Учителю
Баяндама 'Қазақ тілі пәні бойынша ҰБТ-ға дайындаудың тиімді әдіс -тәсілдері'

Баяндама 'Қазақ тілі пәні бойынша ҰБТ-ға дайындаудың тиімді әдіс -тәсілдері'

Автор публикации: Жумабаев И.Ю.

Дата публикации: 03.10.2015

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Қазақ тілі пәні бойынша ҰБТ-ға дайындаудың тиімді

әдіс -тәсілдері

Оқушыларды ҰБТ-ға дайындауда төмендегідей жұмыстар атқарудамын.

1.Жылдық жоспар құрдым

2.Қосымша сабақтар кестесі дайындадым

3.Әр тақырыпқа күнделікті жоспар жазамын

4.Әр тарауға тест дайындаймын

5.Сұрақ-жауап тестін дайындаймын

6.Теске талдау жүргіземін

7.Әрбір оқушы өтілген тақырыптар бойынша сабақ өтеді.

8. Тақырыптарды ажырату, салыстыру жолдарымен түсіндіремін

9.Сатылай талдау жұмыстарын жүргіземін

10.Сайыс өткіземін

11 .Сәттілік пирамидасы.

1.Жылдық жоспар

«Шобанақ» жалпы орта мектебінің 11- «А» сынып оқушыларымен қазақ тілі пәні бойынша өтілетін қосымша кеңес беру сабағының тақырыптары

№

Сабақ тақырыбы

Сағат

Мерзімі

Ф о н е т и к а

Дауысты , дауыссыз дыбыс

Үндестік заңы.Орфография , орфоэпия

Буын, тасымал , екпін

Лексика

Қолдану аясы шектеулі сөздер

Сөз мағыналары

М о р ф о л о г и я

Сөз құрамы

Сөз таптары. Зат,сын есім

Тест

Сан есім , есімдік

Етістік

Үстеу

Шылау

Одағай, еліктеу сөздер

Тест

С и н т а к с и с

Сөз тіркесі

Сөздердің байланысу түрлері , тәсілдері

Сөйлем түлері

Сөйлем мүшелері.Тұрлаулы мүшелер

Тұрлаусыз мүшелер

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері

Айқындауыш мүшелер, жалпылауыш сөздер

Оқшау сөздер

Тест

Төл сөз , автор сөзі, төлеу сөз

Құрмалас сөйлем.Салалас құрмалас сөйлем

Сабақтас құрмалас сөйлем

Аралас құрмалас сөйлем

Көп құрамды құрмалас сөйлем

П у н к т у а ц и я

Тыныс белгілері, қолданылу орындары

С т и л и с т и к а

Стиль ,оның түрлері

Қайталау

Тест

2.Қосымша сабақтар кестесі

Дүйсенбі

Бейсенбі

07.30-09.00

15.00-18.00

Сейсенбі

Жұма

Сәрсенбі

Сенбі

07.30-09.00

3.Әр тақырыпқа күнделікті жоспар жазу

Пәні :қазақ тілі

Күні:10.01.2015

Сыныбы: 5

Сабақтың

Тақырыбы

Кәсіби сөздер

Мақсаты

а) Оқушылардың шығармашылықты жұмыс істеуіне ықпал ету.Ойлау шеберлігін,сөйлеу мәдениетін арттыру
ә) Түрлі әдістермен оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту,өзіндік шығармашылыққа баулу ;
б) тәрбиелік - ұжымшылдыққа,тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Күтілетін

нәтижелер

Оқушылар кәсіби сөздер жайлы толық мәліметтер алады , алған білімдерін өмірде қолдана білуге дағдыланады .

Сабақтың түрі

Жаңа ұғымды меңгерту

Пәнаралық байланыс

Әдебиет

Қолданылатын әдістер

Блум жүйесі. сұрақ-жауап, ізденіс, баяндау, талдау, «Бұл мәлімет шын ба ,өтірік пе?» әдісі. т.б.

Керекті жабдықтар

Видеопроектор, ноутбук, - сыныпқа арналған электронды оқулық

Сабақтың барысы:

Сабақ

Кезеңдері

Уа-қыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

1 мин

5 мин

Ұйымдастыру кезеңі

а) сыныптың сабаққа даярлығын тексеру

ә) оқушыларды түгелдеу

Психологиялық ахуал туғызу «Шаттық» шеңбері

Үй тапсырмасын сұрау

1.Диалект дегеніміз не?

2.Кірме сөздер дегеніміз не ?
3.Жалпылама лексика дегеніміз не ?

4.Табу дегеніміз не?
5.Эвфмизм дегеніміз не ?

6.Дисфемизм дегеніміз не ?
7.Лексика нені зерттейді ?

8.антонимдер дегеніміз не?
9.синонимдер дегеніміз не ?

10.омонимдер дегеніміз не ?

Бір-біріне ыстық лебіздерін білдіреді

Сұрақтарға жауап береді,

Тұсаукесер

2 мин

Жаңа сабақ

«Миға шабуыл» әдісі

Кәсіби сөздер туралы не білеміз?

. білетіндерін жазады

Негізгі бөлім

Білу

5 мин

( Берілген жаңа түсінікті ұғу, есте сақтау, бұрынғы білімді еске түсіру. Тыңдайды, қабылдайды, есте сақтайды)

Кәсіби сөздер дегеніміз - жұрттың бәріне бірдей түсінікті бола бермейтін белгілі бір тәсілмен я шаруашылық саласымен шұғылданатын адмдардың арасында ғана айтылытын сөздер.Кәсіби сөздерді екі үлкен салаға бөлуге болады.
1. Қолөнершілікке (ағашшылық,ұсталық,өрімшілік,тоқымашылық т.б. ) қатысты сөздер : тышқы ( араның бір түрі ), шербек ( үлкен ара ),ыңғыру (ағаш оятын құрал ) тышуыр (бұрап тесетін құрал ).
2. Ауыл шаруашылығына ( мал,астық,балық,аңшылық,бау - бақша,темекі,мақта,күріш,қызылша ) байланысты сөздер : 1) мақтаға байланысты қоза (мақта өсімдігі),шиіт)мақта тұқымы),терімші (мақта теруші) балдаң (мақтаныңсабағы ) 2) жүгері түрлері : дүмбі,пәшік,сота. 3) қауын аттары : әңгелек,жәмше,қауын,торлама.

Слайдағы мағлұматты көреді, түсінеді.

Түсіну

4 мин

Оқулықтағы мәтінді оқуға тапсыру.
(Жаңа материалда берілетін білімді түсіну, өзінше түсіндіру немесе болжам жасау. Түсіндіреді, айтады, көрсетеді, жазады)

«Бұл мәлімет шын ба ,өтірік пе?» әдісі. Үлгі

Оқиды , 2 шын , өз түсініктерін айтады,1 өтірік мәлімет жазады.

Қолдану

7 мин

1-тапсырма . Мәтіннен теріп жазыңдар

1-топ.Ауыл шаруашылығы кәсібі

2-топ.Мал кәсібі

3-топ.Аңшылық кәсібі

Жаттығулар-ды үлгі бойынша орындайды.

Сергіту сәті

1 мин

«Қара жорға» МР4

Роликтегі қимылдарды жасайды

Талдау

6 мин

Дыбыстық талдау.

Шербек -1-топ

Балдаң -2-топ

Ыңғыру -3-топ

Талдайды, , жазады

Синтез

6 мин

Тест алу

Эссе жазады

Қорытынды

Рефлексия

5мин

Жаңа сабақты сұрақтар арқылы бекіту.

1.Кәсіби сөз дегеніміз не?

2.Кәсіби сөз қай лексикаға кіреді?

Не үйрендім ?

Не білгім келді ?

Сабақ ұнады ма ?

Неліктен ?

Сұрақтарға ауызша жауап береді

Сабақтан алған әсерлерін жазады

Үйге тапсырма

1мин

Тақырыпты оқу

Күнделіктеріне жазады

Бағалау

2 мин

Критерийлер арқылы бағалау

4.Әр тарау бойынша тест дайындау

Матасуды табыңыз.

А. Он дәптер. Д.жақсы сөз.

В. Үйге келді. Е Ауыл молдасы.

С. Ұзын бойлы.

2. Интонация арқылы байланысқан сөз тіркесі.

А. Қоңыр дауыс. Д. Мынау -менің әкем.

В. Қып - қызыл алма. Е. Қара ала.

С. Жылдам олрындады.

3. Сөздердің байланысу түрлері қанша?

А. 5 Д. 6

В. 4 Е. 2

С. 3

4. Ілік жалғаулы сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздердің тіркесуі.

А. Матасу Д. Жанасу

В. Меңгеру Е. Қиысу

С. Қабысу

5.Сұрақ-жауап (жабық) тесті

№

Сұрақтар

Жауабы

Біркелкі заттардың жалпы атауы

Жалпы есім

Заттың , құбылыстың атын білдіріп, кім? не? деген сұраққа жауап беретін .

Зат есім

Заттардың даралап, жекелеген түріне ғана қойылатын ерекше аты

Жалқы есім

Заттын қимылын, іс-әрекеті мен амалын білдіретін сөз табы

Қимылдың, іс-әрекеттің атын білдіреді де, шақпен де, жақпен де байланысты болмайды.

ой+ла, той+ла, тер+ле, сүр+ле, ем+де, көз+де, тоқпақ+та, іс+те, сын+а, мін+е, мол+ай, ес+ей. Тұлғасына қарай қай сөз табы?

Сөйлеушінің сөзі арқылы қимылдың шындыққа катысын, айтушының пікірін, көзқарасын білдіріп, белгілі грамматикалық тұлғалар арқылы жасалатын етістіктің түрі

Екі немесе одан да көп сөздерден құралып, сөйлемде бір мағынаны білдіріп,барлығы бір сөйлем мүшесі болатын етістіктер

Қимылды, іс-әрекетті көрсетіп, табыс септіктегі сөзбен байланысып, табыс септіктегі сөзді қажет ететін болса, бұндай етістік

Бір ғана түбірден тұратын етістіктер

Табыс септіктегі сөзді қажет етпейтін етістік, барыс, жатыс, шығыс көмектес септіктегі сөздермен байланысады.

Етістіктің үш шақтың (осы шақ, келер шақ, өткен шақ) бірінде қолданылып, сөйлеушінің шындық деп баяндауын білдіруді

Іс-әрекет, қимылдың жүзеге асуын көрсететін етістіктер

Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың ету мезгілін білдіру

Іс-әрекет, қимылдың жүзеге аспауын көрсететін етістіктер

6.Әрбір тестке талдау жүргізу

№

Оқушылар-

дың аты-жөні

Фонети

ка

Лексика

Морфоло-

гия

Синтак-

сис

Тыныс белгісі

С.Абдухали

кова

Есімше

Құрмалас сөйлем. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері

А.Абуова

Көсемше

Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері

А.Азтаев

Дауысты дыбыстар

дың түрлері.

Омоним

дер

Тұйық етістік

Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері

Сөйлем соңына қойыла

тын тыныс белгілері

Қ.Алханов

Дауыссыз дыбыстар

дың түрлері.

Синоним

дер

Үстеудің түрлері

Төл сөз бен төлеу сөз

Ш.Абдужап

паров

Антоним

дер

Еліктеу сөздер

Төл сөз бен автор сөз

Сөйлем

нің ішіне қойылатын тыныс белгілері

7.Әрбір оқушы өтілген тақырыптар бойынша сабақ өтеді. Оқушының тақырыпты меңгерген, меңгермегендігін белгілеп отырамын.Толық меңгерсе, «+» белгісін, ал толық меңгермесе, «-» белгісін қоямын.

Оқушылардың аты-жөні

Фонетика

Дыбыс

Әріп

Дауысты дыбыс

Дауыссыз дыбыс

Жуан, жіңішке

Еріндік, езулік

Ашық , қысың

Буын талғайтын дыбыстар

С.Абдухаликова

А.Абуова

Ш.Абдужаппаров

Қ.Алханов

А.Азтаев

Ш.Шереханов

Қ.Тоқтамұратов

С.Нұрполатова

Қ.Кенжебек

Д.Мубаракова

С.Төраханов

А.Тағыбаева

8.Тақырыптарды ажырату, салыстыру жолдарымен түсіндіремін.

8.1.Мысалы үшін, морфология саласындағы тұлғалас қосымшаларды салыстырып түсіндіремін.

1. -сыз, -сіз :

А) Сіз оқушысыз,келесіз -жіктік жалғауы,ІІ жақ жекеше,сыпайы түрі

Ә) Сусыз жер,үйсіз- есім сөздерден сын есім тудыратын жұрнақ

2. -қы, -кі, -ғы, -гі :

А) Айтқым,оқығым,кеткім-қалау рай жұрнағы

Ә) Қысқы,жазғы, күзгі- есім сөздерден сын есім тудыратын жұрнақ

Б) Бұрынғы,кешегі- үстеуден сын есім тудыратын жұрнақ

В) Шапқы ,бұрғы ,сүзгі - етістіктен зат есім тудыратын жұрнақ

8.2. Ал синтаксис саласындағы сабақтас құрмалас сөйлемдердің жасалуында ұқсастықтарды салыстырып түсіндіремін.

-са ,-се: (шартты рай)

Шартты б.с.қ.с Қарсылықты б.с.қ.с Мезгіл б.с.қ.с Мақсат б.с.қ.с

1.Шартты б.с.қ.с

А) Жақсы ұстаздық етсе, болашақтан тірек табады.

Ә) Ол оқыса , бес алады.

2.Қарсылықты б.с.қ.с

А) Қыс келсе де ,қар жаумады.

Ә) Барып құлақ салса да, ешбір дыбыс естілмеді.

3.Мезгіл б.с.қ.с

А) Үйдегілер тысқа шықса ,таң аппақ боп атқан еткен.

Ә) Ол келсе, сабақ аяқталыпты.

4.Мақсат б.с.қ.с

А) Білмегенін білсем деп, оқушылар ынтығар

Ә) Ол оқысам деп, қалаға келді.

8.3.Ал фонетика саласындағы дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырата алу үшін ,

мына әдіс -тәсілді қолданамын.

І. Дауыссыз дыбыстарды әліпби ретімен жазып шығу

Б,в,г,ғ,д,ж,з,й,к,қ,л,м,н,ң,п,р,с,т,ф,х,һ,ц,ч,ш,щ,(у)

ІІ. Дауыссыз дыбыстар түрлерінің атауларын мына үлгі бойынша орналастыру

А) Ұяң

Ә) Қатаң

Б) Үнді

ІІІ. Бірінші ұяңдарды табу үшін , әліпби ретімен жазылған б дыбысынан з дыбысына дейінгі дыбыстарды ғана

(Б,в,г,ғ,д,ж,з,й,к,қ,л,м,н,ң,п,р,с,т,ф,х,һ,ц,ч,ш,щ,(у) ажыратып алып,ұянға орналастырамыз.Бұл дыбысқа һ дыбысын қосамыз.

Ұяң -Б,в,г,ғ,д,ж,з,һ-8

ІҮ. Енді қатаңдарды табуда қиындық келтірмейді.Яғни әрбір ұяңның жұбы ,сыңары болады

Ұяң - б в г ғ д ж з һ

Қатаң - п ф к қ т ш с х

Қатаңдар қатарына орыс тілінен енген сөздерде қолданылатын ц,ч, щ дыбыстарын орналастырамыз.Сонда қатаңдар реті шығады.

п , ф , к , қ, т , ш , с , х, ц, ч, щ -11

Қалған дыбыстарды үнді дыбыстар қаартына орналастырамыз.

Б) Үнді: л,м,н,ң,р,й,(у) -7

9.Сатылай талдау жұмыстарын жүргіземін

Сөз:Тотыдайын

Сөз табы:үстеу

Сұрағы: қалай?

Түрлері:құрамы-дара,

тұлғасы-туынды

Түбірі:тоты

Қосымшасы: -дайын-туынды

үстеу тудырушы жұрнақ

10.Сайыс өткіземін,яғни оқушылар 3 топқа бөлініп, тест тапсырады. Тесті оқушылар жеке-жеке тапсырады. Топ оқушыларының қорытынды нәтижелері қосылып есептеліп, қай топ көп ұпай жинаса, сол топ жеңімпаз атанады. Жеңімпаз топқа сыйлықтар беріледі.

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

С.Абдухаликова

А.Тағыбаева

Қ.Кенжебек

А.Абуова

Ш.Шереханов

Д.Мубаракова

Ш.Абдужаппаров

Қ.Тоқтамұратов

С.Төраханов

Қ.Алханов

С.Нұрполатова

А.Азтаев

11.Сәттілік пирамидасы. Қай оқушы жоғары балл жинаса , сол оқушы жоғарыда орналасады.

⇧

⇩