Бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеудегі менің ұстаздық жұмысымның бағыттары

№3 орта жалпы білім беретін қазақ мектебі

Эссе.

«Бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеудегі менің ұстаздық жұмысымның бағыттары».

Абуов Нұрлыбек Қажиетұлы.

Ел президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан - 2030: Барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» Қазақстан халқына жолдауында: 2030 жылға қарай Қазақстан Орталық Азия барысына айналады және өзге дамушы елдер үшін үлгі болады деп сенемін.

... Ендеше қазақстандық Барыстың бойына дамудың алдыңғы қатарлы үздік деңгейіне үстелген батыстың талғампаздығы да, шығыстың кемеңгерлігі мен төзімділігі де тән болуға тиіс» - делінген.

Қазіргі қоғамдағы жаңа әлеуметтік - экономикалық өзгерістер, ондағы бәсекелестіктің арта түсуі, өркениеттің постиндустриялық кезеңге өтуі білім беру саласының алдына іргелі міндеттер жүктеп, жаңа білім кеңістігіне өтудің қажеттілігін қойып отыр. Қазақстан ғылымы мен білім беру жүйесі өзінің жаңа даму кезеңін және жаңару үрдісін басынан кешіруде. Білім берудің жоғары құндылығы және оның иерархиялық басты мақсаты - бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеп қалыптастыру.

Білім берудің ерекше әлеуметтік құбылыс ретінде қоғамнан және әлемдік кеңістіктен тыс тұрмауы орынды. Бәсекелестің бел ортасында адамның өзі құрған үштік жүйе білім беру, қоғам және ғылым - біртұтас жүйе. Сонымен қатар бұл жүйемен байланысты кез-келген өзекті мәселе (проблема) білім беруге де өз әсерін тигізетіні белгілі. Сондықтан білім беру қоғамдық проблемаларға мән беріп, басқа элементтердің дамуына ықпал етуге қабілетті және міндетті. Әсіресе, білім берудің қоғамның рухани негізі ретіндегі тәрбиелік қызметі құнды. Бұл жерде біз білім беру - тек қана білім, білік, дағды қалыптастырады деген қағидадан арылмай, ол өз міндетін, қызметін атқармайтынын түсінуіміз қажет. Оқыту көп жағдайда дайын, жүйеленген білім береді. Адамзаттың бәсекеге қабілетті, сапалық ерекшеліктерін, яғни рухани бай тұлға қалыптастыру көзі болатын тәрбие үшін білімнің мәнін, мағынасын, құндылығын және кәсіби маңыздылығын ашу керек. Жаңа көзқарас болу үшін оның сол тұлға үшін мағынасы барлығына көзін жеткізу керек. Бәсекелестіктің барлығы адамның субъектілі санасындағы жаңа идеялардан, қоршаған әлемінен, тәрбиеден басталатынын түсіну қажет. Тәрбиені ең алдымен әр адамның, жеке тұлғаның, ұлттың, мемлекеттің, ұлттық ерекшеліктерді, салт-дәстүрді, әдет-ғұрыптарды ескере отырып қалыптастырудан бастау керек. Тәрбие сапасы - ол адамның өзі, оның әрекеті, адамдық болмысы.

Біз өзіміздің белгілі бір тарихымыз бен өзіндік болашағымыз бар еуразиялық елміз. Қоғамның даму бағыты, экономикалық және саяси реформалардың пәрменділігі көп жағдайда ұлттық ерекшелігінің икемділігі мен қабілеттілігіне, жаңа құндылықтарды қабылдау мен таңдау деңгейіне тікелей байланысты болып отыр. Сонымен қатар, қоғамдық қатынастар жүйесіндегі жүріп жатқан түбегейлі өзгерістер өз кезегінде қазақ халқының болмыс бітімі мен даму табиғатына да өз әсерін тигізуде. Осы жағдайда қазақ халқын жан-жақты зерттеу, білім беру жүйесі арқылы бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеу, жаңаша қалыптастыру өзекті мәселелердің біріне айналуда.

Адам - қоғамның ажырамас бір бөлшегі. Қазақстан Республикасының Ата заңында: «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтың және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады; оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» - деп атап көрсеткен. Адам ресурстарын даярлау сапасын арттыру, бәсекеге қабілетті жеке тұлға мен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы», «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» әзірленгені белгілі. Өзімізді тану, сол арқылы өзгені тану, салыстыру нәтижесінде ұлттық құндылықтарымызды байыту, әлемдік өркениетте тиісті орнымызға ие болу үшін шыңдалу, бүгінгі талапқа сай қазақы дәстүрді қалыптастыру міндеттерін іске асыруға тиіспіз. Олай болса, осы кезеңнің ауыр жүгін білім кеңістігі арқалайды. Білім беру саласында бәсекеге қабілетті тұлғаны оқыту, тәрбиелеу, дамыту мақсаттарын жүзеге асыру жеке және әлеуметтік қажетті бүкіл адамзаттық құндылықтар беріледі. Бұл тұлғаны тәрбиелеуде тұрақты сапаларын қалыптастыруға әсерін тигізеді. Тәрбиені қажет ету адамның пайда болуымен бірге туды және адам қоғамы қанша өмір сүрсе, сонша өмір сүріп келеді. Осыған орай тәрбиенің дамуы халықтың, этностың қатысуымен алға басатынын ескермеу заңсыз.