Рабочая программа по башкирскому языку 3 класс

Башҡорт теленән эш программаһы

(Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең III класы өсөн)

Толомбаев Х.А., Нәбиуллина М.М.

Өфө: Китап, 2010

Аңлатмалы яҙыу

Туған тел уҡытыуҙың маҡсаттары:

• Уҡыусыларҙы башҡорт әҙәби телендә дөрөҫ һөйләшергә, өйҙә, йәмәғәт урындарында, хеҙмәт, уҡыу процесында башҡорт әҙәби телен практик файҙаланырға өйрәтеү.

• Башҡорт теленең фонетик, лексик, грамматик нормалары буйынса белем һәм күнекмәләр биреү

• Башҡорт телендә нәшер ителә торған гәзит- журналдарҙы, әҙәби китаптарҙы үҙ аллы уҡып аңлау күнекмәләрен биреү.

• Үҙ фекереңде билдәле кимәлдә бәйләнешле итеп һөйләй һәм яҙа алыу күнекмәләрен формалаштырыу.

• Телде өйрәнеү барышында балаларҙы башҡорт халҡының фәһемле тарихы, бай мәҙәниәте, сәнғәте, әҙәбиәте, башҡорт йолалары, күренекле шәхестәре, тыуған илдең тәбиғәте менән таныштырыу, уларҙы башҡорт донъяһына алып инеү, башҡорт халҡына, уның теленә, үҙе йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү.

• Бөтә һаналғандарға таянып, рус һәм башҡорт телдәрен, әҙәбиәтен өйрәнеү нигеҙендә, балаларға туған телгә ихтирам тәрбиәләү, уларға илһөйәр һәм интернациональ тәрбиә биреү.

Предмет һөҙөмтәләре:

• Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен, хәрефтәрен айыра белеү.

• Башҡорт алфавитын яттан белеү.

• Предметты белдереүсе һүҙҙәрҙең берлек, күплек, яңғыҙлыҡ, уртаҡлыҡ, урын, ваҡыт, объект мәғәнәләрҙе белдереүен белеү.

• Предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәрҙең сифат дәрәжәләрен белдереүсе сараларҙы үҙләштереү.

• Эште, процесты белдереүсе һүҙҙәрҙең төп мәғәнәләрен, затын, берлеген, күплеген, ваҡыт мәғәнәләрен белдереүен белеү.

• Изложение, инша элементтары менән практик танышыу, белеү.

• Текст буйынса план төҙөү, өлөштәргә бүлә, уларға исемдәр бирә белеү.

Һөйләү:

• 3-6 һөйләмдән торған диалогты аңлау һәм уны дауам итә белеү

• Уҡытыусыға йәки иптәштәренә уҡыған йәки ишеткән текст буйынса һорауҙар биреү.

• Текстың төп фекерен әйтә белеү.

• Текстың йөкмәткеһен һөйләү белеү.

• Предметты, күренеште, персонажды элементар рәүештә һүрәтләү, уға мөнәсәбәтен белдерә алыу.

• 10-12 шиғырҙы тасуири итеп яттан һөйләй алыу.

Уҡыу:

• Тексты шыма, аңлы, дөрөҫ, тотош һүҙләп уҡыу, логик баҫымдарҙы, паузаларҙы дөрөҫ әйтеү.

• Тексты тасуири уҡыу.

• Текстың өлөштәренә, иллюстрацияларға исем бирә алыу, өҙөк буйынса план төҙөү.

• Текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе, һүрәтләү, тасуирлау сараларын таба алыу, мәғәнәләрен аңлатыу, һүҙлектәр менән эш итеү.

• Гәзит- журнал материалдарын, дәреслектә билдәләнгән әҫәрҙәрҙе кластан тыш уҡыу һәм һөйләү.

Яҙыу:

• Ҙур булмаған һөйләмдәрҙе күсереп һәм яттан яҙыу.

• 3-6 һөйләмдән торған текстың йөкмәткеһен яҙыу.

• Бер телдән икенсегә тәржемә итеү.

• Өйрәтеү характерындағы изложение, иншалар яҙыу.

Уҡытыу планында III класта башҡорт теленә 3 сәғәт (бөтәһе 99 сәғәт) бүленә.

Тематик планлаштырыу

Уҡыусыларҙың эшмәкәрлегенә характеристика

Көтөлгән уңыштар

Яҡынса үтәлеү ваҡыты

Фактик үтәлеү ваҡыты

Лекиска

Грамматика

Сәғәт

Уҡыусыларҙың эшмәкәрлеге

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

Һаумы, мәктәп

Р.Ниғмәти "Бе-ренсе сентябрь"

Ғ.Рамаҙанов "Хәйерле сәғәттә"

А.Игебаев "Еҙ ҡыңғырау"

Йәйҙе иҫкә тө-шөрөү

Д.Бүләков "Йәм-биргән ауылының йәме"

А.Мөхәмәтшина "Миҙгелдәр"

М.Кәримов " Ма-тур көн"

Г.Ғәлиева " Йәйге болонда"

Күсереп яҙыу

Г.Ғәлиева " Йәйге болонда"

Алтын көҙ килә еремә

Н.Мусин "Иртә көҙ"

С.Муллабаев "Болот"

М.Ғәли "Көҙ кил-де"

Ш.Бикҡол "Баш-ҡортостан икмәге"

Ш.Янбаев "Көҙ"

Ф.Рәхиғолова

" Көҙ биҙәктәре"

Ф.Иҫәнғолов "Көҙ килә"

Б.Ноғоманов "Беҙ игенсе ғаи-ләһе"

А.Игебаев "Ал-тындар"

Телмәр үҫтереү

Инша "Көҙ етте"

Кешене кеше итеүсе- хеҙмәт

А.Йәғәфәрова "Бәләкәй өй"

Ф.Иҫәнғолов "Тәрбиәсе"

З.Биишева "Тал-ҡаҫ күлендә"

М.Ғәли "Гөлсинә доктор булған"

Ғ.Шәрипов "Һабаҡ булды"

Ф.Туғыҙбаева "Шаҡмаҡлы дәф-тәр"

Контроль диктант

Нимә яҡшы, нимә насар?

"Иренгән ике эшләр" (әкиәт)

"Яҡшы иптәштәр"

Ғ.Ғүмәр "Алтын балта"

М.Ғәли "Ял итеп кенә алам"

Г.Юнысова "Ялтыр боҙ"

Х.Хәйретдинов "Дуҫың кем?"

М.Дилмөхәмәтов "Суртан тиһәм"

"Ҡоштар ҡайтып барғанда"

Һорауға яуаптар

Әкиәттәр

"Йомарт ҡуян"

"Бойҙай бөртөгө"

"Юлдыбай"

"Бал ҡорттары ниңә кешегә эйә-ләшкән?"

Н.Ғәйетбаев "Аҡ-булат"

М.Садиҡова "Ял-ҡау кәзә"

Телмәр үҫтереү

Изложение

Тәңкә- тәңкә ҡар-ҙар яуа…

Ф.Рәхиғолова "Тәүге ҡар"

Ә.Вәли "Ҡыш килде"

С.Ҡудаш "Ҡар бөртөктәре"

З.Биишева "Ҡотолдо"

Р.Бикбаев "Зәп-зәңгәр күк, ап-аҡ ҡар"

С.Сурина "Көлә-кәс Ҡарбабай"

Контроль диктант

Тәңкә- тәңкә ҡар-ҙар яуа…

С.Әлибаев "Оҙайтылған ка-никул"

Ғ.Рамаҙанов "Яңы йыл менән"

М.Садыҡова "Ҡар тотҡанда"

Д.Бүләков "Һы-ңар саңғы"

С.Муллабаев "Хикмәтле ҡар"

Уралып ятҡан Уралда…

Д.Бураҡаева "Урал"

Р.Ниғмәти "Ва-тан"

Р.Сөләймәнов "Йыр"

А.Иҙелбаев "Башҡорт ырыу-ҙары"

Р.Ниғмәти "Илем-дең халыҡтары"

Р.Шаммас "Тыуған яғым"

К.Кинйәбулатова

"Ватаным тауыштары"

"Башҡортостан ҡалалары"

М.Әмир "Ағиҙел",

"Дим"

Күсереп яҙыу

Ҡаһарманлыҡ юлынан

М.Хәй "Беҙҙең армия"

Р.Хәкимов "Баш-ҡорт атлылары"

Ә.Моратов "Ка-тюшаны йырлай ҡарттар"

Н.Иҙелбай "Ел, ерәнем"

Д.Бүләков "Ҡояш ярсығы"

Һорауға яуап

171-се бит

8 март- ҡатын ҡыҙҙар көнө

Н.Иҙелбай "Әсә-кәйем"

"Батыр Банат"

Ф.Чанышева "Ба-ла өсөн"

М.Ғафури "Аҡ-күл"

Һ.Дәүләтшина "Бәхет ҡошо"

В.Ғәлимов "Ха-лыҡ артисы А.Мө-бәрәков"

С.Шәрипов "Рәс-сам Әхмәт Лотфуллин"

Контроль диктант

Яҙҙар килә шау-лап- гөрләп…

М.Дилмөхәмәтов "Яҙ"

Һ.Дәүләтшина "Яҙғы күренеш-тәр"

В.Әхмәҙиев "Яҙ килә"

Ә.Хәмәтдинова "Тамсы менән Тамсыҡай"

Р.Ғарипов "Сы-йырсыҡ"

М.Кәрим "Ҡунаҡ бесәй"

С.Юлаев "Һандуғас"

Телмәр үҫтереү

Инша Яҙ етте

Балаларҙың тор-мошо һәм эштәре

М.Садыҡова "Ту-ра һүҙ"

Ф.Рәхиғолова "Яҡшы һүҙҙәр"

Тиҙҙән йәй етә

Ф.Рәхимғолова "Шатлыҡлы бай-рам"

Телмәр үҫтереү

Изложение

Йәй

М.Дилмөхәмәтов "Илемдә"

Ә.Вәли "Гүзәл ваҡыттар"

Д.Исламов "Ауылда һабан-туй"

Я.Ҡолмой "Баш-ҡортостан"

Ф.Иҫәнғолов "Яңғыраубикә"

Контроль диктант

Ҡабатлау, йомғаҡлау.

Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәре

Алфавит.

Предметты белдереүсе һүҙҙәр. Берлек, күп-лек мәғәнә-һе. Яңғыҙлыҡ, уртаҡлыҡ исемдәр

Предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәр.Си-фат дәрәжә-ләре

Эште, про-цесты белде-реүсе һүҙҙәр. Зат, күплек, ваҡыт мәғә-нәләрен практик өй-рәнеү.

Исемдәрҙең һөйләмдә эш башҡарыусы булып килеүе

Предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәр.

Текст. Текс-ты өлөштәр-гә бүлеү

Предметтың эшен белдереүсе һүҙҙәр

Предметтың иҫәбен, эш- хәлдең бил-дәһен (рә-үеш) белде-реүсе һүҙҙәр

Предметтың эшен, бил-дәһен, эш хәлдең бил-дәһен белде-реүсе һүҙҙәр

Предметтың эшен бел-дереүсе һүҙ-ҙәрҙең һөй-ләмдәге мә-әнәһе

Башҡорт те-лендә һөй-ләмдең инто-национ төр-ҙәре.

Һөйләмдәрҙә тыныш бил-дәләре ҡуйы-

лышы.

Һөйләмдең баш киҫәктәре

Үтелгән грамматик күнекмәләр-ҙе тәрәнәй-теү

Үтелгәндәр-ҙе нығытыу

Бөтә үтел-гәндәрҙе ҡа-батлау

2

3

1

7

2

7

1

8

1

7

2

4

2

5

9

4

1

3

3

1

7

2

2

2

2

6

2

2

Башҡорт теленең үҙен-сәлекле өндәрен иҫкә төшөрөү, һорауҙарға һөй-ләмдәр менән яуап биреү.

Мәктәп, балаларҙың белем алыуы тураһында әҫәрҙәр уҡыу, әңгәмәләр үткәреү.

Алфавитты яттан белеү; өндәрҙе дөрөҫ әйтеү.

Йәйге тәбиғәт, ололарҙың һәм балаларҙың эштәре, ялдары хаҡында хикәйәләр

уҡыу, уларҙың йөкмәт-кеһен һөйләү белеү, йәйге тәьҫораттар тураһында әңгәмәләшеү.

Каллиграфия нормаларын иҫтә тотоп шиғырҙы дөрөҫ итеп күсерә алыу.

Предметты белдереүсе һүҙҙәр, берлек, күплек мәғәнәһе, яңғыҙлыҡ, ур-таҡлыҡ исемдәр, урын, ваҡыт, объект мәғәнәләрен белдереүҙе үҙләштереү.

Башҡортостанда, тыуған төйәктә көҙгө тәбиғәт, ундағы буяуҙар байлығы, көҙгө муллыҡ, балаларҙың, ололарҙың хеҙмәте тураһында әҫәрҙәр менән танышыу.

Көҙ тураһында белемдәрен системалаштырыу, бәй-ләнешле телмәр үҫтереү, матур яҙыу өҫтәндә эшләү.

Хеҙмәттең роле тураһында әңгәмәлә ҡатнашыу, мә-ҡәлдәр өйрәнеү, үҙ фекереңде әйтергә өйрәнеү.

Өйрәнгән ҡағиҙәләрҙе практик ҡулланыу.

Ҡылымдарҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланырға өй-рәнеү,кешеләрҙең үҙ ара мөнәсәбәте, намыҫлы, егәрле кешеләр, уларҙың эштәре тураһында әҫәрҙәр менән танышыу.

Үтелгән темалар буйынса һорауҙарға яуаптар биреү.

Һөйләмдәр төҙөү, һорау-ҙарға яуаптар биреү, йөкмәткеләрен һөйләй белеү.

Ишеткәнде үҙ һүҙҙәрең менән тасуир итеү.

Тасуири уҡыу, һөйләү, һорауҙарға яуаптар биреү, диалогтарҙа ҡатнашыу, предметтың билдәһен белдереүсе һүҙҙәрҙе телмәрҙә ҡулланыу.

Тасуири уҡыу, һөйләү, һорауҙарға яуаптар биреү, диалогтарҙа ҡатнашыу

Уҡылған әҫәрҙәр буйынса әңгәмәлә ҡатнашыу, һүрәттәр төшөрөү, парҙарҙа эшләү өсөн пландар төҙөү.

Дөрөҫ күсереп яҙыу һәләтлеген үҫтереү

Халҡыбыҙҙың ил дошмандарына ҡаршы героик кҡрәше тураһында мәҡәләләр уҡыу, һөйләү, һорауҙарға яуаптар биреү.

Предметтың иҫәбен, эш- хәлдең билдәһен белдерүсе һүҙҙәрҙе практикала дөрөҫ ҡуллана белеү.

Текстың йөкмәткеһен телдән һөйләү, һүҙлек менән эшләү, сағыштырыу.

Шыма, тасуири уҡырға өйрәнеү, бәйләнешле телмәр үҫтереү.

Үтелгән дәрестәрҙә өйрәнгән ҡағиҙәләрҙе практик ҡулланыу һәләтлеген тикшереү.

Яҙғы тәбиғәт күренештәре, яҙғы эштәр тураһында әҫәрҙәр менән танышыу, әңгәмәләшеү.

Һөйләмде интонацион төрҙәре буйынса айыра белеү.

Яҙ тураһында алынған белемдәрҙе системалаш-тырып, план буйынса инша яҙырға өйрәнеү

Хеҙмәт, кешеләргә хас яҡшы сифаттар тураһында әҫәрҙәрҙе ҡабул итеү, һөйләү телмәрен үҫтереү.

Йәйге күренештәр, балаларҙың ялы, уйындары тураһында әҫәрҙәр менән танышыу, телмәр үҫтереү.

Тексты үҙ һүҙҙәрең менән ҡыҫҡаса яҙып өйрәнеү

Йәйге күренештәр, балаларҙың ялы, уйындары тураһында әҫәрҙәр менән танышыуҙы дауам итеү, телмәр үҫтереү, һорау-ҙарға тулы яуап биреү, йәйге ялды дөрөҫ ойош-тороп һаулыҡты нығытыу теләге уятыу.

Үтелгән ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү; матур, таҙа итеп яҙыу.

Уҡыу йылында үтелгән грамматик темаларҙы системаға һалыу. Таныш темаға хикәйә төҙөп һөйләү

Таныш китаптың исемен, авторын әйтеү

Интонация буйынса һөйләм төрҙәрен айыра белеү, тыныш билдәләрен дөрөҫ ҡуйыу.

Предметты, предметтың билдәһен, эш- хәрәкәтте белдергән һүҙҙәрҙе үҙ-ләштереү, телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу. Һөйләмде дөрөҫ төҙөү. Рус телендә һөй-ләмдәге һүҙҙәр тәртибен башҡорт телендәге менән сағыштырыу, айырыу

Уҡыған йә ишеткән- күргәнде бәйләнешле һөйләү.

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

- Башҡорт теле-нең үҙенсәлекле

Өндәрен, хә-рефтәрен айы-рырға;

-тасуири итеп шиғырҙы яттан һөйләргә;

-белем алыуҙың кәрәклеге, мө-һимлеген аң-ларға;

Уҡыусыға мөм-кин буласаҡ:

-иптәштәре ме-нән диалог төҙөргә;

-һүрәт буйынса һөйләргә;

-башҡорт хә-рефтәрен яттан белергә.

Уҡыусыға мөм-кин буласаҡ:

-предметты белдереүсе һүҙ-ҙәрҙе таный бе-лергә

-көҙ, тәбиғәт ту-раһында әңгәмәләшергә

Уҡыусыға мөм-кин буласаҡ:

-көҙ тураһында һөйләмдәр төҙөргә.

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-үҙ фекерен яҡларға

-парҙар менән эшләргә

-һорауҙарға яуаптар бирергә.

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-үҙ фекерен әйтергә,

-һорауҙарға ту-лы яуап бирергә

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-әкиәт һөйләргә

-әкиәт, хикәйә, мәҡәл, йомаҡ-тарҙы айырырға.

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-тексты үҙ һүҙҙәре менән яҙырға

-иғтибар менән тыңларға

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-парҙар менән эшләргә

-хикәйәләр төҙөргә

-тойғо менән шиғыр һөйләргә

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-әңгәмәлә ҡат-нашырға,

-үҙ фекерен яҡларға

-тыуған иле тураһында һөй-ләй аласаҡ

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-альбом төҙөргә

-парҙар, иптәше менән эшләргә

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-әсәйҙәр тура-һында һөйләргә

-тасуири уҡырға

-әҫәргә анализ эшләргә

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-яҙыусылар ижадын,

-текстың йөк-мәткеһен ҡыҫ-ҡаса һөйләргә

Уҡыусыға мөм-кин буласаҡ:

-Һүрәттәр бу-йынса һөйләргә,

-төркөм менән эшләргә

-дөрөҫ интона-ция менән уҡыр-ға.

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-тасуири уҡырға

-яҡшы һәм на-сар һүҙҙәрҙе айырырға

-Аҡсаны ниндәй юлдар менән табып була икә-нен

Уҡыусы өйрә-нәсәк:

-ишеткән тексты үҙ һүҙҙәре ме-нән яҙырға

5.09

6.09

7.09

12.09

13.09

14.09

19.09

20.09

21.09

26.09

27.09

28.09

3.10

4.10

5.10

10.10

12.10

17.10

18.10

19.10

24.10

25.10

26.10

7.11

8.11

9.11

14.11

15.11

16.11

21.11

22.11

23.11

28.11

29.11

30.11

5.12

6.12

7.12

12.12

13.12

14.12

19.12

20.12

21.12

26.12

27.12

28.12

16.01

17.01

18.01

23.01

24.01

25.01

30.01

31.01

1.02

6.02

7.02

8.02

13.02

14.02

15.02

20.02

21.02

22.02

27.02

28.02

1.03

6.03

7.03

13.03

15.03

20.03

14.03

3.04

4.04

5.04

10.04

11.04

12.04

17.04

18.04

19.04

24.04

25.04

26.04

2.05.

3.05

8.05

10.05

15.05

16.05

17.05

22.05

23.05

24.05

29.05

30.05

31.05