Түрік қағанаты

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §1. Түрік қағанаты

Сабақтың мақсаты:

• Қазақ жеріндегі алғашқы ерте ортағасырлық мемлекет- түрік қағанатының құрылуын, халқының этникалық құрамы мен шаруашылығын түсіндіре отырып, мәдениетінің негізінде түрік өркениетінің қалыптасуын көрсету;

• Оқушыларды түрік тердің тәуелсіздік жолындағы күресімен таныстыра отырып,өздегінен талдап, қорытынды жасауға дағдыландыру;

• Түркілер дәуірі кезеңінен тарихи мәлімет бере отырып,оқушылардың отан сүйгіштік, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта, суреттер

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгендеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Өткенді қайталау /Үй тапсырмасын сұрау/

• Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы неше кезеңге бөлінді?

• Ерте орта ғасырлық мемлекеттерге қандай мемлекеттер жатады?

• Түріктер туралы мәлімет беретін қандай ескерткіштерді білесің?

• Ұлы Жібек жолының ерте ортағасырлық мемлекеттер тарихындағы рөлі қандай?

• Неліктен ерте ортағасырлық мемлекеттер ұзақ өмір сүре алмады?

• Бүгінгі күнге дейін өмір сүрген қандай түрік тілдес халықтарды білесің?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Түркі қағанатының құрылуы жіне жер аумағы.

2. Халқының этникалывқ құрамы.

3. Шаруашылығы мен мәдениеті.

4.Түрік қағанатының ыдырау себептері.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

1. Түріктер туралы алғашқы мәлімет қай мемлекеттердің құжаттарында кездеседі?

2. Түрік халықтарының азаттық күресіне не себептер болды?

3. Түрік қағанаты қашан құрылды?

4. Түрік қағанаты құрылғаннан кейін Бумен қаған ұрапқтарының басты мақсаты не болды?

5. Түрік халықы мен қазақ халқының шаруашылық және мәдени өмірінде қандай ұқсастықтар бар?

6. Түрік халқының этникалық құрамын кімдер құрады?

7. Түрік қағанатының ыдырауы басты сеюептері неде?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:

1-параграфты оқу, №1 кестені толтыру,картамен жұмыс жасау.

Осы сабақтан бастап оқушыларға материалды терең меңгерту мақсатымен оқушылардың ерте ортағасырлық мемлекеттердің негзгі оқиғаларды есте сақтауына көместесетін «қазақ жеріндегі ерте ортағасырлық мемлекеттер» атты №1 кестені толтыруды ұсынамын

Мемлекет атауы

Өмір сүрген уақыты

Орналасқан аумағы

Әлеуметтік этникалық құрылым

Қоғамдық басқару жүйесі

Саяси жағдайы

Шаруашылығы

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §2. Батыс Түрік қағанаты /603-704ж./

Сабақтың мақсаты:

• Батыс Tүpiк қағанатының жер аумағын, қоғамдық саяси тарихын түсiндiре отырып шаруашылық түрлерi мен сауданың дамуындағы Жiбек жолының рөлiн көрсету;

• Оқушыларға Қазақетан жерiнде өмip сүрген ортағасырлық. мемлекет туралы, оның саяси-экономикалық құрылымы туралы тарихи бiлiм беру;

• Батыс Tүpiк қағанатының саяси жағдайы мен қорамдық құрылысындағы ерекшелiктер туралы айта отырып, оқушыларды талдау жасауға, өз көзқарастарын бiлдiруге дағдыландыру;

• Оқушыларды отаншылдык., адамгершiлiк қасиеттерге тәрбиелеу, қазақ даласын мекендеген халықтардың тарихымен таныстыру.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта , сызба

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Түріктер туралы алғашқы мәлімет қай мемлекеттердің құжаттарында кездеседі?

• Түрік халықтарының азаттық күресіне не себептер болды?

• Түрік қағанаты қашан құрылды?

• Түрік қағанаты құрылғаннан кейін Бумен қаған ұрапқтарының басты мақсаты не болды?

• Түрік халықы мен қазақ халқының шаруашылық және мәдени өмірінде қандай ұқсастықтар бар?

• Түрік халқының этникалық құрамын кімдер құрады?

• Түрік қағанатының ыдырауы басты сеюептері неде?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Батыс Tүpiкқағанаты. Жер аумағы мен халқының этникалыққұрамы.

2. Қaғaнaттың мемлекеттiк құрылымы.

3. Батыс Tүpiкқағанатының саяси жағдайы және қағанаттыңәлсiреуi.

4. Батыс Tүpiкқағанатының шаруашылығы.

• Сондай бір таласта 634 жылы нушиби тайпасының қолдауымен Ешбар Елтеріс билікті өз қолына алдады. Ол елді басқаруды қайта құрып, «он тайпа»-«он-оқ бұдун» жүйесін енгізеді. Қағанның он-оқ, он түменнен (әр түменде 10 мың қол) тұратын әскери жасағы болды. «Бұдун» сөзі ел, халық деген ұғымды білдіреді.

• Қағанаттық әлеуметтік құрылымы

• Қаған

• Қаған сайлаған ұлықтар

• Ябғу, шад, елтебер, бұрық, тархан

• Бектер

• Қара бұдындар

ІҮ. Сабақтың бекіту:

1.Батыс түрік қағанатының құрылуының алғышарттары қандай болды?

2. Батыс жәие Шығыс Tүpiкқағанаттары қай жерде орналасты?

3. Батыс түрік қағанаты халқының негізін кімдер қалады?

4. Бүгінгі күнге дейін өз атауларын сақтап қалған қандай тайпаларды білесің?

5. Қағанаттың мемлекеттiк құрылымыньщ ерекшілігі қандай?

6. Батыс Tүpiкқағанатыныңсаяси өрлеуiне не себеп болды?

7. Он-оқ бұдун» жүйесi дегенiмiз не?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:

2- параграфты оқу, карта мен жұмыс, №1 кестені толтыру.

Қосымша тарихи деректердi пайдаланып, қағанаттың шаруашылығы мен сауданың дамуына қатысты шағын әңгiме жазып келу (Н.Мыңжан. «Қазақтың қысқаша тарихы», 113-б.).

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §3. Түркеш қағанаты

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды VIII ғасырда қазақ жерiн мекендеген Түргеш қағанатының тарихымен, қағанаттағы экономикалық және мәдени дамудың бағытымен таныстыра отырып, соғдылар туралы тyciнiк беру;

• Түргеш қағаны Сұлудың жүргiзген саясатымен таныса отырып, iшкi және сыртқы саяси бағыттарына талдау жасап, өз ойларын жүйелi жеткiзе бiлуге дағдыландыру;

• Түргештерден қалған мәдени мұралар тарихънaн мәлiметбере отырып, тарихи ескерткiштердi қорғауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта, сурет

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• 1.Батыс түрік қағанатының құрылуының алғышарттары қандай болды?

• 2. Батыс жәие Шығыс Tүpiк қағанаттары қай жерде орналасты?

• 3. Батыс түрік қағанаты халқының негізін кімдер қалады?

• 4. Бүгінгі күнге дейін өз атауларын сақтап қалған қандай тайпаларды білесің?

• 5. Қағанаттың мемлекеттiк құрылымыньщ ерекшілігі қандай?

• 6. Батыс Tүpiк қағанатының саяси өрлеуiне не себеп болды?

• 7. Он-оқ бұдун» жүйесi дегенiмiз не?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Түргеш қағанатының жер аумағы мен халқы.

2. Қаранаттың iшкi және сыртқы саясаты. Сұлу қаған.

3. Шаруашылығы.

4. Жетiсудағысоғдылар.

Е с к ер т у: Оқушы сабақ барысында жауап бepiп үлгермесе.үйге таncырылады.

Қағанат тұсындағы тeңгeнiң пайда болуы, оның адам өмipiндeгi рөлi мен маңызын ашуда интерактивтi әдiсті пайдалана отырып оқушыларға тапсырма беремін.

Білемін

Білгім келеді

Үйрендім

Ақша - адам қажеттілігін қанағаттандыру үшін, бір нәрсе сатып алу үшін қажет.

Ақша қалай пайда болды?Ақшаның түрі және көлемі қандай болған?

«Түргеш қағанының теңгесі», «түріктің көк ханының теңгесі» деген соғды жазуымен жазылған теңгелер тарихы туралы.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Түргеш қaғaнaтының негiзiн қалаған кім?

• Түргеш қaғraнaты қазiргi қазақстандағы қай облыс аумағында орналасты?

• Түргеш қaғaнaтының әлеуметтiк құрылымы қандай болды?

• Сұлу қaғaнның саяси жеңістерiнiң себебi неде?

• Қaғaнaттың iшкi жағдайларының шиеленiеуiне не әсер eттi?

• Түргеш қағандығындағы билiк кiмдердiң қолына көштi?

• Түргеш қағандығында шаруашылықтың қандай турлерi болды?

• Түргеш теңгелерi туралы не бiлесiң?

• Жетiсуға қоныстаған соғдылардың ел өмipiнe ықпалы неден көрiндi?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§3 Үйге тапсырма: 3-параграфты оқу № 1 Kecтeнi толтыру, картамен жұмыс.

Теңгелер тарихына қатысты реферат жазып келу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §4. Қарлұқ қағанаты

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды қазақ жерiнде өмip сүрген қарлұқ қaғaнaтыI тарихымен және халқының әлеуметтiк-экономикалық мәдени дамуымен таныстыру;

• Оқушылардың оқулықпен өздiгiнен жұмыс iстey қабiлетiн жетiлдiре отырып, Tүркі дүниесiнiң даму ерекшелiктерi, маңызын ашып көрсете алуға, талдап қорытынды жасай бiлуге дағдыландыру;

• Қарлұқ\ қaғанатының Tүpiк өркениетiне қосқан үлесiн көрсете отырып, мәдени құндылықтарды құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта, сызба

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Түргіштер туралы мәліметтерді қандай тарихи деректерден аламыз?

• Түргеш қағанаты Қазақстанның қай аймағында орналасқан?

• Түргеш қағанаты қай қағанның кезінде күшейе бастады?

• Түргеш қағанаты әлсіреуінің себебі неде?

• Қағанаттың шаруашылығының мәдениетке қатысын қалай түсінесің?

• Соғдылардың Жетісуға келуіне не себеп болды?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Қарлұқтар туралы тарихи жазба деректер.

2.Қарлұқ қағанатының құрылуы.Этникалық құрамы және жер аумағы.

3.Қағанаттың саяси жағдайы.

4.Шаруашылығы.

5.Мәдениеті.

Жазба деректер материалдары бойынша қарлұқтардың түбі бір түркі екендігіне оқушылардың назарын аудара отырып.VIII-X ғасырларда қазақ жерінде өмір сүрген қарлұқ қағанатының құрылуы, халқының этникалық құрамыкөрші елдермен саяси күрес нәтижелері мен ыдырауының себептеріне жүйелі шолу жасаймын.

Қарлұқтардың ұйғыр қағанатымен күресі

Қарлұқтардың саманилермен күресі

Қарлұқтардың арабтармен күресі

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Сабақты бекіту кезінде біз бүгіңнгі сабағымызда қарлұқтар туралы не білдік, қандай енгізгі мәселелерді қарастырдық, қарлұқтар тарихын бізге жеткізудегі археологиялық жазба деректердің маңызы қандай болды, қарлұқтардың қазақтардың этникалық құрылымындағы үлесі қандай деген сұрақтар негізінде қорытынды жасаймын

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§4

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §5. Оғыз мемлекеті

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды 1Х ғасырдың соңы -Х1 ғасырдың басында Қазақстанның оңтүстігі мен Сырдария өзенінің бойында құрылған Оғыз мемлекетінің тарихы,қоғамдық құрылысы,мемлекеттің күшеюіне негіз болған саяси жағдайларына сипаттама бере отырып, шаруашылығы және қолөнерінің дамуымен таныстыру;

• Оғыз мемлекетінің өзіне тән ерекшіліктері туралы мәліметтерін өзге түрік мемлекеттерімен салыстыра білу, деректермен жұмыс істеу қабілеттерін дамыту;

• Оқушылардан қазақ жеріндегі өркенниетті мемлекеттер туралы мағлұмат алып, өз елінің тарихына деген мақтаныш сезімін қалыптастыру.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:Түрік қағанатының картасы, хронологиялық кесте, «Оғызнама» дастаны, қалалар, қолөнер бұйымдарының суреттері

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. Қарлұқ қағанаты қай жерде құрылды?

2. Қағанат құрамында қандай тайпалар болды?

3.Қарлұқ қағанаты сыртқы саяси жағдайын күшейтуде кімдермен күрес жүргізді?

4.Қағанат билігі неліктен Қарахан мемлекетінің қолын көшті?

5.Қарлұқ қағанаты кезінен өз атауын сақтап қалған қандай қалаларды білесің?

6.Қарлұқтың шаруашылығы қандай бағыттарда дамыды.

7.Қарлұқтар арасында ислам дінін қабылдау қай кезден басталды?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1. Оғыз мемлекетінің құрылуы жер аумағы.

2. Оғыздардың тайпалық құрамы мен қоғамдық құрылысы.

3. Саяси жағдайы.

4. Шаруашылығы

5. Кәсібі мен қолөнері.

Оқушылардың жаңа сабаққа деген қызығушылығын арттыру үшін оқушыларға жаңа сабақбойынша мәтінмен жұмыс істеу тапсырылады. Ол үшін мәтінмен тереңірек танысып,оқып шығу қажет.Содан кейін өзіндік жұмыстарды орындау үшін тапсырмалар беріледі.Әрбір тақырпшаның мазмұнын ашу үшін картамен жұмыс асау, кесте толтыру,сөйлемдерді толықтыру ұсынылады.

Өзіндің жұмыстың алғашқы тапсырмасы- сынып болып оғыз мемлекетінің құрылуы, жер аумағы, ортлығы әлеуметтік-этникалық құрамы бойынша № 1 кестенің қажетті бөлімін толтыру. Сабақ барысында картаны пайдаланып,Оғызмемлекетінің жер аумағын,орталығын көрсету тапсырылады.Қазақстанның қазіргі қай өңірінде орналасқанына көңіл бөлген жөн.

Енді сыныпты 3 топқа бөліп тапсырмалар беріледі.

1. тапсырма. Оғыз мемлекетінің ел басқару ерекшіліктерін сипаттама беру.

а)Жабғу_______________________________________________________

Инал_______________________________________________________

Атабек______________________________________________________

Сюбашы_____________________________________________________

Күл-еркін___________________________________________________

ә) Халық жиналысы_____________________________________________

қаңқаш __________________________________________________

Ұлы және кіші құрылтай ______________________________________

Бұл тапсырманы орындаған топқа оғыз мемлекетінің ел басқару ерекшіліктерін түрік қағанатының қоғамдық-әкімшілік құрылысымен салыстыра отырып, жауап беруіне көңіл аудару керек.

2. тапсырма. Картаны пайдалана отырып сұраққа жауап беру ұсынылады.

Оғыз мемлекеті қандай мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты және кімдерге қарсы күресті?

Сұрақтарға нақты жауаптар жазу арқылы оқушылар Оғызмемлекетінің сыртқы саясаттағы мақсатына жету жолындағы күресі туралы мәлімет ала отырып, оғыз мемлекетінің саяси жағдайымен танысады.

3-тапсырма Оғыз және қарлұқ мемлекетінің қалаларына салыстырмалы талдау жасау тапсырылады.

Оғыз Қарлұқ

мемлекеті қағанаты

1.Қалаларыдң пайда болуына шаруашылықтың әсері. ______________ _________

2.Қалалар туралы тарихи деректер. ______________ __________

3.Қалалардың орналасқан жері ______________ __________

4.Бүгінгі күнге дейін аты сақталып келген қалалар _______________ __________

Мұғалім бірнеше варианттағы тапсырмалар беру арқылы оқушылардың сабақты жеңіл түсінуіне жол көрсете отырып, оқушының ойлау қабілетін,тапқырлық,айқағыштық, зеректік, сияқты қасиеттеріне барлау жасай алады.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

1. Оғыздың Сырдария өзенінің орта ағысында қоныстануына не себептер болды?

2.Оғыз тайпалық одағының құрылып, дамуына қандай жағдай әсер етті?

3.Оғыздардың қоғамдық құрылысы қандай болды?

4.Оғыз мемлекеті жаңа жердерді басып алу мақсатын қалай жүзеге асырды?

5.Оғыз мемлекетінің әлсіреуіне не себеп болды.?

6.Оғыз мемлекетінің шаруашылығ, кәсібінің дамуы туралы не білесің?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма: 5-параграфты оқу, №1 кестені толықтыру.

Оқушыларға Оғызнама деректері бойынша сол кездегі дала тұрғындарына қойылатын моральдық талаптарға сәйкестендіріп бүгінгі жас ұрпақтың моральдық талаптары қандай болуы керектігін жазып келуді тапсырамын.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §6. Қимақ қағанаты

Сабақтың мақсаты:

• ІХ ғасырдың соңы-ХІ ғасырдың басында Қазақстанның солтүстік шығыс, орталық аймағын мекендеген қимақ қағанатының тарихымен таныстыру;

• Оқушыларды қимақ қағанаты мен өзге түрік халықтарының қоғамдық-саяси тарихы, шарушылығы, қолөнеріндегі ұөсастырқар мен ерекшіліктерін анықтап, өздгінен жұмыс жасап, қорытындылауға дағдыландыру.

• Қимақтықтардың темір өнімдері мен зергерлік бұйымдар жасаудың шеберлері болғандығын түсіндіре отвырып, шеберлікке,еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта , кесте , сызбалар

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

1. Оғыз мемлекеті қашан және қай аумақта құрылды?

2. Мемлекеттің құрамына қандай тайпалар кірді?

3. Оғыз мемлекетінің қоғамдық құрылысы қандай болды?

4. Оғыз мемлекеті сыртқы саясатта қандай мақсаттарды көздеді?

5. Оғыз мемлекетінің әлсіреуіне қандай жағдайлар әсер етті?

6. Мемлекеттің қолөнері мен шаруашылығы туралы не, білесің?

7. Оғыздардың қазіргі ұрпақтарына қандай халықьттар жатады?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1. Қимақ қағанатының тайпалық құрамы.Жер аумағы.

2. Қағанаттың қоғамдық құрылысы.

3. Қағанаттың саяси жағдайы.

4. Шаруашылығы.

5. Қолөнері.

6. Мәдениеті.

Жаңа сабақты меңгеру үшін оқушыларға өзіндік жұмыс тапсырмалары беріледі.

1-тапсырма. Оқулық материалдарын пайдаланып қимақтар туралы тарихи деректерге талдау жасау тапсырылады.

Қытай жылнамалары, Қытай тарихшысы Сыма Цянь Парсы тарихшысы Гардзи ,араб жаэбаларын талдау. Бұл оқушылардың қағанаттың тайпалық құрамы мен құрылуы туралы мәліметтерді толық меңгере отырып, деректермен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіреді.

2-тапсырма. Қағанаттың қоғамдық құрылысына сипаттама беру.

Қаған------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ябғу-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Шад түтік-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ұлы қаған,кіші,қаған,ябғу шад-----------------------------------------------------------------------------

Қызметкер-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Жатақ------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-тапсырма. Қимақ қағанатының саяси жағдайына салыстырмалы талдау жаса.

Қимақ қағанатының күшеюіне әсер еткен оқиғалар

Қимақ қағанатының әлсіреуне әсер еткен оқиғалар

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Қимақ қағанатының тайпалық қүұрамы мен құрылуы туралы қандай деректерді білесің?

• Картаны пайдаланып Қиақ қағанаты қазақстанның қай аймағфнда орналасқанын көрсет.

• Қағанаттың қоғамдық құрылысы туралы не білесің?

• Қағанаттың саяси жағдайындағы басты бағыт қандай болды?

• Қимақтарда қолөнердің қай саласы жақсы дамыған?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§6

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §7. Жартылай көшпелі және отырықшы мәдениеттердің өзара әсері

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды жартылай көшпелі мәдениеттің және қала мәдениетінің дамуымен, оларды өзара байланыстарысен таныстыру;

• VI-IXғасырлардағы жартылай көшпелі және отырықшы тұрғындардың мәдени және экономикалық даму ерекшіліктерін көрсете отырып, оқушылардың салыстыру, қорытынды жасау дағдысын қалыптастыру;

• Туған жерінің мәдениетін қастерлеуге, оны дамытуға үлес қосуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:Лекция

Әдісі:баяндау, сұрақ-жауап

Көрнекілігі:суреттер, карта

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Қимақ қағанатының тайпалық қүұрамы мен құрылуы туралы қандай деректерді білесің?

• Картаны пайдаланып Қиақ қағанаты қазақстанның қай аймағфнда орналасқанын көрсет.

• Қағанаттың қоғамдық құрылысы туралы не білесің?

• Қағанаттың саяси жағдайындағы басты бағыт қандай болды?

• Қимақтарда қолөнердің қай саласы жақсы дамыған?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Жартылай көшпелі мәдениет.

2.Қала мәдениетінің дамуы.

3.Қала және дала тұрғындарының материалдық мәдениеті.

4.Жартылай көшпелілердің материалдық мәдениеті.

5.Қын құмыра жасау және металл өңдеу.

6.Сауда мен ақша айналымы.

Жартылай көшпелі тұрғындардың мәдениеті

Қала тұрғындарының мәдениеті.

1. Негізінен мал өсірумен айналысқан оның үш түрі белгілі:

а) көшпелі мал шаруашылығы

ә)жартылай көшпелі мал шаруашылығы

б)жартылай отырышлы мал шаруашылығы

2. Көшіп-қонуға ыңғайлы киіз үйлерде тұрған

3. Тастан,ағаштан,қамыстан,шикі кірпіштен үйлер салынған.Жанында қоа жайлары салынған.

4. Ұсталар қару-жарақтар, ат әбзелдері, темір жебелер,қанжар,семсер, кісе белдік т.б. сәндік бұйымдар жасады.

5. Ер кісілер шонданай,оқшанай,қын асынып жүрген

6. Мал аң терілерінен киімдер тігіп ыдыстар жасаған.

1. Айырбасқа шығарған тауарлары: мал,малдың өнімдері,теріден жасалған киімдер мен ыдыстар т.б.

1.Қалалар,қыстық-кенттер,қоған-қамалдар болған.

2. Қала құрылдысы үш бөліктен тұрған:цитадель,шахристан,рабад.

3. Қолөнер орталықтары болған,онда көзелер,қол диірмендер, күбі, құмыралар,қыш ыдыстар жасалған.Қыш құмыра жасайтын ірі шеберханалар болған.

4. Металл өңдеу, күміс,мыс өндіру болған.Металл өндірушілердің құралдары: темір шот,қайла,ағаш,балға,темір сыналар балта,және балқытуға арналған ошақтары болған.

5. Қалаларда сауда дамыды.Сауда айналымында жібек,қағаз,айна,қымбат бағалы заттар, әшекейлік бұйымдар,кілем, асыл тастар мен әртүрлі маталар мен шыны ыдыстар болды.

6. Тараздан шыққан Түргеш теңгелері,сыр бойы қалаларынан КангуТарбан деген түрік бірлестіктерінің теңгелері табылған.

7. Қалаларда архитектуралық құрылыстар салынды.

Қазақ жеріндегі сауданы үш бағытта:

1.Халықаралық сауда

2.Қалалардың өз аумағындағы сауда

3.Қалалықтардың дала тұрғындарымен сауда байланысы болғанын, сауданың дамуына Ұлы Жібек жолының рөлі, сауда айналымы мен тауарлар, теңгелер туцралы баяндай келіп сауда жолдарын картадан көрсетемін.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Мал шаруашылығымен айналысушылардың қандай тұрақтары болды?

• Тарихты зерттеуде археологиялық деректердiң маңызы қандай?

• Шонданай, оқшантай, қын деген ұғымдардың анықтамасын берiңдер.

• Сауданыңқандай бағыттары болды

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§7.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §8. Архитектура және өнер

Сабақтың мақсаты:

• Tүркі тiлдес халықтардың мәдениетiнде ерекше орын алатын сәулет, бейнелеу және қолдаңбалы өнер ескерткiштерi жайлы оқушыларға жан-жақты түciнiк беру;

• VI-IX ғасырларда архитектура және өнер туындыларымен таныстыра отырып, оларды бағалай бiлуге үйрету, жаңа нәрсе ойлап табу қабiлетiн дамыту;

• Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру, өнерге, сұлулыққа деген құштарлығын оята отырып еңбексуйгiштiкке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:Лекция

Әдісі:баяндау

Көрнекілігі:карта, сызбалар

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Жартылай көшпелi мәдениет дегенiмiз не?

2. Дала мәдениетінің ерекшелiгi қандай?

3. Материалдық мәдениетке не жатады?

4. Дала тұрғындары мен дала тұрғындарының материалдық мәдениетiне сипаттама берiңдер.

5. VI-IXғасырлардағы сауда мен ақша айналымы туралы не бiлесiңдер?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1. Архитектура

2. Діни сәулет өнері

3. Бейнелеу өнері

4. Мүсін өнері

5. Қолданбалы өнер

Тақырыпты оқушылардьң меңгеруiн жеңiлдету үшiн әрбiр тақырыпшаны тiрек-сызба арқылы түciндiремінi Әpi қарай оқушылардьң тарихи танымдьқ, ойлау, талдау, iздену қабiлеттерiн дамыту мақсатында өзiндiк жұмыстар тапсырылады. Сынып оқушылары үш топқа бөлiнедi. Әр топқа алдымен тiрек-сызба құрастыру және сөздiк жұмысын жасау үшiн тақырыпшалар бөлiнедi.

1-топ - Архитектуралық құрылыс жүйесiн талдау.

2-топ - Дiни сәулет өнepi ескерткiштерi мен бейнелеу өнepiн талдау.

3-топ - Mүciн өнepi мен қолданбалы өнер туындыларын талдау.

Өзiндiк жұмыстар тексерiлген соң, сабақты бекiту сұрақтары қойылады.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• VI-IX ғасырларда архитектура мен өнердiң кандай ерекшелiктерi болды?

• 2. Өнердiң қандай түрлерi бар?

• 3. Сендердi өнердiң қандай түрлерi қызықтырады?

• 4. «Балбалдар» қазiргi кезге дейiн сақталған ба?

• 5. VI-IX ғасырларда қолданбалы өнердiң қандай артықшылықтары болды?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§8.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §9. Түріктердің рухани мәдениеті

Сабақтың мақсаты:

• Көне түрiктердiң жазба мәдениетi мен әдебиетi, наным-сенiмдерi, дiнi туралы тyciнiктi қалыптастыру;

• Оқушылардың бойында азаматтық сана-сезiмдi, тарихи ойлау қабiлетiн дамыту;

• Оқушыларды мәдени құндылыктарымызды құрметтеуге, сақтай бiлуге үйрету, эстетикалык тәрбие беру.

Сабақтың нeгiзгi ұғымдapы:Көне түрiктердiң жазба мәдениетi. Руна. «Талас» жазуы. «Кү лтегiн», «Тоныкөк», «Қорқыт Ата», «Оғызнама». Тәңiрi, Ұмай ана, Көкбөрi.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта, суреттер

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Архитектура деген не?

• VI-IX ғасырларда архитектура мен өнердiңқандайерекшелiктерi болды?

• Сардоба ғимараттары не үшiн салынған?

• Бейнелеу, мүciн өнepiндe негiзiнен қандай материалдар пайдаланылды?

• Қолданбалы өнер дегендi қалай түсiнесiңдер?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Көне түрiктердiң жазба мәдениетi.

2. Әдеби тiлдiң және жазба әдебиеттiң дамуы.

3. Түрiктердiң наным-сенiмдерi мен дiнi

Ежелгi Tүpiк жазуларының ескерткiштерi Талас, Iле, Сыр, Eртic өзендерi бойынан табылғанын баяндай отырып, Tүpiк жазуының қолданылуын түсiндiремін:

1. VIII-IX ғасырларға дейiн Tүpiк жазуы кеңiнен қолданылған.

2. Ислам дiнiнiң таралуына байланысты Tүpiк жазуыныңқолдану аясы тарылды

3. Соғды жазуы да қaғaн сарайында кеңінен қолданылған. Бұл жазудаTүpiк жазуыныңығыстырылып шығаруынаәcepiн тигiздi.

Ендiгi кезекте оқушылардың шығармашылык iзденiстepiн дамыту мақсатында өзiндiк жұмыс беремін. Оқушыларға «Tүpiк жазба әдебишығармаларын» талдау үшiн төмендегi кecтeнi толтыртамын.

Шығарманың аты

Жазылған уақыты

Шығарманың мазмұны

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• «Руна» жазуының ерекшелігі қандай?

• «Талас» жазуында не айтылған?

• «Күлтегiн», «тоныкөк» ескерткiштерiне сипаттама берiңдер.

• Түрiктердiң наным-сенiмдерi қандай болды?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§9.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Қайталау

Сабақтың мақсаты:

• Ерте орта ғасырда Қазақстан жеріндегі мемлекеттер бөлімі бойынша өтілген материалдарды оқушыларға қайталата отырып, алған білімдерін пысықтау, есте сақтау қабілетін дамыту, адамгершілікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу

Сабақтың түрі:Қайталау

Әдісі:сұрақ-жауап, әңгіме, ойын

Көрнекілігі:карталар, суреттер, сызбалар

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІІ. Қайталау сабағының жоспары:

1.Түрік қағанатының құрылуы

2.Батыс Түрәк қағанаты.

3.Оғыз мемлекеті.

4.Қимақ қағанаты.

5.Отырықшылар мен көшпелілер мәдениеті.

6.Көшпелілердің материалдық мәдениеті.

7.Сәулет өнері.

8.Халық ауыз әдебиеті.

9.Діни наным сенімдер.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• «Ия-Жоқ»

• «Эссе»

• «Мұны әркім білуі тиіс»

• «Эрудит»

• «Хан тағы»

• «Бетпе-бет»

• Венн диаграммасы

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:Өөтілген материалдарды қайталау.Хорнология және термин дәптерлерін жаттау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §10. Қарахан мемлекеті

Сабақтың мақсаты:

• Tүpiк қағанатының дәстүрлi жалғасы болған, басқару,

• экономикалық, қоғамдық. құрылысы жағынан жан-жақты дамыған Қарахан мемлекетiнiң тарихымен және мәдениетімен таныстыру;

• Дамыған ортағасырлык мемлекеттiң өзiне тән ерекшелiктерiн меңгерте oтыpып, оқyшылaрды өзiндiк ойлауға, тарихи оқиғаларды талдап қорытындылауға дағдыландыру;

• Қарахан мемлекетiнiң ислам дiнiн қабылдауын, оның сәулет өнepiнe әcepiн түсiндiре отырып, имандылыққа, бүгiнге дейiн мәнін жоймаған мәдени мұраларға құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта,сызба

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Ерте ортағасырлық. мемлекеттерге қатысты сұрақтар беруге болады.

• Ерте ортағасырлық мемлекеттер қай уақытты қамтиды?

• Ерте ортағасырлық мемлекеттерге қандай мемлекеттер жатады?

• Ерте ортағасырлық мемлекеттер туралы қандай деректердi бiлесiң?

• Қытай, Византия, Иран елдерiмен қарым -қатынас жасаған Tүpiк мемлекеттерiн атаңдар.

• Қалалар қазақ жерiнiң қай белiгiнде жақсы дамыды?

• Ерте ортағасырлық мемлекеттерге тән қандай жазба ескерткiштердi бiлесiң?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Қарахан мемлекетiнiңқұрылуы, халқының этникалык. құрамы.

2. Қарахан мемлекетiнiңқоғамдыққұрылысы.

3. Мемлекеттiң саяси жағдайы.

4. Шаруашылығы мен мәдениетi.

Қарахан мемлекетiнiңқұрылуын қарлұққағанатыменбайланыста оқытуды басшылыққа ала отырып, оқушыларға ойтүрткi ретiнде сұрақтар қойылады:

1.840 жылы қарлұққағанатының қағаны кім болды?

2.Қарлұққағанатында саманилерге қарсы күpecтiкiмдер жүргiздi?

3.Қарлұқтардың елсiреуiнiң себебi неде?

4.942 жылы Баласағұнқаласының билiгi кiмнiңқ.олына көштi?

Бұл сұрақтың жауабын сызба түрiнде көрсетуге де болады, мемлекеттiң саяси тарихын жеңiл меңгеру үшiн осысызбаны әpi қарай оқушылар өздерi жалғастырады.

Білге Күл Қадыр-хан

Базар Арслан

Оғұлшақ

Сатұқ Боғра-хан

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Қapaxaн мемлекетiнiң құрылуы, халқының этникалық құpaмы туралы не бiлсiң?

• Мемлекеттiк басқару жүйесі мен жер иелену

түрлерi қандай болды?

• Қapaxaн мемлекетiнде ислам дiнi мемлекеттiк дiн ретiнде

қашан қабылданды?

• Қapaxaн билеушiлерiнiң Орта Азияға жорығының нәтижесi қалай болды?

• 5.Қapaxaн мемлекетiнiң Батыс және Шығыс xaндықтарына

сипаттама бер.

• Қapaxaн мемлекетiнiң әлсiреуiне не себеп болды?

• Мемлекетте шаруашылықтың қандай түрлерi дамыды?

• Мәдениеттiң дамуына ислам дiнiнiң әсepi неден басталады?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:10-параграфты оқу. Картамен жұмыс. Қарахан мемлекетi тұсында салынған сәулет өнepi үлгiлерiне қатысты реферат жазу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §11. Наймандар, керейіттер, жалайырлар

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды найман, керей, жалайыр мемлекеттepiнiң құрылу тарихы, қоғамдық. құрылысы, шаруашылығымен мәдениетiндегi ерекшелiктерiмен таныстыру;

• Мемлекеттердiң өзiндiк ерекшелiктерi мен ұқcaстықтары туралы айта отырып, оқушылардьң мемлекеттер тарихын салыстырып, қорытынды жасау қабiлеттерiн дамыту;

• Қазақ халқының этникалық. құрамында басты рөл aтқapғaн найман, керей, жалайырларда елдiң басын қосып, бiрлiкке, өнерге баулыған бiлiмдi мемлекет басшыларының iciн үлгi ете отырып, оқушыларды бiлiм алуға, iзденуге, тәлiм-тәрбие алуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:сызба, карта

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Дамыған ортағасырлық мемлекеттерге қандай мемлекеттер жатады?

• Қapaxaн мемлекетi Қазақстанның қай бөлiгiнде құрылды?

• Мемлекеттiң қоғамдық құрылысында қандай ерекшелiктер болды?

• Қapaxaн билеушiлерiнiң Самани әулетi мен Мауараннахрды бағындырудағы әpeкeтi немен

аяқталды?

• Мемлекеттiң Шығыс және батыс болып бөлiнуiнiң себебi неде?

• Қapaxaн мемлекетiнiң құлауына не себеп болды?

• Мемлекеттiң шаруашылығы бағыттары қандай болды?

• Ислам дiнiнiң мәдениеттiң дамуына әcepi неден көрiндi?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1. Тайпалардың орналасуы.

2. Найман, керей, жалайырлардың саяси тарихы.

3. Қоғамдық құрылысы.

4. Шаруашылығы.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

1. Тайпалардың «найман», «керей» деп аталуын қалай түсiндiресiң?

2. Картаны пайдалана отырып мекендеген жерлерi мен орталықтары туралы айт.

3. Найман хандарының ел басқарудағыәpeкeттepi туралы небiлесiң ?

4. Керей хандары туралы не бiлесiң?

5. Жалайырлардың Шыңғысхан әскepiнiң сол қaнaттүменін басқаруының себебi неде?

6. Тайпалардың саяси құрылысықандай болды?

7. Тайпалардың шаруашылығы туралы не бiлесiң?

8. Қазiр бұл тайпалар Қазақстанныңқай өңiрлерiн мекендейді?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§11.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §12. Қарақытайлар.

Сабақтың мақсаты:

• Қарақытацлардың Жетісуға қоныс аударуын, қоғамдық құрылысын түсіндіре отырып, жаугершілік соғыстары мен мемлекеттің әлсіреуіне сыртқы шапқыншылықтың әсерін көрсету;

• Оқушыларды қарақытай мемлекетінің қоғамдық құрылысы, алым-салық жүйесі, саяси жағдайын талдап,тарихи деректермен жұмыс жүргізту, ойларын жинақтап қорытындылау дағдыларын жетілдіру.

• Оқушыларды қазақ жерінде өмір сүрген ортағасырлық мемлекетт тарихымен таныстыра отырып, өз Отанын сүюге адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың түрі:арала

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі:карта, сызба

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Найман ,керей,жалайырлар қай жерді мекендеді?

• Найман хандарының билеушілерінің әрекетіне сипаттама бер.

• Керей хандары туралы не білесің?

• Жалайыр тайпасының Шыңғысханмен қарым-қатынасы қандай болды?

• Мемлекеттік бірлестіктердің саяси құрылысы қандай болды?

• Шаруашылығы мен мәдениеті туралы не білесің?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.1.Қарақытайлардың Жетісуға қоныс аударуы,этникалық құрамы

2.Мемлекеттің қоғамдық құрылысы мен алым-салық жүйесі.

3.Мемлекеттің сыртқы жағдайы.

Ортағасырлық мемлекеттер тарихымен оқушыларды таныстырудағы тарихи деректердің маңызы туралы айта отырып, жаңа сабақты Қарақытайдың шығу тарихы мен этникалық тегі туралы деректерден, мәлімет беруден бастаймын.Олардың Жетісуға қоныс аудару себептеріне,Қарахан мемлекетінің жерін бағындыруы, мемлекеттік басқару жүйесі,саяси тарихының негізгі мәселелерін баяндай отырып, сабақ барысында алған білімдерін оқушылардың өздеріне талдатып, қорытынды жасату. Ол үшін оқушыларға төмендегідей тапсырмалар беріледі.

1-тапсырма.Қарақытайлардың Жетісуға қоныс ауларуының негізгі себептерін жазыңдар

Бірінші--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Екінші---------------------------------------------------------------------------------------------------------

2-тапсырма. Оқушыларға проблемалық сұрақтар беріледі:

а) Қарақытайлар неліктен Қарахан мемлекетінің басқару жүйесін өзгерпеді?

ә) Қарақытайлардың ел басқару жүйесіндегі өзіндік ерекшіліктері қандай?

Бұл сұрақтар оқушылардың өткен сабақта алған білімін қолдана отырып, салыстуға, ойлау қабілетін дамытуға ықпал етеді.

3-тапсырма. Қарақытайлардың алыс-салық жүйесіне сипаттама бер.

Алым-салық түрлері

1.---------------------------------

2.---------------------------------

3----------------------------------

Өзіндік жұмыс тапсырмалары оқушылардың оқу материалдарын жақсы меңгеруіне

көмектеседі.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Қарақытайлардың Жетісу жеріне келуінің себебі неде?

• Қарақытай билеушісі ел басқаруда қандай саясат ұстанады?

• Қарақытайлардың жаугершілік соғыстары туралы не білесің?

• Қарақытай мемлекетінің құлауына не себеп болды?

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:12-параграфты оқу.

Картадан Қарақытайлар бағындырған жерлерді анықтау.Жұмыс дәптеріндегі тапсырмаларды орындау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §13. Қыпшақ хандығы

Сабақтың мақсаты:

• Қыпшақ хандығының тарихымен, Дешті Қыпшақ деп аталатын аймақта өткен оқиғалармен таныстыру,хандықтың қазақ халқының қалыптасуындағы орнын айқындау;

• Оқушылардың Қыпшақ мемлекетінің қоғамдық құрылысы алым-салық жүйесі,саяси жағдайын талдап, тарихи деректермен жұмыс жүргізу, ойларын жинақтап қорытындылау дағдыларын жетілдіру;

• Оқушыларды қазақ жерінде өмір сүрген ортағасырлық мемлекеттер тарихымен таныстра отырып, өз Отанын сүюге,адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілігі: карта

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Қарақытайлардың Жетісу жеріне келуінің себебі неде?

• Қарақытай билеушісі ел басқаруда қандай саясат ұстанады?

• Қарақытайлардың жаугершілік соғыстары туралы не білесің?

• Қарақытай мемлекетінің құлауына не себеп болды?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Қыпшақтардың қоныстанған жерлері және этникалық құрамы.

2. Қоғамдық құрылысы.

3.Қыпшақ хандығының саяси жағдайы.

4.Шаруашылығы.

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Қыпшақ халқының қалыптасуы қай ғасырларда жүзеге асты?

• Қыпшақтардың негізгі тайпаесының елбөрілі немесе бөрілі деп аталуы себебі неде?

• Қыпшақ тілі қандай тіл тобына жатады?

• Қыпшақ хандығының саяси тарихындағы негізгі оқиғкаларын атаңдар?

• Қыпшақтардың басқару жүйесі қандай болды?

• Қыпшақ хандығының ыдырау себептерін түсіндіріңдер

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:§13

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §14. Ұлы Жібек жолының қалыптасуы

Сабақтың мақсаты:

• Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихымен таныстыра отырып,Ұлы Жібек жолының сауданы. Шаруашылық пен мәдениетті, халықаралық қарым-қатынасты дамытудағы рөлі туралы түсінікті қалыптастыру;

• Оқушылардың Ұлы Жібек жолы кезіндегі сауданы қазірі Қазақстанның және өзге мемлекеттердің сауда дамуымен салыстыра білу, баға беру қабілеттерін дамыту.Өзіндік жұмыстар жасай білуге дағдыландыру.

• Заман талабын сай оқушыларды еңбексүйгіштікке, білім болуға, адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі: Жібек жолының картасы

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

• Өткен тарауда танысқан Қарахан,Найман,Керей,Жалайыр,Қарақытай,Қыпшақ мемлекеттеріне шолу жасалады. Картамен жұмыс жасау. Өткен сабақты осылайша қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1.Ұлы Жібек жолының пайда болу тариы

2. Ұлы Жібек жолының халықаралық қаым-қатынастың дамытудағы тарихи маңызы.

3.Ұлы Жібек жолының мәдениетінің өркендеуіне тигізген ықпалы.

4.Ұлы Жібек жолының шаруашылықтың дамуына тигізген әсері.

• Пiлдер патшалығы - Үндiстан - данышпандар патшалығы;

• 2.Асыл тастар патшалығы - Иран және Византия Парсы патшалығы- патшалардың патшасы;

• Жылды патшалығы - Tүpiк қағанаты - азулы аңдар патшалығы;

• Адам патшалығы -Қытай - мемлекеттi басқару патшалығы

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Ұлы Жібек жолы дегеніміз не?

• Жолдың пайда болуы туралы не білесіңдер?

• Жібек жолының бойындағы сауданың дамуы шаруашылыққа қалай әсер етті?

• Ұлы Жібек жолының мемлекеттер арасындағы байланысқа ықпалы болды ма?

• Ұлы Жібек жолының картасын сызыдар.

Ү. Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:14-параграфты оқу. Сұрақтарға жауал беру. Жұмыс дәптерiндегi тапсырмаларды орындау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §15. Ұлы Жібек жолының тармақтары. Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы сілемдері

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды Ұлы Жiбек жолының Қазақстандағы тармақтарымен және сiлемдерiмен таныстыру, Оңтүстiк Қазақстанның Батысқа Шығатын, Жетiсудың Шығысқа шығатын басты қақпа ретiндегi маңызын түсiндiру. Жiбек жолының Қазақстан жерiндегi қалалардың

• дамуындағы рөлi туралы, әлеуметтiк-экономикалық маңызы туралы түciнiктіi қалыптастыру;

• Оқиғаларға қатысты тарихи танымын қалыптастыра отырып, ойлау, талдау, қорытындыжасау қабiлеттерiн дамыту. Өзiндiк жұмыстар жасай бiлуге дағдыландыру;

• Барлық салада Отанының iлгерi дамуы үшiн үлес қосуға, ұлтжандылыққа, адамгершiлiкке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:Лекция,

Әдісі:интерактивті

Көрнекілігі: Жібек жолы картасы

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар».

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

Жетiсу - Ұлы Жiбек жолының Шығыс қақпасы. Оңтүстiк Қазақстан - Ұлы Жiбек жолының батыс қақпасы. Қалалар. Сабақ барысында уақытты тиiмдi пайдалану үшiн «Не? қайда? қашан?,) ойынын негiзге алып, үй тапсырмасын сұраймын (оқушылар үлестiрме қағаздарға жазылған сұрақтарға бiрден жауап беруi тиiс).

• Жiбек деген не?

• Жiбек алғаш қайда өндiрiлдi?

• Жiбек қалай өндiрiлдi?

• Ұлы Жiбек жолының негiзгi aтқapғaн қызметi қaндай болды?

• Ұлы Жiбек жолы туралы қай елдiң деректерiнде айтылады?

• Қытай жiбегi елшiлiктер арасында қандай қызмет атқарды?

• Ұлы Жiбек жолында Қазақстанның қандай қалала ры болды?

• Жiбек жолы бойымен ққндай тауарлар тасылды?

• Жiбек жолымен өнердiң қандай түрлерi дамыды?

• Жiбек жолымен Шығыстан қандай жануарлар, аң түрлерi тасылды?

• Шығыстан қандай жемiс, бау-бақша өнiмдерi шығарылды?

• Жiбектi басқа қай жерлерде өндiрдi?

• Ұлы Жiбек жолында негiзгi көлiк рөлiн қандай жануарлар атқарды?

• Қазақстан бойынша Жiбек жолы қызметi қашан тоқтады?