«Ана тілім – ардағым!» 7 сынып

Тақырыбы: «Ана тілім - ардағым!» 7 сынып

Мақсаты:
1. Оқушылардыөзанатілініңқадір-қасиетінбіліп, өзанатілініңкөркемдігінсезініп, сөзқұдіретінтүсініп, оныңадамөміріндегімаңызынұғуғаүйрету.
2.Тіл әуезділігін, көркемдігін, байлығын, шешендігінкөрсететіннақылсөздер, мақал-мәтелдерарқылыоқушыдүниетанымын, ой өрісіндамыту.
3. Тілтазалығынсақтау, мәдениеттісөйлеу, шешендікөнердіоқушыбойынасіңіреотыра, анатілінесүйіспеншілігінқалыптастыру, мемлекеттіктілмәртебесінкөтеругеатсалысуғашақыру.

Біздіңтіліміз - ананыңақсүтіменбойғасіңгенасылқазынамыз, сондықтан да өзтіліміздесөйлеубастыпарызымыз.

«Тілақылдыңөлшемі» депхалқымызбекерайтпаған. Олайболса, тілмәдениетінежастардытәрбиелеукөркем - әдебишығармаларынкөптепоқуменбайланысты. Себебікөркем - әдебитуындыларды аз оқитыноқушылардыңсөздікқоры аз, осығанорай, олардыңдүниетанымы да, сөйлеумәдениеттілігі мен өзойынлогикалықбаяндауы да төменекендігібайқалады. Өйткеніақылдыңкөзіойда.

Логикалықжүйемендұрысойлайбілутілмәдениетінқалыптастырады. Дұрысойланыпсөйлегенадамдарөзойынтолықжеткізеаладыжәнеөзінбасқаларғатыңдатады да, өзібасқаныңойынтыңдайбіледі.

Елбасымыз Н. Ә Назарбаев «Қазақстанныңболашағы - қазақтілінде» дегенсөзітүсінгенадамғакөпмағынажатыр. Тілдіңкөмегіменөнер - білімді, ғылымдыигереміз, өткен - кеткеніміздісаралап, сабақаламыз. Бізөзтіліміздіқұрметтейотырып, дініміз бен салтдәстүрімізге, тарихымызғакөптепүңілетінболсақжәне оны өзімізтаныпқанақоймай, соласылқазынамыздыәлемгетанытсақкелешекұрпақүшінкөпжұмысатқарғанболыпсаналамыз. Өйткеніөзтілін, дінін, тарихынжақсыбілмегенадамбасқатілдіңқадірінбілумүмкінемес.

Қазақхалқыөзініңшешендігіменшеберлікжәнеданалығыменерекшеленеді. өйткенімақал - мәтелдердіңмағынасыназерсалыпкөрсек, біршындықтыңнышаныбілінеді.

Ертедебилер мен шешендер ел - елдіңдауынмайдатілменшешебілген. Оныңайғағы «Сөзсүйектенөтеді, таяқеттенөтеді» дегенмақалдыңастарынбақылайықшы. Яғни, баланыұрып, ұрсыпайтпай-ақ, ойланып, дұрыссөйлепоныңзердесінежетугеболады. Жақсысөзбеноныңкөкірегі мен көзінашуғаболады.

«Өнералдықызылтіл»
- Кел, жасдос, әдемі де әдепті, сұлу да ойлысөйлеугеүйренейік.

- Әдемі, әдебисөйлеудіңкөздібұлағы - кітап.олайболсакітаптыжайоқыпқоймай, ондағысөздер, сөйлемдергеназараудар,есіңдеұста, сөзіңдепайдалан.

Әдемісөйлеудіңкөздібұлағыхалықтілінде.

а) Шешендікақыл - нақылғанегізделгенданалықсөздергеназар аудар. Олүшінжыраулартолғаулары, терме жырлар, ауызәдебиеті үлгілерінкөпоқы.

ә) Мақал - мәтелдердісөздікқорыңақосып, олардыұтымды пайдалануғатырыс.

«Еңәдемісөз - аз сөз» дейдіхалық. «Көпсөз

- көмір, аз сөз алтын» дегенітағы бар. Мәдениетті, әдемісөйлеу үшінкөпсөйлеуміндеттіемес. Қайжердеболсынайтарыңдықысқа, әрінақты, нықайтуғатырыс. Сөйлемдеріңшұбалаңқы, шашыраңқыболмасын. Әуеліөзойыңдыайтуүшінішіңнен не айтатыныңдыжинақтапал. Сонда ғана сен әдемі де әдебисөйлейсің.

б) « Шешендікқоржынын » жаса. Бұлқоржыныңаосындайсөздердіжинап, оны жазбажұмыстарындапайдалануғатырыс.

Оқушыларғақойылатын сұрақтар:

1. елбасымыз Н. Назарбаев дүниежүзіқазақтардыңқұрылтайында не дегенекен ?

2. Ендіқазақтіліжайындакімайтарекен ?

3. Қайжылы «Тілдерзаңы» қабылданды ?

4. тілбілімініңатасыкім?

5. Халықтілінанатілідепатаудыңмәнінтүсіндіріңіз.

6. «тілденқымбатқазынажоқ » деймізосығанбайланыстықандаймысалкелтірередіңіздер ?

7. Тілгебайланыстықандайөлеңдердіжатқаайтааласыңдар ?

8. Тілгебайланыстыкөрініскөрсетіңіздер.

9. АтаЗаңымызжайлыкімайтады ?

10. Қазақелінің бас қалаларыжайлыкім не айтады ?

11. Тілгебайланыстықандаймақал - мәтелдербілеміз ?