Тәрбие сағаты 'Бекет ата' (6 сынып)

Тақырыбы: «Ұлыс ұраны-Бекет ата».

Мақсаты: Оқушыларды 362 әулиелі Маңғыстаудағы, қасиеті әлі күнге дейін сақталған Бекет атаның өмірімен таныстырып, осынау киелі жердің тарихынан сыр шерте отырып, оқушылардың бойына ибалық, инабаттылық, адамгершілік және кішіпейілділік қасиеттерді сіңіріп, «Үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсету» керектігін үйрету.

Көрнекілігі: Тақырып, буклеттер, әдеби кітаптар.

Жүру барысы

Жүргізуші: Армысыздар ардақты ұстаздар, ата-аналар және оқушылар!

«Аулақпын дерегі жоқ болжамдардан,

Әр жұртта ұмытылып олжаң қалған,

Жамағат, біздің тарих-алтын шынжыр,

Әр жерден жиі үзіліп - коп жалғанған». - дей келе бүгінгі «Маңғыстауда - Пір Бекет» атты тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз!

1 Оқушы: (Бекет Мырзағұлұлы туралы шағын баяндама оқиды)

Бекет Мырзағұлұлы 1750 жылы қазіргі Атырау облысы Жылыой ауданы аймағына қарайтын Ақкиізтоғай ауылынан 30 шақырым қашықтықта, Жем бойындағы Ақмешіт деген жерде келген. Әкесі Жаналыұлы Мырзағұл адайдың Қосқұлақ руына танымал, аса дәулетті болмасада, барына мырза, діни сауатты ,ортасына белгілі, шағын дәулетті, зайырлы азамат, ел ақсақалы болған. Ал анасы Жәния қасиетті қожалар ұрпағы, Назарқожаның қызы. Назарқожа жас жігіт шағында ислам дінін елге таратып уағыздау мақсатымен Меккеден Маңғыстауға жіберіліп, сонда мәңгі қалып қойған деседі. Ел аузындағы әңгімеге жүгінсек, Бекет Атаның батырлығы кәрі нағашысы Тама Есет батырдан дарып, көріпкелділігі мен әулиелігі өз нағашысы Назарқожадан ауған деседі.

Бекет Атаның шығу тегі: Адай -Келімберді-Мұңал - Жаулы -Қосқұлақ -Жаналы. Жаналыдан бес бала: 1) Атағұл, 2)Өтеғұл, 3)Еділбай, 4)Жарылғап, 5)Мырзағұл.

Бекеттің атасы Жаналы баланы бес жасынан өзі оқытып, содан соң молдаға берген. Бекет өте зерек, ынталы талантты бала болғандықтан, молданың үйреткендерін бұлжытпай орындап, басқа балалардан алға шығып, озық тұрады.

Бекет ата өзінің шәкірттеріне ислам дінін, математика, физика, астрономия, алхимия пәндерінен дәріс берумен қатар, халықтық медицинаның қыруар сырларын үйреткендігі туралы дәлелдер баршылық.

Бекет Ата 1813 жылы пайғамбар жасында (63 жас) дүние салып, өзінің ең соңғы тұрағы Оғыландыдағы жерасты мешітінде жерленген. Шағын бөлмеде бақилық ұйқыда жатқан оған шырақшы ұрпақтары айына бір рет келіп, оның сақалын, тырнағын алып күтімде ұстаған. Жылына бір рет құрбан айтының алдында «киімін» жаңартып тұрған. Мешіттегі шырақшы Балықшы Молжігітке түсінде Бекет Ата аян беріп, болашақта келушілердің легі көбейетіндігін айтып, өзі жатқан бөлменің есігін таспен қалап тастауын тапсырады. Қазіргі күні бөлмеге қаланған есік мінсіз сылақтанып, бетіне мәрмәр тастан естелік тақтайша қойылған.

2Оқушы: Әулие Бекет Пірімнің

Оғыландыда ошағы-

Жалыны шалқып шақырған.

Дін исламның жолында

Баспаған қадам ғапылдан,

Мүриті қойдай маңырап,

Соңынан еріп қапылған.

Зәкірмен зарлап ерте кеш

Аллаға жылап аh ұрған.

Дәріс айтқан ұстазы

Үргеніште Бақыржан.

Ұстаған үлгі жолы бар

Құл Қожа Ахмет тақсырдан.

Алласы қалап әуелде

Уәлилерге бас қылған.

Миғражда нұрын көргесін

Хақ Расулы паш қылған

Арыстанбабтай досына

Аманат құрма тапсырған.

Солардың үлгі жолымен

Бекетім шықты дін түзеп,

Көкірек көзін аштырған.

Жүргізуші: Міне осылайша біз Бекет атаның өмірі мен өзінің ұстанған жолын ұғынып білдік енді назарларыңызға оқушылардың орындауында «Адай» күйі. («Адай» күйі орындалады.)

3Оқушы: Дүнияуи ілімді біз анық деп жүрдік,

Мектептің оқулығынан қанық боп жүрдік

Өлшемі кылып уақыттың кеңістіктегі

Ең жылдам құбылысты жарық деп білдік.

Жаратылыс жұмбағы кешегіде екен,

Алдымнан шықты дүниенің есебі бөтен.

Сауалым тым көп болып барады, зинhар,

Жауабын кім дөп тауып шешеді екен?

Айшылық жолдан өзгелер кінәлары анық,

Күй кешіп жетер кейпінде диуана ғаріп.

Пір Бекет таңғы намазын оқиды екен

Оғыландыдан Меккеге, Хиуаға барып...

4Оқушы: Жұртының жәрдем - мұратын қабыл, оң көріп,

Мешіт салғанда тұратын Шалың жөн беріп,

Және сол сітте жорықтас жолдасымен Ол

Көрінген жауға қаптаған қалың қол болып....

Әзілі ортақ атамен болар жасы тең

Бір досы таудан ауғанда жол арбасымен

Үйде отырған Ер Бекет көмекке келіп,

Түйе табанын тіреген жон арқасымен

5Оқушы: Тарихтың ол көрген астар түбі шын,

Шариғаттың меңгерген асқар шыңын тым.

Мағрифат пен Ақиқат әлемін кезген

Өлшеп береді Рухтың шапшаңдығын кім?!

Ілім жолында арнаған сауғаға жанын

Аруағыңнан айналдым, уа, Пәруана Ғалым!

Тылсымы терең танымын мен білсем, Ата,

Пірдің соңы Өзіңмен тек Аллаға мәлім!

Жүргізуші: Енді назарларыңызға «Қазақ биі» (сыныптан бір топ қыздың орындауында)

Жүргізуші: Әлі талай құпиясы ашылмаған қасиетті Маңғыстаудағы осы Пір Бекет атамыздың коріпкелділік, әулиелік қасиеттері туралы аңыздарда халық ауыз әдебиетіміз арқылы бізге дейін жетіп, кейінгі ұрпаққа аманат ретінде баспалардан басылып шықты. Бірақ дейтұрғанмен де біз білмейтін, естімеген аңыздарда баршылық.

(оқушылар алма кезек Ата аңыздарын айтады)

6Оқушы: «Бекет ата кезінде айтқан екен егер кім де кім менің атымды бірінші айтып, бірінші сиынса, соның тілегі қабыл деп. Сол күндердің күнінде қазақ пен қалмақ ат үстінде жарысып келеді деседі. Осы кезде ең бірінші «Ия Пір Бекет ата өзің жар бола көр!»- деп қалмақ айтып, жарыста қалмақ жеңіпті дейді. Бұл жерден біз Атаның қазақ, қалмақ, басқа деп бөлмей, кім бірінші айтып, кімнің ниеті дұрыс, соның тілегін қабыл қылатынын білеміз»

7Оқушы: «Өз кезінде Бекет ата бір мал садақа бермекші болып, байдан барып мал сұрапты. Сонда бай малым азайып кетеді деп бермепті. Оған ештеңе демей ата шығып кете барыпты. Байдың қаншама күзетшілері болсада, құлыптаулы тұрған қораның есігі ашылмаса да, ішіндегі қойлар жоқ болып кетіпті деседі. Бірақ ата қошқар тауып, соны бауыздап, садақа беріп, кедейлерді асқа шақырыпты. Ет желініп болғаннан кейін ата алгі қошқардың сүйектерін жинап, терінің ортасына орап салып, «Үф» деп дем салғанда сойылған қошқар орынынан тұрып кетіпті деседі. Бұдан біз атаның осындай алып күшке ие болғанын байқаймыз»

7Оқушы: «Ата шапаны» «Бекет ата өз тұсында алыс жерге сапарға кеткенде атамен тұстас Дәулеталы руынан шыққан адамнын баласы ауырып, атаға келіпті. Келсе ата жоқ. Неде болса атаны күтейік деп атаны күтеді. Ата үш күннен кейін келіп, күтпей сиынып кете бермедіңбе? Әкел баланы деп, баланы шапанның арасына орап, ойнатыпты да, шапанды аманат ретінде жаны қиналған бала әкесіне табыстап тұрып, енді мұнда келмей осы шапанға сиынсаңда болады. Бұл шапан сенің ұрпағыңа да өз көмегін тигізеді деп тапсырыпты. Қазіргі таңда ата шапаны осы Маңғыстауда Дәулеталының Қызы Бегімбет елінің келінінің қолында сақталып, алі күнге дейін өз қасиетін жоймаған деседі»

Жүргізуші: Бекет ата Хиуадағы Шерғазы медресесін бітіріп, өзінің еліне келіп, ерекше дәстүр бастап, тауды үңгітіп балалар оқытатын Мұңал Жарыдан, Жемнен, Бейнеуден, Тобықтыдан, Оғыландыдан жерасты мешіттерін, ал Байшағырдан намазханасын салады.Халық ауызындағы әңгімелерге жүгінсек, жалпы саны жетеу, бірақ әзірге халық танып, зиярат жасап жүрген мешіт саны -бесеу.

Осы алдымыздағы 2010 жылы Бекет атаның 260 жылдығы тойланып, жер жерден Атаға ас берілді. Оған жалғыз қазақ халқы емес, шет елдерденде ата тойына ат терлетіп келген қонақтарда қаншама. Осының барлығыда атаға деген үлкен құрмет. Өлі жібімей тірі байымас демекші, жан қиналғанда ата жар бола кор деп жалбарынған барша жұрт осы тойда атаға деген өз ілтипаттарын білдірді.

Ендеше оқушылар талай сырды кеудесіне жасырып, сан ғасыр бойы куә болған Маңғыстау жерінің тарихын біліп, атаға деген көңіліміз, ниетіміз шынайы болып, келешек ұрпаққа Ата тарихын аманат ретіне қалдыруға дайын болайық!

Құрметті ұстаздар, ата-аналар және оқушылар, бүгінгі біздің «Ұлыс ұраны-Бекет ата» атты тәрбие сағатымыз осымен аяқталды. Келгендеріңізге көп-көп рахмет, қош сау болыңыздар!