Сынып оқушыларының өзін-өзі тәрбиелеу және қалыптастыруға саналы көзқарасын қалыптастыру тәжірибемнен

Сынып оқушыларының өзін-өзі дамыту, тәрбиелеуге саналы көзқарасын қалыптастыру тәжірибемнен

( баяндама )

Мектептегі білім мен тәрбие - егіз ұғымдар. Мектепті білім тірегі десек, ұстаз-оның жүрегі . Мұғалім жас ұрпақтың жан-жақты терең білім алуымен қатар саналы да тәрбиелі, зерделілік деңгейі жоғары болуы үшін тер төгіп, еңбек етеді. Тәрбиенің негізгі мақсаты- дені сау, ұлттық сана- сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, парасатты, ар- ожданы мол, еңбекқор, іскер, бойында басқа да жақсы қасиеттер қалыптасқан ұрпақ тәрбиелеу. Тәрбиенің мазмұны негізінен адамгершілік, имандылық, ізгілік, елжандылық.Сол себепті сынып жетекшісінің бала тәрбиесінде алатын орны зор. Өз тәжірибемнен байқағаным, сынып жетекшісінен үлкен жауапкершілік талап етіледі.

Сынып жетекшісі

оқушы идеалы

адами қасиет үйретеді рухани тәрбие береді

мәдениетке шақырады мол білім береді

жеке тұлға қалыптастырады

Оқушы бойындағы өзін- өзі тәрбиелеу және дамытуға саналы көзқарасты қалыптастыру үшін жоспарлы тәрбиелік шаралар жүйелі өткізу уақыт өте келе өз нәтижесін береді. Мектеп бітіргелі отырған түлектеріме 5-сыныптан бастап жетекшілік еткен кезімде бірін- бірі көре алмау, қызғаныш, бұйырып сөйлеу, кемсіту секілді келеңсіз әрекеттер көптеп кездесті. Балалар бойындағы талантын, дарынын ашу үшін намысын қайрап, жақсы оқуға толық мүмкіндігі бар екендігіне көздерін жеткіздім. Бір-бірімен қарым- қатынас жасауға, достасуға, қайырымдылыққа үйретіп, ұлы адамдар өмірінен мысалдар келтірдім. Қатігездікке, құқық бұзушылыққа қарсы тұруға, өз тәртіптерін, істерін бағалай білуге барынша үйреттім. Сынып оқушылары бір үйдің баласындай тату болу керектігін санасына құйдым. Нәтижесінде сыныпта «Бірі бәрі үшін, бәрі бірі үшін» принципі қалыптасты. Кезекті ашық сабақтарымды өз сыныбыма өткізу дәстүрге айналды. Мақсатым- оларды топ алдында қысылмай еркін сөйлеуге қалыптастыру, білімін молайту, іздендіру, шығармашылық қабілетін ояту. Өнер мектебінің сурет бөлімін бітірген Боранбаева Айгүл есімді оқушым әр сабақтың суреттерін өз қолымен салатын.

Әр уақытта ата-анамен байланыс дәптерін жүргізіп, балалар бойындағы жақсылы- жаманды қасиеттерін байқап,дер кезінде қателігін түзеуге тырыстық..

Тәрбиелік шараның түрлері көптеп саналады. Атап айтсақ, таңғажайып алаң, кездесу, лидер, пікірталас, дөңгелек үстел, ауызша журнал, әдеби кеш, конференция, т.б.

Пікірталастың оқушы өмірі үшін , сынып жетекшісіне баланың ішкі жан- дүниесін зерттеп, білу үшін де көп пайдасы бар. Оқушылардың ойын ауызша да, жазбаша да жарыққа шығартып, ситуациялық жағдаяттарды, өмірдегі таза шындықты көрсету арқылы олардың жүрегіндегі ақ пен қараны айыра білу, еңбекқорлыққа баулу, адамгершілік ізгі қасиеттерді бойға жиып, қатігездіктен аулақ болуға шақырады. Сол себепті 10-сыныпта «Адам болам десеңіз» тақырыбында пікірталасты ұйымдастырдым. Мақсатым - сыныптағы әрбір оқушының өзін- өзі тануына, сын көзбен қарай білуіне жол ашу; өзін тәрбиелеуші ортадағы адамдарға құрметпен қарауға, айтылған ақыл - кеңестерді ыждағаттылықпен тыңдап, жеке адам боп қалыптасуына мүмкіндік туғызу болатын. Оқушыларға ойланатындай 4 түрлі сұрақ бердім.

1) Абай айтқан 5 асыл қасиет( талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым) өз бойыңда бар ма? 2) Ата- ана алдындағы парызыңды өтеу өзіңді ойландыра ма? 3) Өзіңді қоршаған ортада, әсіресе, достарыңа көңілің тола ма? 4) Кімге еліктейсің? Жазбаша түрде пікірлерін оқығанымда, төменгі сыныпқа қарағанда ой- санасының өскенін, өзіндік көзқарасы қалыптасқанын байқадым. Кейбіреуі өмірде жақсы адамдарға еліктесе, тағы біреулері ата- ана алдындағы парызын тұсінетіндігі, ең асыл адам деп танып,өскесін бар жақсылықты жасайтындығын жазған.

Сынып жетекшісі оқушыларға ұрсып емес, саналы тәрбие, аз сөзге көп мағына сыйғызып түсіндіру арқылы өзін- өзі тәрбиелеуге, жіберген қателігін түзеп, қайталамайтын жағдайға жеткізуге үйретуге болады. Әр шәкіртінің бойындағы қабілет, дарынын уақытында байқап, пән мұғалімдерімен, ата- анамен тығыз байланыс жасап, болашақ өмір жолына пайдасы тиетіндей олимпиада, ғылыми жоба жарыстарына қатысуын қадағаласа, орасан пайда келтіргені..

Ендігі менің басты арманым- қанат қағып ұядан ұшқалы отырған шәкірттерім өмірде қателеспей, сүйікті мамандығының иесі атанып, Отанына, еліне, ата- анасына адал қызмет етер саналы азамат, азаматша атанса. Қай ортада жүрсе де , өнегелі тәрбиемен өскендігін таныта алса, ұрпағына үлгі болса дегім келеді.