7


' Наркомания' класс сәгате

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

Наркомания -афәт ул. Класс сәгате

Укыту максаты: Наркомания бэла билгесе исемле тема белэн таныштыру, авырунын асылын ачу, килеп чыгу hэм таралу сэбэплэрен анлату.

Устеру максаты: Укучыларнын фикер йэрту кунекмэсен устеру.Организмнын эшчэнлегенэ кызыксынучанлык уяту.

Тэрбияви максат: Уз-узенэ, яшьтэшлэренэ, элкэннэргэ, эйлэнэ-тирэгэ кызыксыну тэрбиялэу.Укучыларны элеге куркыныч чирдэн кисэту hэм аларда сэламэт яшэу рэвеше формалаштыру.


Бурычлар: Укучыларны кешелек дэньясынын наркотик матдэлэрне куллану тарихы белэн таныштыру, наркоманиянен килеп чыгу hэм таралу сэбэплэрен анлату.Яшьлэрне тормышта дэрес яшэу рэвешлэрен сайлап алу мэмкинлеге узлэреннэн генэ торганына инандыру.Кеше организмына наркотик матдэлэрнен йогынтысын эйрэну.Наркотикларга бэйлелек сэбэплэрен анлату.Наркоманиянен таралу куркынычына бэя биру.

Укыту методы: -анлату методы. Дэреснең тибы- Яна материалны эйрэну. Дэреснең төре-энгэмэ-дэрес.

Жиhазлау: Телевизор hэм видеомагнитофон, кодоскоп. Наркомания турында плакатлар, китаплар. Класс сэгатенэ медицина хезмэткэрлэре, тарих, биология укытучылары чакырыла.

Материал: "Наркотикнын зарары"-В.Н.Ягодский.

Тэрбия сэгатенен барышы.

Укытучы. ХХ гасыр ахыры кешелеккэ наркомания афэте дэ такты.Кешелекнен тамырына балта чабыла.Ул яшьлэрне узенен «арбасына» кеннэн-кен кубрэк тейи бара.Урам-тыкрыкларда, подъезларда гына тугел, жэмагать урыннарында да файдаланылган шприцлар куреп, тэннэр эшеп китэ.

Наркоманнар.Алар-кешелеклеген жуйган, иманын саткан «тере мэетлэр», шэулэлэр.Наркомания 12-30 яшьлеклэрне узенэ суырып ала .Наркомания бугенге кендэ чын-чынлап бэлага эйлэнде. Элек аны "кенбатыш чире" дип атасалар, хәзер бу афәт безгә дә килеп житте. Наркомания колы булучыларнын купчелеге бу ялгыш юлга, "берни дэ белмэгэнлектэн" кереп китэ.Сонгы вакытта мэктэп яшендэге балалар арасында наркотик матдэлэр кулланучылар, "яфрак кэйрэту" белэн мавыгучыларнын артып китуе, врачларны гына тугел, ата-аналарны hэм укытучыларны дахафага салды.Уз-узенэ кул салып купметалантлар, эметле яшьлэребез hэлак була. Беркайчан да улемне сайларга ашыкмыйк.Кем белэндер кинэшлэшу куплэрне ялгыш адымнан саклап кала.Чишелмэс мэсьэлэлэр юк, тора-бара барысы да рэтлэнэ, тэшенкелеккэ бирелудэн сак булыйк.Кадерле укучылар, бу чонгылга элэкмэс эчен бугенге сыйныф сэгатен чын кунелдэн сэйлэшик.

(Сыйныф сэгате видеокассета карау белэн башлана.Анда наркотик матдэ кулланган яшьлэрнен уз-узлэрен тотышы:кайсысынын бэтен кешедэн дэ аерылып торып кычкырып куп сэйлэшуе, кайсысынын йокымсырап, элсерэп утыруы, аннары наркоманнын «сыну»,(«ломка») процессы hэм шушы интегуне бетеру эчен анын телэсэ нинди чарага да барырга эзер торуы курсэтелэ.)

Тарих укытучысы.Кеше наркотиклар белэн безнен эрага кадэр 40 мен ел элек танышкан. Кызыксынучан кеше тирэ -юньдэ ускэн куптэрле усемлеклэрне татып караган hэм аларнын кайберлэренен кунелне кутэреп жибэрулэрен , кэчне арттыруларын белгэн.Аларны кулланып ул авыр тормышны аз гына вакытка булса да жинелэйтергэ телэгэн.Кешелэр дэньянын тэрле кисэклэрендэ ускэн усемлеклэрнен тамыр яки яфракларнын серле кэчлэрен белгэннэр.Кеше наркотик матдэлэрне кайда беренче булып кулланган?

1 нче алып баручы.Наркотикларнын тэрлэре, составы хэм зарары турында сэйлэу эчен суз химикка бирелэ.

Химик. Наркотиклар- психиканы нык узгэртуче кушылмалар.Организмга наркотик тээсирне табигый хэм синтетик матдэлэр бирэ.Бигрэк тэх героин, кокаин, эфьюн...

Алар алкоидларга керэ.Йокы мэгеннэн алынган эфьюннан егермедэн артык алкалоид табып була: морфин, наркотин, папаверин, кодеин. Кешене упкынга алып килуче юллар куп терле.

Менэ алар: 1.Эфьюнлы наркомания- мэктэн алынган препаратлар куллану, болар морфий, героин.Эфьюн кулланучылар тиз ябыга, тиз картая, хэтерлэре начарая, аларда бавыр, бэер авырулары кечэя. 2.Киндер орлыгы препаратларын куллану.Анын орлыгында каннабиноидлар була, алар, шулай ук гашиш, анаша, марихуана, галлюцинация китереп чыгара. 3.Синтетик дарулар куллану.Андый препаратлар-эмоциональ ярсыну халэтен китереп чыгаралар сэбэпче.Мондый чакта кешене курку хисе билэп ала, анын кузлэре кысыла, эчкэ бата, кэефе кырыла. 4.Кофеинчылар хэм теистчылар.Болар-куп дозада кофе хэм куе чэй кулланучылар.Наркоманиянен жинел формасы диеп саналса да, организм бу очракта да наркотик матдэлэргэ иялэшэ, психик ярсыну халэте дэ килеп чыга.Андый кешелэр йэрэк -кан тамырлары авыруларыннан улэ. 5.Кокаин наркоманиясе-кок куагы яфракларыннан алына торган препаратлар куллану.Кокаин галлюцинация китереп чыгара, кешенен аппетиты югала, организмны хэлсезлэнэ, ул йокысызлыктан, кунел тешенкелегеннэн интегэ.Кокаин организмда тиз таркала, шуна курэ аны еш кулланырга туры килэ.

Кокаинлы наркомания бездэ сирэк очрый.Ул Тэньяк Америкада кин таралган.

Мексикада усэ торган узенчэлекле кактустан мескалин дигэн алкалоид, паразит гэмбэдэн-психолоцибин алына. Болар барысы да галлюцинация китереп чыгара. Кешенен кан басымы, температурасы кутэрелэ, ул саташа, аны курку баса. Мондый халэттэге наркоман-бик куркыныч. Бу тэр наркомания дэ бездэ сирэк очрый, лэкин алар урынына токсикоманияне системага салып булмый.Алар бик куп керосин,бензин, лаклар...

Сузне тарихчыга бирэбез.

Тарихчы.Безгэ наркомания ташкыны бэреп керу эфган сугышы чоры белэн бэйле.Элеге сугышта наркотиклар кулланучы солдатлар булуы мэгълум лэкин аларнын саны да билгеле тугел hэм барысын да эфган сугышына да сылтарга кирэкми дэ.Теньякнын бай иллэрен наркотиклар белэн теп тээмин итучелэр-Латин Америкасы иллэре.

Безнен як наркоманннарын, Урта Азия иллэре туендыра.Ул чимал килеш тэ, эшкэртелгэн ак порошок хэлендэ дэ кертелэ.Шуна курэ аны "ак улем" дип атыйлар.

Биолог.Наркотик матдэлэрнен барысы да агу.Организмга элэккэч, ул матдэлэр наркотик исереклек халэтен китереп чыгара.Узэк нерв системасына тээсир итеп, психик ярсыну халэте барлыкка китерэ.Бу халэттэ кеше тормыш чынбарлыгыннан тулысынча аерыла. Ул рэхэтлек, зур канэгатьлэну хисе, лэззэт кичерэ.Наркоман бу халэтне кабат-кабат кичерергэ тели, лэкин бу табигый халэт тугел, ул-наркотик матдэлэр тээсире нэтижэсе.Алар баш миенен, упкэнен, каннын кузэнэклэрен тарката, психоз, эпилепсия кебек каты авырулар китереп чыгара.Баш авырту, аяк-кул мускулларында, эчэклек hэм ашказанында кечле авыртулар, кунел болгану, косу-наркоманнарнын hэрчак юлдашы булган авырулар.Андый кеше нык ябыга, шыксыз чырайлы, авыр карашлы була.Ул йоклаганда саташа, кузенэ эллэ нилэр куренэ.Мондыйлар узлэре эчендэ, тирэ-юньдэгелэр эчен дэ куркыныч.Гомумэн, бу вакытта кеше белэн анын акылы-аны тугел, э ул кабул иткэн наркотик матдэлэр идарэ итэ.

Укытучы. Укучылар, узегездэ туган сорауларыгыз булса рэхим итегез.(Алар тубэндэге сорауларны бирделэр, нэтижэдэ файдалы сэйлэшу булды.) 1.Наркоманиядэн дэвалау мэмкинме? 2.Наркоманиянен теп сэбэплэре нэрсэдэ? 3.Нинди кисэту чаралары тэкъдим итэр идегез? Укытучы.Еш кына сезнен алда кайсы дэрес, кайсы хата? Дигэн сорау туа.Бу сорауларга жавап бирер эчен укучылар безгэ булышалар.

Наркомания турындагы фикерлэрнен дэрес булмаганнарын билгелэргэ(укучыларга биремнэр таратыла).1.Наркотикларны хэм тэмэкене куллану куркынычы бер дэрэжэдэ. 2.Наркотикларнын авыр, жиңел төрлэре була. 3.Наркотиклар кешенең ижади мемкинлеклэрен арттыра. 4.Наркоман наркотик куллануны теләсә нинди мизгелдэ ташлый ала. 5.Наркоманнын гомере, наркотик кулланмаган кеше ьелэн чагыштырганда 2 тапкыр кимрэк. 6.Телэсэ нинди наркотик матдэ иялэшуне сорый. (элеге биремнэр белэн энгэмэ оештырыла.)


Фразаны дэвам ит. 1.Эгэр дэ мин потенциал куркыныч кешене курсэм.... (качам, ярдэмгэ чакырам.) 2.Эгэр мине берэр кеше куркытса, мин бу хакта....энигэ, этигэ, башка туганнарга) сэйлим. 3.Наркотикларны кулланучыларны гына тугел. Аны таратучыларны ..(кулга алырга) кирэк. 4.Фатир басучыларнын барысы да диярлек ...(наркоманнар).

Укытучы. Укучылар, уйланыгыз, узегезне узегез авыр язмышларга дучар итмэслек дэрэжэгэ житкергэнче уйланыгыз! Шунын белэн сыйныф сэгате тэмам, унышлар сезгэ укучылар!





 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал