы не айтуға болады?
Семантикалық кестені толтыру

Сөздер

Осы шақ

өткен шақ

Келер шақ

Жазып отыр

+

Барар

+

Келмекші

+

Айтыппын

+

Оқыған едік

+

Келесіңдер

+

барғанмын

+

Келіп отыр

+

Келіп кетпек

+

VІІ. Үйге тапсырма. 24- жаттығу. Ереже жаттау.
VІІІ. Бағалау.