САбақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық аспаптары

Күте тұрыңыз, жүктеу...

Начало формы

«Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптары»

Мақсаты: оқушыларды қазақтың ұлттық аспаптарымен таныстыру, аспаптық музыкаға деген қызығушылығын ояту; Міндеттері:
а) білімділік: әр аспаптың шығу тарихы жайлы түсінік беру, жасалу ерекшелігі, дыбыс бояуың түсіндіріп, ұлттық аспап туралы білімдерін жетілдіру;
ә) дамытушылық: оқушылардың есте сақтау қабілеттерін дамытып, музыкалық аспаптарда ойнай білу қабілеттерін дамыту;
б) тәрбиелік: қазақтың ұлттық аспаптарын мақтаныш тұтуға тәрбиелеу, ұлттық өнерге деген қызығушылығын арттыру және оны құрметтеуге баулу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгеру

Сабақтың әдіс - тәсілдері: Баяндау, әңгімелеу, сұрақ - жауап, шығармашылық жұмыс, ән айту.
Сабақтың көрнекілігі: музыкалық аспаптар суреті, аспаптар, кітаптар көрмесі, буклет, видео, слайд.

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру бөлімі.
а) Сәлемдесу

б) Дауысқа жаттығу

Психологиялық дайындық

Күй тыңдаймыз күмбірлі,

Ән айтамыз созылтып.

Би билейміз ырғақты,

Біз бастаймыз сабақты.

II. Үй тапсырмасын тексеру. 1

Кішкене қорапшаға үй жұмысына байланыстысұрақтар салынады. Бірінші отырған оқушы қасындағы оқушыға береді. Мұғалім музыка қояды. Музыка тоқтаған кезде сол оқушы қорапшаның ішіндегі сұраққа жауап береді.

1. Күй дегеніміз не?

2. Күйші деп кімді айтамыз?

3. Күйдің неше түрі бар?

4. Күйшілерді айтып беріңдерші?

5. Білетін күйлерді атап айт.

6. Уйге берілген халық әні «Гүлдерайым» әнін бәріміз қосылып орындаймыз. Әнді орындамас бұрын «Нота үйренеміз» әнімен дауысқа жаттығу жасап алайық.

III. Жаңа сабақты меңгерту.

Балалар бүгінгі сабағымызда қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарымен танысып, олардың шығу тарихын және сазды әуендерін жадымызда сақтап, елімізді, ұлтымызды сүйе отырып, өзге ұлт өкілдеріне мақтанышпен дәріптейміз. Мұнда сабақ үрдісі арқылы ұлттық-патриоттық тәрбие аламыз.

Әр халықтың өзіндік тұрмыс тіршілігіне , табиғи орналасқан жеріне, мінезіне , тұрмыс-салтына байланысты музыкалық аспаптары да түрліше болады. Сол аспаптар арқылы музыка мәдениеті қалыптасады.

- Балалар қазақ халқының қандай музыкалық аспаптарын білесіңдер?
- Домбыра аспабының құрылысын кім айтып бере алады?

Өткен ғасырлар үніне құлақ түрсек, біздің ата - бабаларымыз тастан, ағаштан, өсімдіктен, малдың терісінен, сүйегінен, мүйізден, ішектен, қылдан т. б. алуан түрлі заттардан дыбыс шығаруға болатынын аңғарып, қарапайым музыкалық аспаптар жасап алды. Сол ұмыт болған қазақ халқының аспаптарын қайта жаңғыртып, олардың кең түрде насихатталуына мол еңбек сіңіріп, соңына қыруар мұра қалдырған Болат Шамғалиұлы Сарыбаев еді.
Болат Шамғалиұлы Сарыбаев көне аспаптарды жинауға 1960 ж. бастап кіріскен екен. Сол жылдары Алматы консерваториясының ұстазы Б. Сарыбаевтың үйі ерекше мұражайға айналды. Ол жинаған аспаптар саны 300 - ге жетті. Зерттеуші еліміздің түрлі аймақтарынан көне аспаптарды тауып, оларды зерттеп, жетілдіріп, орындау әдістерін меңгерді, шәкірттерін баулыды. 1968 жылы көне ұлттық музыкалық аспаптардан ансамбль ұйымдастырды. Б. Сарыбаев 2.

3.

аспаптарды ойнау тәсіліне қарай мынадай түрге бөледі: үрлемелі, ұрмалы, сілкімелі, ысқышты, ішекті, шертпелі, тілшекті.

Үрмелі аспаптар тобына жатады. Саздан жасалып, отқа күйдіріледі. Бұл аспаптың көлемі де, түрі де әр түрлі болып келеді. Аспаптың іші қуыс, қарама-қарсы жақтан тесілген бірнеше кішкене ойығы бар.

Үрлеп ойналатын музыкалық

аспап.Оны бұрын жауынгерлерлер көп пайдаланатын болған.

Ұзындықтары әр түрлі екі түтіктің

әрқайсысында үш-үштен тесігі бар.

• 

• Үрлеп ойн Үрлеп ойналатын музыкалық

аспап.Оны бұрын жауынгерлерлер көп пайдаланатын болған.

Ұзындықтары әр түрлі екі түтіктің

әрқайсысында үш-үштен тесігі бар.

• алат Үрлеп ойналатын музыкалық

аспап.Оны бұрын жауынгерлерлер көп пайдаланатын болған.

Ұзындықтары әр түрлі екі түтіктің

әрқайсысында үш-үштен тесігі бар.

• ын музыкалық

аспап.Оны бұрын жауынгерлерлер көп пайдаланатын болған.

Ұзындықтары әр түрлі екі түтіктің

әрқайсысында үш-үштен тесігі бар.

• Үрлеп ойналатын музыкалық

аспап.Оны бұрын жауынгерлерлер көп пайдаланатын болған.

Ұзындықтары әр түрлі екі түтіктің

әрқайсысында үш-үштен тесігі бар.

Слайд арқылы музыкалық аспаптарды көрсету, үнін естірту.

Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарының шығу тарихымен таныстырып, құрылымын, суреттерін слайд арқылы көрсету.

Сергіту сәті.

Музыкалық ырғақты қимыл.

Қазір біз «Сұр қоян» ырғақты би - қимыл әнін орындаймыз.

Бәріміз орнымыздан тұрамыз.

IV.Музыка сауаттылығы.

Фраза - дегеніміз музыкалық тақырыптың аяқталған мағынасы бар бөлшегі.

Фермата - дыбысты еркін созу белгісі.

V. Музыка тыңдау.

Дәулеткерей «Кероғлы»
Сұрақтар:
1. Қандай аспаптар бар құрамында?
2. Қандай көңіл - күйде болдыңдар, не сездіңдер?
3. Кімнің күйі?

VI. Ән орындау.
Халық әні «Гүлдерайым» әнді пысықтау , әнді көңілді, буын - буынға (фраза арқылы), домбыра аспабының сүйемелдеуімен орындау.

«Екі ішектің бірін қатты,
Бірін сәл - сәл кем бұра.
Нағыз қазақ, қазақ емес,
Нағыз қазақ - домбыра» - деп ақын жырлағандай, халқымыздың ғасырлар бойы жинақталған ұлттық құндылығы мен дүниетанымын дәл суреттеп жеткізе алатын қоңыр үнді домбыра екені даусыз.

VII. Сабақты қорытындылау.

а) Қандай музыкалық аспаптармен таныстық ?

ә) Б. Сарыбаев кім?

б) Алғашқы көне аспапты кім арқылы таныдық ?

в) Әр аспаптардың үнін естідік, үрлемелі аспаптардан қандай әсер алдыңдар ?

г) Көне аспаптарды қазіргі заман талабына сай өңдеген композиторларды ата ?

д) Алғашқы көне аспаптар қай жерде табылды ?

Сөз жұмбақ: «Ұлт аспаптар»

1

Ұ

2

Л

Т

3

А

С

А

Т

П

А

П

5

4

8

7

6

9

10

11

Р

1) Жылқының тұяғынан немесе ағаштан жасалатын көне аспап ?

2) Ыспалы аспап ?

3) Асықтың көмегімен шертіп ойналатын көне аспап ?

4) Қазақтың негізгі ұлттық аспабы ?

5) Үрлемелі аспап ?

6) Ұрмалы - соқпалы аспап ?

7) Үрлемелі түтік аспабы ?

8) Ұрмалы - сілкімелі аспап ?

9) Үш ішекті шертіп ойналатын аспап ?

10) Ортасында жіңішке тілі бар, лираға ұқсас аспап ?

11) Анасы бөбегін жұбатқан аспап ?

Бағалау:

Оқушыларға нота кілті мен қобыз,домбыра таратылады.

(Нота кілтінде «4»,домбыра мен қобызда «5» )

6. Үй тапсырмасы:

Қазақ халқының музыкалық аспаптары жайында өз ойларыңнан ертегілер мен әңгімелер құрап,буклеттер жасап келеміз .

Халық әні «Гүлдерайым» әнін қайталау.

Қарғалы №3 орта мектебі

Музыка пәнінің мұғалімі: Кайрбаева Ғалия Нугуслямовна

Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптары.

(Ашық сабақ)

2014 - 2015 оқу жылы