План урока на тему Жаңа сөздер (неологизмдер)

Жаңа сөздер (неологизмдер)

Қазақ тілі

5сынып

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың мұғалімнің көмегінсіз,тек бағыт-бағ-дар беру арқылы тың материалды игеруге жағдай жасау.

Білімділік мақсаты: Лексиканың негізгі ұғымдарын меңгере білуі.

Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың еркін ойлау қабілетін,сауатты жазу және сөйлеу дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік мәні:Оқушылардың Отансүйгіштік, бауырмалдық, адамгер-

шілік, белсенділік, жинақылақ, тапқырлық, жылдамдық қбілеттерін қалыптастыру.

Көрнекіліктер: суреттер, ребус,сызбалар, кестелер,басқатырғыш, оқу-шылардың жеке жұмысы

Сабақтың типі: Ойын сабақ.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру:

Оқушылармен сәлемдесу,түгендеу,сабаққа дайындау.

ІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1.Кіріспе: Туған жерге туыңды тік.

Осы мақалды балалардың қалай түсінетіндігін сұрастыру. Осыған ұқ-сас тағы қандай мақал білетіндерін сұрау.

2.Тақтадағы теңіздің суретінде жасл шөпке жайқалған арал бейнелен-ген.Осы аралда сол түстік мұзды мұхитта аңсап тұрған пингвин сурет-телген.Өз еліне бару үшін әр түрлі қиындықтарға душар болады екен. Осылардан өту үшін оқушылардың жәрдемі қажет. Егер оқушылар тап-сырмаларды дұрыс орындаса, пингвин еліне аман-есен жетеді.

3.Алғашқы кедергі-қолтырауынның тапсырмасы.

Үй жұмысын тексеру

4.Екінші кедергі-балықтың тапсырмасы.

Ребус шешу. (жауабы:жаңа сөздер)

5.Үшінші тапсырма-акуланың сауалы.

Сойлем талдау. «Қазақстан халқы Ассамблеясына биыл 17 жыл тола-ды. 2010 жылы Рухани мәдениет форумы өткен.»

-Сөйлемнен сөздік қорды табу

-Сөйлемнен сөздік құрамды табу

-Сөйлемнен бұрын кездеспеген бейтаныс сөздерді табу

-Осы сөздердің өзіндік мағынасын ашу

-Ребустан шыққан термин сөзге қандай қатысы бар?

6.Төртінші тапсырма-шортанның бұйрығы.

-Ребустан шыққан терминге өз беттеріңше ереже құрастырыңдар.

-Өздерің құрастырған ережені негізгі теориялық ережемен салысты-рыңдар.

-Космос (ғарыш),спутник (жер серігі),касета (үнтаспа),неологизмдер (жаңа сөздер) сөздеріне талдау жасаңдар және осы сөздерді пайдала-нып сөйлем құрастырыңдар.

7. Бесінші тапсырма-сегізаяқтың «кілтті тап»ойны.

Сегізаяқтың басқатырғышындаЖауабы:Көнерген сөздер,архаизмдер,тарихи сөздер

8.Алтыншы тапсырма-итбалықтың ескертуі

«Кітап-білім бұлағы»оқулықтағы жаттығуларды орындау

9.Жетінші тапсырма-киттің өтініші

«Кемеге жол ашу» ойны

Кеменің жолына бұлттар бөгет жасауда.Бұлттарды жойып,кемеге жол ашу үшін бұлттардағы сұрақтарға жауап беру керек.

-Тұрақты тіркес деген не?

-Мәтін деген не?

- Мақал деген не?

-Эвфемизм деген не?

-Тарихи сөздер деген не?

-Антонимдер дегеніміз не?

-Архаизмдер дегеніміз не?

-Мағына дегеніміз не?

-мәтел дегеніміз не?

-Сөз деген не?

-Сөздің ауыспалды мағынасы дегеніміз не

-Сөздің тура мағынасы дегеніміз не

-Дисфемизм дегеніміз не?

-Синонимдер дегеніміз не?

-Көнерген сөздер дегеніміз не?

-Сөздік қор деген не?

-Омоним деген не?

-Дыбысталу деген не?

-Лексика деген не?

-Мағыналы сөздерден басқа сөздер тобын не дейміз?

-Сөздік құрам деген не?

-Полисемантизм деген не?

-Табу деген не?

-Көп мағыналы сөздер деген не?

ІІІ.Бекіту:

Патшаның сауалы:

-Мен дайындап әкелген сөздерді үш сандыққа бөліңдер.Бірінші сан-дық-тарихи сөздер,екінші сандық-архаизмдер,үшінші сандық-жаңа сөз-дер.Әр сөзді өз сандығына бөліңдер.

Сөздер:Акция,жарнама,мәре,сараптама,төреші,дулыға,бәсекелестік, видеокасета,өтемақы,қызыл әскер,мәжіліс,даңғыл,класс,заңнама,кос-мос,төраға,жасуша,шөгінді,қорамсақ,болыс,алаш,қор,бастаңғы,асадал,тасаттық,бірәдар,желім,уез,бессайыс,әдістеме,самолет,ханзада,тө-лемақы,несие,теледидар,діни басқарма,үнпарақ,сауыт,ауылнай,аэ-рофлот.

ІV.Өткенді сұрау:Оқушы Болатова Ұлжанның «аққаласындағы» сауалға жауап беру.Тұрақты тіркестердің мағынасын ашу.

-Ит өлген жер

-Қыздың жасауындай

-Табаннан таусылу

-Тайға таңба басқандай

-Арқан бойы

-Ит терісін басына қаптады

-Ат шаптырым жер

-Кендірі кесілмес

V.Оқушылардың берген жауаптарына қарай бағалау.

VІ.Үйге тапсырма:өткен ережелерді қайталау,жаңа ережелерді жаттау, жаңа сөздерді пайдаланып,бірнеше сөйлемдер құрастыру.

VІІ.Қорытынды:Жаңа сөздер-сөздік қорға жаңадан еңген сөздер.