'Қазақ хандығының шаруашылығы' сабақ жоспары

Сағит Мөлдір Азбекқызы

Күні: 07.04.2015 жыл

Сабақтың тақырыбы: Қазақ хандығының шаруашылығы

Сабақтың мақсаты:

• ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы шаруашылықтың түрлері мен маусымдық көшу туралы, қолөнердің дамуы мен қалалардың тоқырау себептері туралы оқушыларды жан-жақты таныстыру;

• Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;

• Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Көрнекілік: карта, суреттер, сызба, карточкалық тапсырмалар

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу. Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

№1. Тапсырма

• Қазақ қоғамында ұлттық басқару жүйесінің қандай тармақтары бар?

• Қазақ ханы қалай сайланды?

• Қарапайым халықты қандай атаулармен атады?

• Қазақ қоғамында құл мен күңдер болды ма?

• Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасының әлеуметтік құрамы қандай?

№2. Тапсырма. Тест тапсырмасы

1. Қазақ хандығында он немесе он бес аймақтан құрылған:

1. Ауыл

2. Ру

3. Арыс

4. Ұлыс

5. Жүз

2. Қазақ хандығында ұлыстың билеушісі:

1. Рубасы

2. Би

3. Сұлтан

4. Ақсақал

5. Ауылбасы

3. Хан сайлаудың басты шарты:

1. Малының көп болуы

2. Ақсүйек тұқымынан шығуы

3. Бидің тұқымынан шығуы

4. Шыңғыс ұрпағы болуы

5. Феодалдар тобынан шығуы

4. Сайланған ханның мал мүлкін бөліп алу:

1. «Ханталас»

2. «Ханталапай!

3. «Бөліп алу»

4. «Ханталау»

5. Бөліске салу»

5. Бейбітшілік жағдайда ханның рұқсатынсыз жол берілмейді:

1. Көшіп - қонуға

2. Соғысты бастауға

3. Салықты көбейтуге

4. Егінді жинауға

5. Жайылымды белгілеуге

6.Бүкіл қауым оның шешімін, билігін орындауға міндетті болды:

1. Рубасы

2. Би

3. Сұлтан

4. Ақсақал

5. Ауылбасы

7.Көпті көрген, мол тәжіриебелі, өте білікті, білгір адам болды:

1. Рубасы

2. Би

3. Сұлтан

4. Ақсақал

5. Ауылбасы

Жауабы: 1 - В, 2 - С, 3 - Д, 4 - В, 5 - А, 6 - В, 7 - А

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы

2. Маусымдық көшіп қону

3. Қазақ халқының егін шаруашылығы

4. Қазақ халқының қолөнері

5. Қазақ қалалары және олардың тоқырау себептері

№1. Тапсырма Кесте

Маусымдық көшіп-қонудың түрлері

Орналасуы

Маусымдық көштерде атқарылатын жұмыс түрлері

№2. Тапсырма.

1. Күзеу - күзгі мал бағатын жер

2. Жатақ - малы жоқ, жермен айналысуға мәжбүр болған кедей.

3. Жұт - малдың қырылып қалуы.

4. Қыстау - қысқы мал бағатын жер

5. Атпа - жер суаратын құрал

6. Шығыр - арық, тоған суымен жер суаратын құрал.

7. Жер кепе - күн әбден жылынып, көк көтерілгенше жас төлдерді ұстайтын күрке

8. Тоғыту - малды тоған суымен айдап өту арқылы жуындыру.

9. Шуда - түйенің жүні

10. Қорық - қыстау жанындағы шөбі қалың, тоғайы мол жер. Оған малдың басым көпшілігін кіргізбеуге тырысқан.

№3. Тапсырма. Сәйкестендіру «Мал аурулары»

1

Ешкі

1

Топалаң

2

Түйе

2

Қарасан

3

Қой

3

Ақшелек

4

Сиыр

4

Жамандат

5

Жылқы

5

Кебенек

Жауабы: 1 - 5, 2 - 3, 3 - 1, 4 - 2, 5 - 4

Сабақты бекіту:

• Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дегенді қалай түсінеміз?

• Маусымды көшіпқонудың қандай пайдасы бар?

• Қазақ қыстауларындағы баспаналар қалай салынды?

• Қазақтар егін шаруашылығымен қай жерлерде айналысты?

• Қазақ қолөнерінің түрлерін атаңдар?

• ХҮІІІ ғ. қалалардың әлсірей бастауына не себеп болды?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §43. «Қазақ шаруашылығы» атты тақырыпта эссе жазу.