Татар теле дәресе 'Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатлар' (4 нче сыйныф)

Тема: Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатлар

Максат: 1) Укучыларны чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатларның ясалышы белән таныштыру.

2) Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатларны таный һәм ясый белергә өйрәтү.

3) Г.Тукай әсәрләренә мәхәббәт хисе тәрбияләү, мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен үстерү.

Җиһазлау: дәреслек, таблица, плакатлар, рәсемнәр, аудио тасма һәм магнитофон.

Дәрес барышы

l. Оештыру өлеше.

Укучылар кунакларны сәламлиләр.

ll. Актуальләштерү.

1.Өй эшен тикшерү.

-Укучылар, сыйфатларның нинди дәрәҗәләре була?

-Өйгә нинди эш бирелгән иде?

(Берничә укучы өйдә язып килгән җөмләләрен укыйлар)

2.Матур язу.

-Укучылар, табышмакның җавабын табыгыз:

Дөньяда иң кирәк,

Иң кирәктән ни кирәк?

(Сәламәтлек)

-Дөрес, безнең бүгенге дәресебез дә сәламәтлеккә багышланган. "Сәламәтлек" сүзе нинди хәрефтән башлана?

-С (эс) хәрефеннән.

(С хәрефен язу)

3.Сүзлек өстендә эш.

-Сыйфатларга карата күрмә диктант язабыз: Көчле, ямьле, сөйкемле, яшелрәк, иркен.

- Укучылар, монда кайсы сүз артык?

-Яшелрәк.

-Ни өчен?

-Чөнки ул чагыштыру дәрәҗәсендә.

lll. Төп өлеш.

1.Яңа тема белән таныштыру.

- Без бүген чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатларга ныграк тукталып аларның ясалышын өйрәнербез.

-Сыйфатларны укыгыз:

ОЛЫ

КӨЧЛЕ

АК

-Алар нинди дәрәҗәдә?

-Гади.

-Әйдәгез, чагыштыру дәрәҗәсенә куеп карыйбыз.

ОЛЫрак

КӨЧЛЕрәк

Аграк (К-Г)

-Чагыштыру дәрәҗәсе ничек килеп чыкты?

-Гади дәрәҗәдәге сыйфатка -рак/-рәк кушымчасы ялганып.

-Ак сүзенә кушымча ялганганда нәрсә үзгәрде?

-К урынына г язылды.

-Укучылар, исегездә тотыгыз к һәм къ авазларына тәмамланган сыйфатларга -рак/-рәк кушымчасы ялганганда алар г, гъ авазлары белән чиратлаша.

-Бу сүзләрне кем язган:

Ах, уңмаган, юләр сарык,

Надан сарык.

Моннан зуррак бүре башын

Китер табып.

-Г.Тукай.

-Дөрес, без бүген аның әсәрләренә мөрәҗәгать итәрбез.

Тексттан сыйфатларны табып, асларына сызалар:

Ах, уңмаган, юләр сарык,

Надан сарык.

Моннан зуррак бүре башын

Китер табып.

2.Теманы ныгыту. Дәреслек белән эш

а)Кагыйдәне уку.

б)152 нче күнегү (Сыйфатларны чагыштыру дәрәҗәсенә куеп, чылбыр буенча әйтеп чыгалар)

Озын - озынрак, биек - биегрәк, җылы - җылырак, түгәрәк - түгәрәгрәк,

ак - аграк, зур - зуррак, тәбәнәк - тәбәнәгрәк, кыска - кыскарак, кара - карарак, салкын - салкынрак, кечкенә - кечкенәрәк.

-Хәзер бер сыйфатны алып, сәламәтлеккә багышланган җөмлә төзегез.

Физминутка

-Суда йөзгәнегез бармы? Аның кеше сәламәтлеге өчен нинди файдасы бар?

Суда йөзү хәрәкәтләре ясыйлар:

Җәйге кояш елмайганда

Без суда йөзгән идек.

Чумный-чумный елга суын

Баш белән сөзгән идек.

3.Мөстәкыйль эш.

-Суда озак йөзсәң нәрсә була?

-Салкын тия.

-Салкын тиюне нинди үләннәр белән дәвалап була?

-Ромашка, мәтрүшкә.

Ромашка, тукран, умарта корты, ябалак, каен рәсемнәре күрсәтелә һәм һәрберсенең файдасы турында әйтелә.

-Укучылар, бу исемнәргә сыйфатлар уйлап, аларны чагыштыру дәрәҗәсенә куеп языгыз.

4.Магнитофоннан Г.Тукайның "Кызыклы шәкерт" шигырен тыңлау.

-Укучылар, Г.Тукайның нинди әсәрләрен беләсез?

-Хәзер сезгә таныш булган "Кызыклы шәкерт" шигырен тыңлыйбыз. Тыңлаганда сыйфатларга игътибар итегез.

-Нинди сыйфатлар таптыгыз?

-Бик кечкенә, юләр.

- Бу шигырь нәрсәгә өйрәтә?

-Яшьтән тырыш булырга, ялкауланмаска.

-Шигырьдә сәламәтлеккә багышланган юллар бармы?

-Малай Акбайга төз утырырга куша, буыннар эш белмичә катса, картайгач эшләп булмый.

5.Хәтер диктанты.

Г.Тукайның "Иртә" шигырен уку.

-Монда нинди сыйфатлар бар?

-Сыйфатлар юк.

-Нинди сыйфатлар кертеп булыр иде?

- Бу юлларны берничә тапкыр укып ыгыгыз һәм истә калдырыгыз:

Иртә. Дөнья җанлана,

Мәшрикъ ягы аллана.

Кояш чыгып, нурлары

Төшеп җиргә ялгана.

lV. Йомгаклау.

-Укучылар, афәрин барыгыз да тырыштыгыз.

Билгеләр куела, өй эше бирелә.